2? as?
DICLE UNIVERSITESi
Sosyal Bilimler Enstitiisii
Turk Dili ve Edebiyati Anabilim Dali
NiyazT-i Misri'nin Hatiralan
( Inceleme-Metin-Sozltik )
¥tks©k Lisam Tezi
fjOf
o^
T.e. vtBOSSgrr^ mm*:
'Ifov g
Hazirlayan : Halii £E£EN
Tez Dani§mani : Yrd.D05.Dr. Sadettin OZ^ELIK
DlYARBAKIR-1992
SOSYAL BlLlMLER ENSTlTUSU MUDURLUG UNE
l§bu 9ali§ma, jurimiz tarafindan Tiirk Dili ve Edebiyati Egitimi Ana Bilim
Dalinda YUKSEK LiSANS TEZl olarak kabul edilmi§tir.
Ba§kan
Uye
Uye
Onay :
Yukandaki imzalarm,adi gecen dgretim
iiyelerine ait oldgunu onaylarim.
/ / 199..
iCINDEKILER
ONSOZ VI
GiRi§
Niyazi-i Misri 'nin Hayati VIII
Eserleri XII
Hatiralaln (Mecmuasi) XI
Kisaltmalar . XVI
Kullamlan I§aretler XVI
DiL OZELLiKLERl
tMLA 1-14
UNLULER 1-7
a iinliisii 1
e iinliisii „„„ , ,... ..... .. - 2
i iinliisii ,. .... 3
i iinliisii .. .... . » 4
o iinliisii *.. 5
(3 iinliisii >. .», 5
u iinliisii „„.,.,... 6
ii iinliisii •*•*«.♦« 6
Unliilerin yazuninda istikrarsizlik 7
UNSUZLER 8-14
Otiimsiiz-Patlayici iinsiizler 8-10
p iinsiizii 8
£ unsuzii 8
t iinsiizii 9
k unsuzii 10
Hareke Yazirni 11
§edde Yazimi 11
CoklukEkleri 11
SoruEki 11
Aym Kelimenin tki Tiirlii Yazili§i ♦ 1 1
IyelikEkleri 12
Genitif (tlgi) Eki 12
II
Biti§ik Kelime Yazih§lari 12
Tamlamalar (Terkipler)in yazih§lan 13-14
Isim Tamlamasi ... v 13
Fars?a Kaideye Gore Isim Tamlamasi 13
Arap9a Kaideye Gore Izafet Terkibi 13
Sifat Tamlamasi 14
FONETlK (Sesbilgisi ) OZELLlKLER 14-18
UNLULER 14-18
Diizltik ve duzliigu koruma 14
Eklerde 14
Accusatife Eki 14
Iyelik 3.§ahis Eki .., 14
SoruEki 15
Isimden Isim YapmaEki +£I .„„......, „.„..,....„.„.♦ 15
Isimden tsim Yapma Eki +1IK „,.„, .... 15
Ogrenilen Gegmi§ Zaman Eki -ml§ „„..„.. .... .... 15
2,Tk.Ki§i Bildirme Eki +sln .„„„„„„... . . 15
Fiil Cekiminde 2.£k ,$h.Eki 15
2.gk.§h. Bildirme Eki .„.„.„ ,„ 16
Donti§lultik Eki 16
Edilgenlik Eki 16
YUVARLAKLlG I KORUMA VE YUVARLAKLA§MA 16
Eklerde Yuvarlakla§ma 17
UNLU UYUMU 18-21
Kalmlik Incelik Uyumu 18
Diizliik Yuvarlaklik Uyumu 19
Daima Diiz Olan Ekler 20
Daima Yuvarlak olan Ekler 20
UNLU DEG 1§MELERI 21
UNSUZLER 22-25
UNSUZ UYUMU 22
Ottimlule§me 22
Ill
Sizicila§ma 24
Patlayicilik ve sizicilik .. « 25
DlGER FONETIK HADiSELER 26
tkizle§me 26
Sureklile§me 26
Ge?i§me . . 26
Ulanma 26
Benzetme 26
Hece Tekle§mesi . 26
HeceD(i§mesi 26
Konson Kayna§masi 26
Dii§me 26
MORFOLOJlK (§ekil Bilgisi ) OZELLiKLER ..... 27-48
CEKlMEKLERl . _., 27-40
iSiMCEKM „ , . . u 27-30
iyelikEkleri ...._..., „ ,... w . 27
Isim Hal Ekleri ..... . .... . „ 28
FlIL CEKlMLERl .. .. . 31-40
Ogrenilen Gegmi§ Zaman 31
Goriilen Ge£mi§ Zaman . 31
Geiii§ Zaman 32
KlPLER 33-35
EmirKipi . 33
IstekKipi 33
SartKipi 34
Gereklilik Kipi , 35
BtLDlRME EKLERl { ve cevheri fill (i- fiill) ile } 35-37
Geni§ Zaman veya §imdiki Zaman 35
Goriilen Gegmi§ Zaman 36
Ogrenilen Ge$mi§ Zaman 36
Dilek-§art 36
FiiLlMStLER 37-39
IV
Mastarlar 37
Sifat Fiiller 37
ZarfFiiller 38
Hal Zarf Fiilleri ...: 38
Bahama Zarf Fiiller 39
Zaman Zarf Fiiller 39
YAPIMEKLERt .... 40-48
ISiM YAPIM EKLERl 40-42
Isimden Isim Yapan Ekler 40
Fiilden Isim Yapan Ekler 41
FliL YAPIM EKLERl 43-45
Isimden Fiil Yapan Ekler 43
Fiilden Fiil Yapim Ekleri , 43
Olumsuzluk Eki t 43
Ettirgenlik Ekleri . , . 44
Edilgenlik Ekleri ... 44
D5nii§101uk Ekleri . „, ..., T 45
I§te§IikEki . 45
ZAMIRLER . 45-47
§ahis Zamirleri 45
l§aret Zamirleri , , 46
Donii§luluk Zamirleri 46
Belirsizlik Zamirleri 46
Soru Zamirleri 46
SIFATLAR 47
Niteleme Sifatlan 47
Belirtme Sifatlan 47
ZARFLAR ..47-48
Yer ve Yon Zarflari 47
Zaman Zarflari , 47
SoruZarflan 48
Nasilhk-Nicelik Zarflari 48
Miktar Zarflari 48
EDATLAR 48
Baglama Edatlan .... 48
Son Cekim Edatlan 48
Unleme Edatlan 48
Belirtme Edatlan 48
Transkripsiyonlu Metin 49-158
Bibliyografya 159
Sozltik 161
Orijinal Metnin Fotokopisi lb-1 16a
VI
ONSOZ
Ytiksek Lisans tezi olarak bir metin uzerinde gah§mak istiyordum. Derslerimi
bitirdikten sonra dii§iincemi hocam Sadettin Ozgelik'e soyledim ve kendileri de bu
dii§iincemi olumlu buldular.
Bunun iizerine ; bugiine kadar uzerinde $ah§ilmadigim Ogrendigimiz Niyazi-i
Misrfnin kendi el yazisiyla yazilan ve hatiratim igeren mecmu'a uzerinde $ali§mayi uygun
gordiik.
Ilk kar§ila§tigimiz sorun, eserin ismi oldu.Zira Mecmua'nm list kapagi kopmu§,ilk
yapragin tisttinde ters olarak "Mecmu'a-i Kelimat-i Kudsiyye-i Hazret-i Misn k.s.1223
Cem§del-QIS"/ Tarihten de anla§ilacagi gibi bu^sonradan yapilan bir isimlendirmedir.Bu
nedenle biz sadece "Misrfnin Hatiralan" dedik ve o §ekilde isimlendirdik.
Eski Anadolu Turkfesi sahasmda pek 50k metin uzerinde ?ali§ilarak dil Ozellikleri
tesbit edilmi§tin Konu§tugumuz Tiirk^e'ye kaynaklik etmi§ olan bu sahanm grameri ve
kelime hazinesi her yoniiyle ortaya konulmalidir. Bu da ciddi bir gayretle mumkiindiir.
Hatiralar 167011 yillarda yazildigi halde dil Qzellikleri bakimindan E*A.T.
ozelliklerini ta§unaktadir, Eser Niyazi'i Misrfnin kendi el yazisiyla yazilmi§ ve istinsah
edilmemi§tir. Bu nedenle orijinalii|ini muhafa'etmektedir.
Ancak, metnin bazi yerlerinin silik olmasi ve aynca ba§ka nushasmm olmamasi
okumamizi zorla$Urdigi gibi, harekesiz olmasi da bazi eklerin vokalini tesbit etmemizi
zorla§tirmi§tir.
Eseri onemli kilan Szelliklerden biri sade bir Turkgeyle yazilmi§ olmasidir.
Niyazi-i Misri bu eserinde kendi sine yapilan eziyet ve i§keneeleri giinliik notlar
§eklinde tuttugu i?in sanat yapma ihtiyacim hissetmediginden konu§ma diliyle yazmi§tir.
Bu sadelik ilk baki§ta g5ze ^arpmaktadir.
Bu 9ali§mamizda ozellikle metnin imlasi tesbit edilmi§tir. Bu kisimda yer yer
kelimeler iki siitun Ozerine yazilmi§ kar§ilanna sayfa ve satir numaralari ile imlalan
verilmi$tir, Aynca alternans durumlar varsa onlar da yerilmi§tir.
Ses Bilgisi bakimindan degerlendirilen metinde ses olaylari ornekleriyle verilmigtir.
Bu kisimda Tiirkge kelimeler kullamlmaya gayret edilmi§tir.
§ekil bolumtinde ise ekler ve kelime gruplan uzerinde durulmu§tur. Burada
E.A.T.ndeki a§m yuvarlakla§manm gorulmedigini ozellikle E.A.T.nde hep yuvarlak olan
bazi eklerin kOkti miinfasil harflerle biten kelimelerde diiz yazildigim goriiyoruz.
Daha sonra metnin transkripsiyonlu §ekli 5 bibliyografya ve sozliik kismma yer
verilmigtir. Bibliyografyada sadece gali§ma sirasmda kullamlan kaynaklara yer verdik.
Sozliik kismmda yabanci men§eli kelimelerin kar§isma ait olduklan dil gosterilmi§tir.
Anlami bulunamayan kelimeler de sozliik kismimn somna eklenerek Tt Anlami Bulunamayan
Kelimeler " ba§hgi altmda ayn bir sayfada verilmi§tir.
VII
Transkripsiyon i§aretleri kullamhrken genel kabul g6rmii§ i§aretler se£ilmi§
bununla beraber, ses ve §ekil bilgisinde Prof. Dr. O. Nedim Tuna'mn Turk Dilbilgisi Fonetik
ve Morfoloji (Basilmami§ Teksir) adh esennde kullandigi i§aretler kullanilmi§tir.
Boyle bir sahaya dikkatimi gekerek Niyazi-i Misri'nin tfatirati iizerinde §ali§mami
saglayan ve Yiiksek lisans dersleriyle bu £ah§mam sirasinda sabir ve titizlikle* her zaman
igin nazik ve titiz bir §ekilde yol gosteren, uyarilarda bulunarak hatalanmi dtizeltmemi
saglayan kiymetli hocam Yrd. Dog.Dr.Sadettin Ozgelik'e sonsuz te§ekkiirlerinii bir borg
bilirim.
Gerek metin bulma konsunda olsun gerek tez siiresi iginde olsun benden yardimlanni
esirgemeyen bolumiimiiz Ar§.Gorevlileri kiymetli arkada§lanm ba§ta Kenan Erdogan olmak
iizere Mustafa Giine§,Sultan Eser ve Ramazan Sarigigek'e ayn ayn te§ekklir ederim.
6.11.1992
DlYARBAKIR
HalilCECEN
VIII
GIRI§
NiySzT-i Misri, Hayati,Eserleri ve "Mecmua f, si (Hatirati)
a) Hayati:
Halveti tarikatinm Niyaziyye ve Misriyye kolunun kurucusu, biiytik bir mutasavvmf ve
§eyh, Yunus yolunun takip$isi,co§kun ve cezbeli bir sufi §air olan Niy&zi-i Misii,uzerinde
£ali§tif muz kendi el yazisi hatirati ^ hakkinda yazilan menakipnameler^ 2 \ tezkireler (3) ve
diger kaynaklara (4 ^ g5re 12 Rebi'ii'l-evvel 1027 (1618) cuma glinii Malatya'da dogmu§tur *^ 5)
Malatya'da do|du|u kesin olmakla beraber neresinde, hangi koy veya kasabasmda
dogdugu hala tarti§malidir. (6)
Asil adi Mehmed'dir Niyazi veya Misri ise mahlasidir.Onun Misri mahlasim almasi
uzun zaman Misirda kalmasi ve Camiiil-ezher'de ogrenimini yapmasindan dolayidir. Babasi
e§raftan Nak§ibendiye mensubu Sogancizade Ali £elebidir. Niyazi'nin daha gocuk denecek
kadar ktigiik ya§ta karde§i Ahraedle beraber tahsil yaptigi sirada, Htiseyin isminde
Malatya'k bir Halveti §eyhine intisap ettigini goriiyoruz.Ancak,§eyhinin Malatya'dan ba§ka
bir yere g&q etmesi tizerine ™ babasi kendi §eyhine baglanmasim isterse de Niyazi,bunu
kabul etraeyerek ziyaret ve tahsilini ilerletmek maksadiyla seyahata fikar. (H.1048,
M. 1638-9) Diyarbakir,Mardin,Bagdat ve Kerbela'da dolagarak ziyaretlerde bulunw\buradaki
alimlerden fikih,hadis,mantik, maanL.vb.gibi dersler okur.
Sonra H.1052 T (M1642)de Misrr'a gelen Niyazi, Kahire'de §eyhuniye denilen yerde,
bir Kadiri §eyhine baglanarak tig veya dbrt yd kalir. Bu sirada Mistr'm unlii Cami'if 1-ezher
(1) Niyazi-i Misri,Hatiran, Bursa.SuItan Orhan Ktittipfaanesi* No.690
(2) Ibrahim Rakim, Vaki'aM Misri, (menakipname-i Misri), Siileymeniye Ktp.Jzinir .No. 790 ; Morahzade
Liitfi Efendi. TuhfetiiVasr fi Menakibi'l-Misri. Bursa- 1309
(3) Safayi, Tezkire.Universite Ktp., TY. No.9583 ; Salim, Tezkire, lst.1315
(4) §eyhi> Vefeyat, Universite Ktp„ TY.No.2464 -1st. ; Bursah Mehmed Tahir, Osmanli Mtiellifleri,
kt.-1333.Cl, s.172-175 ; Sadik Vicdani, Halvetiye-i Misriye, ktl341, s.111-112 ; Abdiilbaki GOlpinarhJx T iyazi
Misri, §arkiyat Mec. C VII. S. 183 vd. ; aym yazar Islam Ans. C 9. s.305. 307
(5) Uzerinde $ali§tiguniz Misri'nin kendi el yazisi olan Hatiralan v.9b*de "fakir 1027 senesinde dunyaya
gelmi§im n der. Yine ayni eserin 24a ve b.de cifir hesabiyla 1027'de kendi fecrinin dogdugunu yani dunyaya
geldigini belirtir.
(6) Bu konuda "hatirati" , menakipnameler, §eyhi ve M. Sadik VicdanTde koyiinden bahsedilmezken, Saf&yi ve
Salim'de Soganh KOyu'nden oldugu a^ikga belirtilir. Bursali Mehmet Tahir ise kaynak belirtmeden "Aspozi'de
dogdugunu soylemekle yetinir. Ara§uncilardan A. Gdlpinarli "Soganh" yi tercih ederken, en son Ahmet
§enturk :(1981 G5ru§ Gazetesi, Malatya) kaynaklarda ge?en "Soganh" denilen Niyazi Karyesinin, Aspuzu
(bugunkii Malatya)'nun bir mahallesi sayilan §imdiki Konak-Yukan Banazi olabilecegini s5yler.
(7) Hiiseyin Vassaf Efendi, Sefine-i Evliya'da (Stileymaniye Ktp. Yazma Bagi§lar No. 2309. C.5. s.72)
§eyhinba§ka bir yere degil ahirete g5ftugiinu s$yler.
medresesinde derslere devam ederek Arap§a'sim geli§tirir, cami ve medreselerde vaaz ve
nasihatlarda bulunur.
Misir'da, bulundugu, ogrenimini surdtirdtigti sirada burada da bazi yerlere seyahat ve
ziyaretlerde bulundugunu, bu arada bir bu$uk ay kadar tskenderiye'de §eyh Ibrahim admda
bir Kadiri §eyhinin yanmda kaldigim hatiralanndan anliyoruz/ 1 ^
Menakipnamelere gore -^ Niyazi'nin Misir'dan ayrilmasina orada iken gordiigu $oyle
bir ruya sebep olur: Kadiriyye'nin kurucusu ve en biiyttk Piri Abdiilkadir-i Geylani biiyuk bir
§ehirde padi§ah ve Niyazi de onun yakmlanndan imi§. Niyazi bir ara saraydan ?ikmak
isterse de ?iki§i bulamaz ve 50k sikilir. Bu sirada Abdiilkadir-i Geylani onu goriir ve "ey sofi
gel" diyerek yanina saginr. Sonra bir hademesine, Niyaziyi i§aret ederek"git bir kese altun
getir ve buna ver n diye emreder. Fakat adam daha gitmeden kendi cebinden bir kese gikararak
Niyazi'ye verir. Niyazi hemen orada keseyi agtigmda i?inden halis altm ve gumu§ paralar
$ikar. Bunun manasmi sordugunda, Abdiilkadir-i Geylani"Bunlar zahir ve batin ilimleridir,
Sen ikisini de takdir edilen kimseden yeterince Ogreneceksin" diyerek kismetinin Misir'da
degil Anadolu'da oldugunu s5yler.Sabahleyin riiyasmi §eyhine anlatmca, §eyhi; riiyanm a£ik
oldugunu soyleyerek hilafet vermekle orada ahkoymak isterse de Niyazi, Misir'da
durmayarak buradan aynlir, §emseddin Sami'ye gdre (3) §erif Sa T d isimli birinin raaiyelinde
1056'da Istanbul'a gelerek Kadirga'daki Sokullu Mehmet Pa§a Medresesinde bir hiicreye
yerle§ir, bu hiicre yakin zamaiilara kadar Mtsriyye kolu baghlari tarafindan ziyaret edilerek
Misri hiicresi diye anilir ve ziyaret edilirmi§ * 4 ^
Istanbul'da fazla kalamayan Misrt Efendi bilahere Bursa 'ya gegerek orada Veled-i
Enbiya Camfi kayyuni Sabbag Ali Dede'nin evinde, bazan da UIu Cami yanindaki medresede
bir muddet kakr.Ancak ruyalarla hayatini diizenleyen Misri Efendi burada da gdrdiigu bir
rUya ( ■uzerine,Bursa t dan aynlarak yol iizerindeki yerlcri ziyaret ede ede Ugak'a gelir. Burada
Elmalrli §eyh Ummi Sinan'm halifesi §eyh Mehmedln tekkesine misafir olur. Bu arada §eyh
Ummi Sinan U§ak'a gelerek §eyh Mehmed'e oraya Muhammed Misri isminde bir dervigin
gelip gelmedigini sorar.O da"geldi n sultamm sizeteslim etmek igin emanetfiyiz" den Sonra
Misrrye:"filan yer ve vakitteki kalayci §a§ilacak biri degil mi? diyerek riiyasmi ke§fedince
de hemen ona teslim olarak birlikte Elmah'ya giderler. Misri Efendi Elmali gorundiigiinde :
(*) Bkz. Niyazi Misri, Hatiralar, Bursa Sultan Orhan Ktp. No. 690 v. 65 a
(2)lbrahim R&kim, Vakiat-i Misii Siileymaniye Ktp. Izmir No. 790 v.2b,3a Tuhfetul-Asri, s.7-9
(3) §emsedin Sami, Kamusul-Alam, C6.tst. 1316
(4)Tuhfetul-Asn, s.10; A. Golpmarh. a.g.m.s.183
(5) Bu ruya da §oy!edir ■ Misii Ef. ruyasmda bir kalayciya giderek abdest ibrigini kalaylatmak ister. Kalayci
diikkani mu§terilerle dolup ta§maktadir. Sira Misii'ye gelince ibrigi ikiye bolerek ig ve di§ini guzelce kalaylar
ve sonra da kolayca yapi§tirarak geri verir. Sonra ElmaTda §eyh Ummi Sinan'i gdriince kalaycimn o oldugunu
anlar ve teslim olur.
Dost illerinin menzili key all goriindi
Derd-i dili derm&n olan Elmah gOrundi
diye ba§layan ilahisini s5yler (1 ^
Niyazi, kendisi de mutasavvif bir §air olan Elmalili §eyh Ummi Sinan'm manevi
terbiyesinde tarn dokuz sene kalir. Burada kaldigi sure iginde §eyhinin ogluna (2) ve diger
talebelere ders verir, tekkede imamlik ve hatiplik yapar. Bir ara §eyhin ogluyla birlikte
Istanbul ve Malatya'ya gider. £ok zahmet ve sikintilar geker. Degirmenden mutfaga bugday
ve odun ta§irken sxrti yaralar iginde kalir. Nihayet 1066 (1656) da §eyh tarafmdan hirka
giydirilerek icazet verilir. lr§ada memur edilir.
Miir§idinin emri ile Once U§ak'a gelen Niyazi, bir miiddet orada §eyh Mehmed
Efendinin yaninda kalir. Karahisar'm gal kazasindan bir hoca istemeleri iizerine oraya
giderse de gok kalmaz tekrar U§ak'a dSner. Bu arada Kiitahya'dan bir §eyh istemeleri iizerine
oraya giderek bir muddet kalir. Ancak §eyhinin Oliimu iizerine U§ak'a doner. Fakat fazla
kalamayarak Bursa T ya gider ve orada yerle§ir.
Bursa'da Mehmed ^elebi adh birinin kiziyla nikahlamrsa da evlenmeden aynlir.
Sonra Haci Mustafa adli birinin kizini alir ve bir erkek bir kiz gocugu olur. (ki bunlardan
birisi Ali £elebi'dir. Sonradan yerine §eyh olmu§tur, ) Bu siralarda padi§ah fermaniyle zikir,
sema ve devran yasaklamr. Tekkeler kapatilm (H.1077 / M.1666)Edirne l de Kadiri §eyhi,
Bursa'da E§refzade Seyyid §erefUddin veHalveti §eyhi Muhyiddin le Niyazi bu yasaga
uymayarak zikir ve devrani birakmazlar. Niyazi, bu yasaga sebep olan padi§ah hocast Vani
Mehmed Efendinin{olJ-LlQ96/MJ685) §iddefle aleyhinde bulunur, vaaz ve sohbetlerinde
"zikrullahda VSni olmayin 1 ' der. Bir rivayete gOre de Misri T nin Istanbufda bulundugu sirada
bir cuma gunii Ayasofya'da, padi§ahin da bulundugu cemaata verdigi bir vaaz iizerine zikir ve
sema serbest birakilir, camide hemen devran yapilir.
1080 ythnda (M . 1669) Misri'nin dervi§lerinden tiiccar Abdal isimli birisi Misri
igin bir dergah yaptirarak torenle a?ilir. Dergahm kapisi iizerine :
"Umm-i diinyamn gizzide mefhar-i asn budur
§ekkeristSn-i hakayik dergah-i Misri budur "
yazisi kazdirilir. 1673 T de (H. 1083) Sadrazam KOpriiluzade Fazil Ahmed Pa§a'nin daveti
iizerine Edirne'ye giden Niyazi, burada idare aleyhindeki ho§ olmayan bazi sozleri ve cifir
ilmine fazla deger vermesinden dolayi Rodos'a siiriilur. (3) 9 ay sonra affedilerek Bursa'ya
doner. Rodos'a giderken O'nu goturen gSrevli Azbi £avu§ Misri Efendide gOrdiigii kerametler
iizerine gorevi birakip ona baglanarak miirit hatta sonradan §eyh olur ve Misri Divani'mn
(1) "Hatiralar^da kendi elyazisiyla yazilnu§ bu §iirin ba§mda :(v89b)"Elmall , da Aziziim Ommi Sinan
hazrederini ziyarete giderken Elmali goriindtikde tulu' itmi§ idi bu ilahi" kaydi bulunuyor.
(2) HaUralarda adi Zuhuii olarak belirtiliyon Bkz. v.40a.
(3)§emseddin Sami'nin Midilli'ye siiruldugiinu soylemesi bir yanh§hk eseri olsa gerek. Bkz. §. Sami, Kamusul
A 'lam, C. 6. Istanbul 1316
XI
tamamini tahmis eder/ 1 * Misri Rodos'ta iken burada bulunan Kirim Hanlanndan Selim
Giray Hanin O'na yemek gonderdigi, Misrfnin de bunlan arkada§lariyla beraber yiyerek
zikir ve devrana devam etti|ini, iizerinde gali§ti|imiz el yazisi" hatiratmda" gtfriiyoruz. Aym
zamanda iyi bir musiki§inas olan Selim Giray Han'm Niyazi-i Misri'nin bazi §iirlerini
bestelemesinde bunun etkisi oldugu anla§ihyor. Aynca yine "hatirafmda Osmanh'nin
aleyhinde, Kinm hanlan lehindeki sozleri de bunun sonucu olsa gerek. ®
Niyazi, 1087 (M.1676) de Limni'ye yine aym sebeplerden dolayi siirulmii§ 1103(1691)e
kadar onbe§ yildan fazla burada menfa hayati ya§adiktan sonra 1691 Zilkadesinde affedilerek
tekrar Bursa'ya d6nmii§tiir (3) , donii§iine Tablizade §eyh Ali :
IstimE itdikde te§rifin o kutb-i alemin
Makdemine didi bir eksikli tarih "nur-i mahz"
tarihini du§iirmu§ttir.
n. Ahmed devrinde (1102-1106 /M.1691-1695) Avusturya'ya sefer ilan edilince Bursa'da
bulunan Niyazi Allah nzasi igin gazaya gidecegini soyleyerek yeni kaplica civannda Bademli
bahge'ye ?adir kurar, 200 kadar miiridini gevresine toplar. Ancak mtiridleri §ogalan §eyhlerin
isyan edebilecekleri goz 5nime alinarak kendisine Bursa'da oturarak hayir doa ile me§gul
olmasi i?in Hatt-i Humayun gOnderilir. Fakat Misrf Efendi bu emre kulak asmaz ve
Tekfurdagi'na kadar gider,(4) Padi§ah kendisine yeni bir Hatt-i HfiniayOnla silah§or Arap
Be§ir Agayi, bir kog ve dervi§ler igin para gondererek burada kar§ilatu\(5) Esasen Padi§ah
Misn Efendiyi sevmekte ve ordunun O'nun duasini alarak sefere gikmasmda bir mahsur
g5rmemektedir. Ancak §eyhin Edime'ye yakla§masi ve padi§aha i§ ba§mda bulunan biitiin
hainleri bir bir haber verecegi §ayiasi haUan bunu sabirsizhkla beklemesi, devlet adamlan
arasmda biiylik bir tela§ uyandirm Sadrazam Bozoklu Mustafa Pa§a padi§ahi ikna ederek,
biiyiik fitne gikaca&ma inandrnr. Bu arada Niyazi 26 §evval 1104(30 Haziran 1693) sail gunii
Edirneye gelip vaaz etmek igin Selimiye Camiine indigi zaman, halk camiin etrafim almi§
kalabaliktan i^eriye girilemez olmu§tur,(6) Bu durumda Sadrazam Mustafa Pa§a padi§ahtan
bir ferman alarak rikab-i humayun kaimmakami Osman Pa§a ve Yenigeri Agasi Abdullah
Aga beraberce camiye gelir ve "padi§ahimiz sizi davet buyurdular" diyerek bir taht-i revana
bindirirler. Oradan Mirahor-i Sani Dilaver Aga ve levendlerle Gelibolu'dan Bogazhisarmda
(1) Bkz. Mustafa Azbi <>vu§: Tahmis-i Dervi§ Azbi, Divan-i Misii Efendi Ta§baski, 1st J 284
(2)Hatiralar. v.2b. v.d.
(3)Niyazi Misifnin Limni'deki hayauyla ilgili bilgileri, psikolojisini Limni'nin o zamanki sosyal idari yapismi
bu hatiralar arasmda paryalar halinde bulumz. Hatiralann £Ogu Limni'de yazilmi^tir. Burada iken bir camide
yatip kalktigmi biiyiik istirap ve acilar fektigini focuk ve delilerin kendisiyle alay ettigini idarecilerin ona iyi
davranmadigini hatiralannda belirtir. Birf ok §iirin burada iken yazildigi da tarihlerinden anla§ikyor.
(4) Silahdar Findiklih Mehmed Aga: Silahdar Tarihi Cli s.704 Istanbul 1928
(5)Ra§id, tarih, C.2, s„216
(6)Silahdar, Ayni yer s.705
XII
kaptan pa§aya teslim edilerek tekrar Limni'ye siirgiine gonderilir. "* 20 Recep 1105 (16Mart
1694) £ar§amba gtinii ku§luk vakti 78 ya§mda Limni'de vefat eder ve oraya defnedilir, (2)
Olumtine birgok tarih du§iirulmu§tur. Bunlardan Kur'an'dan "ve sebbit akdamenS " ve
Bursa'li Belig (61. 1 172 / 1758-59) In §u larihi en giizelidir :
Kutb-i alem Hazret-i Misn efendi menzilin
Tekyegah-i arsa-i mevSda ihraz eyledi
Du§di £§r etrafa matem didiler larihini
Ruh-i Misii mahfel-i Sliye perv£z eyledi.
b) ESERLERl :
LDivan en Cnemli eseri olup yediyiizden fazla §iirinin yer aldigi divam, Tekke
Edebiyatmda Onemli bir yere sahiptir.Fuat Koprulii'niin ifadesiyle "O'nun cidden samimi
kuvvetli bir ilham ile yazilmi§ panteist §iMeri vardir. Nazmi lirizm ile me§bu oldugu i$in
yuzyillarca okunmu§, sevilmi§, taklit edilmi§tir. ,t(3) Defalarca eski ve yeni harflerle
basilmi§lir. 70 ! den fazla yazmasi Boliimiimiiz Ara§tirma GSrevlisi Kenan Erdogan
tarafmdan gOriilmU? ve iizerinde doktora tezi olarak edition critique yapiimaktadir, Divanda
bulunan 120* den fazla §iiri bestelenerek ytizyillarca lekkelerde okunmu§tur/ 4 *
2.MevaidO T l-irfan ve Avaidiil-ihsan ,71 Maide(boliim, fasil) den olu§an bu arap?a
eser de Dr.SuIeyman Ate§ larafmdan 1972 yilmda terciime edilerek yayinlanmi§tir. Eserde
Muhyiddin-i Arahi'nin eserlerinden ve Simavna Kadisi §eyh Bedreddin'in eserinden istifade
edildigi soylenir,Ara§lirmannzda bu eserinden 1 ' vaiidattan bir vaizin sermayesidir/'^diye
bahsedilir.
3.Risale-i E§rat-i SS'at; Riiya tabirlerinden bahseden bir risaledir,
4.Risale-i Esmaul- Hiisna. Cenab-i Hakkin 12 isminin ayiklandigi bir risaledir.
5.§erh-i Nutk-i Yunus: Yunus'a atfedilen t: Cikdim erik dahna " diye ba§layan
§athiyyenin yoruraudur. Qok okunmu§ ve tutulmu§tur.
6.Tesbi'-i Kaside-i Burde : Imam Busiri'nin Kasidesini her beyte be§ misra ekleyerek
tesbi yapmi§tir.Bu eserini, Hazreti Peygamberi ruyasmda gGrerek 1075 senesi Muharreminde
yazdigim iizerinde £ali§tigimiz hatiralannda bahseder. (6)
7. Risale-i Tasavvuf ; Sual ve cevap tarzinda yazilmi§ bir risaledir,
8.Devretu'l-Ar§iyye : Arapf a bir kitapgiktir.
(l)Silahdar Tarihinde Fmdikli MehmedAga ona bu haksizligi edenlerin hepsinin cezasiiu fektigini sdyler a.y.s
705
(2)Silahdar Tarihinde 26 §aban 1 104 Qar§amba gunu oldugu belirli bir yanli§hk eseri olsa gerek.
(3)Ord. Prof. Dr. K5prul(izade Mehmed Fuad, Eski §airlerimiz Divan Edb. Antolojisi Muallim Ahmed Haiid
Kutiiphanesi, 1st. 1931 Kitap 6. s. 330
(4)Bkz. Kenan Erdogan : Niyazi-i Misri'nin bestelenmi§ §iirleii (Yaymlanmami§ Makale)
(5)Hauralar v.l04b;
(6)Hauralar V. 47a.
XIII
9*Risale-i Haseneyn
lO.Risale-i Hizriyye
ll.Vahdetname
12.Sure-iYusuf Tefsiri
B.Fatiha tefsiri (Arapga birkag sayfalik ktigtik bir eserdir.)
14.Risale-i lade
15.Risale-i tevhid
16,Risale-i Devriyye
17.Mektubat Bunlar :
a)Padi§ah'a
b)K5priiliizade Mustafa Pa§a'ya
c)Kaimmakam Pa§a'ya
d)Celveti Selami Efendi'ye
e)Karde§i Ahmed Efendi'ye v.s. §eklinde siralayabiliriz,
18.Bazi ayetlerin bir iki sayfalik tefsiridir ki bunlann bir fogu galigmamizin iginde
a)"Inna araznal em anet" tefsiri
b)Sure-i beyyine tefsiri
c) tf inni cailun fil arz r, tefsiri
Bundan ba§ka daha birf ok ku^iik eseri varsa da bunlar buyuk bir Quern arzetmez*
c)HATIRALARI (MECMUASI)
Uzerinde gali§mi§ oldugumuz £ogu kendi elyazisiyla yazilmi§ "Mecmua M sma
gelince bu bir nevi not veya hatira defteri niteligindedir. Biz bu yiizden bunu "hatirat" diye
niteledik. Hakkinda; biri, daha once zikrettigimiz Abdulbaki G61pinarli (1 ^ ve biri de
Abdulkadir Karahan ^ tarafindan olmak iizere iki makale yayinlanrai§tir. Tek niishadir.
190xl38(170xl25)mra. ebadmda. 105+11=116 yapraktan olu§maktadir. Mecmua'mn list
kapagi kopmu§, ilk yapra|m iistunde ters olarak "Mecmua-i Kelimat-i Kudsiyye-i Hazret-i
(1) Abdulbaki GSlpinark : Niyazi Misri, §arikiyat Mec. C VTL S. 183-226 1st. 1972 Bu uzun makalede, N.
vardir:
MisrT'nin hayau ve eserleri yaninda asil dnemli yam kendi el yazisi ile tertip ettigi, birisi Uzerinde fak§ugumz
mecmua olmak iizere, iki mecmua hakkindaki kiymetli bilgilerdir. Diger mecmuada kendi hayati ve §iirleriyle
ilgili fazla bir biligi bulunmayip antoloji mahiyetindedir. Asil 6nemlisi ve geni§fe ele alinani bizim uzerinde
fali§ngimizdir. Bkz. a.g.m.s.203-226
(2)(Prof.Dr.) Abdulkadir Karahan; Kendi El Yazisi Hauralanna gore Niyazi-i Misifnin Bazi Mistik Gorii§leri,
Turkiyat Mecmuasi. C. XIX. s.93-98.1stl980. Bu makalede sadece tezimizin konusu "Mecmua* uzerinde
durulmu§tur
XIV
Misri, k.s. 1223 Cemade'1-iila 22" kaydi bulunuyor. Bunun, tarihten de anla§ilacagi gibi
sonradan yapilan bir isimlendirnie oldugu agiktir. Biz de bu nedenle bu ismi kullanmadik ve
sadece "Hatiralar" demekle yetindik.Yazi nes*h olmakla beraber pek i§lek degildir. Satir
sayisi muhtelif, bazi sayfalar karmakan§ik, hesap ve yazilarla kaplidir.
Mecmua'da bir konu birligi aramak beyhudedir. Hatiralar, vakalar, gtinluk notlar,
cifre dayanan larih hesaplan, yer yer ayet ve hadisler, hatta bir$ok biiyiik §ahsiyetten ahnma
fikra ve anekdotlar, igigedir
Mecmua'ya, tahminen Rodos'a nefyinden 1083 (Ml 673) sonra ba§layip ?ogunu
Limni'ye birinci siirulii§iinde yazmi§tir. 1693'te oliimunden bir yil 5nce ikinci stirgiin
sirasmda da yanmda oldugu yazilanndan anla§ihyor. Bu bakimdan bazi §iir ve yazilann
altindaki tarih kayitlan konuya a^iklik getiriyor. Hatta bu bazan o dereceye variyor ki gun
gun ne yaptigim, neler du§iinup, ya§ayip yazdigini bile takip eder duruma geliyoruz,
Mecmua'da, biri miikerrer, biri de kendi elyazisiyla olmayan 22 §iiri de vardir. (Bu
arada bir Agazade'nin §iiri ve ParsS'nin tahmisi, E^refoglu'nun bir §iiri ve sahibi bilinmeyen
eksik bir-iki §iir ve salavat da vardir, ) Bu §iirlerin $ogu ne zaman, hangi tarihte yazildigi
hatta bazan ne gibi psikolojik bir duygu ve halin etkisinde yazildigi bile belirtilir.
Mecmua'da Lirani'nin idari ve sosyal yapisi hakkinda pargalar halinde bilgilere de
rastlanz. Dizdan, kale muhafizi, voyvodasi, zimrai tebeasi, hakimi, tabbagi, katibi, emiri,
azab agasi, bekgisi bir vesileyle zikredilir. (?ogu zanian §ikayet edilir.)
Bu Hatiratm en belirgin 6zelIigi T tarti§mali ve ma'cerali hayati gibi yine bir 50k
tarti§maya sebep olan karmakan§ik fikir ve iddialarla dolu olu§udur> Bunlarda go|u zanian
bir uyum gortilmez. Bir goklanmn siiiiilmesine sebep olarak gosterdikleii, idare aleyhindeki
ho§ olmayan sozleri, cifire dugkilnlugu, Isa ve Mehdi oldugu iddiasi, sevmedigi kimselere
sovtip sayarak hicvetmesi, Hz. Hasan ve Huseyin'in peygamber oldugu iddiasi, kendisine
vahiy geldigini s5ylemesi bunlardan bazilaridir.
Kendisinin daimi bir vehim ve korku iginde oldugunu, zehirlendigini, hakaret
edildigini ge§itli eziyetlere maruz kaldigim mecmuanin birgok yerinde anlattigini gSruriiz.
Mecmua'da Misri'nin hayati hakkinda bir^ok yeni bilgiye de rastliyoruz : Dort
karde§ olduklan, Yunus diye bir amcasimn oldugu, 115 defa evlendigi, karde§inin Limnfde
kendisini yalniz birakmadigi, tskenderiye'de bir buguk ay kadar kalmasi bunlardan
bazilaridir. Niyazi'nin Limni'de bulundugu yillarda bol bol Abdulkadir-i Geylani §eyh
Bedreddin ve bilhassa Muhyiddin-i Arabi'nin eserlerini okuyarak etkisinde kaldigi cifre
kendisini bu ytizden bu kadar kaphrdigi anla§ihyor. O'nun yukaridaki fikirlerinden dolayi
oldiiriilmeyerek sadece stirulmesi, halkin lizerindeki manevi niifuz, ho§gorii ve bir nevi
mecnun oldugu yolundaki inam§ ytiziindendir. Misn'nin bu mecmuadaki fikir ve
du§iincelerinin geni§ yorum ve degerlendirmesi iqin yukarida admi andigimiz ilgili
makalelere bakilabilir.
Hatirat'in dili, genellikle sade ve halk diliyle yazilmi§tir.Ancak fars?a kelimelerin
XV
hemen hig yok denecek kadar az olmasi yaninda Arapga kelimelere gereginden 50k fazla yer
verilmesi miiellifin §ahsiyet ve Ogrenimiyle ilgili bir durumdur : Malum oldugu iizere tahsilini
Misir'da Camiiil-Ezher'de yapmi§, Arapga'ya hakim bir §ahsiyetur. Arap?a bir 50k risale ve
"MevaicTi vardir. Ama buna ragmen halk Tiirkfesini tercih edi§i de O'nun mutasavviif
yoniiyle dogrudan ilgilidir. Zaten §iirlerinin 90&U da didaktik bir 5zellige sahip sade bir dille
yazilmi§tir. Bu arada mecmuada bir^ok Eski Tiirkge arkaik kelimeye de rastlariz £ali§ma?n.«
zaten bir dil §ali§masi oldugu i?in bu konuda ilgili boltimlere bakilabilir.
XVI
KISALTMALAR
a.g.e.
: adi gegen eser
a.g.m
: adi ge?en makale
Aim.
: Almanca
a.s
: aleyhiVselEm
a,y-
: aym yer
bkz.
: bakiniz
C
: cilt
E.A.T.
: Eski Anadolu TUrkgesi
E.T.K.
: Eski Tiirkge
Fr.
: Farsf a
ist.
: Istanbul
Ktp.
: Kutiiphane,Kutupbanesi
N.
: NUsha, Nushasi
Rus
: Rus? a
s.
: Sahife
TDED
rTtirk Dili ve Edebiyati Dergisi
TDK.
:Tiirk Dil Kurumu
TTk.
: Turkiye Tiirkgesi
v.
: varak
Yay.
: Yaymevi, Yaymlan
Yun.
: Yunanca
y-y-
: yiizyil
i§ARETLER
A
: a,e
I
:i,i
I 4
: i,i,u,u
U
: u,u
C
:c,g
D
:d,t
XVII
G
: g,| (Yerine gOre g,k)
K
:k,k
P
: b,p
V
: vokal(Unlii)
-
: Fiile baglanmayi gOsterir
+
: Isime baglanmayi gOsterir
#-
: Kelirae basi oldugunu gOsterir
-#
: Kelime sonu oldugunu gOsterir
>
: Ilk sekil oldugunu gOsterir
<
: Sonraki sekil oldu|unu gOsterir
/
: Transkripsiyonda, birle§ik imlali kelimeleri gOsterir
(*)
: Dipnotu gOsterir.
/
'Xi JL L Qh&hhi&iiM&X
DILOZELLIKLERI
A-IMLA (vazilig ) OZELLIKLERI
I. UNLULER (vokaller )
"a" UNLUSU
Bagta :
(1 1 tnedlielifile :
aydma ( ***awf 3 72a.8
ay (JT) 72a. 10
aga ( LT| ) 103b. 12
(I )elifile;
a^mazdan ( y.ijL^.1 ) 36a,19
almi§ (ijdh 72a.l2
artdi ( (JX.J ) 85a.4
(I ) elif ile :
baga ( tfL ) 6b.l8
■yakarlar (Jj^) 77b. 18
bakagor (jjS UL) 95a.2
r a. > gtirel "he" ile :
ayila dii§di ( &*£ji aJ»J i 55a. 18
alagor {j£*X\) 88b.l7
karaba§ ( <>-L«yi ) 9a.23
hig bir igaret kullanilmadan :
saman ( ^U-a ) 78b.9
yalan ( o^ ) 88b.8
bana ( Ll* ) 103a.23
Sonda :
(I )elifile :
orja ( lijl ) 3a.3
ola (^jl) 74b. 12
bana ( &*) 103a.23
M giizel "he" ile :
ta§ra ( ejJJa. ) 76b.4
ata ( iff) 86b.4
kara («>>) 85a. 1
hiy bir i<;aret kullamlmadan :
allaha ( -JJI ) 73a.l4
Not : Bazi yabanci kaynakli kelimeler ise "t£" ile biter,fakat " a " olarak
okunur
hatta ds**) 8a. 18
" e " UNLUSU
Ba§ta :
fhelifile :
etdiigistin ( o>?e* j™ ) * la *3
e§agtiij (il&ll ) 53a.6
eger ( J>\ ) 78b.l
tsis. :
(h e Utile : Melnimizde bir tek omegi vardir.
tiirkmen (^U5^L) 8b.3
(a) gflzel "he" ile :
gorebilmez ( >JL. ^^£ ) 2a.6
etmeyeviiz ( jjAj^j.I ) 42b. 11
dedeye ( <um ) 49b.8
Hig bir i^aret kullamlmadan :
oleli (u-Wj 1 ) 15b.4
eyleye (**LI ) 16b.8
i§lerj ( JlLi-l ) 72b.4
Sonda
'
W> 2
iizel "he"
ile
•
eyleye
gice
(<uLI )
giicine
(tiXjS)
M
i"
UNLUSU
16b.8
75b.l8
87b.3
Ba b sta
(-»!) elif-veile : Metnimizde tek ornegi tesbit edilebildi.
lsitma (4-jii-wl) 14a. 17
(\) elifile :
ismarladira
( fiJjl—l )
53a.22
island!
( rf AyJUI)
80a. 18
las :
U) M ve M iIe :
bogazima
(**-jl«>*)
15a.9
tagidup
(w jA*C IX )
86a. 16
aglanm
(i^j-W )
44b.3
Hie bir isaret kullamlmadan :
kirayum
( i^>)
72b.6
yikilursa
("—vj-^)
78a.6
kildi
(4iAl5)
83b.6
Sonda :
(i5) ye ile :
agasi
(^ Ul )
49b.5
togn
(^>ji>)
76a. 17
alti
(^7)
91a.l9
(*") hemze ile :
mecmu'ayi
(kcj+Y )
9a.20
hpcayi
(**•>)
46a.l5
tahtayi
. * „
65b.23
4
It *M
UNLUSU
Ba^ta :
(rthelif-ye ile :
iki
(A')
lb.4
ikindiye
(-^j^i )
72b. 1
i§de
(fl^-ii^l )
90a. 13
( 1 ) elif ile :
ince
<<*il)
42a.4
ivecek
(*%jl)
87b. 11
isterse
( <^j-wl )
88a.6
jgte, :
M ve ile
biner (>-*) 35a.3
kirodUr (J±*i$ ) 74b. 17
gicirjiiz ( J^. \ \jt ) 90a. 15
Hie bir i$aret kullamlmadan :
bildurmi§ler (jU**jjiL.) 36a.21
ikindiye (A'- 5 -^! ) 72b. 1
bitursiin {( J y*> J yi+') 90a. 16
Sonda :
(<£) veile :
iki ( Jr>\ ) lb.4
oliimi (^y}j\) 13b.6
etdi (jaj.1) 91 a. 11
(») hemze ile : sonu "*" ile bitip,accusative eiki alan kelimeler (*)
cumleyi (*^-?») 32b. 1
kaffdeyi (%&& ) 36a.4
neyi ( 4i ) 65b.7
(*) bkz. Timurta§,Faruk Kadri .Osmanh Tiirkfesi Grameri ,lst.Un.Ed.Fak.Yay.,lst.,1979,s.321
"O" UNLUSU
Bagta :
(j\) elif-vav ile
oglanun
oldi
okurken
Icte :
(j) vavile :
bo|azima
tondurup
yokdur
(^Llijl )
9b.24
(tfAJjl)
76b. 18
(<JjJ*J l )
90b.5
( ^ j^jj, )
Hiy bir ijiaret kullamlmadan
rodosda
yohsul
( «J->j )
76b. 18
86a. 19
91b.5
55a.3
86a.2
son da
fj) vavile : Bir Ornegini tesbit edebildik
ko (jj)
99b. 13
"O" UNLUSU
Ba$ta :
(_h\) elif-vav ile
Orter
5ksiirdiim
okiizi
Jm. •
(j) vav ile :
gormi§
sozin
donmek
87a.5
90b.6
94a. 19
75b.2
87a.6
92b.3
Hie bir isarel kullamlmadan
dOniip ( ^^ )
104b.3
u " UNLUSU
Basta :
(j> I ) elif-vav ile :
uyutmadilar
ugurdan
usandum
9a. 12
95b. 13
96b. 16
(I) elifile :
uyuraan
unutdurur
uvati§
icte :
9b.l9
93b.20
99a. 14
(j) vavile :
sucumi
kurtulam
bunlardur
(
)
79b.7
90a. 17
92a. 10
Hie bir isaret kullamlmadan :
bugday (^Ia**)
basumun (dL»*i.L)
SOVUk " ( £ jy^, )
72b.9
91b.l8
lb.2
Sonda :
(j ) vav ile :
su
(j-a)
86a.20
karsu
(>*/*)
94a. 14
karanu
(>*0*)
102b.6
Basta :
" u " UNLUSU
(jh elif- vavile :
ilstine ( <>***> j\ ) 6a.2
iizum (fjjl ) 65b. 15
u$iigiiz ( J^j\ ) 91b.9
1C1£-:
(j) vavile :
incinmesiin C 0J» " y ^ 'V ^ ) 33a.4
yiizume ( ^jjj* ) 72b.2
i?un (O-^ 1 ) 92b.2
Hip bir isaret kullanilmadan :
uziim (fjj^ ) 65b. 15
deguldiir (j*X*) 72b.21
gormedtim (f^jj^ ) 91b.6
ftonda :
( j) vavile :
dzyfl ( #* ) 2b.4
510 (>Jjl) 67a3
UNLULERlN YAZIMINDA ISTlKRARSIZLIK
Metnimizde,iinlulerin yazili§mda bir istikrarsizlik mevcuttur.Mesela, aym keliraede
ba§taki "a" unlusii bazan ( I » medli elifle « bazen de (I) elifle; sondaki elif de aym §ekilrde
bazen (I) elifle,bazen de (*) gtizel "he" ile yazilmaktadir.
agmazdan (^jU^I) 36aJ9 burja (\Sja ) 9<x22
agiladu§di (ijiAji «1> I i 55a.l8 buga (*£j+) 44b.l5
n i-i" unliileri kelimenin ba§mda bazen (j*I) elif-ye iele yazilmakta,bazen de sadece (4)
elif ile yazilmaktadir .
inen (o-*h 16a.22 ince (<uJ) 42a.4
Aym kelimenin iq kisminda ise, tinliiler bazen gosterilmekte,bazen de hi? bir i§aret
kullamlmamaktadir.
biz {j*+) 57a.7 ; biz (» 57a.l5
8
II- UNSUZLER ( Konsonlar )
OTUMSUZ : PATLAYICI UNSUZLER (p.^UO
Bu iinsuzlerin yazili§inda,Arap imlasinin etkisi goze garpmaktadir.Bu sebeple p,?,t
tinsuzleri (w), (g^),(^) harfleri ile kar§ilanmi§tir.Biz bunlari okurken bazen metne sadik
kaldik ve yazildigi §ekilde okumayi tercih ettik. Bazen de bugunku §ekillerini kullandik.
Daha ziyade kelime sonlanndakini bugunku §ekliyle okuduk. Bunun sebebi de Tiirkge'de ke-
lime sonunda b,c,g,d unsiizlerinin bulunmamasidir.
"p" UNSUZU
Ba§ta : Bugtin "p" ile ba§layan kelimelerin gogu metnimizde (^) ile
yazilmi§,biz de bunlari "b" §eklinde okumayi tercih ettik.
babu§ (g^^L) "papug" 42b.2
barmak (^j^) "parmak" 81a,22
Sonda : Kelime sonundaki (^) T leri ise,Turk?e r de kelime sonunda "b" harfi
bulunmadigindan n p" §eklinde okuduk.
arayup (w^J^I) 41 a, 6
atup (r^T) 3a. 12
X UNSUZU
Ba§ta : kelime ba§inda kuralh olarak Tf E"^im ile gosterilmektedir.
gagir- (~j*h) 7K23
gakmak (<^-piL>) 68a*7
gal- (-JU) 85a.l0
gamur ( j*W) 85b.4
gek- (-^) 6b.l6
fete : VgV iki linlii arasmda
"ffcim ile " g." cim ile
agil- (Jff} 9b.26 nice (*f0 68a.l5
bigil(-i^) 96a. 11
$- ve^alternans halde :
edk ^ ile
nice (*f±> ) 9a.l7 nige i 4 *^) Ha.5
Bir iinsuz yamnda :
9
balcigi (<j*?-^
)
88a. 10
burcagi ( SJ ±lzjj+)
88a.9
icre {'j*-?})
82b. 12
Sonda :
$• cim ile :
i? cim ile
babuc (£>».L. )
geni; (e^)
his &*•*)
" t" UNSUZl
i
Ba§ta : kahn iinliilerde senellikle (-L) ti harfi kullani
tad (jU.)
87a. 13
tag (£U»)
8b.34
tayi (u-LL)
65a.22
tirabzan (o'^*'^)
63a.8
57b.24
tuman (^U^-t)
(w) te hatful? :
tavan (o'^)
17a.4
toz (JjX)
78b.7
torba ( Lj-j>i)
13b.7
85b. 13
ince iinliilu keliraelerde (^) ile gosterilmi§tir.
tel (Ji) 42a.4
temel (J-a) 44b.7
tiikiir- (-jjSjl) 10b.6
tliy ( <j>i.) 47b.8
igte : Hem kahn,hem ince UnlUlii kelimelerde "<^" ile gOsterilmi§tir.
atup (^f 3a. 12
ata («a*f 86b.4
bitmez ( j+l+) 33a.7
etmek (iUil) 11 a. 11
irte (<^*l) 39b. 18
Sonda : hem kahn,hem ince iinliilu kelimelerde " "ile gosterilmi§tir.
at (wT) 39b.4
et (wf ) 17a.5
Bugiin "t" §eklinde oian bazi kelimeler "••>" harfi ile yazilmi§tir.Her ne kadar
10
Arapga imlamn etkisi ile yazildiji du§unulmii§ ise de, yine metne ha£li kalmmasi agismdan
bunlan M d" §eklinde okuduk.
slid (^ ) 93b.9
dord (*jj*) 17a.7
" k : UNSUZU
"k" tinsiizu, kahn iinliilii kelimelerin ba§inda (<J) kaf ile, ince iinliilii kelimelerin
ba§inda (£J) ile gosteriliyor.Bu normal imlamn di§inda herhangi bir degi§ik durum yoktur.
Ancak,igte ve sonda fonetik degi§ikliklere ve ozelliklere bagk olarak bazen "£" hi
bazen de "£" gayin ile yazilmaktadir.Bunlardan "£" ile yazilan kelimelerden sonra ekseriyet-
le iinlu ile ba§layan bir kelime gelir ki bu, zaten Turkge'nin fonetigine uygun bir Ozelliktir.
Icte :
"r" hi ile :
yohsa (4***-^ ) 62b. 13
yohsul (Jj*+±j* ) 86a.2
■>" gayin lie :
ay agunuz ( j j$-z LI) 5 b J
galacagum { f-z Lt L^) 2b.7
olmagla (aiiLtjl) 13a,l '
Sonda :
"£ " gayin ile :
yo£ iix) 12a. 19
?og ( i*> ) 86a.23
Not : ince siradan "k" lar igin herhangi bilr degi§iklik yoktur.Hepsi "vll" iye yazilir.
V UNSUZU
"n" iinsOzu/Ml" ile yazili.Bilindigi gibi, 2.§ahis gekim ekleri ile genetive eki
"n" iinsuzii ve dolayisiyla "^J" ile yazilmaktadir.
I$te :
berjzer (jj£-l) 2a.2
berjiz ( jL ) 39b. 11
asunuz {j^a \ \ 87b.5
Sonda :
ai
berj (iL.) 41a.9
sog ( Jj-a ) 53b.4
kannurj (iL-w^U) 93b. 10
ba§lan ( JiU.L )
93a.8
HAREKE YAZIMI
Metin harekesiz olmakla beraber, bir yerde hareke tesbit ettik. nefes (o***-0 2b.20
Bu da kelimenin yanh§ bir §ekilde okunmasim 5nlemek igin olsa gerektir.
§EDDE YAZIMI
metinde harekeler gOsterilmedigi halde, §eddeli kelimelerde §edde cogunlukla
gOsterilmi§tir.
eyyara (fU ) 78a. 12
kayyim. ( [<us ) 70a.5
dalle (dii) 7 lb. 11
Bazi Tiirkce asilh kelime ve eklerde de §edde kullamlmi§tir.
issiz (>J ) 68a.25
BAZI EKLERlN IMLASI
1-qOKLUKEKLERi :
Genel yazili§lari, (jJ) §eklinde olan cokluk eki; metnimizde kalin vokal ta§iyan
bazi kelimelerde (j"i) §eklinde yazilmi§tir.
yollar G^-L*) 12a.l5
onlara (^^Ljl) 6a.21
ba§lannda (eiJjiLLL.) 48.al7
2- SORU EKl :
Soru eki; bugunkU imla ile kelime sonunda ise kelimeden,kelime icmde ise geldigi
ekten itibaren ayn yazilir. Ancak metnimizde biti§ik yiziliyor ve daima diiz vokal
ta§imaktadir. gdrmezmisin (j*-^>» jjS) 35b.2
olsunmi (^j*j^-Jjl) 37a.4
yokmiki ( *& .\ « '^ ) 50a.2
AYNI KELlMENlN tKl TURLU YAZILI§I
Ayni kelimenin icteki veya sondaki vokali degi§ik harflerle yazihyor. bazen de
hi? yazilnuyor.
12
buija ( \S*+ ) 9a.22
baga ( L^U ) 36a.l0
buga {*$**■) 44b. 15
baija (H*) 13b.3
lYELfKEKLERf :
+ Um+Uz :
ben+tim ( f±+ ) 5b. 19
dost+um+uz (j+i-tj*) 13a.3
+Ira+Uz :
hlinkar+im (f*j\Lii> ) 8b. 13
sinirler+im (fr> jJ J>~* ) 9a 1 7
+Un+Uz :
+ In+Uz :
Sen+iiij (ili-i ) 13b. 14
mevt+un+Uz (j1lj-») 13b.6
GENtTtF filgi ) EKt :
+Un :
derdraend+iiij (iiAi^i) 8b. 19
kim+iin+dlir Q ^ «. » { ) 9b. 2
inkar+ijfuz (jl^llil) 3 la. 18
dideler+in+uz (jjl«jJ#^) 37b. 14
+In
derdmend+in (Uu~*}jS) 8b.5
iskender+in (.iLjAiLJ) 36b.7
Diiz vokaller; yukaridaki orneklerde de gordugiimliz gibi,koku miinfasil harflerle
biten ve q okluk durumunda olan kelimelerde gQriiltir.
BlTlglK KELLME YAZILISLARI
>/dA fedat) :
akitmasalar da
(tfjjJLLc-Sl)
93a.2
ikimiizden de
(*Ai^*iJ)
lb.8
seni de
( tf^-lw )
7a.l
Ahciin :
anunfiin
(o^l)
15a.l3
nigtin
(o.^?-^ )
5b.4
/IIA :
gucile
(*W)
39b. 14
vechile
(*^j)
40b.4
adamila
(^L-»iT
2b.2
bakmagila
(AJLcUiL)
41b.9
nakhla
(aILu)
15a.5
13
degiilki («iil> ) 2a.6
ma'rialan ki ( *!L>jJlix^ ) 2u.l0
gordiim ki ( iL^ijjZ ) 6b. 15
/kim :
kogulasm kim (fl^j<Lxji) 2a.5
TAMLAMALAR (terkipler)IN YAZILI§LARI
a) ISlM TAMLAMASI Qzafet Terkibi) :
Ttirkiye Turkgesi'ne gore garip ve ho§ olmayan "genetive"siz isim tamlamalarma sik
rastlanmaktadir.
tagba§inda ( **^*L £LL) 8b.3
hiinkar yanmda (*^Lf j^-***) 8b.8
minber iistinde (*XlL*j\ j+l*) 9a.l2
1- FARSCA KAJDEYE GORE JStM TAMLAMASI :
Farsga Tamlamalann yazihgmdaTurkgenin tersine, once belirtiIen ? sonra belirten
gelir ve aralannda bir i§aret,bir barf bulunamaz.Ancak,okunurken ve Latin Harfleri ile
yazilirken, belinilenden sonra bir gizgi ile "i,i" seslerinden biri getirilir.
ab-i hay van ( ^ l>^ w | ) 84b, 14
c abd-i niagzub ( wjj-ni* ^j-& ) 74a. 8
*adalet-i hak (^ — Jljyc ) 69b .14
al-i f o$man-i*ula" pfji <J~*±z J\.) 12a.5
sonu n <" "gtizel he" ile biten kelimelerin terkiplerinde "he" nin iizerine V hemze
yazilir. _ $
alihe-i mtitekessire ( gj n.'i * ^ ' ) 81a.l 1
beyyine-i sadika (*3->La. 4-^) 4 la. 21
2- ARAP£A KAJDEYE GORE 1ZAFET TERKlBJ :
Birinci kelimenin sonu otreli, ikinci kelimenin ba§ina da (Jl) elif-lam takisi getirilir.
^bdu'r-rahman (q^^jJI o-u; ) 45b. 1
'azizifl-vucud ( J >^>" jij*- ) 7a.20
Ancak birinci kelime ba f d,kabl,taht,fevk, beyn gibi bir edat oldugu zaman bunlann
sonu otre yerine tistun olur ve (a-e) §eklinde okunur.
ba'de'l-itlak (Jj^LLVl **+) Ha. 17
beyne's-salateyn (j-a'iLtfJI ^j^l) 52b. 1
14
b) SIFATTAMLAMASI ( sifat terkihi) :
Sifat terkibi, §ekil bakimindan izafet terkibinin aymsidir.Ancak sifat lerkibinde;
Turkje terkipte birinci,Arapga ve Fars^a terkipte ikinci kelime isim yerine sifat olur
B- FONETIK ( ses bilgisi ) OZELLIKLER :
I- UNLULER ( Vokaller )
a)DUZLUKVEDUZLU6 UKORUMA :
Bilindigi gibi, Eski Anadulu Ttirkge'sinin karakteristik ozelliklerinden bin de, yu-
varlakla§mamn yaygin olmasidir.Ancak buna ragmen,metnimizde kismen eski diizltikler de
muhafaza edilmi§tir.Ozellikle eklerin bazilannda mevcut olan dtizliik, bazi kelimelerde de
goriilmektedir.
kuzi (<JJ>5) 2a. 11
togn {i£j±j£>} 13a. 14
oki (J*jh 9b A 5
11 Yenigeri " tfj*-£H 39a.9 E. Tk.de ?erig §eklinde gegen bu kelimenin, normalda
"Serif §eklinde yuvarlaklajmasi gerekirdi.Zira kaideye gbre, E.Tk.'deki qok beeeii kelime-
lerden ve eklerden, sonu "g" tinsuzu ile bitenler,0rta Turk^e devresinde "g"nin kaybolmasiyla
yuvarlaklagirlar, kapig > kapu 2b, 1 _gibi .
EKLERDE :
Bazi ekler daima diiz vokallidir. ba§licalari §unlardu\
1- Accusative (viikleme hali ) eki : +(y)I
mektub+i (^^iL*) 6b. 14
allah+i (^fUl ) 8b.8
misri+yi ( ^.j^^> ) 6a.3
2- lyelik 3.sahis eki : + (s) I (n)
haber+in+i (^j^ ) 6a. 1
helak+i ( \J^ ) 13a. 17
degme+si (<j->*£i) 51a.6
15"
NOT :sonu munfasil harfle biten, yiizde elli-altmi§ oramnda kelimelerin iyelik
birinci ve ikinci §ahislari da diiz vokallidir.
yer+im+e (^jrf ) 7b. 18
bogaz+im+a ( ** J Lc>* ) 1 5a. 1 9
sOzler+im+e (^.j^Jj** ) 7a. 13
3~SORUEKI : +(-)mI
gordiiyiz+mi (^ji-o^j^ ) 5b.8
oldum+mi (^-^J 1 ) 12a.l3
bu+mi+dur ( j*+*j+ ) 13a.21
4- iSIMDEN JSJM YAPMA EKJ : +Q
gemi+ci+ler (jh)*^ ) lb. 16
goz+ci+ler (jL^jjS ) lla.25
5- ISIMDEN 1SIM YAPMA EKt : + UK
ahmak+lik+dur (jjJili*jJ) 98a,3
dost+hk (£h*j± ) 94a.l2
yoksul+lig+indayuz (j^ii*U^±jj) 90b. 21
NOT : Bu ekin vokali g5sterilmemi§tir,
6- 66 RENILENGE<pMlSZAMANEKi : -ml§
gel-mi? (cA*^ ) 5b. 13
ol-rm§ (<j^Ijl ) 6a. 10
g$ndtir-mi§ ( jLl*jj*Jj£ ) 6b. 14
7- FiJL CEKlMlNDE 2/Tk.Sh.EKl : -sin
olabilur-sin ( { j^ J jLu^ij\) 7a,8
yatur-sm ( Qf^jjlL ) lla.2
dir-siij (dLw^a ) 12b. 11
8- 2.Tk.§h.BlLDlRME EKl : +sln
gelen+sin ( o^O& ) 12a.20
sen+sin ( <>*a^ ) 15a. 21
9- FIJL CEKIMINDE 2.Ck.Sh.EKl : -slz
ider-siz Ov 3 *' ) 5b.7
kila-siz (>*>4lS ) 31a.l4
16
10- 2.Ck.Sh.BlLDlRME EKi : +slz
degtil+siz {j-J£i ) 9b.22
korkmaz+siz (>*jUi^ jS) 3 1 a, 3 5
ahmaklarsiz (>^jJjual) 41b.5
11- DONUSLULUK EKi : - (I)n
sev-in-urler ( jjj^y^ ) llb.4
ol-m-sa (AwJjl ) 32b.l7
12- EDILGENLlK EKi : -(1)1
soy-il-di ( <£±LfA ) 9b.6
siir-il-eniin {iLLj^ ) 60a.9
NOT : Bu ekin yuvarlak §ekli de vardir, op-iil-e ( *J>*>I ) 2a.5
b- YUV AKLI6 I KORUM A VE YUV ARLAKL ASMA :
Unlulerde gdrulen yuvarlakliklann bir kismi Eski TUrkge'den kalma
yuvarlaklikJardir.Bir kismi da sonradan,Orta Turkge doneminde olu§mu§tun
a) E$ki Turkyq'den (jevam eden yuvarlakhklar :
altun (OJ^ ) 4 9b.5
diyudur ( j*y±*) 7a.9
kar§u (jLjS) I4a.8
aa) Eklerdeki eski yuvarlakhklar :
Faktitif (ettirgenlik) eki :
-Ur-
bi§-iir- ( v ^i-j.) 51a.2
geg-iir {-jj^i ) 38b.l2
sevin-diir- (- j^y* ) 37b.5
uyan-dur- (-^j-^^jl ) 9a. 13
ab) Geni$ zaman eki :
- (U)r-
yat-ur 0>*-^ ) 55a. 16
san-ur-lar ( jJjj^La ) 6a.3
17
ac) Fiilden isim yapan ek :
-sUn
sur-gun
(uAr) 46b.l9
-dUK
sev-diig ( £Jj*y ) 86a.5
b) Yabanci asilh (Ar.Far.) kelimelerde korunan yuvarlakliklar :
Bugiinki §ekilleri dflz dlup da Orta Tunkge d5neminde hala orijinal §ekliyle yazilan
ve yuvarlak iinlulu olan bazi kelimeler :
?arsu (j^j Ur ) 72a. 1 3 "gar§i "
sanduk (^>Ju^) 35a J
c) EKLERDE YUVARLAKLAftMA :
Bazi ekler, E.Tk.dOneminde dflz iinlulu kelime ve eklerden sonra gelince diiz;
yuvarlak Unlfilu kelime ve eklerden sonra gelince de yuvarlak iinlulu oluyprdu. yani
diizluk-yuvarlakhk uyumu tarn idi.Tiirkiye TUrk^esi'nde de bQyledir.Faka E.A.Tk. dOneminde
bu ekler, tarn am en yuvarlak hale gelrni§lerdir.BOylece,dtizluk yuvarlaklik uyumu da kismen
bozulmu§tur.Ancak, metnimizde munfasil harfle biten kelime ve eklerden sonra gelen bu
ekler gogunlukla ddz vokallidir.
ca) ivelik eklerinde yuvarlakla^ma :
1- jyelik l.$h, ekleri :
teklik : +(U)m kitab+um (fbi) 1 8b. 1 2
gokluk: +(U)mUz matlub+umuz (^<^JI»-* ) 43b.5
2- ivelik 2.§h. ekleri :
teklik : (U)ij zalimhgurj ( iliilLt ) lb.20
gokluk : (U)nUz misl+iiniiz (j£-^> ) 41b.5
3- Genitive (ilgi halt ) eki : +(n) Un j*.jr!j £ >
kadF+nun ( «M.n . n tS ) 46a. 13
beden+iirj (&*+) 50b. 15
NOT : Gerek Lve 2. §ahis iyelik ekleri olsun, gerek genitive eki olsun Orta Tk.
doneminde yuvarlak olmakla beraber metnimizde ;sonu munfasil harfle biten kelimelerde diiz
vokalle gosterilmi§tir.
bogaz+ima ( *-r jU^j. ) 15a.9
*aziz+imiiz ( >*>?>£) 40a.3
18 *
bildiikJerirjuzden (^j^jJ^^L) 52a.l9
iskender+in ( iL,Jui*J ) 37a J 1
cb ) Isimden sifat yapan ekler :
Eski Turkge doneminde "llg" §eklinde olan ek , sondaki "g" lerin dii§mesi
sonucu E.An.Turkgesi T nde M 1U" olmu§,bu eklerin dii§mesi Guney-Bati Tiirkgesinde vuku
bulmu§tur l K Bu ek de metnimizde duz vokal tagimaktadir.
biyikh ( J±t+) 37a.20
di§Ii (J^r!>) 88b.5
+sUz < +slz : Yukaridaki ekin olumsuzu olup,onun tesiriyle ve analoji
yoluyla yuvarlakla§mi§tir. ( *
merhamet+suz (j-fclMj* ) lb J 3
din+siiz (Jj«wj^) lb. 15
cc) I. ck.frh.bildirme eki + (y )Uz
etmez+iiz (j>^l ) 36b,9
degiil+Oz (j&* ) 47b. 18
cd) Goriilen gegmi§ zam.an gekaminde Lve IT. §ahis ekleri :
sal-dum (f^JU) lb.20
okuraa-duk (tS^^frM) 40a.l5
gosterdiniiz (jjLjZjL*jP ) Alb A
C ) UNLU UYUMU :
I- Kalmlik-lncelik uyumu (dil benze§mesi) :
Tiirkge'nin buttin devrelerinde oldu£u gibi, Niyazi-i Misri'nin bu metninde de bu
uyura tamdir.Yalniz 5 bugiin de oldugu gibi, +('I)ken zarf-fiili,daima ince vokalli oldugundan
bu uyumun di§inda kalmaktadir.
kilab lilii§ ye rken 37a.2
yine yasin okurken turamadum 90b.5
Ancak,bugiin bazi Anadolu Agizlannda uyumlu haldedir: yaparkan ....gibi
(*) bkz.Tuna,Osman Nedimjurk DilbUgisUnJQnJEgitim Fak.,Malatya,1986, s.6
(**) bkz.Timurta§J.Kadri f Eski TTurk^esi, 1st., 1977, s.34
19
Tiirkiye Turk^esi'nde kahnhk-incelik uyumuna uymayan ve hep ince vokalli
clan aitlik eki ,metnimizde de uyuma girmemektedir,
biziim+ki ( <&**j+) 40a.21
etmi§tir. v }
Ancak,bazi devrelerde bu uyum da mevcuttur:
Ramazan Salman yayinlanmami§ yiiksek lisans tezinde §u ornekleri tesbit
sarayda+gi ( ^*i£\j»*) 25a/ 721 "saraydaki"
yann+gi {Jm^JLj) lb. / 26 "yannki"
Metnimizde uyuma girmeyen bir ka? kelime ise §unlardir.
Turfoe kelimelerde :
uyutmamekle ( *K ** j*jh 17a.4
Yabanci kelimelerde :
zalim+hk (&H& ) 47a. 10
liastalik ' (JJJ-CL^ ) 67a.5
adamlik (.iiLoT )
mecruhligi (^iKj^^) 67b.22
ilk Df yabana kelimelerde sonlanndaki seslerin etkisiyle kalinlik-incelik uyumuna
girmektedir.
Sadettin Oz9eHk,yaym]anmami§ doktora tezinde §u drnekleri tesbit elmi§tir. v ;
ya§ligda ( c&LLL ) 94b.2
sfistluk {iilw-^ ) 65a.4
2- Duzliik-yuvarlakhk uyumu :( Dudak benze§mesi )
Bu uyum tarn degildir.Bazi eklerin daima duz,bazilanmn da daima yuvarlak
olmasi ve a§in yuvarlakla§ma sebebiyle diger E.An.Tk.metinleri gibi metnimizde de tam
anlamiyle bir dudak uyumu yoktur.Ttirkiye Turkgesi'nde ise bu uyum tamdir.
Metnimizdeki bazi kelimeler ise^ift imla veya fonetik hususiyet sebebi ile bazen
uyuma girmekte,bazen de girmemektedir.
oki- (-^Sjl ) 9b.5
oku- (-yjl) 40a J 5
Kelime kok ve gOvdelerinde de uyumsuzluk vardir.
demur (jf* ) 46b.4
denlu ( JS> ) 85b.3
karanu (jS\j ) I02b.6
(*) R.SaIman,Yusuf ve Zeliha, ln5nu On., Sosyal BiLEns.,Malatya-1989 s.53
(**)S.Oz£eiik, menafVu'n-nas, Inonu UiuSosyal Bil.Ens.JMalatya- 1990, s.97
20.
kar§u ( >iyUl ) 14a.8
kavun (0J^ ) 46b. 14
uh (c-'j 1 ) 75a.5
"kavun ","demiir" gibi kelimelerde, dudak iinsuziinden sonra yuvarlak iinlulerin
gelmesi, uyum agisindan normal sayilabilir.Cunkii,Turk9e'de bu temayulher zaman vardir.
Ramazan Salman.yukanda da adi gegen yayinlanmami§ yuksek lisans tezinde
§u ornekleri tespit etmi§tir. (*)
degul
(J*S>)
24b/ 710
delu
(>j->)
2b/ 48
kun
<«jj*)
55b/ 1642
ytiri-
tej*)
6a/ 158
Daima Duz ve Daima
i Yuvarlak OIud Dudak Uvumunu Bozan Eklerden Bazilan :
a) Daima duz olan ekler :
tyelik 3.teklik yh.eki :+(s)I(n)
'azabi (^*li*) 31a.l6
bah§is+in ( ^. ft . ^ j ) 13a.l2
Gflriilen gey mis zaman 3.teklik gh.eki : -d+I
dii§-d+i ( ^^ijJ ) 55 a. 18
bilur-d+i (&jL) 35b. 14
ol-d-H (tf^Jjl) 35b.l8
gerundium fzarf-fiill eki :
olmayicak ( < 3_*_.Ujl ) 96b. 13
b) Daima yuvarlak olar ekler :
Emir 2. ve 3. sh. ekleri : -(U)n+Uz ; sUn+lAr
as-un+uz (jj£~a\ i 87b.5
bak-sun+lar (jL^i'L) 3a.3
Istek I.cokluk gh. eki : -AlUm
gSr-eliim (f^j£ ) 5b. 17
al-alum Q«-fifl ) 93b. 11
Gerundium eki : (y)U ; (y)Up
aglayurak (^^--lil) 33a.7
arayup (w^J^I) 41a.6 ; diyii (j^) 5b.l6
(*) R.Salman, Yusuf u Zeliha , tnonii On. Sos.Bil. Ens., Malatya -1989 s.54 ~~
21
3.Tk.Sh. hildirme eki : + dUr ; dUrUr
bengeidlir < >**^> 41b - 13
adaldurur G^aL*!) 87b. 10
Parti sip eki : -dUK
bula-duk+ya (a^o'V^*) 87b.4
di-diig+Umde (#**£ja^») 6b. 13
et-diik+den (^iijAil) 6b.6
g-ONLU DE6 IgMELERl :
(e^i) vev a ( i fC e ) degismesi :
Bugiin ilk hecesinde "e" sesi bulunan bazi kelimeler.metnimizde ve umumi
olarak E.An.T. metinlerinde "i" seslidir.
bil "bel "
(ikf)
76a. 17
di-
(s*»)
I7b.ll
gice
(tarf)
lb.l
ir
O-l)
1 la. 1 (erken)
ir-
(-^1)
2a.6
kise
(<ui)
69b. 17
Ramazan Salman 'in ayni ?ali§masinda §u drnekler de mevcuttur. ^
i§ik ( JU^I) 5a/ 127
irkek 0^*1) la/ 9
Bugiin ilk hecesinde "i" sesi bulunan "gey-" kelimesi ise metnimizde ve E.An.T.'nde
"e" seslidir.Bu w e" .kapali V olarak kabul ediliyor.
gey- (-J) 69b.l3
Bugiin "a§ajh" §eklinde olan kelimenin metnimizdeki imlasi "a§aga" §eklindedir .
a§aga (\JLSJ ) 17a.9
(*)a.g.e s.56
22
II - UNSUZLER ( konsonlar)
a) Unsiiz uyumu
Eski Anadolu Turk$esi f nde unslizler arasmda otumluliik ve otumsiizluk
bakirnandan bir uyumsuzluk vardir. Bu uyumsuzlak inceledigimiz metinde de ege^mektedir
.Bazi ekler k5k veya tabanin durumu ne olursa olsun otiimlu olarak gelmektedir.
+dA :
va^t+da ( ^^iij ) 6a.5
+dAn :
gelmek+den ( ^^«K ) 6a.2
-M :
et-di (j^.1) lb
-dUK :
du§-dug+i (.jSj^j^) 6b J
-dUr :
et-diir-iirdi ( tf*jjj**U 2a. 14
+dUr :$ok+dur (j**j% ) 2b.l7
OTUMLULE?ME
A- Basta :
E.Tk. X
1-tnceUnlultlkelimelerde :
^t>^d
degin
(^)
97a. 11
degiil
(Jfc)
2a. 12
demur
(j*oy
46b.4
deri
(v5^)
9b.4
di-
(-&)
12b.ll
depe
(«*■>)
13a.7
2- Kahr
i unlulii kelimelerde :
#t> *d
dahi
(«>•>)
4b. 15
dur-
(*>>)
34b.6
23
etmisUr. ( *
Dr. Sadettin Ozcelik, yayinlanmami§ doktora tezinde su Ornekleri tesbit
dogra- (->j->) 2 lb. 13
dokun- i-^j>) 36a.2
Bugiin "p" OtiimsUzii ile baslayan Orneklerin hepsi metnimizde "b" Ctiimlusu ile
ba§lamaktadir.
barmak (^LjL) 81a.22
berk (<^*) 44b. 13
basdurma ( U^jx-aL) 2a. 10
bi§ur- (-jy*+ )
E.Tk. Jc
tnce iinliilu kelimelerde :
gerek <kergek ( &jS ) 5b.21
getur<keiur ( -jjlS ) 5b. 14
gey- < ked- (- J )
gtfniil <! kciniil (J^j^ )
Kahn siradan olanlarda Otumliilesme yoktur.
kal- (-JU) 8a.9
koy-<kod- W>) 9b. 14
Bu ftrneklerden anla§iliyor ki ince tinltilu kelimeler bakimindan 5tiimliilesme
daha ileridir.Kahn unliilii kelimelerdeki iinsiizler ise korunmu§tur.
Iki iinlii arasindaki fttiimsiiz iinsiizlerin fitiimliilesmesi :
Iki iinlu arasindaki fttumstiz iinsiizlerin Otiimliilesmesi, Tiirkce'nin fonetik
fizelliklerinden biridir. Daha ziyade ek alan kelimenin son tinsiiziinde gSriilen bu hadise.bazen
kelime icindeki otiimsiiz konsonda da goriiliir.
a) VpV > VbV :
dibek ( £+>> ) 58a.2
gibi (^) lb. 11
Bazen "p" seklinde otiimsiiz olarak kalmaktadir.
depe (<*■>) 13a.7
24
diigum (Cj$* )
yigid ( ^i )
6a. 16
98b. 11
lcte : (ek ahnca )
dosegtime ( <ui-iji )
40b. 18
sonda :
beg (.11* )
sog- (-»il>-)
12b.l5
87b. 13
"k" patlavicisi :
Bugiin "h" sizicisina d6nmu§ su iki kelimede,"k" iinsiizu, metnimizde
patlayicihgim korumaktadir.
kani (^ili) 72b.5 (hani)
kanki (<>■**) 13a.l7 (hangi)
SIZICILAgMALAR
b > v :
bar- > var-
(-Jj )
98a.l4
bir- > vir-
t-jtj}
5b. 16
seb- > sev-
(-J-0
48b. 14
g > v :
sogu- > sovu-
f-J>*-)
90a. 15
k > h:
takr> dajp (<j±*) 4b.l5
yoksa > yohsa (^^) 62b.l3
yoksul > yohsul (Jy*>ii) 86a.2
"g" patlayicisinin erimesi :
kapig > kapu ( ^li ) 2b. 1
25
-h) VkV > VgV :
tudagum (j*ibjJ» ) lb.l
biragur (jfc\j+) 40a. 17
bur^agi ( iJ k>jj+) 88a.9
tuzaga (4±\jj{L) 5b.l0
OVtV> VdV :
idemezsin (^^**.xJ ) 73a.2
ardi (&J\) 38a. 11
"n" sesinin komgulugundaki otumliilegmeler :
np> nc :
altinci (^AiJI) 14a.21 altinQ
ikinci ( u )'^j l ) lb.5 iking
B — Kelime Sonundaki Otumlulegmeler :
Bazi kelimeler sonunda otumlii-patlayici iinsuzleri bulunmaktadinAncak bu
kelimelerden sonra unlii ile ba§Iayan bir kelime gelmektedix. bu bakimdan bu hadise,iki unlii
arasmdaki 6tumliile§me sayilabilir.Fakat kendilerinden sonra unsiizle ba§layan kelimeler
geldi£i de vakidir.
a) k#> g£ :
yog (olasm ) (tj* ) 12a, 19
olmagla (-d&UjI ) 13a,l
NOT : Bunu da "olmaf ile" §eklinde du§iinmek Iazim.
b) t # > fr# :
kurd (girdi ) (*jj? ) 61a.8
yigid (iken) ( ->L ) 98b. 11
h — PATLAYICILIK VE SIZ1CILIK
Seslerin, Eski Turk^e'den Orta Turk^e'ye gegerken ugradigi onemli degi§ikliklerden
birisi de sizicila§madir. Ancak bu donemde patlayiciliklanni Tiirkiye Tiirkgesi donemine
kadar muhafaza edenler de vardir.
1- Patlayiciliklanni muhafaza edenler :
"g" patlayicisi :
Bugun kelime iginde ve kelime sonunda "g" ve n v" §eklinde sizicila§an "g M ler
E.An.T. doneminde ve metnimizde patlayici olarak gegmektedir.
Iyte :
dugtin (tjjSji ) 52a.2
26
HI. Dl6 ERFONETlK HADlSELER
a) iKJZLEgME ( gemination ) :
asig > assi ( (J-aI ) 87b.6
elig > elli (^U! ) 63b.3
isig > issi (o->l ) 70b.3
Bu.hece dengelemesi sonucu meydana gelen bir hadisedir.Kelime sonunda eriyen
'g" den sonra uzayan unlulerin kisalmasim saglayan ikizle§me §eklidir.
h) SUREKLlLE?ME :
ab > av ( /f) 41a.20
ked > gey ( ^ ) lb.2
c)_QEQt§ME :
ne u?un > ni?un ( O^?^- 1 ) 5b. 8
buile > boyle (<i*>0 7a. 10
adak » ayak (jM ) 35a - 9
d) ULANMA :
ne olaydi nolayd] (<^«/Vyp ) 11a. 10
e) BENZETME :
raonla > molla ( ^iy ) 71a.22
f ) HECE TEKLEftMESl :
-durur>-dur (j*+) 2a. 12
-yorir > -yor (jjr>-) 5b. 17
o) HECE DU v SMESl :
elig > el ( Jl ) lb.18
h) KONSON KAYNA^MASI :
ben+ga > bana (1*1+) 6b.l8
i) DU$ME :
agiz > agz+ina (aJjL\) 6a.l7
u§ol>§ol (J>^) 8b.22
tokuz on > toksan (<jLmLL>) 13b.9
27
C— MORFOLOJiK ( §ekil bilgisi ) OZELLiKLER
1- CEKlMEKLERl :
a)ISIMgEKIMi:
1— lyelik ekleri :
E.A.Tnin en karakteristik Ozelliklerinden olan yuvarlakla§ma,kendisini bilhassa
eklerde gosterir.iyelik eklerindeki yuvarlaklik, Lve 2.§ahislarda goriilmektedir. 3.§ahislar
daima dtizdiir.Ancak 1. ve 2. §ahislar da,6zellikle sonu mtinfasil harflerle biten kelimelerde
ve qojku kelimelerin gokluk §ekillerinde yiide altmi§,yetmi§e varan oranlarda diiz misalller
vardir.Bu diizle§me elimizdeki metnin 17.yiizyil metni olmasindan kaynaklanmaktadir.
Metnin harekesiz olmasi ve vokallerin nadiren yazilraasi (Szellikle eklerdeki
vokaller) eklerin vokallerini tesbit etmemizi gugle§tirmi§tii\
Lgahislar :
teklik :+fU)m
ig+iim+den (qx^J ) 75b. 14
kan+um+a (*<^Li ) 80b,7
gokluk ;+(U)mUz { +(U)n+Uz }
kendi+miiz+i b£j*^£) 74a. 1
kavl+umuz+un (uJjijji) 75a. 10
<*)
Duz $ekiller :
teklik: + fPm
ate§ler+im+i (^jLli \ 74a.3
yer+im+e (**^) 7b. 18
yiireg+im {f-Sjj*) 68a.ll ^ ^
teklik
sen+iin
2. gahislar :
+ OJ)n
{ £h-> ) 74a.4
viicud+uij+i {^lyxj) 75a.7
muhatab+un (dLLU^) 54a.2
Duz $ekiller :
pokluk : + (I) mUz
ard-nmuz+dan (O^J*^') 39b,5
kusur+imuz (j^^j^Ji ) 46a. 10
T aziz+imiiz (jfj^j* ) 40a.3
gokluk : +(U) nUz
inandug+unuz (ji^jJoLJ) 76b.20
ba§+urjuz+un (Jj^L^L) 76b.21
hasm+unuz (J j^ $^^ ) 78b.8
teklik : +(I) n
sozler+ii} (dbjjj^) 74a.4
gokluk :+ (T)nUz
murad+inuz+a (aji-olj-*) 76a.3
yuz+inuz+e (ajjS^jj^ ) 78b.9
(*) Lve 2. gk,§h.iyelik eklerinin sonundaki +Uz , aslinda gokluk ekidir.bkz.Tuna, Osman Nedim, Turk
DilbilgisUnonii Un. Egit Fak., Malatya , 1986, Morfoloji s.20,36,37
(**) Bu ornek miittasil harfle bitligi halde diiz vokalle yaztlmi§tu\
28
NOT : E.A.T.'ndeki a§in yuvarlakla§mayi burda goremiyoruz.Yukanda da
belirttigimiz gibi miinfasil harfle biten kelimelerde duzle§me goriiyoruz. Bunlar dtiz vokal
olan T (i£) harfi ile gosterilmi§tir. 2. £k.§h. ekleri di§inda iyeliklerin yuvarlak olduklanni
g^steren ornek yoktur.
3.$ahi$lar :
teklik : +(s)I (n) gokluk : +lArI { lar+ 1}
zahmet+in(*) (q+i+^j) 62b.4 kedi+leri bSjL>^) 17a.l2
mafcsud+i (^^ai*) lla.3 ma f na+lan (tSjJL**) 2a. 10
ne+si («*-«) 2a - 13 ka§+lan (jjtiJH) 41a.9
NOT : Bu ekin vokalleri daima diizdiir.
2 — Isim Hal Ekleri :
a) yfllm hal ; (Nominative )
tsmin ek almami§ geklidir. Ancak kelime ek almamig oldugu
halde isim hal eklerinden birini almi§ gibi kullanilabilmektedir. £okluk
ve iyelik alnn§ kelinielerin de yahn hali kullanilabilmektedir.
" karinun elinden sM dokiltir TT 93b. 10
Dr. Sadettin Oz^elik, yaynilanmami§ doktora tezinde §u dmekleri tesbit etmi§tir (**)
" dijler kemugin Ortmek iyiin" 76a J
" agizlari agnsina taba§ir nafTdiir tt 5 lb. 12
b) Belirtme Eki : ( Accusative )
+(v) I « +IG ) Nesne durumu ekidir Jsimlere , iyelik eki almi§
isimlere ve zamirlere gelmektedir.
" btihtan ile katlin±i murad etdiirdi " 80a.20
M nirden buldi §u giizel ka§lar±i §u gtizel benler±iki.... 41a.9
" sen §imdi misri±yi buldunmi" 6a.3
+tf : "sifir accusative" Isimlerden sonra iyelik ekleri uzerine
gelmektedir.
" kimintin ah u afgan+in-blfbol eyler" 86a.4
" ellerigiiz dizler+intiz-blf doger " 103a. 14
(*) Buradaki n n w , zamiri "n" dir.Bkz.Tuna, O.Nedim, Tiirk Dilbilgisi, tn$nu UnJEgit. Fak.,. Malatya, 1986
♦Morfoloji, s.21,23.
(**) S.Oz^elik^menafi'u'n-nas, Inonii On.Sos.Bil Ens., Malatya 1990, s.182
29
c) Yonelme Hali Eki : (Dative)
(y) A : E.Tk.deki +KA §eklinin E.A.Tndeki devamidir.
" bunlar±a muhalefet akh ba§inda olanda olmaz" 6b- 10
rt derya+ya talup $ikanncaya dek..." 9b.9
M kendi±ye allahdur didiigiimden...." 72a.4
d) Bulunma Hali Eki : (Locative)
+dA : Kendisinden onceki ses ne olursa olsun daima +dA
§eklindedir. E.Tk.'den giiniimiize kadar gelen ekler iginde
en az degi§iklik gosteren ektir.
"derya±da olan beglere..." 6a. 1
"bu §ehir±d£ turamadigunuzdan..." 6b.8
" ma-sabak±daolanayatun...." 12b.l8
" ...tari h+de degtildiir " 3a.4
" yilan dayim zulumat+da+dur " 1 lb, 20
e )Aynlma Durum Eki : (Ablative )
+dAn : Bu ekin "d" iinsiizu de Bulunma Durum Ekindeki gibi
kendisinden onceki ses ne olursa olsun degi§mez, yani
otumlulUk-fttiimsuzlUk uyumuna girmez,
" ve sizun ilahivat +dan vafir yazdum TT 14a.2
M ibrahim adlu hatib+den ne ?eksen„. " 91aJ4
Tt sabah +dan kapu ^aldi " 2b, 1
" sovuk±£an " 70b,3
f) ilgi Hali Eki : (Genitive)
+(n)Un : Ekteki vokallerin yazili§i qok seyrektir.
" iki ka§±un arasmda ..." 42b.21
" kimse±nun hatinna tulu' etmeyen..." 2a.7
" bir dahi hatm±un ma'riasi..." 32a. 19
" su+nun .7." ™7lb.l5
Ek bazen yazilmamaktadir. (+0 )
" cahum+0 evini §i§ buldum " 41b. 1
g) E$itlik Eki : ( Equalive)
+£A : Bu ek kelimenin kok ve tabanina geldigi gibi iyelik eki
almi§ isimlere de gelir.
1- kok ve tabana gelen e§itlik eki:
f, gahi+c£ §eytan-i saliktin muradi iizre ..." lla.2
"ni-HQ£ bir uyku ki..." 1 la.5
20
2- ivelik eki iizerine ?elen e$itlik eki :
n bir diigiin ta'amm+ca var idi " lb. 17
h) Vasita Durum Eki : (Instrumental )
+In : Bu ek daha ?ok zaman bildiren kelimelerle goruliir.
"sabah+le +yin menzile karbandan evvel vara" 1 1 a. 6
"ole§lere to£n gekdiigi vaktin bildi olecegin" 13a.l5
+(y)(I)lA : Bu ek,"ile"postpositionundan geli§tirilip,instrumental
ekine donii§tiirulmu§ bir §ekildir.(*)
M alti gemi+yle gelecegini ve bunda ne kadar. . . M 4b. 1 2
" kimi nakl ilg kimi re'y ile... " 15a.5
i) Yon Ekleri : (Direktive)
+ ArU(+gArU):Kalipla§mi§ olarak iki kelimede goruliir.
"iskelenin yu k+aru+s inda kilmiglar" 14a.8
"yine binduk biz il +eru+c e getduk" 39b. 1 2
+rA: Bir kag kelimede gtinumuze kadar gelmi§tir.
"bundan son+ra kiyametdiir" 2a.20
f 'ta§+iagikdum" 2a.2I
"dahl u inkar iiz+rg olursanuz" 6b. 6
i) CoklukEki :
±iAl :
11 bun±kr+da hayir kalmamt§dur n 2b. 1 2
" on+lar+a b?at lazim degiildiir ,T 6a. 21
" yol±lar gosterur " 12a. 15
k) Soru Eki :
4-mI : daima diiz vokallidir.
w gordinti z-f-mi zalimler " 5b.8
" murad da bu±mi+dur bir gayn+mi+dur " 13a.21
1 ) Aitlik Eki :
+ki : Bugtin sadece ince vokalli §ekli olan bu ek, metnimizde de
aynidir. Unliisu daima diizdiir.
" yalan kaftamnun iginde+ki gergegiim budur " 5b.3
" (ba)'nun tahunda+ki noktaya ... n
(*)bkz.Tuna, DofDr.Osman Nedim, Turk Dilbilgisi Ders Notlan,ln5nu t)n.Egt.Fak,Malatyal986 > Morfolqji s.53
31
b) FJIL^EKIMEKLERi :
I— OG RENILENGECMIgZAMAN :
-mis :Ek daima diiz iinliiludur.
soz ile kabarmi$siz 74a.9
iskendere hilaf bildurmig ler 36a. 2 1
dindarolmi£olur 8b.l7
II— GORULEN GECMlS ZAMAN :
-d :
l.tk.ki§i +Um : yuvarlak iinluludiir.
deve yiturdiim om ararum 1 lb.8
nedtir soyle didtim soylemez 1 la4
yetmi§ tpkuz gun getmedum 1 la. 18
2,tk.ki§i ±1 n : ekin OnlUsO gogunlukla yuvarlak olraakla beraber
diiz §ekilleri de vardir,
sen §imdi misriyi buldunmi ki sevinlirsin lla.22
dir ki dervi§ ne 90k geldin getdUn 62b. 17
3. tkJti§i +1 ekin (inlDsti duzdiir,
iki kerre ta'am gOndiirdi 1 b.4
kapu galdi bula§madum 2b. 1
allahi hazi r buldi 4b. 12
siileyman pa§a (3M dimesem 5b.20
L$k.ki§i +Uk
nimetini de gok yedtik 5b. 17
2.$k.ki§i +(I)juz
gordinuzmi zalimler 5b.8
nigiin ilzam idemedinuz 5b.9
beniim efendim ho§ geldinuz 6b.4
3. gk, ki§i +HAr
bir kayik dahi getiirdiler 7a. 16
dibek dogdurdiler 7b.22
incinmesiin didiler 33a.4
32"
III — GENlg ZAMAN :
l.tk.ki§i : +(l4)m
hele oltirum bari 2b. 1
padi§ah siyaseti gekeriim 6b. 1 8
sozlerin biirudeti ile teskin iderim 74a. .4
2. tk.ki§i : ±§In
ni^tin yatursin k alk dilii 1 la.2
sen biliirsin 74a.26
3. tk.ki§i : eksiz olarak gelir.
katil olmi dm; lb.7
neden hatira gelur lb. 1 6
insaniyet sifatiyla gorinllr 8a.5
1 . gk.ki§i : +Uz
dinsiizleri isbat ideriiz dirler 3b, 12
ba§umuz yoluna koruz 6b J
2. £k.ki§i : +slz
ciinuna haml idersiz 3b, 14
velakin nadim fllur$iz 3b, 15
serab gibi gpstertirftiz 4b. 10
mahv olur gidersiz 70b.6
3. $k.ki§i : +(V)rlAr
iki gemi bekleyup lururlar 2b.3
ve giindiiz ate§ olgerurler 2b.4
delikanhlar etrafinda dola^urlar 7a. 1 7
IV— glMDIKI ZAMAN :
Metnimizde §imdiki zaman igin Szel bir ek yoktur.Zaten bugiinki -(I)yor eki de,
"yon-"fiilinin ekle§mi§ §eklidir.
lnceledi£imiz metinde -(I)yor eki ile sadece 3.§ahislar igin birer ornege rastladik:
kodum tuny or goreliim kime nasib olur 5b. 17
oldiirmege goturuyorlar dimesem gerek idi 37b. 1 1
Ltk.§ahis igin de §u ornegi tesbit ettik :
et-medeyin 79b.7 " etmedeyim ? ediyorum "
Bir de geni§ zaman eki ile kullanilan §ekli vardir.
siz de bana padi§ah fermanm gosteriirsiz 47b.4 "gCsteriyorsunuz"
33
KIPLER
I— EMlR
l.Tk.ki§i -AyUm :
ben batil olmi§ olayum 6a. 10
§unda kovayum 9b.4
oleyiim didiim olmedum 9a.23
2.Tk.ki§i (eksiz):
ayagumdan gek indtir lb. 15
hemen celladmi gondlir 6a. 1
bu didiiklerimi zikr eyle 8b. 19
3. TkJd§i -$Un :
bir merhametsiiz kimse alsun 1 b. 1 3
bir sa'atun i?inde cami'den kosun gikarsun 91b.2
LCkJci§i -AlUm :
tuny or gOrelum kirae nasib olur 5b. 1 7
nfk ile tallm idelM incinraesun 33a.4
isterse bir Ijalife gBndurelum 36b.9
2. Ck,ki§i -Qjy jz ) :
misriyi ol vakt asunuz * 87b.5
mahalle dek &on ki israfil chip.... 2b.8
ate§i vine siz yakun 2b.7
kiyametiintiz iciindtir tayanun 4a.6
3. fk.ki§i -sUnlAr :
ona baksunlar ki diiriist oldugini ...3a.3
g5riip yanh§ sanmasunlar 3a. 1
gelsunler bana yapi^sunlar 8a.20
H- lSTEK : fv)A
1, Tk.ki§i (ftrnek tesbit edilemedi.)
2. Tk. ki§i +sln
helakclasin 95a.l5
34
3. TTc. ki§i : ± (y)A
allah miiyesser eyleye 1 6b.8
geldi ki gfrre nice oldum 9a. 17
l.£k.ki§i : + vUz
biz oni ihy a ideviiz 1 1 b. 1 5
ve ona bir nur virevflz lib. 16
biz de zikr etmeyevuz 42b. 1 1
2. £k.ki§i : +s!z
bolayki tizce tutasiz 75a.24
padi§ahin kihcina ugrayasiz 96a J 8
3. £k.ki§i : +fv)MAr
seyir isteyeler hazir olsunlar 76b. 1 6
HI— SARI : -&A
l.Tk.ki§i ±m
haber alsam 85b. 13
gotUriyorlar fomeyem gerek idi 37b. 1 1
filursem f ayidedtir 1 3b.3
2. Tk ki§i : +n
allah didi dirsen 73a. 1 1
eger muaviye goziiyle bakarsan 36a. 1 3
hatibden ne geksen gerekdiir 91a. 14
3. Tk ki§i ; ( eksiz §ekilde gelmektedir)
beni biraderime oldtirdse birader de katil olmi§ olur lb.7
her kanki kemalina ziyade magrur olursa helaki ... 13a. 17
§imdi hayat bulsa sizden te^alltil ider idi 70b. 18
L£k.ki§i :+K
bu kitabi nice etsek 48a.20
buna nice ansak diyii... 48a.21
2.gk. Ki§i : +gUz
p^§alara yalvardi ki neylersenQz e ylen 8b.22
yOreklenserjilz 90a.3
zerre kadar merhamet hissetseniiz 70b.23
35
3. Qk. Ki§i : -sA+lar
'ivaz dede bile getseler gerek idi 37a.21
ne §eytahet etseler 94a. 1 8
IV— GEREKLILJK
Metnimizde ki§i igin kullanilmayip genel anlamda ifade eden §ekiller vardir.
a- -mAK gerek :
bir ash ol mak gerek 38b. 1 3
altun olup siz mak gerek 88a.4
her bir ayak bas mak gerek 88a. 10
b- -sA gerek :
helak ol sanuz gerekdiir 70b.7
bana azar e lse gerekdur 71a.8
size nef i olm asa gerekdur 7 1 a. 10
....bile ge tseler gerek 37a.21
BILDIRME EKLERl ( ve CEVHERl FllL (i~ fiili) iLE }
I- Genig Zaman veya gimdiki Zaman :
LTk. ki§i :+ (y)Um
karbahdanum llb.8
hem cahilum hem fasikum hem mufsidum 48b.2 1
ben tav§an degtilmivum 50a.7
2. Tk. ki§i : +sln
sen arslan degiilmisin 50a.7
mehdimirj zuhunna sebeb^nsin 52b. 14
sen miilhid velfdensin 52b.20
♦ — * —
3. Tk. ki§i +dUr(ur)
hayvandan ol adaldurur 87b. 10
mehdi beniim 'adlumdurur 83b. 1 1
ve kiz oglan kogmag? • egzerdiir 2a. 12
mehdi adi sukkerdurur halka tadi 87a. 13
36
l.£k. ki§i : ±Uz
dayim hak biziiz diyup... 48a. 2
biz dayim birbirimiiz ile ban^iguz
2. £k. ki§i : +slz
§oI kadar ahmaklarsiz ki ... 41b.5
siz ahmakmisiz mecnunmisiz 96a.2 1
3. £k.ki§i : +IAr
htSnkardan izin olmayinca kadir degiillerdur 56a.8
II- GORULENGECMIS ZAMAN :
l.Tk. ki$ i :
fang olmi§ idiim 47a.2
*adem-i icabetlerine razi idum 57a.21
% n* W ?
bi§er alti§ar kap nefis ta'amlar Mi lb. 10
cum'a giin idi 3a,8
l^gcJdsL:
anmak gerek idiiniiz 46a.7
kur'an ile Hzzet bulmi§ idiinuz 47a.9
III- OGRENtLENGECMJ^ ZAMAN :
l.Tk. ki$i :
sahrada yalryz gezer imigiim 53a. 10
ben meger echel imigflm 63a. 1 1
3. Tk kisi :
olmedugiim bundan ottirii imi§ 47a. 15
meger murad-i §erifi gayn imig 47a. 19
IV- DILEK- SART :
1. Tk.kfo :
ben cahil isem allah*alim ... 54b. 1 1
ben saoir isem ne var 54b. 1 2
37
3. Tk. ki§i :
belki her nesi var ise yagma etdtiriirdi 2a. 14
L£k. ki|i :
biztim de nebi isek mii'cizatumiiz veli isek kerametiimiiz ... 62b.22
FULIMSILER
FiilimsiIeri,Mastarlar,Sifat fiiller (Parlisip) ve Zarf fuller (Gerundium) olmak tizere
iig ana ba§lik altinda inceleyece£iz .
a) MASTARLAR
-mA : Metnimizde ornekleri vardir.
adami kendiiy e benzetmesidiir 37 a. 6
5lmesi sefabdur asli yokdur 3a. 13
ate§un bir gun baruta yetigmest vardur 12a.25
rmsrinim sana allah dimesiyle tlziyye ... 74a. 14
-mAK : En i§lek olan mastar ekidir.
cibilletiim ehl-i dunyayila konu$makdan haz elmez 98b. 13
kusmak tekaza eylese ... 100a. 19
bugiin sail olmagla ziyade i£zaba gayret etdiler 13a, 1
sovuk olmagla ayaguma mest geymi§ idiim lb.2
yoljsa biztim emrimtiz Qlmek ile tamam olur 3a.7
barmakdan h£tem galmak igiindur 7a.6
b) SIFAT FIILLER (Partisip)
Bunlar,isim gibi kullamlirlar,ancak fiil fonksiyonu gSsterirler.Gegici isim
olanlan oldugu gibi kahci ve surekli isim olanlari da vardir."yemi§" 9 "doner M ,"durdu ,, ...gibi.
zaten partisipler,fiil kok ve gcwdeleri gibi degil de isimler gibi §ekilirler.
1- Geni$ Zaman Sifat Fiil Eki :
- (y) An :I§lek bir ektir. -GAn ekinin E.An.T/nde devam eden §eklidir.
egri yoldan gel-en bengcidiir 4 lb. 13
e vvel ve sonra gel-en+Iere bildiirur 9b. 1 2
■(V) r :
bentim afla-r+im vok 44b.3
38
iginde hundan bin-er altmi§ bir kimse ... 35a,3
yol gozlerim gel-tir gid-er yok 64a.20
sana kar§u ko-r varmi 1 1 b.20
-mAz : Geni§ zaman olumsuz sifat fiil §eklidii\
adlan s oylen-mez yere dek.... 6a. 17
-dUK
2- Gecmig Zaman Sifat Fiil Eki :
can atup gel-dilg+ine remzdiir 3a J 2
kendiye allahdur di-dug+umden otiiri degiildur 72a.4
sev-diig+tim kimdtir nentin mestaniyum 51a.l8
-ml$
taht tatarindur bil-mig olun 2b. 1 2
-mAdUk :
ey efendi §imdi hamziyye gl-maduk kirn vardur 8b, 9
daty o pul-medUk ve kof ul-kaduk tomurcuk memeli kizlar ki „„2a.4
3- Gelecek Zaman Sifat Fiil Eki :
-(v)AcAk :
ey asil-acak deve arayan . „ 1 lb, 8
yal-acag+um boynuzi yolum ustine dek 2b.7
c) ZARF FULLER f Gerundium )
Bunlar,fiil gibi kullamlir,ancak gekimlenmezler. Bir fiil; zaman, §ahis,teklik-
gokluk gOsterdigi halde,bir gerundiumda bu mefhumlar bulunmaz.§u halde yapi bakimmdan
gerundiumlar da birer isimdirler denilebilir.(*)
I-HalZarfFiilleri :
-ken : "i-" fiilinin yamnda kullamlan bu ek uyuma girmez.
bana sava$ur-ken e y karaba§ 6b. 18
cenia'at tagilur-ken vahy ohndum 7b. 1
minber tistinde yatur-ken 9a. 12
-(v)V : Unlii zarf fiil ekidir.
11 a ve e " linlttleri ile :
sabaha dek yat-a uyu-ya sabajileyin evvel var-a dimi§ 1 la.6
(*) bkz.Tuna,Do£.Di\ Osman Nedim, Turk DilbilgisiJnOnfl On.,Egt. Fak.,Malatya-1986 Morfoloji s.29
38
iginde bundan bin-er altmi§ bir kimse ... 35a.3
yol gozlerim gel-ur gid-er yok 64a.20
sana kar§u ko-r varmi 101b.20
-mAz : Geni§ zaman olumsuz sifat fiil §eklidir.
adlan s oylen-mez yere dek.... 6a.l7
-dUK
-ml§
2- Gecmig Zaman Sifat Fiil Eki :
can a tup gel-diig+ine remzdiir 3a. 1 2
kendiye allahdur di-dug+iimden otiiri degtildtir 72a.4
sev-dug+iim kimdiir nenlin mestaniyiim 5 1 a. 1 8
taht tatarindu r bil-mis olun 2b. 1 2
-mAdUk :
ey efendi §imdi hamzivve ol-maduk kirn vardur 8b. 9
daly opul-meduk ve kogul-kaduk tomurcuk memeli kizlar ki ....2a.4
3- Gelecek Zaman Sifat Fiil Eki :
(y)AcAk :
ey asri-acak deve arayan ... 1 lb. 8
cal-aca^H-um boynuzi yolum ustine dek 2b.7
cl ZARFFllLLER ( Gerundium )
Bunlar,fiil gibi kullamhr,ancak gekimlenmezler. Bir fiil; zaman, §ahis,teklik-
gokluk gosterdigi halde,bir gerundiumda bu mefhumlar bulunmaz.§u halde yapi bakimindan
gerundiumlar da birer isimdirler denilebilir.(*)
I-HalZarfFiilleri :
-ken : "i-" fiilinin yamnda kullanilan bu ek uyuma girmez.
bana sava$ur-ken e y karaba§ 6b. 1 8
cema*at tagilur-ken vahy ohndum 7b. 1
minber iistinde yatur-ken 9a, 1 2
~(y)V : Unlu zarf fiil ekidir.
" a ve e " unluleri ile :
sabaha dek yat-a uyu-ya sabajileyin evvel var-a dimi§ 1 la. 6
(*) bkz.Tuna,Do£Dr. Osman Nedim, Turk DilbilgisUnonti On. f Egt Fak.,Malatya-1986 Morfoloji s.29
39
erazil-i nasa gel-e gor-e lingerie tukiirdiip 64a. 14
asa ile kakidum acil-a dii§di 55a. 18
cehd it aLa gor 'ibret 88b. 17
gemilerle sokil-e sokil-e geisiin diyti 2b.4
hayyen gik-a geldi 4b. 1 1
"i ve i " iinltileri ile :
§iykayi al-i k odi 12a. 14
11 u ve u" iinltileri ile :
yazdugun sozlerin dimegi tuygurun di-vii 10b.7
-fy) UrAK : n -A ve U " eklerine -rAK iistiinliik eki getirilerek yapilir.Ek bugiin
-(y)ArAK §eklindedir.
bitmez diyti a£la-yurak getdi 33a.7
bir e§ek sozini bulur soyle-ytirek geger 59a. 1 1
2- Sifat Fiillerden (Partisip ) Tiiretilenler ;
-dUKgA : -dUK sifat fiil eki ve -CA e§itlik ekinin list iiste getirilmesi sonucu
ortaya £ikmi§tir,
i?i t^yila-dukga turulmaz 85b.4
get-dtikye paUijaha du§man etdiler 6b. 17
II-BAC LAMAZARFFHLLERI
-(y) Up : Unltisti devamli yuvarlaktir.Iki fiili birbirine baglama fonksiyonu vardir
misriyi ara-yup gezer geliir ... 41a.6
can at- up geldtigine remzdtir 3a. 12
sen beni kayir-up yolundan kalma 48a. 12
HI- ZAMAN ZARF FttLLERt
-mAdln : Esas fiilin zaman bakimindan Once geldi|ini belirleyen zarf fiil
ekidir.Bir tiir zaman §arti anlami vardir.Bu §art ba§ka fiiller
yapilmadan veya olmadan esas fiilin yapilmasi veya olu-
§udur.T.Tk.'nde mAdAn §eklindedir.
ya kimse allahi tam-madin halifettillah olayum dimek.... 98a.3
-(v)IcAK : I§lek bir ektir. -(y)IncA gerundiumu ile aym fonksiyondadir.
evliyaya havf ve hiiziin olma-yicak enbiyaya olurmi 96b. 13
40
-(y)IncA : "...-(y)IncAyA kadar n anlaminda zarflar yapar.
yigirmi sekiz giin ol-mca penc§embe gun.... 3a.8
biz tolan-incaya dek ata binmedi 39b.5
- dUKdA : Gegmi§ zaman sifat fiil eki iizerine bulunma durum eki
getirilerek yapilmi§tn\ "....digi zaman " anlamindadir.
§u sftzi igit-dukde bunlan ltlak ... 76b.9
- mAzdAn : Geni§ zaman olumsuz sifat fiil eki iizerine aynlma durum eki
iizerine aynlma durum eki (Ablative) getirilerek yapilmigtir.
Esas fiilin diger fiillerden once meydana geldigini veya gelmesi
gerektigini ifade eder. -mAdln eki ile aym fonksiyondadir.
gelur ag-mazdan tecessiis ider goriir 36a, 19
bu adlan takin-mazdan evvel konu§duklanmuza.. 98b. 14
II— YAPIM EKLERI
Biz, burada metinde biitiin yapim eklerini gOstermeyecegiz, Bugiin kullamlan
eklerden farkb kullamlan bazi karakteristik ekleri ele alacagiz.
a) ISlM YAPIM EKLERl
1- LSIMDEN ISIM YAPAN EKLER :
+aclk :
azacik 51b.7
+An : £okluk ekidir.Iki kelimede kahpla§mi§ §ekilde goriilmektedir.
eren 5b. 1 1
oglan 13a.9
+ArU : Yon ekidir.iki kelimede goriilur.
igeri 6a.20 (E.T.'de i^erii)
yukaru 14a. 8
+cll :
tav§ancil 58b.2
•fdlAyln :
bencileyin 74a. 19
buncilaym 47a. 12
sizcileyin 41b.22
§uncilayin 63a. 15
41
+cl :
dilberci 13a. 11
demiirci 46b.4
+ £UK : yuvarlak Unluludiir.
kuyuciik 42a. 12
oglancuklar 44a.20
taracuk 67a. 15
+ 0A? :
kannda§ 9b. 1
yoIda§ 84b. 13
+ 11 : Isimlerden sifat yapan bu ek,E.A.T. f nde yuvarlak unliilii olmasma
kar§ihk metnimizde diiz unliiliidur.Duz vokalli misaller igin Muharrem
Ergin , Azeri hususiyeti sifatim kullaniyor. (*)
biyikli 37a.20
mehabetli 37a. 12
raemeli 2a.4
koprili 13a. 12
+sUz : +11 ekinin nienfisidir. Unliisu yuvarlaktir,
merhametsiiz lb. 13
+HK:DUzOnlUIUdUr,
bastalik 67a. 5
peri§anlik 103a. 18
pirligumde 98b. 12
dosUik 58b.4
+ (I)ocI : duziinliilUdur.
altmci 14a. 21
ikinci lb.5
tpkuzinci 3a.8
ti^inci 3a.9
+sUl : metnimizde bir ornegi vardir ve ek guntimiize kadar gelmi§tir.
yolxsul 86a.2
2- FllLDEN ISiM YAPIM EKLERl :
(A)K : Ge?i§li fiillere gelir.Isim ve sifat yaparlar.
korkak 40b. 17
tayak 78a.6
turak 55a. 19
yumu§ak 2b.3
42
do§ek
40b. 17
tudak
lb.l
- GUn : Gec^li
fiile gelerek sifat yapar
surgiin
46b. 19
-(v)lcl :
hortlayici
10b.5
bileyici
99b.3
dm :
uyanik
54b. 11
yanik
88a.2
-(V)s :
ole§
13a.7
yaijli§
3a.4
-fU)K :
sovuk
lb.2
giiriik
2b. 16
-fU)m :
diigiim
6a. 16
oliim
13.b6
-Kin :
§a§kin 14a.5
-mAK : Mastar ekidir.Bazi orneklerde kalici isim yapmi§tir.
etmek lla.ll
yeraek 2a. 10
■ML-
uyku 65b. 13
V : bir tek UnlU ile fiilden yapilan isimlerdir.
a) I ile:
toll 75a.4
b) U ile : kapu lb.3
olu 67a.5
43
b) FllL YAPIM EKLERi
1- iSlMDEN FiiL YAPAN EKLER :
Isimden fiil yapan ekler.yapim ekleri igerisinde en azkullamlanlandir.Metnimizde
gegen belli ba§h ekler §unlardir.
+1A- : £ok i§lek eklerimizdendir.
l aciz+Ie-n-sun 2b.4
kar§u+la-rsan 14b.6
miihiir+le-yiip 73b.21
ok+la-§uruz 102b. 2
temiz+le-riiz 39b. 10
+(A) 1- : Genellikle,sifatlardan fiiller yapar.
£Og+al-up 49b.3
bun+al-dum 15a. 11
+A- :Bu ek, daha gok kendisinden sonra 9a eklerinden bin getirilerek
kullamlir.
gez+e-t
82a.4
il+e-tmi§
46a. 14
+dA-:
is+tc- < iz+de-
6a,7
al+da
53bJ5
+1- :
kaki-
55a. 18
2- FIILDEN FIIL YAPIM EKLERI :
Fiilden fiil yapim eklerinin ba§inda ?ati ekleri gelir.Diger fiilden fiil yapim
ekleri azdir.
1) Olumsuzluk Eki (Negative ) :
-mA- ;
hig mislini gfirmemig idura 39K22
-44
ebcedlerini okumad uk degiil ki ...40a. 15
§ol kadar ahmaklarsiz ki misluniiz gelme migdur 41b.5
siz misriyi aradugunuz yerde bulama zsiz 61a J
2) EttirgenlikEkleri :(Factitive) Geldikleri fiili ge?i§li yaparlar.Bu ekler
geldikleri fiile gore degi§iklik gostermektedir. Kullanihglan
ve Ogretimi miistakil ve etrafli §ekilde incelenmi§tir (*)
~JWz :
velakin oltiyi dirilde mezsiz 67a.5
akitmasalar da ben §imden sonra..-. 93a.2
yeniden hprlatniaga ba§latdi 95b.4
ilahileri okut dugini ve kamil ... 6a.l9
israine hutbe okud amazsm 6a.8
havuz igine sarkidu p otururdi 80a. 1 6
zinadan oglan togurt dilar 55a. 6
-gUr : sozlerin dimegi tuygurun diyii lGb.7
-Ar- : siz uyudursiz allah uyar ur 54b. 13
...ejder togur an geyik gibidtir ki 62b3
hac turak geyOr mis 55a. 1 9
el kavsun h turdi 39a.20
-Ir- :
sen beni kayir up yolundan kalma 48a. 12
bunlari yine toyir ur 37b.5
-dUr- :
bum iskendere liilaf bildur migler 36a.21
azduru r halki bizduri ir hakki 85a.5
cami c tavanini kirdur di 66a. 1 8
*
3) Edilgenlik Ekleri ; (Passive)
-II- : Asil edilgenlik ekidir.Unliisu uyuma girer .
i§de insan kuplarmdan stirile nun <jogi 60a.9
(*) bkz. O.Nedim Tuna/Turk^ede Transtive-Causative "gey i§li ettirgen" fuller. Bunlarla ilgili Morfoloji ve
Ogretim Meselelerinin gozumu,TDED XXIV- XXV 1986 s.381-428
45
ezel levhinde yazi silinmez hem yuyul maz 85b.2
sirlanni a$a optil e ve ko^ul asin kim 2a.5
boyunuza biyil mig kil'at-i rabbaniyedur 96a. 1 1
- (I)n- : sonu bir unlii yada " 1 " ile biten fiillere !! -n" eki getirilir.
ezan okun di 6a.20
ezel levhindeki yazi silin mez hem yuyulmaz 85b.2
c ayan sftyle anlan sun dir 9a. 19
4) DOnu$luluk Ekleri : (Reflexive)
-fl)n : Asil donu§luliik ekidir.Unlusii uyuma girer.
ye§il sann an emirdiir 99a.22
seniin bunlara aldanu p mekrlerini ... 7a.9
tevhide boyan mak gerek 88a.6
-(1)1 : "-IF ekiyle yapilan donu§lu fuller de vardir.
bir ugurda agiiasm dir 9b. 26
-(I)§- : Bu ek ashnda i§te§Iik ekidir.Bir ornekte d5nu|liiltik yaptigi gdruliir.
ardimuzdan yeti^ di 39b. 1 9
5) Igtejrtik Eki : (Cooperative-Reciprocal ) Fiilin yapilmasmdakar§ilikli
ah§ veri§ s5z konusudur.
-(I)§-Asil i§te§Iik ekidir.Unlusii duzdiir.
bunlar ile bircek oklag uruz dir 102b.2
htinerin var ise gel ££riseluni 85a. 12
ZAMIRLER
I- ^AHIS ZAMlRLERl :
1. ve 2. §ahis zamirleri Turkiye Tiirkgesi'ndeki gibidir. ( ben / biz, sen / siz...gibi)
Fakat 3. §ahis zamiri farklidir :
ol (yalin hali ) £ekimi halinde degi§iklige ugradigi i?in tizerinde durulmasi gerekir.
nom. : ol kendi serguze§tini isoyledi 6a. 15
kagitlari cihiimden ol fikardugi isbat oldi 9a.20
ace. : oni diriltmeden ise bum ...37b.
hliseyin a£a oni gilrdi 39a. 1 8
46
dat. : c aceb (>na da mi zehir yediirdiler ola 17a J 1
ol maKami £na virdi 35b.
Loc. reemf kenialat-i insaniye onda halm olmi§dur 32b. 1 5
abl. : andan sonra *adalet femerde hatm oldi 32b. 18
gen. :bir padi§ah ki iskender onun bir suba§i kadar 35b.2
fk. §ekli: sentinle onlanr) te§bihini oku llb.13
bu tevarihi onlar goreydi 1 2a. 1
anlar : ne togarlar ne tulunular anlar 42a..22
II- IgARET ZAMlRLERl : t§aret yoluyla nesnelerin yerine ge?en
kelimelerdir.
bufn) :
bunlann alam ve miheni ile vasil olduk 40b. 5
ofn) :
fukara sohbelini gfiren on! arm lezzetini ... 40a. 16
B*
IH- DONUgLULUK ZAMlRI : Metnimizde bir omegini tesbit edebildik
kendi :
ol kendi serguze§tini sdyledi 6a. 15
cem* ohnca kendumi yine misri buldum 104a.24
IV- BELlRSIZLIK ZAMIRLERI :
kanki :
her kanki kemahna ziyade magrur... 13a. 17
kankisi :
peygamberiin kankisi seniin gibi §etm etdi 34b. 1
kimi :
kimi §eyj^,kimi sofi kimi imam ... 8a. 12
V- SQRU ZAMIRLERI
kirn : yolum ustine dek kim getiirmi§ 2b. 8
ne : dahi bunda ne var
47
SIFATLAR
I- NlTELEME SIFATLARI : isimleri nitelerler, Metnimizdeki ornekleri ;
ne *aceb b eg ya pajli§ah olmami§sin 69a. 1
bogazima yilanun biiviigini akitdurdi 15a.9
evkatma musadif kati gok geliir 102b. 18
II- BELtRTME SIFATLARI : Bu sifatlari ftq ba§lik altinda inceleyecegiz.
a) t$aret Sifatlan :
§ol : §ol vaktda ki bir kimseye bir <avrat ziria tohmet etdi 32b.23
bu : bu §i§eleri mey ile toldururj 37a.9
ol : ol vakt uyur goriir 36b. 10
su ; zira §u ehem mafoalan ki 2a.3
b) Belirsizlik Sifatlan : Kesin olgulerle degil yakla§ik olarak nesneleri
bildirdikleri if in bu isim verilir
talebi mulkin anin degme siileyman bulamaz 16b. 10
hex US. kadar bir §ey virsen lb, 12
sen allahi nice kar§ularsan allah da saija ona gore geliir 14b. 6
c) S pyi gifatlan : Nesnenin sayisini belirler .
dflrtyuz on aJti g undur 31a.6
tokuz y ildir padi§ah siyaseti fekerum 6b, 17
ZARFLAR
I- YER VE YON ZARFLARI : Fiilin yeri ve yonunii belirlerler.
kapunun ardma bir ya§ zopa dayami§lar lb.3
sabahi giigle a$aga indum 17a.9
biz ileruce getdiik 39b. 12
namazi kar ^uda olan iskelentin yukarusinda kilmi§lar 14a.8
dahj u inkai* tizre olursamiz ... 6b.6
II- ZAM AN ZARFLARI :
imdi bu da maMum olsun ki 16b.20
bu gice bu fesacllan etdi lb.4
gunduz birer mikdar uyudum 1 7a.4
48
III- SORU ZARFLARI ; Fiillerin yai\zaman ve nicelik bakimmdan
belirlenmesi iqin sorulur.
tebbet stfresini ihlasun iistine niglin gegiirdiin 32b.21
yusuf a|a neden hatira gel Or 1 b. 1 6
TV- NASTLLTK-NtCELtK ZARFLARI :
bolayki tizce oldtirecegin akidalar tiz halas olaydum 16b. 19
<ankada b5yle yazar ki 7a.l0
ne denlii sa'y idersen it 85b.3
V- MIKTAR ZARFLARI : Azlik-gokluk , miktar ve derece bildirirler.
tarlhjerin eksiiklerini g5riip yanli§ sanmasunlar 3a. 1
bir vecinle $ol kadar ahmaklarsiz ki 41b.5
...niWtini de gok y ediik 5b. 17
EDATLAR
L B Afi LAMA EDATLARI : Dil birliklerini kelime guruplanm ve ctimleleri
birbirine baglar
emrimuz flimek He tamam olur 3a,7
ko^ulasun kirn kimse beni gOrebilmez degtil 2a. 6
on son beni v£ biraderi oldurmekdiir lb.6
'azabaa veyaV abatda olanini... 1 la. 14
ya sen beni ya"ben seni 83b. 10
II- SON CEKtM EDATLARI :
kalkamaz ohncaya degin firsat... 14b. 1 1
didligtim £ito else lb. 1 1
zuhunna sebeb olmak foun 3a. 18
bunun birle bizden bir taleb varmidur 5 lb. 12
sen geleli den beri bunlan medh itmedesin 6b. 1 1
bun dan sonra kiyametdiir 2a.20
III- UNLEME EDATLARI : Duygu ve heyacan ifade ederler .
ey zalim heme kadar... lb. 12
IV- BELIRTME EDATLARI :
ve dahi keramat-i misnden budur ki... 3a.5
— p-
i'KASBKBlJPBiYOHLU HEIlK
49
la**)
2606 <**> lb
I 2
cum c a gicesi tudagum §i§ecek kadar zehri i^iime toldurdukdan sogra hava bir mikdar
sovuk olmagla ayaguma mest geymi§ idiim birisini almi§lar kapunug ardma bir ya§ zopa
tayami§Iar yusuf aga zalimdiir diigiininde iki kerre la am gondiirdi bu gice bu fesadlan etdi
kannda§umi ^diin ikinci giininden beri dii§man etdi gelse bir gayet iyi maslahat vardur
oni etse rnuradina tiz irerdi on sog beni ve biraderi oldurmekdiir §un ki muradi beni
biraderime oldlirdse birader de katil olmis olur oni da kisasan oldiirse ikimizden de halas
9 * * ' ' 10 "
olurdi karaba§ imamuq veziri olurdi ben onun ta'amlanndan korkdum idi zira dtigiin
ii
ta'amma benzemezdi bi§er altisar kap nefis ta'amlar idi l dahi sogi vardur bunug hemen
didiieiim gibi etse feraset ile i§ gormi§ olurdi ey zalim her ne kadar bir §ey* virseg aradan
gtin gegmez bir ihanetiiij zuhur ider bentirn ahumi senden yine bir merhametsiiz kimse
alsun ey zalim o mesti aldurmak ile beni sikmi§ olurmisin i§ gor ey dinsiiz i§ onuq ile
karaba§ seni vezir etmez ayagumdan ?ek indiir gemiden bunda iken gemiciler etmi§diir dir-
ler yusuf aga neden hatira geliir bu diigiinde §eyhe iki kerre ta*am gondiirdi her biri bir
dtigiin ta'aminca var idi yOsuf aga misriyi ziyade sever bum iden yusuf aganun eline girse
kamn dokerdi dirler hal^ saga ta bu kadar hiisn-i zan etmi§diir zann-i su neden hatira geliir
hemen zilim ben seni allaha saldum hemen dahi ne zalimhgug var ise i§le turma
. 2a
esmaharf 116+22^138 esmS 971 +138=1109 mi*at 1500+1109=2609^ i§de dtigiin bu diigiindiir
ki dahi opulmediik ve kofulmaduk tomurcuk memeli kizlar ki gozleri na~mahreme bak-
maz mahbubeler saga sirlanrn a^a opule ve ko^ulasin kim kimse beni gorebilmez degiil ki
vasluma innen diyeler ^U Sfj f+L>* o*^' 0**+^r! f^ (2) y a<ni kurWi'azimden kim-
seniig ha^inna tulu c etmeyen hapyik ve esrar-i kur*an saga kendini tf arz eyleye nikah-i
ma'nevT ile ki ol nikahi allah kiyrm§dur oga onug mahremidUr gaynya na-mafyremdiir
^mJIaJI ^jj <j*» tjrfj^ OJ ji ^*J l "sH 4 i. it o > *•£ * 3) zira §u ehem ma*nalan ki ekser
l ulema bile onlann lezzeti bunlar gibi olmaz ol ma'nalar basdurma yemek gibidtir ve tul
hatunlar almak gibidiir bu didiiklerim bildircm ve taze kuzi eti gibidtir ve kiz oglan
ko9maga begzerdiir bu te§bih beniim degiildiir alllah siibhanehu ve te'alanug te§bihidiir ve
lakin bunlan goren zahirde olan kizlara talak virurdi eger bunlan goreydi belki her nesi
var ise yagma etdiiriirdti tarih-i ^l 4^-f^ zevat-i huruf 1637 esma-i elife 1571
1637+1571-3208 gayet agrebdur ki M9 zamime yokdur bir jevat mebde-i esmadur gayn
(*) Metnin ilk saxfasi tamamen silik oldugundan okunamadi.
(**) Yazilan her glinltik hatirata bir numara verilmi^tir. Ba/i gunler allandiginda numaralar biiyuverck gitmck-
tedir.Ancak,numaralarin kesin olarak neve gore kondugu,kullamldigi,duzensi/Jiginden dolayi tesbil edileme-
di.Biz bu rakamlan gectigi ycrlcrdc oldugu gibi \*ermeyi uygun gordiik.
( 1 ) Kur ( an;Sad (38), 52. ayet
(2) Kur'an;Rahman (55),56. a\ el
(3) Kur'aniVaki'a (56),79-8(layetlcr
50
yokdur sahiddiir ki misrinug kalbine layih olan esrar ve tevanh-i kur'an bu kabildendiir ciimle
Iiakdur * 5 >^ ± ! OJ^i |«J L «JL)I ^ ^ I a* J* (1) 16 zevat 1010 esma 1296 ahad-i
esma 281 " huruf-i gayr-i mu'ceme 22 1010+1296+281+22-2609 18 bu tanh 'aceb
tarihdilr ahad gicesi ve giindizinde olan seytanet yazilmakda kalem ve ibaret *aciz
olduklariygiin yazmadum bundan sonra Z1 kiyametdur kiyamet tefsir olinmaz bum ba'de
salati'z-zuhr yazdum ta§ra gikdum 22 karaba§up ( ) {2) yetince beni yevm-i yevmisiiz
ta§raya fikdum ol dahi kendi gice yilan gundiiz ziyaret etdi
2b
2608 ahad
1 — ' * - 2
musa re^is didiikleri sabahdan kapu ?aldi bula§madum getiirdiigi §eyleri sofada yatan
adamila gondurdilm sebt giini gelmi§ idi bugiin 3 tokuz giindiir iki gemi bekleyiip otururlar
onlar yumujak yiiz gosteriir bunlar gice ve giindiiz ate§ olgertirler *acizlensiin sikile sikile
getsiin deyii ey 5 kafirler siz beni yaka yaka *ayn-i cehennem oldim &± ^LJI j &± *i*jXI
mifminlere cennet 6 hak miinafiklara ve hamziyyelere cehennem hak benlim •*->>* <j* Ja ( '
diyen cehennem bentim vaktidiir. ' yanacaguguz ate§i yine siz yakug f alacagum boynuzi
yolum iistine dek ° kim gettirmi§ siz ta geturun iifiirecek mahalle dek kog ki israfil olup y
size bir boynuz ^alamki dtinyanug evvelinden bu %na dek yatan mevta kalkalar 1U hele
oluriim ban §u vasiyyeti yine idevum taht tatangdur taht * tatantjdur taht tatarnjdur bunlar
islah olmakdan kalmijdur cilk 12 oImi§ yumurta gibidur bunlarda hayir kalniami§dur taht
tatanndur bilmi§ olug 13 her ne kadar hilafin etmege fah§ursai}uz olmaz mulk tatarijdur
tatanndur beyt tfUl «j-^ %$jH K ^J\ ajJ^ f± j
fu*\ ^JU <J J; I aJ -u
13 benden se]3m eyleij tatara Allah onlann imannjdan ve islammdan ho§riuddur ° *amellerini
de Allah islah eyleye zira din gtiriik olmayinca islam padi§ahina du*aci ?okdur din ve
4 adalet 'ameli de islah a sebeb olur padi§ahlara asil *° lazim olan dindiir ve 'adaletdur bu ikisi
tatardan mefmuldur g6ri§mesem hilmezdiim ben *" §ehadet iderim dinleri ve mezhebleri
$ahihdiir ben egerfi oliiytim velakin 20 nefesiim haydur bu nefes tatara hayat viriir miilk
onlanij olur sa*adet ona ki onlara yardim idenlerden buluna
3a
1 tarihlerin eksuklerini goriip yanh§ sanmasunlar ta sograki tarih *adedi 2609/3209 bu
kadardur onuj ahirinde ^4^'j <sj*\ f^ Lfcjjtu £l*> ^L jj da 3 ctimlesinuji 'adedi bu
'adedlere gelmi§diir ona baksunlar ki durust oldugim bileler ve ilia yai}li§ sanurlar yagh§
ise destidedtir tanhde deglildur 5 ve bir dahi keramat-i misnden budur ki kal*adan bu cami^
ineli bu gun 6 bin kirk giindiir hatm 1040 'adedincedur ^-^1 j c?jk*I (*^ didiigumuz hatm
i'tibarivledtir 7 yohsa bizum emrimtiz olmek ile tamam olur suleyman pa§a biz ineli yigirmi
sekiz gun ohnca penc§enbe giin pa§a linianina geldi yigirmi tokuzinci giinki cum f a giin idi
bunda gelmedi velhasil pa§aya bin on iiginci giindiir bize ineli pa§a limamna geleli big kirk
gundtir hazret-i §eyh kuddise surehu u 4 ankada buyurur ki beyt UiL ^j^H- ' ^
(DKur'ainZiimer (39),47.ayet
(2) Kelime silik oldugundan yazilamadi.
(3) Kur'an; Kaf (50), 30. ayet
51
■>^*oJl f^Lj ^jlc c *(].;'ic Lj-tjS big kirkinci giinde pa§anuij me§hedine geldiigine
remzdtir ya'ni oldi dinildligine can atup geldugiine remzdur 13 Slmesi sefabdir ash yokdur bir
beytinde dir ki beyt
■>^**JI tji , i it LI |«-*aJI ^J-c ©Lw tj* ^jJ^jjjJl ^jijJ
15 ^Jl ^ Ji^, 4^11 ^JL UuJ^ u. uu e^V
16 ^fimri tavil olmaga 17 delildiir in§aallah ° ancak ol serabi allah emri ile gosterildi kudret-i
ba^ ve mu'cize-i *isa (a.s) zuhunna sebeb olmak igun y jo*JI j \1H f >^" 2610
20 OJj*^^ &A" *UI O 1 l)j*^IJ* (<rHvJI o^^" 4jJI f«-"* (1) miat 2600 ahad-i
nun-i mudgama 10 elif 1 2600+11=261 1 esmasi *aclb tanhdiir dimem
3b
1 g j'n g i <iL, ' " - ot' i *^wl Lj |<JiJI j q fSej-" O^^^l ^1 [*-** (2) 3 esma
1568 zevat-i gayr-i mtikerrere 1001 nukat-i esma-i mu'cemat 42 ma' ^adedidlir garazi su
gikarmakdur goreliim o mi £ikarur suyi misnmi gikarur 1068+1001+42= 2611 el- 4 azemetullah
vel- kibriyaVllah nun iginde suyi saklayup bu gun gikaran allah bir oyuni vardur ku§e-i
vahdet idi kabrug 'azabi olmasa ho§ tema§a-gah idi mah§er hesabi olmasa O '*^ A
£- ^ t ^ j ^ iS f J? Jl j kelimat 9 mudgameteyn 4 1001+9= 1010+4= 1014 suleyman
pa§adan bu kadardur zalimurj niyeti fasid olmaga delalet ider fS^jJ' Ch^jJ' <JLH f*-**
6 Lw^ Uii JU L*ii LI (3 > 2611 elif nun nun elif fi tl hi nun elif lam kaf 1341 ' fi U hi
elif bl nun elif 968+1341= 2309 8 aljad-i esma 203 Ijunif-i esma 52 nukaM esma 41 9
203+52+41 = 296 kelimat 5 ayet 1 269+6= 302+2309= 261J 10 bir dahi ziyade olmak lazim
gelse bulmmaz meger bir gayn vecihle ola y»^u 101 4 lsa ^dedidur*isa a.s. dan cunum
nefy ider iL allah hamziyye dmsuzleri u isbat ideriiz dirler istihzayile ve bu da ma'lum olsun
ki * nun ^ahiren ellidiir zaten vel akin 106 Vdedincedur esma* velakin istidSkdiir siz ey
hamziyye ctinuna haml idersiz velakin nadim olursiz nedamet fayide etmedugi vakitda big
nedamet 16 bir torba saman etmez ol zaman bir de nun ku *adedincedur 17 <>^l U^l L
U-u*^ (4) ^^iLLU o^cl ijlteJl j ^b-ll U^y jl^L f^LJLfclj (<L*JuI jij+* l \
J-wJIj. J-U-J! ^^^Cjla^I f^b Ctf^ sji^^+^QHj ^ ^ ^
4a
1 LsJ L I jj; fS\->j> iJl bl (^Jl ^>^^JI -JUI fL»+ W 1092 esma 1378 'adedi huruf-i
gayr-i mukeirere 1193 nukat-i esma 38 1193+1378+38= 2609 1087 *±>y±* 5 j i-» f#
a\j-> 0«*^i L *j*J\ (6) ze*£t 2097 esma 988 ahad-i esma-i mticerrede 125
2097+998+125=3220 Uji^jS ^2JL J\D\ Jyj j (7) zevat 2069 esma 1152
(1) Kur'aii; Tevbe (9), 64. ayet "" — —— — — -_—■—- __ . . .
(2) Kur'an; Kalem (67), 1-2. ayetler
(3) Kur'an; Fetih (48). L ayet
(4) Kur'an; Tahrim (66), 6. ayet, Bakara (2) 24. ayet
(5) Kur'an; Nebe' (78), 40. ayet
(6) Kur'an; Nebe' (78), 40. ayet
(7) Kur'an; Nebe' (78), 40. avet
52
2069+1152=3221 L*j* L \xc 1087 huruf-i mufceme 5= 1092 fSL^\ 1062 ahad 28
nukat-i hafiye-i mu'ceme 2 1062+ 30= 1092 <>^JI ±\j*. (1) 1092 q+A O^^ 1 ^
1090 elif 1 te§dld 1 1090+2= 1092 ha'da'l-'asr imam lilavet iderken hisab it diyii vahy
olindum hisab etdum siz de Ijisab idiirj 5 Ll> 1074 nukat-i esma 18 1074+18=1092
Jw^JI & ijii ^It jUI 'ala 11 fetret 1080 elif 1 1080+11+1= 1092 bu beyyinat benum Ijalasum
igiin degiildiir siziig kiyamettiniiz igtindiir tayanug dmlerini ve mezheblerini sigdiigumiig
hamziyye kefere ve feceresi
4b
1 el-yevmti'l-isneyn 'aded 2609 2 v&->\* j*\ f^ L*^. ^^ ^ >J 1013 3 bu
beytiig medlulati gokdur bu kadarca icmaldur stileyman pa§a jbtida geleli sitt(e) alti
gemiyle bugtin geldi *aded 2609 dur bu gun bundadur 5 Stileyman Pa§ayi oldti diyeli on
gtindiir silt ahad 10 bu oldi haberi 6 getiirdi Stileyman Pa§ayi bugtin hayyen bu hale isbatum
kur'andandur 7 **Lbl ^^^ <jt«-U! 4 , i..i\» a aj A a ^>\j^S (<jJU-cl Ijja5 ^^JIj
w LjaJI fcj~* 4JJL -u L»^ A-^iy <*x^ 4JJI joj j LL*i ^ fJ (2) 9 siz ey zalimler her
'ameltiniizi serab gibi gosteriirstiz bu *ameltig ceza-yi vifaki yine serabdur bu haberde
serab gibi oldi Pa§a hayyen ?ika geldi i§de ben sagum diyii Allahi hazir buldi alti gemiyle
gelecegini ve bunda ne kadar evvelki geldiikde 13 eglendugini ve oldi diyeli kag gun oldugini
haber virdi Allah oqa ve bundan ma c ada murabba* ma*rufda olan mazmun big dord yiiz 5
bir dahi altiytiz bir dahi on bi§dur iki big tanhum vardur bu gUn & on bi§ tabak kagid Ostinde
ahura sogra gireli big dord yUz 7 gtindiir bugtin bu kadar levfikat ve tatblkat Allahuq k;udreti
*° ve hazret-i *isanuq mutizau ve Misrlnug keramatidur Ijabul iden iy mtrinindur kabul
etmeyen haniziyyedtir kafirdur mu§rikdtir mtilhiddtir dinstizdur
5a
1 ve bu iki bigden ma'ada iki yiiz kirk alti Ifur'an-i 'a^imden tarlhtim vardur ctimlesi ikibig
iki yiiz kirk alti tanhdtir ctimlesi bu giin 3 tamam olur diin gelseler bir ziyade yann gelseler
bir eksiik olmi§ olurdi i§de Allah buga kadirdtir amma hatlb inanmaz yann yine lem yekun
okur 5l digleg ayettig tevanhinde olan tatbikati evvelinden <j^*-k u 9 ¥ harfine dek elif]
huruf 36 c aded 3172+36=3208+1 I jj*l <>^l j esma 1373 ramazan beg geleli i*^
esma maWzevat 753 v 2 = 755 karaba§ §eyh geleli ' c^Xc 4JJI ^.jj LLui 624 yusuf
agaya *j-»*r/ <*^ ^1^^^ f esma 592 ha(y)lule ^t-lx lil ^l*. esma 571 nukat 6
571+6=577 fevt-i kerime gekme *Ulil ^^ esma 561 kMb geleli *U lil i ^ esma 525
elif 1 nu^al 6 525+6=531 hakim geleli 9 <*e^ 582 bi§lere -oiy *^-c 4JJI ±ij j esma 511
kelimat4 511+4=515 tabbag geleli A^y ^^c 4JJI jo^j elif 1 ^> <Uc5 ^^> ^^ifujj
^ c5c5Jc5 493+l=emlr geleli 10 ma'ada m^ati's-satnV-sanl 34§ elif 2 348+2= 350 ?alali
htiseyne o-^-c ^1 <j2± ^ <^rt ** ^-*^ V^j^ 337 kayin ata geleli a-(uc^-* *Ll
400 vakVi ?aylaka u ^aJI j 760 huruf 3 760+3= 763 malikeme-i hatlbe <^^ esma 736
elfiyye maVi-zpvat hatibug §etmine misrl c adedi dord vecihledtir hakeza 340/350 371/381 *
bu dord vticuhi bu ayet cami'dtir ^L^JI frj-> 4JJI j esma 350 fr j-> 4JJI j 340
(1) Kur'an; Fatilia (I), 7. ayet
(2 ) Kur'an; Nur (24), 39. ayet
53
5- frj~> *WIj 350 elif 1 fc?^- 340 -II &-^ 371 -Lil fc>^~> 381 bi-gayr-i
mikdan'l-huruf cflmle bu kadar a*dad bu gun lamam oldi yanna kalsa olmazdi
5b
beyttirj tevanhine mustafa Pa§&zade Muhammed beg gelmi§ idi ziyarete onuijla yazdum
Siileyman Pa§aya gondiirdiim i§de siztin serab gibi olan Wielunuziig serab gibi cezasi
budur yalan kaftamnui} iyindeki gergegum budur ben ol yalani soylemesem alti gemiyle bu-
gtin Siileyman Pa§a gelmezdi nigiin bu giin 5 geldi ya ni§un alti ile geldi 4-UI Jy^j J^
0jji 4JJI ^lt fL*i\ jj wl j+£L* Ly^" j*^' ^***L I ^j f*uL* j A-J-t aJJI WF L A ' siz
yalan ;ikarmaga sa*y idersiz Allah siziiij ol sa'yuguzi misnnug ° sidkina sebeb kilar
gordiniizmi z&limler allah varmi imi§ nigiin ilzara idemedirjtiz ni?e kerre boyle oldnjuz
bundan data ziyade olursiz ° tuii§a du§mi§ kurd gibi getdiikge dord ayaguquz fSka geger
in§a*allahu te'&la dahi bunda ne var erenler nazan soqina iderler asil sogindadur tema§a
on bi§ tabak kagidda iki biq iki yiiz kirk alti fafihi ihtiyar ^ bekir pa§a ziyarete gelrni§ idi
kapudan Pa§anug mektubim ve elli guru§ hedayasim gettirmi§ idi oija virdum kapudan
pa§aya viriirj diyii 5 akganui] on bi§ gumsini biradere on guru§mi cafer bege ve
Abdurrahman bege 6 virdum bakisini de bir kagini muhammed dedeye ve kayyima vireyiim
diyii kodum tunyor gorelim kime nasTb olur mustafa dedentiq ni'metini de <jok yeduk orja
da vireyiim *° sinarim topal ziilfikar be§eye de vireyiim bir guru§ bu_gun ba f de'z-zuh«r
gikdum I9 cema'ata i§de beniini yalan ifinde sakli olan gergegtim budur ki Stileyman Pa§avi
20 oldi dimesem bu giin ah gemiyle geliip bu iki bir} ikiyiiz kirk alti tarihi viremezdiim 21
karaba§ bundan btiiri yine i^iime yilan akidur hele i§iim sag oldi gerek ise oldiirsiin didiim
yerime geldUm hayr ola
6a
ya oldi haberini ya sikildugi haberini baga getiirui) diyii deryada olan beglere ve sayir
gemi reMslerine emir emir iistine gelmekden hall deguldiir didiim velakin - misrlyi onlar
sikebiliiriiz sanurlar misnniig kendi bir torba saman etmez amma gotiniirj mtihrine yedi
ekalimiii] padi§ahlan kadir olamazlar pa§alar zarafetle elli guru§a olur sanurlar her vaktda
hatmii'l-evliya birdiir bu vaktda allah 6 siibhanehu ve te'ala hatmu'l-evliya olmagi misriye
virdi onug tahti cehenneminiiq §imdi yulan misriniig elindediir kime istersem oija virmege
beni muhayyer kildi beniim istediigtim allatai) istediigidiir ey sultan mustafa sen beniim
izniim olmadukga ismine hutbe okudamazsin " her ne kadar *ukalai} ve f ulemag var ise cem*
eyle benden izinstiz seni tahta 1U a§ikare ?ikarabiliirlerse ben batil olmi§ olayum hemen
celladim gondiir beni katl eylesiin sultan Muhammed merhum olali bu giin yedi ytiz on
d5rd bundan ziyade dahi nice Izah ideyiim i§de katluma bundan ziyade sebeb-i 3 kax'I
olmaz kadir isen oldiir yahud misrlden izinsiiz tahta a§ikare cik otur 14 goreliim kadir
olabiliirmisin bu mahalle dek,yazmi§ken fiiyuzi efendi §ikageldi musahabet bir gayn
yiizden agildi ol kendi sergiize§tini soyledi bi§ tabak vak r asim tafsllen soyletdiim hele
*osmarii *ilmini as c ab-i 6 ulum buldum havaya diigiim galmaga beqzer 7 agzina bakdum kaldum
54
io
hemen ellerinden ya katl ya necat bulsam adlan soylenmez ° yere dek iktidarum var imi§ ise
kagardum hiinkarug ramazanda tesblh yerine * 9 ilahlleri okutdugini ve bir kamil olsa b?at
ider idiim didligiini aijdi bir haylf mtiddet ° eglendi ezan okundi kalkdi namaza turd? i;eri
girdlim onlar padi§ahlardur 21 onlara hl'at lazim deguldur 'adalet lazimdur eger 'adalet iderse
mehdidiir 22 etmezse deccaldtir her zalim deccal her *Sdil mehdidiir ^-al <>* ^^ f^LJI ^
6b
2613
* cum*a gun tefslr-i <JJ*^ u-"^ *^y* u-" j^" <J*r^ (2) miiyesser oldugi kadar soylendi
2 2615 ahad gun hatinma bu geldi bursaya geldiigumden sogra climle 3 bursanun kiirsl
§eyhleri cem c olup ittifak ile bize bir kagid yazmi§lar dimi§ler ki beniim efendim ho§
geldirjtiz safa geldirjuz 5 velakin eger bu §ehirde temekkiin etmek muradiquz ise halveti
tankini terk 6 etdiikden m~a*ada da*im ktirslde onlara dahl u inkar tizre olursanuz ' bir kilug
dii§diigi yere ciimlemiiz ba§umuz yoluqa koruz eger bize muhalefet iizerine 8 olursarjuz bu
§ehirde turamadiguquzdan ma'ada *akibet ba§uguz y virursiz zlra §imdi padi§ah bu
rtikaddadur seyhii'l-islam ^ vezTr ba-husus van! efendi bu i*tikaddadur bunlara muhalefet
*akh ba§inda olanda olmaz zlra sen geleliden beri bunlari medh itmedesin bunlanq
muradlari ciimle halveti tekyelerini de medrese ve mekteb 3 etmekdUr halveti kaldurmakdur
diyu yazmi§lar hisar cami*inurj iniami ile sari imam dirlerdi hata etmi§um cami* im^mi
dedigiimde 14 gondiirmu§ler biztie mektubi okuyinca ahmaklik etmi§iz ben tarikdah I5 ne
zarar gordiim ki bundan §imdi yiiz gevirem bildiiklerinden kalmasunlar & ba§umuza ne
yazildi ise ?ekeriiz diyU haber gDndurdiim meger soz " gergek imi§ getdiik^e padi§1iha
dti§man etdiler tpkuz yildir *** padi§ah siyaseti gekerUm baqa sava§urken ey karaba§ §eyh
seni y istidrac ile mekr ile misnyi Wdtirmege seni musallat kildilar ben oJinceye dek sen
iltijatdasin onlariij *adaveti misnye deguldur halvetilerediir
7a
sen de niadem ki halvetisin seni de beniim gibi iderler baqa musallat kilduklari tazileri
kelbleri seniig iizerine de musallat iderler meger ba§undan taci ve kisveyi gikarup € avam
olasin ve bu tayifeye 5nlerine dti§up zemm iizerine olasin bunlarm bi'atlanna magrur olma
onlar faka girdiikleri dutilduklanndan 5 deguldur belki f5ki gotiiriip getmek i<;undiir el
opdiikleri taVimen deguldur 6 barmakdan hatem galmak igundtir hamziyyeniirj her biri kirk
tasdan gegmi§ zehirdur onlar seniin ve benUm gibiye miirid olmazlar peygamberi sikmege
sava§an ° kavme sen nice §eyh olabililrsin onlang biatlari mekrdiir oldiirdugini kimse
bilmesiin diyudilr ey §eyh sentiij bunlara aldanup mekrlerini istidraclarmi tuymadugini
hazret-i §eyh kuddise sirruhu *ankada boyle yazarki^XL^uJI <j. j f\ * LI LgJ b-wi Jj.
(1) Du'a cumlesi,iinlanu: "selain hakka labi ohui ve hidayeti kabul edenlerin iizerine olsun "
(2) Kur'aii; Bakara (2), 177. ayet
55
ijj^Im-i ^ \lu r ^ { j^ f+jjXiiit'ntt ^ <Jj* ^i 11a j^ j j jEjt g H vallahi istidracdur
billahi istidracdur ^ senden onlont) bTatlari birbiri ma~beyninde istihza ve suhriyyedir sen bu
sozlerime ^ geliirsin velakin nert olmadugi vaktda geltirsin
2616.
15 el-yevm isneyn yaranuij ho§ina gelmi§ ancak dun ki sozler sahahdan sbfi iki yanina
bakinup I6 allah a*lem merkeb arar idi ve sibyan kilab cem e iderler idi ve bin kayik daht
getiirdiler 17 delikanhlar elrafmda tola§urlar hep ustad nerradlar i§i bir ustadig 18 i§i ciimlesi
ey §eyh sen bu sozi kabul ideydirj §eyh hazreti yalan olmak lazim geliirdi bu ayetuij zevki
bundadur ki kimse yemeye yahijuz nu§ olina zira U 'azlzul-viicuddur diirr-i yekta gibi kabul
iden ferd gerek
7b
2617
yevm-i siilasada ba c de salatu'1-W cema'at tagilurken vahy ohndum bi-karar olup hakim
^agirdum hakim efendi diyii ta§ra kapuda turdilar 3 yanlanna vardum bu ayeti okudum
^j^ij Cilj^— Jl (jJU* |*^ 4-UI wLii ^ \j±Xj£* La I *JJI u*> j^-ill i"-^ o'
P&-&A <jQ->i IjJii ^i f«-^JI c^ 1 ^' *-^ Pj* **#y' W-*-* (2) niaVasmda km ale n boyle
6 ilham ohndum ki yil on iki aydur semavat ve arz hallf oldugi gunden ' beri dordi e§hiir-i
hurumdur onlarda nefsleriquze *isyan ile ziilm 8 etmek ya*hl gaynya etdiikuijuz ziiliim
kendnjiizedur her ne idersejjuz kendirjiize etmi§ olursiz cumle aylarda *isyan haram iken
tehdlden ve tenfiiren bu aylarda ° didi didum ve ben al-i *osmanug pengesine gireli tokuz
yildur her e§htir-i hurum geldukfe * *azabumi ziyade iderlerdi allaha ve kitlibu'llaha mu-
halefet buhnsun diyii i§de yine e§hiir-i hurum geldi yann in§Vallah zi'J-kaMentig
ihtidasi *~ olmak gerek hep sizlirj de ma'lumuijuz olsun goruij benum yine ahum eaintim 14
ziyade olursa hamziyyenug kefere ve fecere oldugi isbat olmi§ olur eger bir mikdar
teneffus idersem biliirj insafa gelmi§lerdur 16 bu ayurj geldiiginden bunlarm halleri tebdll olur
mi yohsa evvelki gibi * ' miijtedmi olur benden bilurj hamziyyenuq ahvahm uzakdan uzaga
bilmez - ben onlang habsmdayim beni gozlerj didum ve ba'de'l -fatiha yerime geldum hayr
ola mubarek ziTl-ka'de ayi sah gun hilal gorindi miibarek ola bolayki erba'adan olur 2U
*aded:26I7 ibtidasi:2618
2618 a ereW
erba c a gun fiiyuzl ^elebintig mecmu^asinda dervi§ olan ^lk^lahlsini yazdum ve biraz
nesayih yazdum 2615 hamls gtin cengani gondlirmi§ler dibek dogdiirdiler 23 pencereden
gagirdum mukaddemen habilan yutmi§ idflm on iki para virdum halal etdurdiim
8a
nun:106 ahad-i esma: 45 idem 4 adedidur cem T an:151 4 isa *adedidiir <iJI aJ-c w*-**- <J** o'
(1) Kur'an; A ( raf (7), 182. ayet ~ — — —
(2) Kur'an; Tevbe (9), 36. ayet
56
f jj JX+S (1) 2 ntizul-i 4 isa a.s. e§fat-i sVatdandur aniggiin ayinedur i herkes ahiretde ne
suret ile ha§r olacak ise oni gordiigi gibi sifati bl-ihtiyar zahir olur kimi *is3yi gorincelmlini
ve islam! nun 5 zi>ade olur insaniyyet sifatiyla goriniir kimi goriince hinzir sifatiyla hortlar
ya sa*Ieb gibi ya maymun gibi hareket ider*fsa a.s. ' mifcizatindandur ol sifatlar ki onlar da
Tsa a.s. gorince zuhur ider 8 *isa ayinedur ayineye ondan bir noksan gelmez mir*at i?inde
yiizbig suret geliir geger mir'ata birisi yapi§up kalmaz velakin ol srfatlar sahibinden
degme mucahede ve riyazet ile gelmez *fsanug elem gekdligine kendine tokmur da anug gun
§etm ider sanurlar la vallahi iizerine dii§mez 12 adamlar ki kimi §eyh kimi soli kimi imam
kimi mu*ezzin kimi had kimi ihtiyar sulaha simasinda L olduklarindan onlara ol haleti layik
gormediigindendiir yohsa isterse hortlayi hortlayi sureti de mesh olsun ne miihimmidiir
2611
erba'a giin siileyman pa§anug gemisinde bir halved dervi§i geldi *abdu'l-cebhar " ri&minda
rodosda olan ahbabdan selam getiirdi bizi rodosa 17 terglb eyledi izn-i hak yokdur didum
serencamug bir mikdanni kaber virdtim 18 hatta §imdi siziig gemide olan fiiyuzi beniim
sebebiimle nefy ohnmi§dur htinkang bi§ altun tabagi sirka olmmi§ oga isnad etmi§ler
tabaklar bendediir ben sirka etdiim gelstinler baga yapi§sunlar tabaklanmyatagum vardur
bulayum didUm ^ beniim *iyaluma bi§ kimse ihanet etdiler biri tabakdur bin hakim bin
katibdiir
8b
dimi§ idiim bu haberi bunda kursiiebir isneyn gun agdum yigirmi ikinci isneyn gicesi ki
kadir gicesi idi katib gayib olcil S^nki muttehem degiil idi ni^tin 3 gayib oldi*is"a riSminda bir
turkmen kagdi oni tag ba§inda buldilar 4 ehli ve f iyalile Oldiirdiler katib hod hiinkar
hareminden 2elmi§ idi neye hala 5 hiinkar yanindadur nigiin oldiirmediler fiiyuzlderdmendin
sufi yokdur ° ol tabaklang biri • tibk dur biri hakim biri katib biri falan biri de filandur katib
bunda bir giin dir ki bir zaman koprili-zadeniig ig oglani idiim 8 sogra hiinkar yagmda oldum
dir didiim ki allahi seversen togn soyle §imdi hiinkar hamziyye y degiilmidtir giildi dir ki ey
efendi hamziyye olmaduk kirn vardur ancak iki 1U kimse biri koprili-zade pek dindardur dir
dmsiizlerin btiyiigidtir didiim biri de vamdiir dir re^isifl-hamziyyih vel-miilhidfn odur didiim
beniim kiirsimi digleyenler om i§idince bursada guli§mi§ler istihza etmi§ler imdi ki ben
misriye bir ^ i§ ideyiim ki kimseiig ba§ina gelmemi§ olsun diyii hiinkara hiinkSrim senun
tahtuna halvetilerden bir kimsenuq kasdi vardur kitablarda yazar ol deguldiir ilia bursada
misndiir om ya oldurup ya halk iginde bed-nam etmedukge sen emin olamazsin 16 diyii bu
kadar ihaneti beniim basuma setiirmeee sebeb ol van! didiikleri dinsiizdiir ya nice dlndar
olmi§ olur didum tabaklar hala katibdediir evde yanindadur 10 yabanda nigun arar didum ve
kasem virdtim allahi seversen stileyman pa§aya ve ol fiiyuzi " efendiye bu didiiklerimi
zikreyle baga hod olacak oldi fii^zi derdmendug w suqx yokdur oni azad etdiikden ma'ada
i^izar idiip fcatinni tatyib etsunler eger *adalet iderlerse didiim hiinkar §eyhinden bu haberi
i§idince pa§alara yalvardi ki neylersegiiz eyleg §ol misri didiiklei kafirtig
( 1 ) Kur^m; tmran (3), 59. ayet m ~ "" ~ " — — — .— «.___
57
9a
hamziyye kefere ve feceresine ragmen ve yazdum ki cemi* enbiya ve evliya ctimle mahlukat
ile sulh olurlar anuria hamziyye ile ziddiyetleri zatiyye olmak ile ebedi onlar ile ' sulh
olmazlar didum dahi s6z <;ok hele fehva bu idi harms gicesi ki ayug ya'nl zul-ka'denug
2619
4 ikinci gicesi idi tavani pek pek dfigiip uyutmadilar L* ill* y^u ^1 w iVi,.w ^ 4-UI ^1
Ljiji Ui ii?jju. (1) 5 fehvasmi silleyman a.s, ba'tizanug §ikayetini yazdum 2624 cum*a gun
mahfelde sebt gun 2621 bostanciba§i " kefere ve fecere okunup imam bogazm ayitladugini
yazdum 7 bizi habs etdiigi gtin ol meclisde olan sozleri yazdum 2622 8 ahad giin hayye-i
c azlme akutduklarini anup hunkarug hamziyye oldugi c ayan ve beyan oldugim " ba 4 de ! z-zuhr
nasihatda arjdum 2623 isneyn gun (*-*J\ &±)\ <iLb (2) ayetinuij lanhini ^ yazdum bir ka?
vecihle ahad gunde yazmi§ idiim ol icnial idi bu kerre mufassalan yazdum bugiinlerde
yazilanlarin tafsTli fuyuzT efendiniig mecmu'asindandur 2625 * 2 erba*a gicesi minber iistinde
yaturken msfiil-leyle dek uyutmadilar meyyit gibi uyumu§um 13 suliis-i ahirde uyandurdilar
bakdum ha§um altinda olan esvab ta2i(m)k turur kaftanumi gordiim clbumde olan
kagidlan kan$durmi§lar tas var idi oga lD bakdum yerinden ayirmi§lar ah ile kalkdum tasi
dord kerre zehirlediler her yerinde 16 igeniig elini beyfrie etdtim idi bu kerre bolay ki olem
karaba§ §eyhde dinlene ben de didum sinirlerim gekilup lumrken kubeyluVzuhr rodosli
halifesi geldi ki g5re nice *° oldum rodost soylerken ey efendi riimuz soylerken bir mikdar
*ayan soyle iy aglansun dir rumuz sozini ah§am ba'del-magrib yaini§ idiim dahi kimse
<iormemi§ idi gice kagidlan cJbumden ol fikardugi isbat oldi ve mecmu c ayj alup gice ile
okudugmi isbat eyledi kefamet sfiylerken melamet oldi mukaddemen fUyuzT 22
efendiniig mecmu'asina da yazmi§ idiim elemiimden turamadum buga da bu kadarca yazdum
nice ideyum ey karaba§ §eyh oleytim didum olemediim bahaneyi kendigle bul zehri si?an
oti ^ 4 katacaguna suliimen dirler bir zehir vardur *attarlarda bulinur ondan al kat
9b
2626
harms gun arnavudurj kannda§ina §iyka geldiikden sogra bir mezar kazdurdilar * kimurjdur
didum hasan gelebiniig kiigiik ogh var idi odur didiler mezari kazdi gomdiler arnavud hortildi
ile - pencereniig oginden gegdi geldi heyne's-salateynde kapu galindi kimdur didiim
arnavudug eline bir ya§ 4 koyun derisi virmi§ler §u deriyi gondiirdiler §unda koyayum
mustafa gelebi bunda yok dir biri de yaninca bir bardak su tutup turur efendi §um oki dir ey
§eyatln 'aleyhim la^netii' llahi ecma 4 Fn hayal-bazhgi kog hemen meydaha geliig beniim
derim gokdan soyildi ben §imdi ruh-i mticerredum 7 inanmazsaquz geliig soyuq olumiyum
dirimiyum ermiyiim 'avratmiyum tamam bilmezem tpku§mayinca ma^um olmaz gavvaslan
bazerganlar her bir talmasini bir behaya takdir iderler salarlar imi§ 9 deryaya talup
gikanncaya dek gavvasda bilmez imi§ ne gikardugim gikdukdan soqra gavvas ™ ve bazergln
ma c an goriirler imi§ ne gikdugini siz yiiz big san c at g5sterdigiiz dahi misnnug u kutisinun
{ 1 ) Kur'an ; Bakara (2), 26. ayet
( 1 ) Kur f an; Tevbe (9), 36. ayei
58
*- 12
kapagi merari ile turur iginde ne var idtigin misri de bilmez birj yildan l evvel ve sorjra
gelenlere bildiirir i§iirj sahibine bildurmez allahug i§ini ve hikmetini bilmekde ~ misn de
'acizdiir yakTntim var ki siz ciimlegiiz hor ve hacll olursiz kutinuq kapagi agihnca buija hlg
§ubhem yokdur velakin keyfiyyeiini bilmemek nice olur hemen ne zaman miiha§eret
iderseqiiz idiig karaha§ §eyhug ogh 'aded 2537 bunda ebedi bir sebt glin idi * geldi dir ki bu
sabah namazmda tefe*ul etdiim imam ne okursa hasb-i halumiiz olsun didiim *' bu ayeti
okudu dir gj)Ktn»'i ^i <± L J fS^j \J l) yarinki ahad guniinde tavam deldiler ] bu
gtinde bu §amatata gore tanhine bakdum esma:lOi6 elifrl fakir big yigirmi yedinci senede
dunyaya selmtistim mi'at: 1400 ahad-i esma:131 huruf-i mu'ceme;9 cem^tn 2627 allah te'ala siz
20 * v 21
uyumaij size yakmda ayatumi gosteriirum dir ve sinde te*kTd ma'nasi da vardur elbette
ayatunn size gosteruriim uyumarj dir siz ise elbette bu beyyine deguldur beyyine getiir
dimeden halldegiilsiz ben de uyurum allah uyuma dir bir ayetde de ^uL^UJI^b fS-tji^ >
23 ma 1 ada T l-mi > at:368 esma:950 m?at:500 nukat-i esma:33 kelime-i muteme:2 cem*an:I855
{ yalli hliseyin geleli bu kadardur oglanun babasi odur dimi§ idiim allah subhanehu ve te*ala
mi^nyi tasdik etdi bu ayet ile } ■ - viladet-i "alidur oglan fasiklanndur bentim deguldur i§de
allah dSriil-fasikini gosterdi misn bir §ey bilmez bildiigini allah te'ala sdylemege komaz
ko kopekler 26 ba§una f oksunlar seni pare pare etmek istestinler bir ugurdan a?ilasm dir
10a
karaba§ §eyhiii] nnsriyi istihza etdiigi riimuz budur gftriig la asle Iehmi imi§ -^^ U-li
Lu^ *Z*J*+ O**^ ^J* ^> M °>-* ^^ esm5 maV-zevat 2499+128= 2627 3
hiiseyni buglin mifezzin mahmudun yapdugi mezara kodilar yarin cum^ gun yiiz yigirmi
sekiz glin olur hliseyin de bu kadardur yarin ismi 'adedi tamam olur ismi ma-sabakda olan
*adedig uzerine komnca goreliim ne olur 3 ey karaba| efsanemi imi§ bu riimuz gGriii}
makdire-i be§ermidUr fikr eyle Himalaya ile olurmi goriig ya l nl evvelinuTj ahadmi ahiriniii}
*a§eratini ahnca hliseyin *adedi olur g5riig bu likir ile olur mi ' cumleden a^ebi ibtidasidir ki
c aded-i defn olindugi giine gelup haber virildiigi ismi 'adedi tamam olinca c adede muvafik
geldtigi mitizat-i *fsa 'aleyhi's-selamdur Uli 128 ^ 8 elif 10 L^ 367 mu'ceme 2 367+2=
369 yarin cum f a gun ljuseyin geleli bu kadardur Luu^ 358 esma-i elifiye ma'a^zevat kaymata
geleli cum'a ak§ami bu kadar olur 9 ^J* 605 ltlakda limyeye geleli bukadar olmi§ idi
L^-£ 1061 yarin cum^a gun ltlafc emri geleli bu kadar olur 1^1 ±j~> 752 kelime 2
752+2= 754 hafib §eytan diyeli 10 ^^-aJI ^^b 766 gayr-i mu'beme 6 766+6= 772
karaba§ §eyjj geleli bu kadardur esma 534 evvelinden ujft nunina dek yarin cum < a gun
tabbag geleli bu kadar olur 0**-" ^J* UJj 973 ahad-i mudgama 4 =977 mezad-i
saman olah sadda tamam oldugi samana munasibdtir ^^ <±jLa §ad ma-kabhnugdur
1622 mu*ceme 4= 1666 limyeye geleli yarin cum*a gun bu kadar olur 2 ^ j»a t-^u; <^$
Lwl 1353 bugiin tamam bu kadardur su va*dina ne bir ziyade ne bir eksikdtir bu sozi baqa
kur^ani vahy eyleyen allah vahy eyledi tevarlh elleruijuzde bakui) hilafi varmidur 1-^1 62
nukat 5= 65 sinniimuze d^ldur esma j^ ^ Jj^^ O* 1374 huruf-i gayr-i mu*ceme 19 =
( 1 ) Kur'an; Enbiya (21). 37. ayet ^ ' ™^ "~ ~ — ~~ ~ — -_— -
(2) Kur f an; AVaf (7), 145. ayet
(3) Satir sayfanin yan tarafina yazilmi^ur.
59
1393 ramazan beg geleli cum*a ah§ami bu kadar olur l^*^ 1061 esma 236 cem'an 1297 dord
noktasi kadar hat olsa 1293 adug nigiin ramazan oldi ve sugun oldur diyeli 14 vallahi ve billahi
ve tallahi 5 *ayan etdiigden gizlisi gokdur misriniig aijladu|i y2 vahy iden allahurj bildugi
nicediir o ma*lum deguldlir ya karaba§ §eyh bu kelami sen begenmediigunden *° esrar ve
rumuz sSylersin aglanmaz dersin yalan mi imi§ g6r imdi *JJI j*ii->. ^i ^JLti 4JJI JU
<jji «tj (<^LaL ^ f-*±+r> y (H+ » J< ''"'.. ' (1) var imdi zehri §imden girii suliimen
eyle
10b
* Lw-c ^JjLa ^jJI «^j\* I^J> Lj^I ^j^a Lwx oj5 U-li 2 09a tarlhi karaba§ §eyhug
hatiri i^in izah ideliim mesela i f->** f'V ^ 321 ^^ 617 (j^» <j-> ^-t wJJI 367
<S±w ->^ 715 uJJI Qy> ^ Jj\ 348 348+715+367+617+321+111=2499
hiiseyin bu gun defn oldi ismini (izerine koyinca bu kadar olur ismi 'adedi tamam olmayinca
izn-i hak olmaz haber virmege 2499+128 hiiseyin=2627 zeva*idden bir §ey yokdur ^U I
Uj-c *z*j£ U-U wl^ i 45 idem ahad-i esma-i miicerrede Lwl w j^ L-uc ^jjS LJi
118 meslh ^j^ -Ui^ <>* L*J 1378 lJL> > I <^JI 16 1378+16=1394 ramazan beg geleli
ahad eun ahad-i zevat Jl wli IX 3 Lul w -a. Uwu^ O-^f U-U 151 *Isa elif lamda
tamam oldugi *acebdur ki iki f aded bir yirde cem* oldi zira elif lamurj esmasi yuz elli birdiir
Jl 151
2627
bum yazdugumur) $abahi cum*a gun sabah namazinda hortlayicilari { perde ardina
gondiirmi§Ier hem hortlan hem ptif ptif tukuriii} ash yokdur ' yazdugug sOzIerig dimegi
tuygurug diyii ey zalimler misn bir sozi ° soyler sizi tasdik iderlerse nice olur ben yalan
olmi§ olurum y diyii tasdlkuijuzdan korkar tekzibuqiiz € ayn-i ta§dlkurjjuzdur 1U tasdik etserjuz
misn yalan olurdi zlra ciimle ayat ve ahbar * ve 5$ar bunug iizerine muttefiklerdiir ki *isanug
sozleri ntizuh vaktinda kabul olunmasa gerekdtir ve kiyamet bu inkardan kopsa gerekdiir
eger tasdik olaydi kiyamet kopmazdi *Fsa e§rat-i saWandur kiyamet ile iki barmaklar
eibi birbirine muttasilan miiteradifen zuhur etse gerek ve'1-hasil 15 inkar-i *isa a.s. sebeb-i
zuhur-i kiyametdtir ve tasdik nuzul-i *isa ^leyhi's-selamdur 1D ey hazele ?tinki yalan oldugi
zahir oldi ise gokug oldtirui} yS nigun 7 yine havf idersiz i§de hem yalanum hem ba§unuzurj
kiyametiyum goreyiim ne ^are bulursiz
11a
2629
A ahad eicesi kayvim irden ( ) ' bakdi setdi tavanda oturan tavan(....) bab ^ dogmege
ba§ladi ni^Un yatursin kalk diyii gahlce §eytan-i salikiig muradi uzre hareket ider
imi§maksudi yoldan helakin kasd etdiigigun sOylediim maksuduij nedtir soyle didiim
soylemez bir hikaye geldi hatmma soyledtim diijledi eba yezTde bir §eyh haber 5 gondiirmi§
(1) Kur'an; Bakara (2), 15. ayet " "" " — — _
(2) Silik oldugundan okunaniadi.
(3) »' » M
60
ni$e bir uyku karban gogdi dimi§hu da haber yazmi§ ki er odur ki 6 sabaha dek yata uyuya
sabahleyin menzile karbandan evvel vara dimi| didiim ' soylemez imdi hatinijdan kalkayum
§u sozi yazayum didum aldum yazdum ° bu hikayede muriasibdur imam §ahT bir eve musafir
olur ev sahibi §u imami bu gice tecribe ideyiim sabaha dek goreyiim ne *amel ider dir imam
giceyi sabah valjtina dek yatur hane ^ sahibi dir ki nolaydi bu imamui] bu halini gormemi§
olaydum rtikadumbozildi imame dir bilinmeden imam veda mahallinde ev sahibine dir ki
mujde olsun saga ki etmegiig halal imi§ u bu gice kur'an-i 'azimden sekizyiiz merhale feth
oldi ietihSdumda diyince adam tekrar 13 ider elhamduli'llah ki §tibhem tef* oldugindan mVada
etmegiimun halal iduginde miijde etdi diyu * bu sozi arjlayamaz kubur ehliniig 'azabda veya
raftatda olanini kubura bakmca aijlayan kimseler herkes kendi kabnnug iyindedur bir
ki§iniig ekseriya seveni nice 6 ise onun adi da ona gorediir bundan ziyade seha nice olur
didiim lakin 17 okuyacak sozdur tuymasun buija miinasib bir dahi budur ki rodosda ba'de'
1-itlak yetmi§ tokuz gun getmedtim gah §ahrada gah esvakda gezerdum bir rind-i cihan soz
ebesi *" gondiirmi§ler var ( ....)® soylet gor ne haldadur diyu bir kag kere geldi getdi haz
etmezdum gelup beni bulmasun diyu ekseriya gezerdum bu giin pazarda kahve 5ginde
gordum( ). (2) dord bi§ gundtir ben seni ararum nirdesin dir hamd ider hele buldum
( ) (3) 22 cumle etrafumuzda olanlar bize bakarlar ya sen §imdi misriyi buldugmi ki
sevinursin didiim buldum ya 2 ~ dir nerdediir misn didiim i§de ya dir kolumuq derisin (,....). (4)
bumidur didiim 24 yk bu degiilmi dir bu beniim derim evidiir didum hak beni padi§ahi bu
kadar 25 gozciler kodi gice lavanumi bekler giinduz etrafuim beklerler bulamadilar bende
ararum misnyi ta 26 anamdan togali dahi bende bulamadum diyince miiiifessir oldi bir dahi
gormedum kurtuldum
lib
1 ma-sabaki yazarken hakim salat-i zuhn ba'de ne§r tamara etdi biraz tavakkuf iderek geldi
dilber ahmede mahfilde It ^ \\ ^jJx}\jLL> 4±ll ^1 5) okutdi bilmem ash ne idi var ise -
bu giin sabShdan minberden irken inmii§ idiim biraz badem ve findik kirdum yedum idi orja
seviniirler bilmezler ki ben bademi ve findiki neden otiiri kirdum vel-hasil sozine 5 ma-
tekaddem soylenendiir kubur ehliniiij ahvahna muttali* olmayan kulub ahvalim aglayamaz
derdmend §u hal ilemi dir ki mii§kiliig var ise gizliice baga soyle diyu buga miinasib bir
hikaye bir eve bir hirsuz gelmi§ ev sahibi kimdur bu vaktda bila izin eve giren dir ° dir ki
elem gekme ben karbandanum deve yitiirdum om ararum dir ev sahibi ey asilacak deve
arayan deveniin boyinca olmayan kilidli kapuyi a^ardami arar dir koyuna cam kayusi
^a^saba yagi kayusi deve ne fikirde deveci ne fikirdedur goruij 1 * .; ^ r \jjAj\J Aii ^ji y-pi
U-juL 4JUL ^j\Sj (6) misn dir ki hirsiz beni arar iken ben hirsizi mi bildiim ve
buldum hirsiz beni ne bildi ne buldi ey dlnsiizler Allah siibhanehu ve te'ala baija vahy etdiki
*~ siz hirsiza te§bih ile ve benum kur^anda seniiijle onlarii) te§b"ihini oku ve epsem ol O^J*
(1),(2),(3) ,{4) keliniekr silik oldugundan okunainadi.
(5) Kur'aniZumer (39),53.ayet
(6) Kur*an; Ahzab (33). 7J. avet
61
lyTtf L ^>^LU c*J ^-^ W-^Sv 1 ^! (I) d-"^^ ^ O^ ^ J| 784 -tJ
I ''1*Y > 195 784+195=979 mezad hemen bu gun bu kadardur siileymSn geleli bu kadar oldi
bu gun \j^* 257 1 ^UlLJI^i <LL* j-^5 ^LJI ^ <u W "*hj 1374 huruf-i miTceme
12 nukat 8 12+8= 20 el-ma'na §ol kimse ki meyyit ola biz om ihya ideviiz 16 ve oqa bir nur
vireviiz ki nas iginde ' ol nur ile yuriye onug misli §unuq gibi midiir ki *° zuliimat iginde ola
hi? ondan $ikmaya ya'nl§ems ve kamer ve nticum dayim namus i^inde nur ile gezer amm2
misriniig i$indeki yilan ^ u dayim ztiliimatdadur ondan gikmaz ey giin gibi eflaki devr idtip
envanni halka ne§r iden tablet sicniniin iginde mahhus-i ebedi olan gibi midiir bugiin bu
kadar yeter sure-i en*am i^inde bu ayet tevanhi ile §ehadet ider ki ol nur mi§ride ola ^ ve
ziiliimatda misriniii] i^indeki yilam akudirsan ba§inda ola nice ola halum diyii nice idesin
bilmez
12a
1 wUlt 1371 ahad 21 nukat 3 1371+24= 1395 yann ki isneyn gtin ramazan beg geleli bu
kadar olur 2 ey dinsiiz kefere ve fecere Ijamziyye 3 bu tevanh- kur*an tevanhidiir ve giine
delalet ider aya ya hafta ya seneye degul §u kadar tevank ey dinsiiz sen al-i *osman-i ula
idiii) bu kadar tevanhi ayaga 6 salmaz idun sultan stileymana bir kimse bir kasjde iletmi§ elli
yedi ' tanhi var i?inde hurufr bi-nukat evayil-i ebyatda olan huruf isniine mu*amma
avahirinde olan tahta ge^dugine tanh du§mi§ ifinde bir ayet yok ciimle sanity i^-i f acem on
big 9 altun Wrmi§ bu altun buna §ey*-i kalDdiir sefer Uzerindeyiim ma*zur dut dimis 10 ey
zalim bu tevanhi onlar gOreydi ya gaynlan gdreydi igiime bir yilan dahi mi salardi yohsa
vang §uni katl idug kurtang mi dirdi ey dinsiiz ey mezhebsiiz saqa biz van! didiikleri
re'Isu'l-haniziyyln ve T l-mulhidni ne sabak virdi ki ta bdyle musirr oldug ey dinsiiz 3 hakim
didiikleri dinsiiz ate§i salup salup yoklar gore sikilmege razi oldummi olmadummi
olmadum ise yine yilanci yaninda hazir bir yilan dahi §iykayi ah kodi 5 beklediip turur
ramazan dinsiiz ise turmayup agular viriir yollar 16 gosteriir hemen eger gergek peygamber
isera saga hayir du'am bu olsun ki allah te'ala tiz giinde tahtuni tatara virsiin seni hayib ve
hasir helak eylesun ne dinsiiz *° imi§sin ne mel'un imi§sin ey kafir ey mel*un gel katl eyle
kurtar beni ni?e bir ey deccal ey cellad ey ^alim hemen tiz giinde yog olasin ber-hudar
olmayasin ° senurj yalgiz benden degtil ciimle enbiya ve evliyadan behren budur sen 'aleme
bir gelensin hareretumi sondiiremediim gikdum ta§ra cami c de kimi beni sikdurmek igun 22
ramazan kafir ile hakim kafir ah kodilar dun bi§ dane seniirj bize kar§usinda 3 bacaklarin
ayirdilar oturtdilar bende bugiin badem ve findik kirdum goreyum bugiin ne zuhur ider
diyu hakimiii) orada namaz kildugi yok idi elbette bu yanmi§ ate§un 5 bir giin baruta
yeti§mesi vardur ^iyamet ol vakit kopar 26 ya ben sikiliirum ya onlar kesiliir bunuqla hatm
olur bu i§i didiim yerime geldtim
12b
1 2
eger ben bu §ehirde sikiltirsem yedi kral bu §ehre dii§man olur bu §ehriig kiilini goge
(1) Kur'an; En'ani (6), 122. ayet
62
— _ 1
savururlar bunlar hamziyye padi§ahidur bunug devami yokdur zira i§i bu kadar J tiz giinde
firenk tuyar geliir viregiizi kabul eimezler vallahi ciimlegiizi kirarlar 4 bilmi§ ohg baga onlar
cumle Tman getiiriirlerfirenk ve sayir kefere ehl-i iman olurlar 5 hamziyye keferesi ehl-ilman
geginiirken cumlesi kafirler olurlar onlara tabi* olanlar da onlanrj ate§ine yanarlar ey hakim
ey ramazan ey karaba§ bu kadar ceza' ' ki ideriim hep havfumdandur eger bende hal olaydi
havf etmezdum geldukleri gibi <j+L*[± ijji \j^j$ (1) dirdiim cumlesi mesh olurdi
eliimden bir §ey* gelmeduginden y ceza c iderim isde bademi de ve fmduki da razl
oldugumdan kirdum hemen 1U dunki bacaklarun ayirup oturanlan gondiiriig sikdiiriig
muradlanguza eriig 2629 ey misn peygamberiim dirsirj siileymanug bu §ehre gelmesi
nifundur ve kimiig tarafindandur soyle cevab gelduginiin haftasinda vahy olmdum lakin
setri ile me*mur oldum 13 bugiin izn-i hakoldi soyleriim siileymani §ehzade sultan mustafanun
validesi gondiirdi beni sikdurmek ifiin §imdi hakim ve ramazan ve karaba§ ve sayir *
bunda olan begler ve agalar onug emrine tabi ( lerdur §imdi bu §ehirde olan garhug koh
onug elindediir ama in^allahu te*ala yakTn iderum ki buyiik valide nige 17 oldiysa bum ondan
±*{*r iderler soylemeyeytim didiim kadir olamadum hikmetini allah biliir soz bunda halm olsun
ma-sabakda olan ayatug i^inde *J Nt| > 195 siileyman geleli bu gun bu kadardur ^ sorjra
geleli yarin yiiz elli birdiir U-^-U ^dedince 20 h,airet-i §eyh buyurur ki jU Juii f^i j*p
I < ,.' I r 4JJLl ^\Sj Um-Lc I jy 151 tetViil etdum bu ayet geldi kur^an ve tutu hat §ahiddiir
inkar iden hamziyye dur tH^-* £^ u^ ' j L-^J!^j ^j^-J' ^** ^ j^ u' J (2) elif 3
mudgama 30miat 3200 3200+33=3233 bila ftibarTl-miidgamat 23 >* -dJI ^5^ ^1 Js
J*** ^J ^J ^ 4JUI ^0 dU U f«JjJI ^ £l*L <^ jJI ^ |4**l j* I ^a I ^J^ & ^Jl
13 a
1 9
2631 bugiin sail olma^la ziy5de aszaba dayret etdiler hatta salat-i zuhtirde dilber
ahmedlerini mahfele gikardilar o yukarudan hafiz da seslendflkge lhi lhi dir 3 hatinma bir
hikaye geldi hafiz l\amza efendi dirler bir dostumuz var idi melamiyyundan idi rum ili
seferlerinug birinde bile imi§ bir kopri yanmda kiiffar ^askeri basdi 5 hele allah te£la meded
etdi yine *asker-i islam galib geldi diyu kuffari birer iki§er tutup 6 tutup koprili oghna
gettirdiler yigirmi bi§er guru§ bah^i§ virup boyunlarim 7 geturenlere kesdirurdi ba§ ve ole§
yigildi depe gibi oldi dir her gelen kefere ba§lan 8 ve ole§leri gorunce bei)izleri meyyit
begzine donerdi dir birazdan gordiim ki bir adam y bir dilber kafir oglam tutmi§ yakasindan
gekup gelur bu ole§lere bakarak ° geldi asla begzi miitegayyir olmadugmdan ma^ada sirida
sinda geldi dir yanumuzda olanlar kftprili-zadenug dilberci idtigun §u oglan billtire beqzer
didiler dir vardi k5prili oghna gosterince bah§i§in virdi asla iltifat itmedi var ole§lerig
yanmda hoynim vur didi dir oglan aglamadi dondiler ole§lerig beraberine gelince
yakasindan ole§lere togn ?ekdugi 5 vaktin bildi olecegin dir koprili-zadenug bir dilberini
hemtaya §oyle kiydugmi 16 gordiim dir huga miinasib muhammediyyede dir ki kakirsa ne
(1) Kur'aii; Bakara (2), 65. ayet
(2) Kur'an; Bakimi (2), 120. ayet
63
du 4 a ne tevbe vallahi 17 insan kemalatindan her kanki kenrahna ziyade magrur olursa helaki o
yiizdendiir i0 her ne ki ki§i ider kendine ider eger fcayr eger §er bu gun hadel-asr hatib
efendi ba'zi muskiliimuz var diyerek geldi htitbeden ba*zi su*al etdi miimkin oldugi mikdai
cevab virildi " u ziyade mtilayemet gosterdi ve ciim'a gun hatim vardur 09a miin&sib nasihat
taleb ediyorlar dir 2I naslb didiim murad da bu midur zuhur ider evvela her ne ise hayr ola
2633 dayim allahdan haber isteruz bu gice ki harms gicesidir yine dmsuzlerig §ematetleri
23 haddan a§di hafibug dunki etdiigi nutk ve nasihata daVayi istihza etmi§ firkatalardan
haber aldilar gfindiirduler ^Lx^l Jj^. J^ W okutdilar
13b
1 2
1 ey zalimler ben sizden saglik ummara ki siz beni yilan ile yilanci ile oliim ile korkudasiz
ben ?okdan oldiim her sa c atum ki nefsiim dogtinmedi ol saV baija zarardur Slursem
fayidediir velakin ben siziig harmanunuza bir ate§ saldum ki 4 diinyayi ucdan uca yakar
beniim siziig anarjtizi aglatdugum bana fayide yaz ol ana gog i§ gorir beniim i§flm hatm oldi
siz sizi g5run goriirsiz misiTniirj oliimide siziig mevtiigtiz gibi heder midiir bahTlli midur
beniim saghgum bir torba saman etmedi siziiQ i?uguzde 61ii§im goriig ° ne bahadadur gortir
hiltirsiz bu senenug i?inde bu kadar derdiguzi q ekdiim igumde yiiz tpksan bi§ giin sakladum
sirnguzi fa§ etmediim yine sizden oldi ba^urjuza kiyamet beniim ate§umden kopmaz yine
11 sizden kopar evhen cezalar beniim size okuyacagumdur siz barja okursiz frf-^" J^
^j^Jl ey*j bx wJj^A-rj ^jiiJI J-Jl^j-c <jp* I i.<i unt t 4-Ulj Li Lo JI ^i 4*&j " oxiJ/ 561
hakim geleli yarin bu kadardur , ^J f 129 129 *aded salih * ben sentig casusugum 5 didiigi
geryekdur bundan ziyade §ahid nice olur bir adamug ki 6 adi el-mihan eyyam-i habsi el-fiten
ola ondan allaha siginuruz o^ - ^' *J+J ^ ^j^JO^^ c-P' j^ LK b« i nt , j 4JJI
dayim isti £ azam I8 bu olsun §imdiden so^jra ^-^Jl> 2638 2638 19 sail diinki isneyn
giin bir karaba§ §eyh geldi sabahdan earning 2J ta§rasinda biraz eglendi su*al etdiim karaba§
efendintirj halifesiyiim 21 dir selanikde olurdum fuyuzi efindiye geldtikde bizim onda
14 a
bir halifemuz vardur bile getiir dimi§ geldiim dir ben ilahi-zadeniig tam§mendi idiim sizi
biliriim dir ve siziig ilahiyyatdan vafir yazdum 3 ve lakin yaijli§lari var sizugle bir mikdar
miizakere etmekdiir muradum dir biziim ise sabahdan duhaya dek igiimdeki yilanlann
zehrinden ba§umda degirmenler doner kulaklanm giim gum giimler ziyade §a§km
dii§eriim 6 §imdi mani^im var didiim yanumdan birader oyleden sorjra gel dir hele bu gtine
karar virildi geliip bizi ilahiyyatumiiz ile imtihan idecegine karaba§ ba^el-W 8 alay gosterdi
namazi kar§uda olan iskelentirj yukarusinda kilmi§lar ah§am namazina ayvaza imamet
etdiirdi LJj^l bl ile yatsu namazina u kulahhya imamet etdurdi LJj^l LI (2) ile gice
(1) Kur'an; R^thman (55), 6(). ayet
(2) Kur'mi'm 97. Suresinin adi
64
yilani akudurdi tamam peri§anhgi ba§uma du§urdi bu gun hallfesi geliip bizi imtihan 12
etse gerek halTfe bize gelince teshl* yagh§lan tashiha seleli yiiz tpkuz ^ gun olmi§ idi ki
hakkan 'adedidur ey karaba§ §eyh halifegi ismarlayup 14 getiiriip imtihan idecek ne var sen
kendi kendigi imtihan eyle gor c ilm-i kur'andan 5 ve tevarlhinden nerj var gunki 'Isa benum
dirsin *isa *ilm-i kur*an ve tevafih-i kui*an 16 ile nuzul ider gor seniiij neg var eger dirseg
bende tasarruf-i ekvan vardur adam oldiirmek ' ve ficek fikartmak ve tsitma ve ta*Un ve
dtirlu emrazla ftldurmek beniim elumden gelur dirserj 8 okalamak kuffannug ve deccalui)
san'atidur ya belli deccal ol ya belli *isa ol iy ben ikisini de olurum dirseg ^ ^I-x^aJl
* f «'').: eger benum zorum vardur ^ dirserj allahig da zon vardur sen yava§ geltirken
allahda yava§ geliir sen zor 21 bilurseij allah senden ziyade biliir zon ftituhatuij iifyiiz altmi§
altinci
14 b
'aded 2638 sail ugyuz altmi§ lltinci babinda bir tavil hadis yazmi§dur *ankada ihtisar A
iizere yazmi§dur dir ki -^ f**> ^ I dJJjl ^J-c fA^j* Ac* IH^ia. f^j^ <j+ I v **» r ^ j^-^
4 l^'tld ^ jLlJI *ta iU ^i fH^ *-UI ■^i***tfi *LjJL *+j,n\« AjL^f+.J r
Ci^^JI ^i ^Jl |*-fe^l yJI aLJ yj ijjij^^J ey ?alim sen 6 allahi nice kar§ularsai}
allah de saija oi)a gOre gelur bu kadar ayat ve ahadis 7 ve asanij tevanhini kulagum dibinde
turup vak:iinda vahy iden 8 allahin zor vaktmda zorcagizi yokmidur ki *ilm-i tevfinh de ki
ta*ciz etdiigi y gibi siziirj cUmlequzuq arkasmi yere geturmege 'acizmi olur lakin geli^iiijuze °
gore van§ biliir allah i§ini ie*enniyle tutar siz benum i?umi yilan ile ^ toldurip yaldugum
yerden kalkamaz ohncaya degin firsat sizurj eluQuzdediir 12 hemen gayret eyleij hele goreliim
halife bu gun gcltirse ne mu'amele olmur oqa gore yazilsun
2638
J 3 129 ^>^JIj L^JIji^j (S^ 561 ^1 o^J *^J k^*M v* ^>^ Cr^ 1 J^
290: 'acem gideli bu gun bu kadardur 14 iL^JI ^1 ij^ (<Jj Lj5i ^^ ^J^ j^-c
^>^cli fR-LJI ^ p4*l** £l& L^^JI esmS: 930 mi'at: 2300 huruf-i mufceme: 8 cem*an:
3238 mi^t:23'00 aljad-i esma: 332 nukat-ihafiye mPat-i mu € cerae: 5 elif: 1 cem'an: 2638 15
iSXLtl^j^ (4lUI j*j aLk^ tjjc J-i t^** f±c\j* ^LjO^ f^^O" f-* (1) nukat-i
hafiye-i mudgameteyn: 6*adedi cem^an: 2632+6= 2638 6 half tarafinda olan kirn idtigin allah
bildiigi yeter karaba§ ve hakim bilsunler onlar da bilseler 17 bu yilanlar igtime girmezdi ve
gelecek kiyamet kopmazdi ol kiyamet elbete kopsa gerek 18 hemen vaktidtir duzdugii}iiz
mektubda da eyle dimi§siz hemen vaktidtir i§ goruij
15 a
2639erba t a 1 ^^^ u -^JI bi^,<i LiU <kJ ,L jjj JUI ^ ^ ^\ ji fJ\
<J*j* a j5^ \j**»* ^*H* ^' UajS ,4Li (2) m?at:3200 # ibare gore miiddegamat
CCd-*^ ahad-i esma:37 ayet: 3 cem x an: 3240 bu gun salat-i ^sirda bu ayet vahy oldi
( 1 ) Kur'an; Neon (53), 30. ayet " ~ "~™ " ~~~
(2) Kur'aii; Furkan (25), 4546. avetler
65
ma'nasiyla ma 4 a ol ma*riaki 4 miietehidler 'acizlerdiir ni^tin zlra onlar ictihadlan emekleri
mukabelesinde birer ma*na bulurlar kimi nakhla kimi re'y ile enbiyaya togan ma c na vahyila
6 togar ol ma'na budur ki allah subhanehu ve te'ala 4 isa 'aleyhi's-selama buyurur ki ' rabbuqa
nazar etmedurjmi zilhm nice medd etdi rabbdan muradi padi§ahdur zildan mufadi
validesintii) sirn zahir oldugigun bu kerre gelen kayik ile emir gondtiriip bogazima yilanurj
biiyiigini akitdurdi odur zlra farlh orja delalet ider amma miidgarriat otuz yedi geldi haber
de ol gun geldi sekizinci ** gice sah gicesi bunaldum buija mu'adil birdahi olmami§ idi
maSiayi vireyum bu kere tannnurj bogazina akitdursm eger istese medd etmezdi
peygamberi ** istemedugi igin sirran kathm murad etdi onurj giin gondurdi ayet bu mahalle
dek 14 padi§ahurj sakh oldugma remzdiir giybet ile andan soijra §emsi delil 15 kilduk didugu
bu ayetle padi§ahdan oldugi zahir oldugina i§aretdtir 1& l^e-^ \*H* ^r^\ b-oji |«-i i§i
gordlikden sonra mahfice birer birer ' kimini kagdi bahanesiyle kimini ltlak bahanesiyle
* c 1R * *
yanma cem ider dimekdiir ° hi$ yildizlanrj golgesi olur mi gOlge §emsurjdur saklanur golge
uzanur 19 zuhur etd&se golge gekiliir ey padi§ah §imdiye misn idi seni izhar 2U iden
§imdiden soya bu ayetdur seni fa§ eyleyeg 'isa *aleyhi's-selamug sensin katlina kasd
etdiiij hemen i§ gor senuij i§uq de gorildi bundan soqra 22 Oldugtime gam yemem beniim
*ilmiim kaunda muctehidler *aciz oldilar veli'ilm-i ilahinun ilh.
15 b
'aded 2599
1 huruf-i muteme 8 kelimat 18 elif 1 * * * ) N f*j^ ^j ve'l-'aded 2599 diyii stile ymana 87
diyii suleymana 2 f\^JI ^H-^ 1 4 - UI f*-« f^-JI 71 272 .lUS 754 ^LiUI 49
^r^j ^f 243 ^ Ixt 19 iJjuLlJJ (]) ahad-i £evat 87 mudganiat *ammi yunus §etilden
liA tjtpLi* **J£ ^Jl iN mm II <>* ^jL ,>j-c 2600 bu gice temam olur 4 j*JI 71 testa*
geleli bu gun bu kadardur fr^ f ^ i-aJI 272 katib oleli bu kadardur iIJi 750 elif 1 huruf
3 754 mahkeme-i hatlb ^LiDi 49 hasan oleli 'aserat-i mi^t 40 ahad-i mi*at 9 5 w>b£JI
454 koprili-zadentirj fevtine bu kadar ohnca hasan bu fetva kitabmi istihzaen okiyalum didi
orja da remzdiir ^r!j^ 243 bahkgi huseyniirj karisina sala virdiiriip ta^zim kaldurdugma
tanhdur ya^ni balikgi huseyin ogli ola karisi misri ola i§de ^akibet boyle gotururtiz remzin
etdugine c adeddtir a-J 95 minber tistinde yatmaga ba§layali *aded budur I^a 19 elif ile *aded
20 bursadan mehdfodur diyii haber virince k'araba§ §eyh gettirup oldurdi i§de bu mezar odur
\±* *Js ^yi bu sekiz enva^uq 7 tarihleri bu gune musadif geldugi mu c cizat-i
kur^aniyyenii^ tabaka-i 'ulyasina delildtir bu bi§ kimselerirj y Ijathna sebeb karaba§ §eyhdtir
vezTr kuvvetiyle karaba§ §eyhi vezlr gondurdi 10 beni katl etmege oni alet kilmak iytin
birbirinden olsun diyii tekyesini ve ktirsisini gaynya virdiikleri tezvlr-i vezirdiir beniim
efendim misrlye bir gare ile seni hunkar §eyhi etmek beniim boynuma diyii kefil oldi
sondiirdi hatta eeldiiei eiine l->-^ /.jJu^ aaj\ el-an ^ tanh'i musadif geldi hile ile
geldiigine kur^an-i 'azlm §ehadet eyledi tarlhi gondurdiim inkar idemedi idi bu gtin de bu
evvel-i bakara §ehadet idiyor ki katil odur diyu <iLb f ahad 5 cem f an 745 karaba§ §eyh
(1 ) Kur'ciii; Bakara (2), L ayet
66
geleli bu gun bu kadardur
16 a
f-j-* fi dsJ\ ahad 29 kur'an-i *azim ki yigirmi tokuz harf tizerine riazil olmu§dur allah
isminui] ahad esmasi hi-gayr-i tekrar-i hurufihi yigirmi altidur tig nokta ile yigirmi tokuz
olur imdi yigirmi tokuz ismullah *adedidiir el-ma'na allah 'azimu f §-$a n hakki fun siziiij
tahklr ve tezlil etdiiguijiiz kitabullah nun ile levh-i 5 mahfuzda mestur olan kitabdur huruf-i
hecadan niiirekkebdur diyu hegenmezsiz 6 zahiren ljuruf-i hecadan murekkebdur batman bir
nur-i camidiir ki cemi* esma-i husnayi cami*olan allah nurmdan bir kenz-i la-yiifna dur
kafirler yaninda hor ve zelildiir reyb yokdur ki miittakin olana bir §ems-i hakikatdtir ki
togmakdan tulunmakdan miinezzehdur rah-i sedadi stibiil-i muteferrikadan u fark ider beyt
(dUI <j3 ^LJJ UJy>l ijj^a Lfr^lj^ ^J-ai ^^Mui'Cli kur T an o^"J* O*^'
v . ijt 1 L (1) onlara §ems-i hudadur ki Iman-i hi T l-gayb sahibi ola 12 yaWhamziyyeniiij inkar
etdiikleri alti §eyelman-i tammi olan j^^\ f^J'j *1~>j j 4 -^i a^LS^Uj aDL>*l*j**\
^JLt^. 4JUI <j* ajJij 0j^ j^-ILij bunlara imam olanlara kufan hudadur dahi <j^*-*Lf j
<jjLa-> ^iJI j ^ji-aJI 15 dimedi O J*.. r ' » j didi sirn odur ki namazi kilmanurj nef*i
yokdur ^ ceml* §erayit, ve erkam togn olmazsa dimekdtir 'alameti odur ki sen namazi togn
17 kildukfa namaz da seni {ogruldur gtinden giine ziihdi ve salahi ziyade ider ijXoJI <jl
jlj-JI 1 *LLjlJI jx ^j^i* 2 * hatta haric-i salatia bile men c ider safjibiniir) kalbine togn
namaz allah bavfim diijuriir Qj" y f*-*l^ijj U*j yahi elleri hakkullahi ve sayir
hasenati u virmefeie olana kur*an togn yol gosterUr ve Jj^l U; OJ^^C^"^" uJ^J* f*-*
ij^^Luj J±^ ^ Jj^l L j *±JI (3) 21 ya*ni yalijuz saga Tman degtil ciimle
peygamberlere 22 inen kutiihe Tman geture ve ahirete yakTnleri olanlara kur^fn hadTdiir
peygamberler ceiriil 23 cevher-i vahid gibidur cumleyi ikrar etse birlni inkar etse eurnlesini
inkar etmi§ gibidur kur'an onun gibilere mur§id olniaz envar-i kur*andan onlar
mahrumlardur dimekdtir
16 b
{*++j Q* '■>-* ^-Lt ^liJjl i$de huda-yi kur*an ile miihtedl ve mtintefi t olanlar da
bunlardur gaynsi envar-i kur*ah ile mutenevvir ve ir§ad-i asar-i lcur^an ' ile muster§id ve
miite'essir olmakdan mahrum-i ebedilerdtir ann^iin kur % ana hor bakarlar kur T an da kendileri
f akibet hor ve hakir etmesi mukarrerdiir ^jj^IjujJI f-*> ^iHjf 4) 5 felaf^a dahil olanlar da
hemen bunlardur kalam J-£>i f-* J-l ^LxJ^L^ dilijl (5) 6 kabilindendiir imdi tohmun igi
fiiruk olsa he ne kadar tlmar etsen 1 ona tmiaruij ve suyuij nert olmaz tohum sag gerekdtir
Tman blitun gerekdtir ki 8 c ibadetuij nert ola ve kur c anui) envanndan intifa c hasil ola allah
mtiyesser eyleye her isteyen mahrum kalmaz istemeyendtir mahrum kalan beyt
(1) Kur'an; Bakara (2), 3. ayet ~~~ " '
(2) Kur'an; Ankebut (29), 45. ayet
(3) Kur'an; Bakiira (2), 4. ayei
(4) Kur'an; Bakara (2), 5. ayet
(5) Kur'an; En'am (7), 179. ayet
67
her kimde kirn derd var var dermSm veli
^ bi-derdlerii) derdine derman olmaz beyt
talebi mtilkin anut) degme siileyman bulamaz
1 * garni men§unm her gogiil u her can bulamaz beyt
kime kim zerre derd-i yar virildi
12 komaz hakdan haber-dar olmaymca
imdi ihvan-i safa bu ma*na ki deryadan bir katrediir L <j±j oLJU \z\x* j^\ ^o jJ Ji
\ JlX * 4-LLo_l Lii. jJj <nr J V *^U-l5 iiu^i. ^1 J^i j^JI itijJ (1) ma 4 lum oldi ise hurja da
sidkila isga idiin ki bu evvel-i sure-i bakara Or^ 9 kelimesine gelince sekiz durlu
e§yanug tevarlhine delalet ider ki 6 ciimlesi bu gun tamam olur bi§i mevta liaKkinda ugi
sayndur bu sekiz * tevarlh kur'an-i ^azlmiirj ceml* mu'cizatma galib dinse cayizdiir ve izhan
18 ile me^nur olmasam bugiin naslhata $ikmazdum yine yilanlar hazirlanmi§dur velakin
bunlan haber virmek ile bolayki tizce oldiirecegin akidalar tiz halas olaydum 2t) diyii ideriim
va'zi yohsa etmezdum imdi bu da ma'lum olsun ki kufiirden §irkden 2 gegince gunah-i
kebayiriirj kankisi a^zamdur dinse bir adami bi-gayr-i hakkin katl ciimleden uludur diyii yazar
17 a
1 hatta allah subhanehu vete'ala ha t i * l±*j** Jl* q* *■■' J^'-r*'' w-*+ '- L ^ wUiJj
It jq ) ^LJI J^Lfrjlii (2)2 ya'nl bir adami kasdan bi-gayr-i hakkin oldiiren : guyaceml*
diinyahurj halkim oldlirmi§ gibidur diyii yazdum ya tevratda dir
2599
4 o dursun geleltim serencama iki gUndiir tavan bek^isi uyutmaraekle ^jziindiiz birer mikdar
5 uyudum fevrl §eh-bazlar et tasini kapmi§lar if ine bel biiken zehrini 6 katrm§Iar musluka
tenblh etdiler su gettirdmediler ben alurdum salolere ' tenblh etdiler a&ir yoldan tpla§dilar
ifiim ate§ oldi tuti§di dord ° karpuz yedtim yedtikge hararetum ziyade oldi karnum tavula
dondi senium dahi 9 ister karnum toldi ve gogsiim tutildi sabahi gu?le a§aga indiim belum
iki kat oldi sabah cemVata soyleyeyiim didiim hatib benden evvel yasin okurken aglamaga
* * "~ \o
ba§ladi *aceh 09a da mi zehir yedurdiler ola ~ didiim bu kere ben giilmege ba§ladum
§a§dugumdan iki giindur kejiileri ^ ugurladilar bir kerre boyle zehirli ta*amdan virdiim kedi
derd-mend 14 hasta olmi§ idi die yazdi idi yine hilinmesun diyii zehri katduklan gibi
kedileri gayib etdiler ya kimdiir dirserjuz karaba§dur karaba§dur karaba§ 16 kimse deguldur
hatlbi yine sehiv secdeyi unutmi§ken ba§latdi ey liatib 17 bu naslhatui} sebebi ile sizurj
eliiquzden neler geksem gerekdiir hazet-i §eyh kuddise sirrehu 18 ^anljada yazmi§dur sekizi
haber virdiikde n5bet bu beyte geliir dimi§dur iy beyt
20 sekizlerden cahil ve gafil olma dir beniim allahdan gayn 21 kimsem yokdur ben gafil isem
( 1 ) Kuraii; Kehf (18), 109. ayet ~~ *~~*' "* ~~~ ' ——————--
(2) Kur'an; Ma'ide (5), 32. ayet
(3) Master eki "^" ile yazilmasi oerekirken sehven n ^J" ile yazilnu§ur.
68
allah gafil degildiir ben uyursam o f^ ^j i*^ al^ti ^ d) 22 ^ifatiyla mevsuf bir zat-i
kadin
*
biliir
kadim ve ezeli ve ebedidtir * J 013a sigindum allah oqara ben lhtiyarumla s5ylemediim kendi
17b«>
18 a
wLojJI £jj** (3) imdi allah odur ki semavat ve arz onurj nuriyle mutenevvir ola allah
nunnun misli §u mi§kata beijzer ki iginde misbah da el-misbah da ziicace iginde ola zticace
de letafet de 5 kevkebe-i durri gibi ola ol bisbah da bir §ecerig zeytuninda yanmi§ ola ki ne
§arkT ola ne garbT 6 ola §ol kadar latjf ola ki eger ate§-i evliya ayn ziya vireydi eger ate§ de
olursa nur f ala nur ' ola i§de allah buun gibi nunna istediigini hidayet ider ka*im-i makam-i
hak olur onuij 8 nun da halka ta boyle ziya viriir ol kimse hak nunna mazhardur bedr §emse
mazhar ^oldugi gibi ve dahi §unlar ki kafirlerdUr onlanrj a'mahnui) misli sol ?olde gorinen
^serab gibidiir ki zam*an om su sanur 05a togn gider hatta ka?an varsa^goriir ki su yok
hayran kalur Kayib u hasir doner arama serab-i a*malda hayib olur velakin allahi sefab
katinda bulur ni^Un ^melury halis etmediiq diyu ihsan ider ^L^V! ^I^Lia^U! j& Ja (4)
ol zaman belli olur ey karaba§ §eyti ey hakim ey ramazan beg evvela bu ayetUq tefsirine
bakuq goriig ma^ien yarjh§midur tasljih idilg eger sahTlj ise kendirjuzi gortij] bu iki
temsilui) kankisindansiz oqa gSre *im kanb kmeliguziig Wazim bulursiz beniim %Jakam
nediir ancak size tezkTrdur 17 siz biliirsiz mi§kat beniim ehlumdilr pederi kuttab-i
kassamdandur togdugt ° zaman kur'anda mi§klt-i nurullab vardur ben bunug ismini mi§kat
virurum 19 dimi§ sogra oglan togaca^ma yakin vaki £ aSda oglan olursa ismini nurullah vir
kiz olursa §emsi vir didiler haber virdum validesi ben §emsi adli kizi sevmem ya rabbi
barja oglan vir viriirseij diyu agladi ya oglan bendenmidur degiilmidur mi§kat vavmdan
isbat olur mafcallinde eger 23 su*al olinursa ohnmazsa muhim deguldur siz biliirsiz ve dahi
nurullahdan 24 murad nur-i maVifetullahdur her ^arifuij nun maVifeti kadardur lakin
haltfesinug nunnurj misahni kur^nda i§itdugun gibidur nun ta bOyle olmazsa hallfe
olmaga layik olmaz
18 b
1 hazret-i §eyh Ijuddise sirrehu *anka bir muhtasar kitab iken nur-i maVifete on bi§ 2 misal
getiirnii§dtir iki kagiddan ziyade du§mi§diir \imdetul-meSlib oldugiygun 3 oqa bu muhtasar
da ziyade tevaggul etmi§dlir isteyen baksun yolma ki§i vanni yagma etdurdugini degermi
gorsiin murabba*da ta on bi§e dek u^dum 5 dinildiigi nur-i ma r rifettii) on bi§ mertebesine na^l
olinca saV etdlim " diyecek murad bugiin miinasebeti geldi beyan olindi fahr deguldur L»l j
w^ai JLy 4 * t \i <5) 7 fehvasi tizere izhar-i ni^im riikn-i a*zam-i §uktirdur ve gaynyi
(1) Kur'an ;Bakara (2),255.ayet
(2) 17b tamamen Arapya oldu^undan vemeliiin folokopisi sona eklendiginden buraya ahnmadi.
(3) Kur'aii; Nur(24) t 39. ayet
(4) Kur'an; Raliman(55) t 60/ayet
(5) Kur'an; Duha (93), 11. ayet
69
ter^ibdiir aniij gundur ve mukabelesinde taht sahibintii) ziyade kahnna sebeb olsun igundiir
y ya dirsei) sen ey rmsrl §imdi *azlz ile nur-i ma'rifetjle berabermisin diyti cevab ^zlzurj
nun kiyasdan haricdtir bu *anka ifinde olan fakirUij halidur bir yerinde dir ki beniim bu
kitabum saga bilurum zan etdtigiln §eylerde olan cehluni sai}a bildtirmek i^undtir eger
beniim kifabiim olmasa sen seni kurtaracak kadar fehmtir] olaydi bir sa'at senuij yiizine
egiliip hakmazctum ve seniin haltirje me§gul olmazdum her ne olur *alem-i §ehadetden ve
gayhdan misal getururiim muradum sensin 15 sarja kendi( _.) (1) evigundur bum mevazi'-i
*adlde de yazar 16 ve fiiuMtui} be§yiiz elli yedinci babinda bu fakiruq Hahm yazar ve dir ki 17
bu kimse kendi halinui) tafsTlini isterse 'anlja nam bir kitabumuz vardur onnjla mehdintiij
ahvah i?iin te'llf etmi§umdur 013a baksun dir ve'1-hasil 'azlztig y hali ba§kadur ceml^ma'arif
ehliniii) ebu'l-Tsamidur cumle onui) tufeylidiir 20 enbiyadan mVadasi ve nahlda dir ki bu nur
on iki bir) yilda bir kere kendini tamam arjlar asla bir mechul §ey kalmaz kendine mazi ve
mustakbelde dir beniim zamanumda orja altmi§ yil kaldi dimi§ ve te*l!finuq tanhini
yazmi§ fakir 3 hes"ab etdtim ol nururj tulu'i vaktinda *azTz on iki ya§mda 2 imi§ bu
mutala*a da^Ik mutala^dur bir ho§ fehm olursa 'aziziig 2 * kirn oldugi iemalen aglanur ve ilia
heyhat miirekkeb izindeki bulanik 26 su deryaya kotaran begzeye j*j <^JI Jj±i *-U' j
19a-28barasi (3)
29 a W
meth-i resul
1 merljaba ya seyyidu'l-kevneyn ya bedru T l-budur
merljaba ey iki fahn hem miftahiiVsudur
2 sensin ol mahbub-i l)a^ hem enbiyalar serveri
zat-i pSkiig hiirmetine itdi her e§ya zuhur
3 hak-i payurj servera kiihl-i *uyuni kainat
pertevi resm-i kidvetiindur §eb-i ztilmet nur-i fehur
4 pay- busurjla §eref buldi zemTn u asuman
devlet-i cavTd buldi ha§re dek ayet-i sur
5 meh cemalur) olmmi§ cennete 'arz eyledug mi'rac
gormeye hasret $eker cennet dahi *aleme hod tuyur
6 halk ohnmi§ her ne var ise ciimlenui)
zikri budur ente riuri fevka nur dir kamu..-
7 kendi nunndan yaratdi hak seni ya mustafa
essalatu ve's-selam ya bedr-i ba vechi's-surur
( 1 ) kelime silik oldugundan okunamadi.
(2) Kur'an; Ahzab (33), 4. Ayet
(3) 19 a'dan 28 bVe kadar olan sayfalar Arapfa oldugundan ve metnin fotokopisi sonda verildiginden tekrara
dti§memek i^in buraya alinmadi. { bkz.A.G51pmar!i, §arkiyatMecmuasi ,Ist.,1972 ,cilt 7, s.203 )
(4) A.Golpmarh bu ilaliinin Niyazi-i Misri'ye ait ohnadigini soylemektedir: (bkz. ag.e. cilt 7*s.203)
70
29 b
bu gun cum f a gundiir 'aded 2431
I o.ji'iJI iS±* -uS ^^ ^ ^LiDI dJi (Ol (<uajJI o-^jJ' 4jJI I*-** (1)3 mi ' 5t 2200
ve ma'ada'l-mfat 492 esma-i (d\ 201 al?ad 91 ljuruf 37 kelimat 8 elif 2 2200+492+201+138=
3031 4 1300 -ui fii -dy ^Jl ul nukat 10 elif 1 1300+1= 1311 sflleyman aga oleli *aded bu
gun bu kadardur 5 ^LiUl JJi fdl *L*J 716 mektub-i sultaniye *aded budur bugun 6
-ui 51 aJjS ^Jl *U-J 928 *all oleli bu gtin bu kadardur 7 |«JI *L-J 201 katib gayib
olali 'aded dJj j«JI *L-J 354 hakim geleli bugiin bu kadardur ° «->i ^^ ^ tabblg
geleli c aded — LJI £* -^^ *L*J 381 el-misn — , ^ 9 wUJI £•* — e^ *U-J
381 nukat 3 381+3= 384 katib geleli *aded<ui-^ j 307 ^^o^uTA 11 J^j^*
II o'UJIo^l^ <^:l* *L* ^Jl ^ uJJI ^* <^JI *U-J 317 emir geleli 'aded ^^j
^^^ 1 ' w*U 223 gaylak yuzineden sirlan zahir olak *aded
30 a
1 If <jj^jr! CH^J OJ**-^ f**^**jj ^J tf>J*^JI Oj+*r! >^LtO>^^ Or!^
0y ±lLj\ fL* {2) 4 c a§erat-i mi'at 400 esma 2640 2640+400+3040
808+925+617+290=2640 2640+492=3132 ma'ad'l-miat 492+808+924+617+290=3131
< 4) jj^ii- yjl j#J\ Jjl ^ 5 L^^S Llix ^b^iil LI (3)2251 esma 1378
W J^i >/JI dl\|Url LI f^JI^^J! <OJl ^
30 b
va c z-i yevmu'Hsneyn yukanda a§agada olanlarin ekseri hazir idiler yine yevm-i evvel-i sene
1092 2 ^u Lw wJfJk U Lua ce^jl *JUI cr 1 ^' cr 9 f^ J *^* <-^' w-^ *^' J>"0 J^
-oLJ ^-L 4-Ji ^ (<iJI aM 3 a hgd-i esma-i mucerrede 16 nukat-i esma-i rau'ceme 6
16+6=22 rai'at ila ^-t 2300+22= 2322 ahad ila kaf 142 toksan biriii) ahiri toksan ikinlig
evvelidur bu gun dinilmi§ idi kalb guni idi 6 <jm LJ^*;^ 1*^*^ ■** wLDl JaI L
oU^JI^>* i>ii ^Xt (<U (6 Wat 1900 gayr-i mukerrere mi sivaha 391 huruf 31 cem f an 2322
^ j ^JLl <j* L*U L IjJjiJ jl 7 'aded 2290 nukat-i hafiye33= 2323 ahad-i esma
(1) Kur'aii; Bakara(2), 1. ayet
(2) Kur'an; Bakara (2), 3-5 ayetler
(3) Kur'an ; Nebe* (78), 40. ayet
(4) Kur an; Kevser(I08), 1-2. ayetler
(5) Sayfamn geri kiilan kismi Niyazi-i Misri'ye ail olniadigi i0n buraya almadik.
(6) Kur'an ;Maide(5) ,19.ayel
71
1780 ° ibtida ilahiye kirk iki vecihle tarih soylenmi§ idi ciimle bu giine idi 7 kirk iki mi at
*adedidiir diyii kirk iki o!mi§ idi bu va*zug on tokuzmci giin bu kadT geldi *aded 2340 buga
gelmi§ idi ikinci gun bogazima 1J yilan akitdi *aded 2342 buga gelmi§ idi kirk ikide kad? da
su yerine yilan akitdi bu kadr (yi) bu §ehre kadfiden bu va*z idi geleliden beri gah§ur *~
bilmez ki soijinda padi§ah buga ne ihsan ider ki buna *ivaz ola bunug sa*yi zlra ciimleye
galibdtir 14 bundan sogra vahy-i ilahl ile iki birj uq yiiz yigirmi sekize kirkdan ziyade tarih
sdylendi sekiz kiigiik mii'ezzin ol gice igneyn gicesi Tsaya imamete geqsc gerek imi§ su*al
etdiler cayizmidiir 16 mii'ezzinug biz(e) imSmeti diyii ca*yiuzdur didiim ah§am imamete
ge^urdiler idi 17 U^c <->LiUl Iaa ^}j ^luJU 18 esma 903 maWl-mi'at 347 mi'at 1500
ahad-i esma-i mticerrede 102 J£ ^^ aJJ\j ^jj j ji»^+ f£*i±*s& £+ LJl ^L/^l ^SL
(1) *j>JL *jf jr!^ *<s± ■ her sahnguzdan inkar idesiz allah siibhanehu sizi tekzlb ider
21 siz bu kadar kuvvet sahibleri iken sizi §a§irip
31a
1 ibtida sultan muhammedug fevti haberini soylediikde sebt giini idi 2 minber iistinde ba'de'z-
zuhr va^ da soylenmi§ idi ve sultan muhammedug ■* fevtine *aded 416 bu kadardur diyii
soylenmi§ idi haber ba*de'l-va*z bir sa*at mikdari geydiikden sogra arnavud muhammed
be§eyi gondermi§ler 5 geldi sultan muhammede dord yuz yigirmi alti dimediigmi diyii sordi
yok dord 6 yuz on alti giindiir ibtidasi framls giin idi bir ho§ agla yagli? haber virme nice
didiim ise eyle sOyle didiim ba'dehu *aded 1322 ° iki big yigirmi ikiye gelince isneyn gun idi
kirk iki tarih-i murabba* 1 y uzerine soyleniip haber virilmij idi ol tarih 1U cum'a giin kadi
kudsi hakim geldi §ehre tanhi oga virdum gondiirdiim 3801 erba^a rebi^fl-evvel J*' L?
'Lf^il wLlLII (1J birj sene fetretden sorjra size 12 resul geldi kur*an-i *azimiig ayat-i
miite§abihati ol resule " mevlfuf idi oni size beyan ide siz oni e§edd-i 'azabila I4 mu*azzab
kilasiz ol kadar *adavet idesiz ki vafam tasdik ideni tertibleyesiz olduresiz ya siz
]f\ ' 17
korkmazsiz ° ki allahug 'azabi size bagteten gelince mebhut olursiz hayretiigiizden bize
be§ir ve nezlr gelmedi gelse kabul iderduk 18 diyesiz inkanguz onda dahi didiikden carl olup
kemal-i mertebe gazabullaha layik olasiz bu eyi hal ( ) (2) misrl *isa *aleyhfs-
selamdur bu hava sozi degtildtir vahydur 21 hem 'kkla hem nakla muvafikdur ben aramadum
sen aradun da buldin
31b O)
32 a
u hatm bir de miihiir ma*nasmadur hakimler bir kapuyi miihiirlese om kimse a?maga kadir
olamaduklari gibi allah subhanehu ve te'ala da bir kuhnug kalbi miihiirlese gerek hayir ile i2
miihurlesiin gerek §er ile oni kimse a^amaz enbiya ma^sumlardur evliya maljfu^lardur onlan
dtinyanug dall ve mudilh ne kadar var ise ba§ina goksalar dlninden ^lkaramazlar i4 ke^alik
bir kuhni da ktifiir uzerine miihiirlese cemi*enbiya ve evliya cem^olsalar oga hidayet
(1) Kur*an; Maide (5), 19. ayetin ba§i
(2) Kelime silik oldugundan okunaniadi.
(3) 31 b'nin ba§indaii 32 a'nin 10. salinna kadiir olaii kisun Arap^a oldugundan buraya almadik.
72
idemezler 15 ^JUiJJI JUf Uij (1) *UL ^* <.$a«-> 4JJI <^j L^u. I ^ ^^^ £LI
^jilUl fa+^j** ^y^'V ^^iiij^J f I (^fi^iuU |<4elc *l^ lj>^ O^'o'
^ ^J a A <js ^j\ ^li (<ajL£ jx <jj*+ji ^ 0>^ ^ (SP v-^ (*^+ (*-** *jl***
aJ^L^JI ^^ pe** /'^ II j\ a^\j^J\ ^-L j-<-« yi> II ^ bir dahi fcatmuij ma*nasi
tamam etmekdlir imdi hatm nisbTdiir haklkl degiildiir zlra insanuq meratibuniirj derecatina
nihayet yokdur nitekim mufjammediyyede dir ki iki yliz bin yil ey *arif ki§i meydan-i
tevhidde segirtse kapmayaydi top nedtir bilmezdi ol mevla veli ey *arif-i hak hak
sevenden ihticab : etmez beli ol camb-i mutlak ceriabin eylemez ihfa" nitekim resul-i ekrem
sallallahu *aleyhi vessellem buyurur ki J^-c <j* \JxA Jlij <jj+*-"j& a ^°j* cS>^I <j*
1*-^ (<J L 4JJI Aijj (<J-tLc bir dahi hatmuq edna sevabi meclisden magfuran
kalkdugidur imdi hatmug 26 bir ma'nasi da da'iresin tekmll iden me§ayihdur onlanq
meclislerine miidahil olanlar magfur olur
32 b
ve dahi hatmurj bir ma*nasi da esma'-i biisna ile tahalluk ve tahakkulj etmekdiir zlra
resulu'1-lah salla'llahu 'aleyhi vessellem buyurdilarki *U-*Ofl j± j till ^^UL.<jmL^
y ^aJ I ^ her kirn kamil-i bil-esma'U'l-husna ile §oJibet ide ve meclisine dahil ola
magfurdur ve buyurdilar ki <>* U^l I.*a 1 j'V I *2*U Qj**^ j <u-*i yJLtJ- *JJI pi
iLJIJio LfrLa-J 5 asil cennete dahil clan cm 6 ta f allukan siimme tahallukan siimme
tahakkukan ihsa idendiir ondan sorjra onuij gibileri ' seviip meclislerine dahil olan hemen
magfurdur zlra her §ey'i mukarininug hiikmini ahzjder eger hayr eger §er eyuler meclisinde
kemler eyu olur kemler meclisinde y eyiiler kem olur -u-ju-UI f^LJI *j!& J Li U5
<3j±t ^ 1 ! ^ * n J ^ *t mU II ^(jj-oi 10 ve dahi haimurj bir ma'nasi da her §ey T ug sogidur
yaSi i\ibar soginadurlmanui} soi]i hayr ve §erri allahdan oldugini diliyle ikrar idtip kalbi
ile tasdik ide ^i^i <J^c> nefsine kefih gelen §eylerde allaha teslfm olup ^ sabra miilazim ola
ki esmaM Ijlisnanuij ahiri sabrdur ten&hdtir ki sabir ctimleyi cami c dtir ya*nT ahlak-i
haseneniin ciimlesini cami c diir ve dahi hatm meratib iizerinediir climleden a c la ve evla
resulullahdiir ki cemT kemSlat-i insaniyye onda hatm olmi§dur ondan sogra ebubekrdiir ki
onurj hakkinda buyurdilar ki ebubekriirj Imam ceml^ ehl-i mianug Imam ile vezn ohnsa
ebubekrin Imam ° agir geltirdi didi ondan soijra ^adalet ^omerde hatm oldi ki oglina ^ kiydi
c adaleti terk etmedi ondan hifz-i Wan ve tedebbtir-i kur'anda hatm 'osman r.a. J ki ^akibet
iistunde §ehid oldi cami^u'l-kur^an idi su*al etdiler tebbet 21 suresini lhlasun tistine ni^un.
ge?iirdtin diyu buyurdilar ki levh-i mahfuzda eyle gordiim diyii c ilm-i esrar-i niibuvvet ve
esrar-i kur^an da imam lilide hatm oldi 23 *itimer r.a. hakkinda j*± ^11^ <J-z ^jJ didi
§ol vaktda ki bir kimseye bir c avrat 24 zina tohmet etdi ^>mer recm emreyledi imam *kli tuydi
zaniyeniiij karninda olana su'al eyledi benum babam falan ^obandur bu adam mazlumdur
didi
(1) Kur'iuiiKasas (28),56.ayet
(2)Kuran; Bakara (2),6-7 ve 171.ayeller
73
33 a
ol vakit hazret-i 'omer buyurdilar ki j-»-c *^U fJ ^-Lc ^^J ve dahi tufuliyyet halinde
meratib-i insaniyetde hatm imam hasan ve imam hiiseyndur ki bir gun J bir piri gordiler
abdest alur ve yaqh§ ftlur birbirine didiler ki buija bum bir nfk ile ta*llm ideliim incinmesiin
didiler imam hasan yedi ya§tnda idi imam hiiseyin bi§ ya§inda idi imam hiiseyne sen
abdest al bunuij gibi ben sarja talim ideyum bu da ogrensiin didi eyle etdiler kocacik tuydi
ogillar siz kimiiij evladisiz didi haber virdiler siziii) gibi giil o haggeden gayn yerde bitmez
diyu aslayurak eetdi (1)
33b (2)
34a(3)
34 b
2506 erba'a
su^l ey misri sen peygamberiim dirsin peygamberlerirj kankisi senuq gibi §etm etdi z cemi 4
eraziltiij §iitumi sende hatm olmi§ cevabi sayir enbiyS benum evladumdiir 3 ben ebiim onlar
birbirine uhuvvetdiir nitekim peygamher *aleyhi T s-selam buyurdi \^^+ (*ql ..> sL^fl
(<jj.j3l ^1 g ^ - i-t ,i f^r^j' ^'j w^UJI ciimlesiniiq anasi havvadur ben havvayi
tasarrafumdan haber viruriim onlara csfiz degiildiir baga cayizdiir & vech-i aher ben ^dem
olinca cemi c asfiya sag canibumde dururlar nasayilja ve nia^arife ve *Ulum-i lediinniye
muktazi onlardur onlanij a*yam taleb iderler 8 onlar hatinygun soylerum ve cem? e e§kiya sol
canibumde dururlar y §iituma kufre ve ft ska ve cehle ve tecennune ve hiffete muktezl
onlardur onlanij a*yani if umden taleb iderler onlanrj tekazasi onugla def* olur gahice
onlanq da muradinca olmasam beni rahat etmezler ( * y" y* ^ ^\ **&.* *jr?j*> j+ I Jl-d
^JUi *JJI itLL ^JU a-l o^*^' <J> JiLJI ■£* *<jrJ± ^-aii * 3 tekaza-i ger del*
olmaymca *Ulum-i ilahiyye tulu' etmez bir meczub §eyh var imi§ zaviyesinde her diirli
alet-i lehv 15 buhnur imi§ bir gun bir c alim buga mesafe-i ba*ideden ilzam igiin geltir 6 sen
allahdan havf etmezmisin nigiin bu kadar alet-i lehv seniii) zaviyende durur dir §eyh dir ki
bu diinya allahuij mtilki degulmidur onuij mulkinde olandan gayn bizum bir §ey , umuz
yokdur onda olandur dir ve yine bu hal bize mahsusdur biz divaneyiiz *akil olana cayiz
deguldiir dir misri de dir ki bu hal ademe mahsusdur gaynya cayiz degiildiir fe-efhem
35 a
2508
cutffa gun cami*de §em*dan koyacak sanduk ya'ni barja tabut yapildi bilmem ne gun ifine
girurum 25 10 3 ahad giin bir §iyka gelmi§ iginde bundan biner altmi§ bir kimse gelmi§ sekiz
giinde hac koh dir ki bursada §imdi soyle§tirler imi§ ki vezlr ya hiinkar bir kag hirj altun
gondtiriip
(1) Burada E§refo£lu'nun bir §iiri yazihni^Meuie almadik.
(2) Bu sayfada N.Misri f ye ait olmayan bir na*l yazilnii^.Bunu da metne almadik.
(3) 34a 1206 tariliinde pek bilgisiz bin Uiralmdiin yazilmi$ bir salavatUr.Misri*ye ait olmadigi if in yazilniadi.
NOT (Bu dipnotlar ifin bkz, Abdiilbaki GoIpinarlu$arkiyat Mecmuasi,lst. 1972, cilt 7, s.208 )
74
misnyi ka*heye gondiireeekler imi§ diyii dimi§ didiim ki egerfi ol soz istihzadur velakin
allah siibhanehu ve te'ala dusmanlara raemen beni kendi beytine sahih-i hane kildi ben
evvel hac niyetine £ikmi§ idiim hac ideyiira diyti ol zalimler mini* oldilar §imdi ka he her
sabah ve ah§am benilm tonuklanmi y tavaf ider ayaguma yuz siirer ey dinsiizler ey mtirtedler
beniim ka 4 beye ihtiyacum kalmadi siz her ne kadar zahirde beni tahkir etduqiiz ise ol kadar
ma'na 'aleminde baga 'izzet virdi velakin biriyle fahr etmem ^ j^\ direm 12 §ibll dir
imi§ ki *ml\ J-> <j& <jU^ ben de direm ki ^i^JI J-> <j& d^ ben bu zulden
aldugum lezzeti sizUg padi§ahuijuz degul belki yedi ekalimiirj 14 padi§ahlan bulamaz *aceb
olmasun belki ricalu'1-gayh bulamazlar 15 zira cerni* meratib hazret-i zatda muzmahildur
tefazul sifatdadur zatda 16 ctimle yeksandur zata vasil olan ceml' lezzatuq rulpna vasil
olmi§dur ashab-i J7 meratib irgadlardur onlarda rahat-i kulub yokdur gerek ise ol meratib 8
sahibleri sun ya ma c nevT olsun lezzet-i asil ikisinden de feraedadur y ol fefisda bulunmaz el-
ezell ehlinde herkese £tilli kadar nitekim cenab-i allah 2U buyurmi§dur i^J** :>-^c Li
Ij^^itUljS J^ j JLV lf ^ li w^LJI 21 beyt
talehi mulkin anuij degme suleyman buhmaz
£ami men§unni her gogiil her can buhmaz
22 kime kim zerre derd-i yar virildi
komaz*a§kdan haber-dar olraayinca
35 b
2510
imdi cemi meratib eger suri eger ma'nevi mahsuddur ilia zull mahsud deguldur zira zevki
dakikdiir belki edakdur gOmiezmisin allah siibhanehu bir seye J mahmud dimedi ilia makam-
i zulle makSm-i mahmud didi ve hablbini ol makama talib ve rasib kildi hatta ummetinden
rica etdi ki her ezan 'akebinde beniim i$Un du'a 3 iduq allah subMnehu ve te*ala ol makami
baija mtiyesser etsiin diyti murad makama zulle 6 ummetini tergibdtir iimmetinunde du'alan
kabul oldi ol makami ona virdi allah te'ala sabirlar ve tahammuller dahi vire ItmTn ya mu*ih
2514 harms
4-UI jo^-f ^j ^1 zira ^A^ i9inde nefy vardur ilia onuqla sahih olur ma*adal-mi*at 11144
10 ilahT *adedife n miisadifdur ve keza esmSVl-elifiyye 2514 mfat 1400+1114=2514 <j* j*j
^yLa.^ fr^^A-JI fJ^t fdj <^>*JI uLu tL.^*.^ f^LJuL^fl^ I^lII jL*cl j^uLcI
uj-u ^y f Ul ^1 4JJI ^^ ITj 4JUI jjj pLlLI oj-V^e w ''tcHj ±a\ jLJ\
j^j-juL ^Lj f~*j"\ <*5Lc ^ |<jJ^rlXf 14 ey zalimler misn ne cifr bilurdi/bilurdum ne
c ilm-i esma^-i huruf bilurdi/bilurdum 13 siz beni habs idiip bogaz hisara gelince bir h~al
galebesiyle 16 kitablari yirtmi§ atmi§ura ku§lukdan vakt f asr ohnca 'aklum ba§uma *'
gelince gordiim bogazumda yine zencir ayagumda bukagi bu halde iken esma'-i huruf ve
kava*id-i cifruij ba^zisi feth oldi el-hamdu lillahi te^ala ol gunden iy bu gune gelince yevmen
fe-yevmen ziyade olmakdadur hatta ba*z7 istilah-i cifre 2U allah siibhanehu ve te*ala vazi^-i
evvel kildi bu fakiri ciimleden biri
( 1 ) Kur'an;Tevbe(9),30.ayet "
75
36 a
esma maVl-huruf
1 - 2
huruf-i esma esma-i mticerrede ahad-i huruf ahad-i esma ahad-i esma-i miicerrede nukat
nukat-i esma nukat-i esma-i miicerrede her harfde on rtibarat olur nitekinr resul-i ekrem
sallallahu 'aleyhi vessellera buyurdi ki her harfde on sevab vardur 4 dimem ki f^\ harfdur elif
harfdur lam harfdur mlm harfdur ya hurufda bu ka'ideyi 5 bilmese bir kimse her harfde on
sevabi havada sanur (<^l O^^^ f-*3 A r^ri ^ 4,t b u lH^' J u L/*-" *>^ p w^ *r*J
4JU±c ° nice kimse olur ki kur*andan bin harf okur eline bir sevab girmez nice kimse de
olur ki kur*andan bir Ijarf okur birj sevab bulur ya'ril biij ma*n5 bulur 1U c acebleme imam *alf
sallalahu ^leyhi vesselle buyurur ki baga allah siibhanehudan izin olaydi *JJI (^a
f^j^\ cH-^j-" deki "ba"mg tahtinda ki * noktaya kirk cild tefsir yazardum keza fi fezayili'l-
kiffan el-mYamu'l-gazali r.a. ve'1-hasil 'aliye eger mu'aviye goziyle hakarsan 'ali kaderi
dirsin 14 eger 'allyi gorebiltirseij diliig sallallahu dirlw l^albuij celle'llahu dir l5 j KmJi
f j <i r. a-J-c 4 iK'i ^^>j Al b ^-jaJI ^>c ^ii.1 ^ Ijikaye olinur ki & iskender eflatuna bir
kimse gondiiriir vafir hedaya ile da*vet ider gelstin A ' bat)a §eyh olsun diyii ol gelen kimse
5yle zan etmis ki eflatun ihtisam '** sahibi ola varur su*al ider ol §ehirden ta§rada bir
iq * ' * 20
harabede sakin olur §akirdleri ile dirler geliir agmazdan tecessiis ider iV gortir bir alay
cerrarlar bir harabeye tolun yaturlar istinkaf ider Zl bulu§maga dir ki iskendere fcilaf
bildurmi§ler bu hedayayi ben buqa virmem viriirsem de ciimlesin virmem dir dimez
cebren
36 b
1 J* 2
gftttirurum dir bu htirada iken uyur gorur ki eflatun bir p7idi§&h ki iskender onuq bir
suba§i kadar bu kerre hediyesini ve bulu§masim kayirur dir ki b*n buynice bulu§abillirUm
ve bentim geturdiigiim hediyye buija nisbeten belkisiiij siileyman peygambere a.s.
gondtirdiigi hediyye kadar olur ancak dirken eflatun haber 6 gondiiriir gelsiin hediyyesini
getursiin diyii evvel gozine gostermeyen bu kerre havf ve haclet ile geliir eflatun dir ki
bizum iskenderurj S hediyyesine ve onug sohbetine ihtiyacumuz yokdur isterse bir hallfe y
gondureliim ve ilia biz varmazuz ve hediyyerji kabul etmeziiz var eyle haber vir dir olvakt
uyanur gortir eflatun yine cerrar-sifat makaminda turur ta^acciib iderek bl-perva yine
hediyyeyi alur vai-ur eflatun zahiren fakir iken buna rtfyasinda nice sOyledi ise ' yine eyle
ta c azzum ile cevab virur bu kerre ibram ider eflatun dir ki sentin g5rdiigiin adgas u ahlam
deeuldur ru\a-i sadikadur iD ben gordUsiin gibi saltanata kadirum murad etmem zlfa fanidiir
bentim saltanatum 6 bakiyediir bunuq gibi saltanati istemeyen iskendere §eyh olmagi istermi
var 7 iskendere bizden selam eyle bizden farig olsun eger olmazsa s 'askerinun icine
kahkaha biragurum ctimleye giiling olur diyii cevab y etmi§ iskendere haber virince razi
olmi§lar halifeyi istemi§ler aristo hakimi gondiirmi§ler mehdl kadar §an virmi§
iskendere eger ol halite olmasa iskenderi allah te ; ala kur'anda medh etmezdi ila yevmi's-
sa r ati boyle hayr ile yad olmazdi padi§ahlan nik-riam ya bed-nam iden
76
37 a
§eyhleridiir <*tj$ JL> I j *j-Ji o^ J^* ^ J^ ^*^ ve'1-hasil fukara selatin
ahiretdiir saltanatlan mahfiyyediir zahir §ohretin istemezler kilab ulli§ yerken - yanina bir
adam varsa hirlar ulu§ini adamdan sakindugindan hiq adam 4 ol Ulti§e tilib olsun mi kelb-i
zalim kiyas-i nefs ider var ise 5 usul okumi§dur edille-i suliiseden *aciz kalinca kiyasa
yapi§ur velakin ° kiyasida adami kendiiye beijzetmesidur sayirin de oga kiyas eyle 2514
ve dahi menkuldur ki ibtida iskender razT olmayup elbette cebren gettirliq diyii yine ° bir
adam gondurmi§ eflatun ke§f ile bilur kimya kuvvetiyle birj cariye y alur birer si§e viriir
§i§eleri mey ile tolduruij azad olun dir 10 ol §i§eleri bir klipe doker az zamanda ta'fin ile
kahkaha peyda olur U saltanat-i batiniyye kuvvetiyle iskenderig *askeri igine biragur
kahkaha ile sol kadar mehabetli giiler ki sesinden nice bin adam helak olur L ondan kalkar bir
yere dahi dii§er onda dahi eyle ider iskender goriir ki 'askeri ciimle helak olacak bu kerre
halifeye ondan soqra razT olur 15 ya boyle olnu§ ola yahud iskendere bir niihuset birakmi§
ola ki 6 'askeri ba§indan biger biijer tagilmaga ba§lami§ ola bu kerre iskender ' halifeye
iztirarice razT olmi§ ola *ala eyyi hal eflatuni yerinden iskender kalduramadugi
mukarrerdur U) ^^eJI £fi. I ^ ^J-c fl-Jlj
2515
19 c
efendisini allaha isniarladuk dir biztim hac kuh ibrahim dede Z£ Ivaz dede bile getseler gerek
n
idi birazdan onlar da geldiler gidermisiz didum
bir §ey* gtJstereylim didiim haci hasan mezanm
r4 cum'a giin ikindiden soqra cami* kapusim ^aldilar ta§ra gikdum gordum ) biyikh turur
bral
22
idi birazdan onlar da seldiler gidermisiz didiim edndiirurseijuz gideriiz didiler geliig size
37 b
1 — 9
1 biradere didum ki §u mezar kimUrjdiir dir ki kahveci haci hasanurjdur * ben didUm ki benim
*amniiim yunusun mezandur tig ayhk yoldan beni ve seni ziyarete geldi yusuf hatlh karaba§
hakim ka^rdizdar *azab agasi ramazan beg ve tevabi'ihiim tuydilar ya biz bum bugaltmi§
iken bu gam ^ kimse bunlari yine toyirur ve sevinduriir biz bum bu kadar bunaltmi§ 6 iken
bum yine bu dirildtir om diriltmeden ise bum oldtirmek ' yegdtir diyii hem tasarriif etdurdiler
hem dldiirdiler hem bizi imtihan ° i^un geturdiler haci hasan diyii gomdiler bu derv!§]er de
baga 9 kirk guru§ geturdiler siz bum diriltdiqiiz biz sizi oldiirelum ki bir dahi bui)a bir
kimse ziyaret namiyla harglik getiirup diriltmeye diyii bunlari da oldurmege goturiyorlar
dimesem gerek idi muztar oldum nice ideyum didiim onlar da imdi getmeyeliim didiler ve
bu dervT§ler ^ geldukleri gun kadfve l^akTm kubeylul-magrib cami'a namaza gelmi$ler idi ]
ikisi de dideleriijtiz ru§en ola diyince allah razT velakin ben hazz etmediim didiim nigtin
didiler zTra §imdi dem§ler bi§ oldilar Jf> bunlarui] gtininde elbette bir §ey* zuhur ider
amqgiin dimi§ idiim biliirler I7 i§de bugiin bu zuhur etdi zuhur gergi yunus *amminur)
ba§inda oldi velakin if§a*-i sirra bunlar sebeb oldilar gorelUm $om nice olur allah
hayirlar vire aniln
(DKur'an ; Alizab (33),4. ayet ~" " " "" " — — — —
77
38 a
2517 bugiin yazildi isneyn gicesi okindi
ahad gun sabahdan kalkdum yiiztimi §i§ tutaklanm sarkrm§ ve ytiregimi dahi tamam
toll §i§ buldum nefesiimi 4ar 3 alurum gordlim imdi lazim geldi ki vaktidtir emaneti yerine 4
teslim ideviiz ki 1*1*1 ^Jl ^Ll/^l I j^ o' f^j"\ ^' u' (1) 5 dilr imdi ma*lum
olsun ki kur*an-i 'a^Imde iili viJli 4JJI jl IjJIi (2) ayetine gok ma'na yazmi§lardur '
assah ma 4 na budur ki akanim Of dlir uknum-i ewe] lahutdur ° uknum-i sali£ nasutdur uknum-i
§anl ki berzahdur 9 ol Ulem-i misaldur uknum-i evveliirj letafetine salisug kesafeti mi^at-i
miicella dii§iip onur) hlisn-i batmisi onuij suretinde tamam zuhur etmi§dur zlra mir*atug
ardi gayet keslf 12 olmayinca mukabilinde olan sureti tamam gosteremez imdi 13 *alem-i misal
hem latlf ve hem kesTfdiir uknum-i evvel ile uknum-i salis onun sebebi ile birbirine ta'alluk
iderler imdi ukrium-i evvel mazhari ki *isadur karaba§dur uknum-i saninui] 10 mazhari ki
mehdidiir karaba§ui) biiytik oghdur uknum-i salis 'mazhari ki <L*L3j* I *jf* <j*v+j ^ i)
dur karaba§uij kiigtik oglidur beniim bunlanij birinde 'alakam yokdur ben oltirsem ahir
sozum budur <J^\ fc± I <>* w^ (*^— Jlj
38 b
1 dahi yilanda bu kadar si§ vaki c olmi§ degul idi tahkik oluriim bu kere bu sozden gayn
vasiyyetlim yokdur Tsa geyhdtir mehdi ibn-i keblridur * allah geng ogbdurilli^JLi- -JJI <jl
budur iili liJU aJJI o 1 2400 esma 666 karaba§ §eyh geleli bu gun 2400+666+52= 3118
mi*at 2400 4 j±J\ *LJ jmmJI ^ J> US fl+j OJJ^ "j-WI «3j mi*al 2300 ahad-i
esnia'-i mucerrede 153 huruf-i esma-i mucerrede 50 nu^aj 15 2300+153+50+15= 2518
2519 leyle-i atilasa
5 sabah eger olumi bulurlarsa buyiiklerden 6 bir sozi geger kimse bulunursa vasiyyetlim olsun
' karnumi yarsunlar ifiimdeki yilanlan gikarsunlar sidkum ve kizbiim 8 ma*lum olsun bum
da soylemezdiim vasiyyetsiiz olmayayum diyii soyleriim
2521
hamis gun dord yerli §iykalari var idi getdiler yine oglancuklar el opmege ba§ladilar
kimi kurban eti getiirdi kimi deryada balik avlamaga ba§ladi ba*zi biiyiikler de bize bakup
gOgsini gegiiriip hiizn i: izhar etmege ba§ladi bunuij bir ash olmak gerek aya ne ola dirken
ba'de ! z-zuhr deryada iki ?enber beltirdi kar§uma gegup ba^zisi 5 ba§lann a?maga ha§ladi
zerre vehm elhamduli-llah gelmedi velakin
39 a
1 fjJti j^-pJs^J fahvasi ile teberrtiken mekteb sibyamnui} yolinda oturdum 2 bir kagi
geldiler kelam ^izzetlerin aldum nice a^dum ise bu ayet geldi 3 ^jLL-f-iJi j^ cJ>f-" U^l
(I) Kuran; Nisa (4), 58. ayet * ~" " " "™~™~ — — .-- -
(2) KuAui; Maide (5) 73. ayet
78
{Ltjle+^^Jj I^T^iJI j±J (1) mi'at 2500 huruf-i mu'ceme 21 2500+21=2521
2522
cum a gun gavuglarurj biri ile mustafa aganun imarai geldiler * biraz mus'aljabetden sopra
gavu§ dir ki lutf idiirj bize yegi?eri u agasina bir mektub viriii) dir biz de lutf idurj her ne
teklff iderserjtiz miimkin clan dirig degtildiir velakin bum teklif etmeg didiim ' du'aya sulh
olduk bu soz ta onlardan siparis olmi§dur *acebdur 3 bunlarui] edirneden ?ikacagumuz gun
huseyin aga yanuma geldi bizi gondurirj otururken kadfnurj biri bizi §efi*etdi bir mansib
ricasina el ba§a kodi huseyin aga oni gordi biri dahi biri dahi 6 ta yediye dek huseyin aga el
ba§a kodi cumlesine sorjra bursadan civanmuzda olurdi biri dahi halkug arasindan bogazin
18 gekiip i§arete ba§ladi yuziirn diirdiim gordi olmaz ayak y tistine kalkup geldi bir biziim
elimtiz opdi sonra Ijiiseyin aganug u elin opdi el kav§urdi turdi didiim ki bunlar biziim
kon§imuzdur oqa da el ba§a kodi sekiz oldi ^ceb bunda degiil
39 b
'aceb bundadur ki ol Ijatfilar kendi ta'llmi ile imi§ soqra bize la§ra gikinca bir hayli menzil
bile gondtirdi yarjumuzca • halk £ok bir pa§a ^tskerince var veda* mafjallinde kendi atdan
indi bizi indiirmedi diziirn ftpdi du*a istedi el kaldurup du^ etdiim biz tolamncaya dek ata
binmedi ardumuzdan 6 bakdi bu kadar muhabbet lirz etdi sorjra bize bir aga ta*yTn etmi§ ' idi
ki bursaya dek bizi ileiiip yine bizden kendine mektub getiire yolca giderken salat-i zuhn
- Q w in*
edaya indiik £avu§ namazdan sogra yanuma geldi dir ki efendi biz de emir kuhyuz nice
ideltim ya*iu seni burada temizleruz dimek anlatdi ben de didiim ki biz de emir kuhyuz
12
berjzi mutegayyir oldi yine bindiik biz ilertice getduk konaga varduk bir hayli miidetden
sogra ~ geldi nigiin eglendiniiz didiim dir ki ben oldiim yine dirildiim Wba ha§ a§aga
geldi altinda kaldum beni giicile gikardilar ^ Wabanur) altmdan dir bildiim ki zalim
huseyniin ol iltifatlari 6 halk yiizine meger hile imi§ i§de bu zalim deccallarii) * ' bi c ailan ve
dervislukleri ve ihsanlan boyle derinee eglensiin aganuq adamisinuij biri yanumuzdan irte
gayib oldi iiginci konakda ardimuzdan yetijdi meger huseyin agaya haber virmege
getmi§ imi§ yeniden vafir hedaya gondiirmi§ A1 alti pare kuma§ bir §al bir sirmali makrama
ki hig mislini gormemi§ idiim on guru§ baha kodilar sorjra bursada
40 a
1 - — 2
ya misri derd-mend bunlari nice arjlasun ve goijli bunlara nice meyl etsiin ki bir kavmuij
ifinde turmi§ iken ki dayim i§ler tasfiye-i batin idi riya ve sum*a onlan gordukge kagardi
biziim 'azTzUmuz kendi §eybinuij ogh zuhun efendi dirler idi elmahya geliyor haberin
(2) Kuran; MOcadeJe (58), 9-10. ayetler
79
i§idince kar§u £ikmi§lar uzakdan birbirini gorince atlanndan inmi§ler yuz iistine
dii§mi§ler surine surine kavi§un iki tarafda olan ' derv7§an bir garra koparmi§lar gOya
Q
kiyametden bir siin olmis ° fukara birbirine muhabbet ve tevazu'-i meskenet her birisi
isterdiki ol birine hidmet ede alim-i miibtedi ummi-yi mtintehiye can ile ve goijiil ile hidmet
iderdi 10 umml olan haya idiip imtina c etdtikge 'alim §eyhe §ikayet iderdi ki beni hidmete
kabul etmez diyii hidmet saga degiildur nigiin kendini ortada goriirsin mukayyed olma dir
bu fakir bir zaman valideynumiiz terbiyesinde ~ olduk bir zaman mektebde bir zaman
medarisde bir zaman tekyelerde 14 'omrimtiz nihayet buldi bu fenniii} giiruhina kari§maduk
ebcedlerini 5 okumaduk degul ki kitablarim ve'1-hasil fukara sohbetini g5ren Jf> onlani}
lezzetini alan kimseye allah te c ala 'azab etmek isterse bu kavmuij arasina biragur imi§
cehennemun evsafinda miibalaga var sanurdum 18 cehennemuij 'azabini ehl-i cehennem
bilmez imi§ bir ehl-i cenneti cennetden gikarup cehenneme koyarlar imi§ cehennemiii}
vasfinda mubalaga olmadugm ol biliir imi§ 2U fukara arasinda hasil olan bunlanij igine bir
vecihle du§erse ona *aza (bi) yeter el-hamdu li-llah biztim ki kahrlari yiizidilr yine fukara
sohbetinuij bir mikdan bunda bulinur ya lutuflan yiizi olsa hal nice olurdi
40 b
bu faklruij bunlara bir miilayim sozi olmayup gah §utum gah tecenniin gah gilzet gah
la'net gah surei-i kufr ve gah maVyet gosterdiigum ya kail ya mihnet izdiyadi igiindlir
yohsa onlara bir vechile takarrub miimkin idi onlarin cenneli cehennemdur cehennemi 5
£ ayn-i cennetdiir nubiivvete ve risalete bunlarirj alani ve miheni ile vasil 6 olduk el-hamdu li~
llahi te'ala ya dahi ziyade olursa iimiddur ki 7 allah zahir ola zlra *JJI j^i ji*l\ (*4 UI dur
8 (1) J^JI^j^ j*j ^J\ Jy^ 4JJI j ^j^JI ^2 I ^ ^ic f^LJI J
2523
Q 1A
sebt gun birader kapu ?aldi ia§ra gikdum selanikden bir yigit bir makxeme virdi selanikde
mustafa efendi dirler imi§ size ziyade mu§tak bu makrameyi size gondurdi dir berekat
virsiin ey mustafa efendi bilmem ki bunuijla ne silintir eger abdest suyim silmek igiin ise ~
abdest suyim silmeden ovarak kurutmak mustehabdur eger enva'-i ' et*ime yedukge elin
silsiin dimek ise biz el silecek ta'amdan kesildUk 15 eeer ehli ile cem'oldukda silinstin dimek
ise biz ondan mahrumuz ° eger kocasi kendini tasarruff idince ona ereenlik virsiin dirse
hele kocam sik bulsun silecek bulinur derd onda kocam korkak AO do§egiime gelemiyor neden
havf ider dirsen *isa minaresinden iy korkar *isa a.s. ezan okiya sanur htiseyin aganuij nazli
makremesi de u ondan Otttri geldi idi tokuz yildur dahi silecek bulamadi §oyle mutual
kaldi hele b:
olsun tursun
01'
kaldi hele bir makremedur gondurmi§ siz kabul idiiij htiseyin aganuq makremesine i§
41a
1 252. ^ j(j a ^j ^jj^j ^ u jeguidur (&r ^\ de mahtTdur bu da vecihdtir 2 ^>5 <j**± I <j*j
^^-cuLr-JI <j*^\ Jlij ULa^U-c j 4JJI ^Jl ^cj ^ (2) esml-i mi^at 2731 huruf-i
{]) Kur'aii; Alizab (33), 4. ayet
(2) Kur*a«;Fussilet (41), 33. ayet
80
sayr-i miikerrere 374 siva'1-mfat nukat 19 cem*an 3124 3 bi-hikmeti'llah bugiin raii'ezzine
ezam sahlh oku diyii soylemi§ kable ezan-i zuhr 4 bu ayet ezan-i 'asrda tulu' etdi makreme
mlinasebetiyle * eger misn ayatdan tevanhi kendi taleb ideydi yonlur yolda kalurdi b vallahi
ve billahi ve lallahi mahalle miinUsib ayat misfiyi arayup gezer gellir ' kar§uma bir mahbube
§eklinde ki gems goreydi kendinden usanurdi ° §emsurj ancak bir akhgi vardur nirden buldi
§u giizel |ozleri §u giizel 9 ka§lan §u giizel beijleri ki her bin kudret kalemleri ile yazilmi§
misrlye ™ canum diyerek kar§u geliir onuqla gOrjlin eglerken biri dahi goriniir ondan dahi
ahsen misrlye dir ki sen benden guzelsin misn dir ki ben bir yiizi 12 karayum nirden buldum
ben hiisni yohsa siz de beni istihza mi idersiz ■ dirler ki yusufurj hiisni sentiij hiisniige gore
§ey*-i kalfldiir sen hacerlf J 1-esvedsin zahiren siyahsm batmen §emsden enversin sen allah
5 siibhanehu ve te'alaya musanui) yed-i beyzasi gibisin yeminiillahsin dirler bilmem
yalanmidur gergekmidur arama Syatug \nq gayn sizlerinde yalanlarini bulmadum ' bu
gogliim de dir ki eger bunlar yalan olaydi padi§ah-i al-i 'osmanuq 18 yedi iklim eli altinda
iken nirde bir giizel var ise kar§usinda el kav§urup tururken birine iltifat etmeyup gice ve
giindiiz ah misn diyiip leylmiii) mecnum gibi av bahanesiyle taglara dii§mezdi bu hal
ayatun sidkina beyyine-i sadikadur bilmem hatlb inanur mi yine inanmaz mi
41 b
1 2
1 yevm-i ahadda yine yiiziimi ve tutaklanmi ve canum evini si§ buldum * tavanda gOzedtlp
turan yine tavani galmaga ba§ladi gozler ki 3 ne §ekil hareket iderim ve dinler ki ne s5ylerim
ta evvelden bu giine dek 4 bunlanrj hali budur ey zalim deceallar §eytanet yohnui] big katini
** sayarsiz velakin bir vecihle §ol kadar ahmaklarsiz ki misliiniiz gelmemi§dur ey zalimler
bir padi§ahurj sarayinurj ta§rasina bir kimse dayim leylen ve neharen miilaznn olsa
padi$ahurj ahvahna ve sarayinda olan ° hasnaWa ve kiinuza ve bisata ve zeynine ve hidem
ve ha§emine ve gilman y vildamna ve'1-hasil i^erisinuq bir §ey*ine tii§radan bakma^ila Mila c
u miimkin olmaz ya misrlniirj ta§ra cesedini gozetmekle goijlinde ne var idugune muttali*
oluruz mi sanursiz ey ahmaklar togn kapudan 12 gelene haremi gosteriirler mi ki sen hM egri
yoldan geltirsin egri yoldan gelen I3 bengcidur iq haremden ta§ra olanlara kanl'olup misriniirj
mahbubelerini 14 $1 <u Li <±*± 4JJI <j*r>\j£> onlan sanurlar bilmezler ki 'arayisu'llah
i^eridedurki^ji^jo^^'j^^'J 1 -^^ ^^j (1) gU^j ^j-U ^^l- ^jlq U > fO
(2) ^^i-<JI ^ bunlar dayim misfnjun goijli saraymug i^inde tavafdadur bunlani}
kankisina muttali' oldun simdiye dek misrinun vticudundan ancak bir beden kaldi viicud
21
ctimle hakkuij oldi siziii} birinden haberigiiz yokdur bekledi^unuz kal ff ayi allah aldi
i^erisine ctinud-i samaval ve arzi toldurdi dahi siz bir bedeni 22 bekledigtiz kaldiguz i§de
sizcileyin mekkarlara keyyadlara allah boyle
(!) Kur'an; Rabman (55) 56. ayet
(2) Kur'an; Vakia (56), 18-23. ayetler
81
42 a
1 mekrler ve keydler ider hikaye olinur ki padi§ahlardan biri ^ kafir padi§ahinui) birine dir ki
baija bir sigir derisi dayiresince yer ■* virsiin dir kafir padi§ahi mecnun ancak o kimse viriig
goreliim 4 neyler dimi§ virmi§ler padi§ah-i islam ol deriyi ince tel ?eker buytik 5 dayire ider
yine gtili§urler ta§ ve toprak ile bir kal'a yapar yine 6 guli§iirler igine 'asker koyar gormezler
iginden muhkem kal'a peyda ider ' gormezler zuhur etdiigi gibi kfiffar kal*ayi ancak ta§ ve
toprakdan olani ° sanur yikar goriir ki iginde bir kal'a var ki yikmak muhal ve iginde bir
mukemmel ^isker var ki her biri bir tagi deviriir beyit
12 ve'1-hasil kafirUij kal*asim ol ku$ucuk palanka alur imdi siziirj <rozui)iize 3 bu misnnui}
vticDdindan gorinen ancak bu gamurdan hasil olan bedendllr i^inde * iistad ne yapdi gozirjuz
dahi §imdiye dek gormedi bugun yarin z;uhur 5 idince sizug vurup yikacagiguz ancak bu
§uret-i misaidiir igerisi siziirj haklpijuzdan bir ho§ geliir in§a*allah *JJI j*Ul j£-*j \jj£-*j
<jjiU* *|^iJ|j ^*^tjl |*jpJi<,i>n j i.^j iJjf JjjS LL~qJ\(*JJ\j E-mw -JJI j yp^-jJI
kibab-i haljda mestur olan erler ne togarlar ne iuhnular anlar
siiat-i hallf iginde goriniirler ha^ikat ehlintiT) olmaz ni§am
24 ve T l-h3siI fukaraya ni§andur allahdan gayn onlara muttali^olaniaz bi-ni§ani bi-ni§an bilur
ancak
42 b
2525
1 - 2
Lsneyn glin birader vakt-i (JuhSda geldi kavvaf emir gelebi size bir babuy gondiirmi§ dir
seniiQ olsun didum taracuk dir 3 soylemediim getdi 'akebince cibril-i emTn geldi haber virdi ki
ol babuc musahib mustafa pa§anugdur karaba§ kendi vak'asim 5 mektub ile i'lam idince
onlar murad etdiler §eyhiniirj raurad etdiigi 6 ma'nayi bilmi§ ol ve bu ahvali i*lam ile ebsem
bu beyit %n)Tada vardur meger oga da cebra'il ta'lfm etmi§ imi§ §imdi y padi§aha bir Slay
§utum geldi sabr ideyum goreytim ne vahy olur diyii J ta hayr ohndi zlra ^-^1 ^-^-J
didi lazim geldi ki bizde zikr etmeyevtiz ta cibrll-i emTn a.s. tezkir etmediikge belki biztim
goijlumlize gelen gibi olmaya gr^ cLh' c5-i-" <JJ ^w-JI fS*-^j-" u^-^P' ^1 [*-**
^ji. 0^*^ u w^ J^ (** '-^^v ^^ <>*J ^^ c/^ ^ w ' nV i ■ J a l la h saija selJm ider
ya resulallah ve buyurdi ki ■ mtirebba^ma'hud tizere soya yazilan tanlj iki biq dord ytiz kirk
altida I7 kalmi§ idi bugun 'aded iki birj be§ yuz yigirmi bi§dediir vecdtillah ki ^ ^ a ded 1
(1) Kur'iUi;Al-i 'imnin(3),54,ayel
82
*adedincediir ya*nl yetmi§ tokuzdur uzerine kosun ol tarlhi ^ babu? gelen yere gondiirsin ben
getdiikden sorjra benlim vasitamsuz gogliine nice ilham 2U gelurse muradu'llah odur elem
fekme yaz diyiip giiruh ile kalkup geldiler der-'akeb boyle 21 ilham cldi ki bir ilahT dimi§
idiik
evvel iki ka§un arasinda ?ekdi hatt-i istiva
22 'alleme'l-esma' ta*lfm etdi ol hatdan huda
bu beyti tahkik idevuz la ki evliyanug
43 a
1 kelamlanni her bir mu^allid zuVmnca bir ma*na virmeyeler dahi veya ilhamsuz muhal
idiigin 2 bilup tafjrlf etmeyeler imdi iki ka§dan murad dord vavdur hakeza jjj\ j ** her ikisi
bir kavsdur ikisinui) mabeyninde elif vardur zlra isimdiir ikisinde yokdur 4 zlra zatdur * U jJ
L*. jl**Cw dimek *^~> j*+ l^> dimekdtir zlra ha altidur ^ mesela jlj 13 ±*>j 13
aJJI 66 13+66=79 vech-i aher jjjlj bunlar mertebe-i miatda 2500+25=2525 6 mertebe-i
ahadda 25 bu kadardur vech-i aher jjj\ j hatt-i 'adedde beraberdur 7 mertebe-i mi'atda ve
ahadda J=> harfiniig elifi ile ki hatt-i istiva odur zlra £i=>li» olur £ 6 -UJ» 19 19+6=25 °
mertebe-i miatda ^JJI £* J&^ 2500+25=2525 istiva jjjl j istiva hat ^ ve'l-ftasil iki alti
altmi§alti olur iki alti bir elif on ng olur ya*tii iki alti birbirintiij ™ ardina konursa altmi§ alti
olur birbirintirj listine gikarsa on iki olur elif ile on ug " olur ' 1 '^y' ^Li ^^^ Iaa vech-i
aher wli 4 <^j* 166 166+4= 170 166 ikisi bu kadardur 166+4+166+4= 340 12 ^1 j\
Ijarf ^^l yadur uzerine koymca ^ u?yiiz elli olur anuq q On jl ile geturdi ki 14 ti£ yiiz kirk da
tig yiiz elli de misrl 'adedidur idgam ile ve fekk-i idgam ile vech-i aher 15 edna alimi§ bi§ dlir
misnniirj sinni §imdi altmi§ bi§dedur bujii gorenler lUtf idup niishasin ^ alabilurse vaniye
ve musaljibe gftndursunler ki padi$ahun sevindiirmege mayala§dugi ** nice nurdur
sevindiirmek miimkinumdur bilsiin edeb ile olursa olsun olmazsa gimden 10 sogra bilmi§
olsun allah kendini sevindtirur u§akligi delikanlihgi kosun ^ ve ilia kendi biltir <^t^ I^L*
da olan iki vav bu vavlara i§aretdur kabul etmeyen 2< ^ §eytandur fc± I <>* ^J^ f ^LJI j
J-uu*>JI <^j^j^j £±J\ JjL> 4-UIj ^^l 2I4JJI ±±jj IJUAa^f f*J **U lil <jl± (2)
ax±£,62& altiyiiz yigirmi sekiz haber virilen 'adeddiir 22 babug ile geldiigi valctda bir §ey'
bulmadi ilia sultan muhammediii] vetati 'adedine ve tafihui] 'adedine musadif buhndi ve T s-
selam
43 b
* su J al ol yeimi§ tokuz*aded ilahlnun niresindedur ki uzerine konmak ile 2 cumle yetmi§ yedi
tanlj tamam ola cevab nuka^-i hafiye-i murabba* yetmi§ yedidur iki ^ elif ile yetmi§ tokuz
olur vech-i aher mi'at-i murabba t ti? biijdtir nukat-i esma 4 cenii^n yiiz yigirmi uq diir iki elif
ile iiq birj yiiz yigirmi bi§ * olur ki matlubumuz ol kadardur nukat-i zevat kirk altidur nukat-i
(1) Kur f an;Necm (53) ,9.ayet ~~ —————— — — — — — —
(2) Kur'an;Nur (24) 39.ayel
83
hafiye " yetmi§ yedidiir yliz yigirmi tig olur kavseyn e$e' j 2500 ahad 25 2500+25= 2525 '
iki ka§ bunlardur elif ile olan isimdiir ° elifsiz olan zatdtir Lii^l ^l^-^ ^ il " . ^tVi . y \
anuqgtin evliya dirler ki zat-i *ilm ™ henuz dile gelmemi§diir ancak sadrdan §adradur <J j 13
eJ 66 66+13=79
2525
^ bum yazmadan maksudum eyle sanmaij ki halas olayim diyii ola vallahi belki gazaba ^
gelsiinler tizce katl etsunler diyiidur yahut yilani dahl toldursunlar bolayki " §i§ u e oliip
kurtulam diyiidiir birj dord yiiz kirk alti tanhi ^ karaba§ §eyhuij oglina virdiim bugiin
emaneten o dabi bize uq pare kiittib gondiirmi§ ^ baksun diyii kitaba bakacak derman var
sanur birisi §eyhiii) ikisi gaynnuij I6 ne §eyhtirj kitahina ne gaynya hevesum kalmami§
2527
^ erba'a giin §eyhiiij gondiirdigi uq kitaba goreyiim §unlar nice kitablardur diyii "> birer
mikdar gozden gegurdiim biri nefefjat biri tedbirat biri §erh-i hiikm ™ nefehatuq ula
kagidmug ardina yazdum ki Ji> ^Lo^^jJI ^b ^ Jk *^ 11 ij$*i++ aLu*
20ui^ilJIJ-^ <j« oLuJI ^L£ b-*> Jy ^aijlc *Vj 21 ah^ne tarih yazmi§
»UjUa j^ »t i m j ^^i I A^f ib^JI <_jj ^-iiilj^ yi >-LiS *J^iu. 22 ben de yazdum ki
44a
1 tedbirat didiigini ziyade eski kagida yaznu§ giiya be§ yiiz yillik ^ yazidur ben de zahnna
yazdum ki o^J tfU 3-*> W^-j J k >s II ^^^ A^i^al*^^ wIj-m^JuJI a^^I <_/LiiJI |j^
A^£Jj h j, n't cJj^ ^-^ <^-Jj Lft?.'^c c5^j JU oJI olij^. ^ j^ J* JL^j-" f ^ ^
ji* j-J-l ^ hiikm 'ata'ifllah * iskenderiniijdur ol saJiThi velakin §erhi onlanndur §ecere-i
hanzaldur ^ ardina yazdum ki J kiJ l *j±Z* ^jg^a^ miittin htikm-i makbul'u
7 l-me§ayihdur dervT§ler getdiiklerinde tefe'iil etdiim bu geldi teselli buldum ^ ^ ^ «*1 k'<> <
^ imdi bu kabz Ijaljdan bize ^ hayirdur didiim ljabz ile bastdan tecerriide ragib oldum ki bil-
kulliye hak^uij olam ^ diyii bak boyle olmak ister biziim yagma ilahimtize dahl idenler hem
gormi§ ^ olsalar ve Tmanlari da olsa dahl etmezlerdi biziim garazumuzi hiinkar ^ yagma
etdiirdi padi§aha ittiba r an biz de yagma etdiirduk §imdi padi§ah 14 allahuq Vzini da yagma
etdurmek ister orasini biz bilmeziiz allah biliir ^ idebiltirse etsiin bir kimse ziyade teshir biltir
imi§ hatmna 16 gelmi§ ki her $ey J ug teshlri baqa miisahhardur allahi da bir teshir ideyiim 17
goreyiim dimi§ veildni konarken §i§mi§ gatlami§ hemen ^kibetu f I-^vakib ^ odur bir giin
evvel miiba§eret etsiin nolacak ise olsun getsun ^ gah makrama gonduriir gah bahk avladur
gah u$acuklara el opdtirur 2U a§aga ineli bu kadar zamandur oglancuklar mektebe giderler ve
gelurlerdi birisi el ^ opmezdi kelam *izzeti nice kahvehaneye etdiim ise ol giinden beri el
oper 22 oldilar onlar ne biliirler ustadlan vardur ta 4 lTm ilediir bir zuhur vardur ^ ben de
84
bilmem ki nicedur §imdi bekgim yok sabaha dek yalnjuz cami'de egleniiriim b5yle jmj
< J mX>»
44b
1 firsal ele girmez mustafa ey giire§ci mutafa vaktidiir giinki 2 elbette bu i§ olmayinca olmaz
dir imi§sin bOyle meydan ele mi girer 3 gayret eyle ya seniiij anai) aglaya ya benum benum
aglanm yok hemen sen seni ve anaip kayir 4 ademe allah bu£dayi yeme didi §eytan yi didi
§eytanui) sozine uydi $ yedi soijra allah mi pe§im3n oldi adem mi pe§iman oldi tahtundan ya
adem ^ mtfebbed olursin hugdayi yerseg didi ademe §eytan yedlikden sogra tahtmda ' ne
kadar turabildi imdi bugday benlim seniiij tahtunug temeli benum eliimdedur bildugtinden 8
kalma hemen i§ gor saga bu kadar tayanmak bunda olan vSnlniiij siragi ^ hakTm didUkleri
^imdendurhazret-i§ey]ar.a.h. ^nkada buyurur ki ™ a±j*±\ j^J 4^^l i ^ \\ \ UjI j
ajLj Jj-L j *j\j\ ^i j**JI *iLb j $ L , ^ evan " variidur hikmet halame remzdiir bu
^arhui} kulpi §imdi bunug elindedur cumleijuz * 2 bunug agzma bakarsiz sizi yakinda bu
selamete £ikarur hemen ^ etegine berk yapi§urj begler gekiliir gider sorarum gice gidersiz
dirler ki ^ sSlih efendiye imamlar mii*ezzinler agalar ve a*yan-i vilayet ciirnle oga miilazimler
ya o kime 15 mlilazim hiinkara htinkar da buga miilazim ve muntazir -<-J! ^Ui Jli U5
16 4Ai^-r gJLcJI ^U^JI j ■ .m ^ I I (<i^Jl "»t.n ; bunda ne zuhur var ise kur'an haber viriyor
ki ^ salih gondiirur kelim-i tayyib ya padi§ahuq ya nusrihurj ola yahut ikisiniig ola 1 **
misnnui} padi§aha sozini padi§ahug c ameleni mi§nye ve sipari§ini birbirine yeti§diiren *"
'arnel salijidur ya'ni s&lilj efendidiir bir gemici kafirini hCrtlamaga gondiirur yamnca ya ogince
2 ^ ya ardinca bir kimse seni bile gtindiiriir geliip ol kafir ya utanup ya havf idiip 21
tiikiirmezse ona eza ider ne kadar kafirler geldiler 'ozur dilediler Iutf idiin 22 kemlik bizden
iyilik sizden zalim elindeyiiz sizden emin oldugumuzdan elinden ^ halas olmak igiln ideriiz
diyli ba'zi ehil olanlann nicesi *ozur diledi
45 a
450
1 bunca zamandur geleli gah §undan §ikayet etdum g^h bundan bunuij §errini 2 *ayan
etmedum §imdi vakti geldi c ayan etdum cumleijuz bildiigiiijiizden kalmaq yalquzum ^
allahdan gayn kimsem yok allah ise siztii} hidmetkanijuz kadar degiil ne turursiz 4 hemen i§
goriiij vanlden &aber gelur ki benum oglum $alih efendi zinhar ve zinhar ^ hunkara bir
mtilayim cevab gondurup harifi ltlak etdiirme tesarriif etdurmeyince " yumu§ak cev^ab
gondunne hiinkar sarja teslFmdur her ne dirseij uyar velakin ' tasarriif etdurmeyince ola sakin
yamlursin padi§ahdan haber gelur canum salih ^ efendicugiim nice oldi haber yazar ki
hunkarum sabr eyle haarifi bunaltdum der\ r i§lerinden " ve karinda§mdan ayru du§urdiim
§imdi cami'de yalijuz olur bir gice om saija tesarriif ^ etdiiriirum ol i§ oldugi gibi saija i^am
ideriim biraz vafir hedaya gt>ndur " halk yuzine bu vecihle olursa hala.s olursin padi§ahum
yohsa mekrinden * 2 halas olamazsin diyli korkular viren zalim varii tallmi ile bu, *dur imdi
85
cumle ^ bunurj agzina bakicak §imdi padifah budur §errinden c ibadullahi allah saklasun 14
kelime-i tfjn dord yuz ellidtir hakeza <>** ^i <3j ^^ 450 hakim geleli hakim geleli
bugun bu kadardur fi 2527 ^ 5 goriii) muVizaH kur'aniyyeyi ki giiniine mtisadif 16 yazildi
sirnnur) zuhun zalim hasmun kur'an olsun ne rnu'cize-i bahiredtir eger bu mu'cizeyi ^ fir'avn
ya nemrud ya §eddad goreydi Imana geliirdi lakin bunu Tniana gelmediigi € fsa ^leyhi's-selami
18 c ayn-i isbatdur Tnfana geleydi daVa-yi *isa a.s. batil omak lazim geltirdi 'aded-i keblre
bakalum ^ ***jr> gJI-fiJI J-s-til j y.jkl I fJ&\ ^t . r> > a-JI 'adedtfz-zevat 1105 esma-i
elif 1409 lafz-i hafiyye-i mu'cime 14 1409+1105+14= 2528 5 20 zalimtii} cemf a 4 mah hafiyye
olmagla 21 nukat-i hafiyye vaki* olmi§ zahir nuKatdan bir nolfta yokdur 22 zalim hasmug
allah olsun hasmun kuran olsun yuzime ttikurtdugiin kafirler " ytiziine tuklirsunler baija her
ne kasd etdiirj ise ba§una gelsiin ayaguna tola§sun
45 b
* 2529 gelen agaya ^bdifr-rahman aga dirler imi§ bir nurani mahbubiil-kulub devletli Oyleden
soijra geldi buh§di 2 cum'a gtin ki recebu'l-miireccebiiij otuzinci giinidtir kal'a kuhm 3 tefti§
namile bir aga gelmi§ dizdarui) evine konmi§ misriniit] 4 kannda§ini baija gagirurj dimi§
gondiirdiim bizlim kSside tizerine 5 bir tesbYiimiiz var idi her tesbi*Ur} evveli muhammed
ismile idi 6 hiinkar musahibi imi§ bir devletli bir mektub yazmi$ ve kasideyi ' yazdurmi§
beyle gondiirmi§ rica emi§ ki dord beytUq tesbl^T 8 yokdur om itmam etsun ve i'rabim da
kendi kosun zira 9 kaside yuz alimi§ birdtir ve ba*ii nu$ha da yuz altmi§ ikidtir dimi§ bunug
dord ya bi§ eksiigi olur yuz altmi§ birinuj] tesbi 4 ! tamam vardur niishasi yokdur gayn
ntishalardan tamamlasunlar bu yuz ellidur dimi§ kusurmi ™ itmam etsiin diyti niyaz etmi§ler
el-hamdu li-llahi te^ala §ubhem def 4 ^ oldi fakir kendi nefsiime dirdtim ki aya bunlar her bir
kemal ehlini 12 arayup liakkindan geliyorlar ba*zisim Jptl ba^zini sikup ^ Wzini payirial
idiyorlar bizumde bir kaside tesbi'limtiz vardur 14 om hunkar tuymadimi ola ki bizi
sikdiirmedi ve kail etmedi ** om ise ?ok kimse istinsah etmi§ idi ne *acebdtir ^ dir idiim
meger hem yagh§i hem eksugi var imi§ bu zamana dek sag *? kalup ve sikilmedugumuziii)
ash bu imi§ ve bu kadar zaman habs-i 18 medidug sebebi o yanli§h tesbl c imi§ eger sihljatli
olaydi I9 §imdiye dek biz de olenlere ve sikilenlere mtil^ak olurduk 2 ^ bentim canum oglum
musahib p"a§a can ve Vzdan dahi ge^emediim ^ oldiiriirse ve sikduriirse kusunmuzla ve
cehltimliz ile oleliim ve sikileliim
46 a
1 ve bu da malum olsun ki bentim canum padigShlariq musahibleri cumlenurj a c kah ve aslahi
2 ve erhami ve e§faki gerek ne 'acibdur siz ol lfa§Ideyi istinsah ^ idesiz ve sahibi mahbus
oldugin bilesiz ibtida bunuij habs 4 olmasina c illet nediir ve ne kadar zamandan beri
mahbusdur §u kaside * §u adamuij ise evvela bu adamuq ahvali teftT§ olunsun ljatla mtistahak
" ise katl njaka mustaljak ise ltlak ohnsun ba'dehu bir ferag-i ^ kalbl olup bir stirur va^tinda
aqmak gerek idtigtiz ki i§iden sizi 8 tahsln eyleye bu siziirj al]valui]uz koprili-zade beg bir
adamila bir kitab " gondurmi§ istihza^en gelen adam dir ki §u kitabi sizden okiyalum fetva ^
86
kitabudur eger bum okursak §eri'atda kusunmuz kalmazdi dir " bizi bu kadar hakaret ile
limyeye gondUrdtikden sorjra bu istihzayi beg ^ didiikleri §alih-mutedeyyin koprili-zade
mustafa pa§a gondiirmi§ " bu haber de oga begzer hikaye hoca nasriid-din kadinug birine bir
desti ^ bal iletmi§ bana bir hiiccet vir dimi§ hticceti alup gidince gettirurj hocanun bahm ^
yiyelum dimi§ kadf yerken meger altina toprak doldurmi§ imi§ bire varug hocayi ^ gagirug
hiiccettig yagh§i var imi§ tashih ideyum dimi§ hoca dimi§ ki yagh§ ^ kitahda degiildiir
destidediir yolindan kalmami§ " >a j ^J\ JjjL> 4-UIj c$-H-H fr± 1 <j* ^Xc (*^LJIj
19(2) ,- ft - ig || ^^ <ui ^yi ^bU| JJJj ^1 j^JI ^^jj 4JJ| j^u^O) J^l ^^
f*Ul 272 wLUl dJi 1204 <wi *e?0 ^ 338 a^-W *5** 679 huruf 36
679+338+1204+272=2493+36=2529 21 bu gelen kitab o kitlbdur reyb yokdur ya'nl
misnnurjdur ^2 gaynnurj degiildtir i§de beniim canum kitabi allah tashih eyledi kur'anug
evveli ile
46 b
* ve dahi besmeleniig evvelinden fatihanug ahiri arain kelimesine vannca mii J atdan 2
ma'adasinug 'adedi (19 big yiiz otuza gelmi§ idi musadif dli§mek ile ^ om da evvel-i bakarayi
da kitabug z'ahnna yazdum bolayki kitabumui) yiizini ^ karartmi§ dimeye idi nice ideliim
demiirci dukkanina giren kararmazsa da 5 bir mikdar kigilcimirj zahmetin geker 2530 6 sebt
giin §eyh-zade kendinde olan tevarihi getiirdi bizde olan ' kutublerin nefehat ile tedbifati
virdtim hiiktini bir kag gun tursin didtim * siziig olsun didi ho§ ohnca biziini olsun yine sogra
aluij did um ^ ciire mute'allik bir risale geturmi§ bakurj diyii ahkomaduni cifrine de ^
gaynsina da yuf §imden girii me tin hiiknii canum evvelde severdi ftlince "■ yanumda tursun
didum Icasldeyi getiiren *abdu'r-rafyman aga da bu giin ** ^abahdan getmi§ dir bir Ijikaye
soyledi iki imam birbiriyle niza* etmi§ler biri ^ dimi§ ki cennetuq kapucisi deve idi bin
dimi§ ki cennetiig kapucisi ' 4 yilan idi dir hem giiler birazdan dizdang ogh kucagma bir yuk
kavun ^ almi§ pencereniig kar§usinda gebe 'avrat gibi kavum karnina tayami§ turdi ^ bjraz
getdi mezara du'a ider gog oldi yukandaki gavu§ug biri hortlamagi *' kimseye degiirmez oldi
gice iki kere karnumi dizdar oglinug kavunindan btiyiik olmi§ ^ buldum her uyandukga
tavanda oturan tavan galdi ve dti§ gosterdiler 2531 ^ bizi yine bir gayn yere surgun etdiler
sabahdan Abdurrahman beg ^ a e ]di mektub gosterdtim ve kitabug geldiigini ve igine ne
yazdugi cumle soylediim ^ ey zalimler ol benum kendi kemalum ile soylenmedi bir kag sene
murad idindiim
47 a
^ asla bir §ey* feth olmadi alti ya yedi beyit kadar oldi begenmedugUmden ^ farig olrni^ idum
sorjra big yetmi§ bi§ senesiniig muljarremintig yigirminci - 1 gicesi sultan-i kevneyn salla'llahu
'aleyhi ve sellem hazretlerini va^i^ada 4 gordum kendi abdest aldugi sudan abdest aldurdi ol ^
halde uyandum ol sa*at otuz bi§ beyttin tesbiS muyesser " oldi baklsini de muharremiii)
(1) Kur'an ;Ahzab(33),4 .ayet ——— — ■ ——-———_ ~* ^""^
(2) Kur'an ;Bakara (2),Layet
87
ahirine dek itmanu mtiyesser oldi sidkuma ? §ahidum fatiha-i §efifeniin ve evvel-i sure-i
** c O Q
bakaranui] adedine kitabug ° geldiigi giinui) musadif dii§dug]diir §imden girii ey zalimler y
hasmui^uz kur'andur kur*an ile *izzet bulmi§ idtiqiiz yine kur*an ile ™ zillete ve meskenete
dii§ersiz in§a*allahu te'ala zlra bu kadar zalimhk ^ ile bu kadar imtidad helakiiqiize sebeb
kur*an olsun igundiir ^ iizerine tebevvul etdugiiijiiz kufanui} buncilayin mu c cizat-i bahiresini
^ gogsinde &erre kadar Imam olan gorince in§afa geliip insafa ^ gelmeyeniii] hakkindan
gelmege gayrete dti§er benum de bu giine dek olmediigiim ^ bundan otiiri imi§ ekseriya
hatinma geliirdi ki kimse inanmazsa da *" ya rabbi sen hiltirsin ol kitab benum iradem ile
soylenmedi ya boyle *' zalimuij zamamnda kimse istifade idemiyor bu fakire oni te*lif *°
etdiirmeden murad-i §enf nediir ki hig bir eseri zuhur etmedi dir idlim ^ el-hamdu li-llah
meger murad-i §erifi gayn imi§ biz bilmez imi§iz eseri on yedinci ^0 yilda zuhur etdi bizum
agahumuz yok bu vak*a bir kigilcimdur atildi istanbula ^ togn gorstinler ne i§ler hemen hayr
ola
47 b
2532
1 isneyn gicesi dizdar bize ferman gDslerdi bir ^her yere ^ nefyigun iki gicedur fenriSn
gosteriirler nefy ile takayyudleri ey zSlimler ^ ben size iki allah fermamni gosterdiim sizde
bana padi^ah fermamni 4 gdsteriirsiz her ne kadar kahr yuzin gosterdiijuz ise ol kahr ^ bir
futuha miftah oldi ^ahnrjuz kadar lutf-i hafckui] babi agildi ^ ben sdz bilmem umurdan bT-
haheriim hemen siz turmaij ferman getiiruq ' gorelum ne zuhur ider iki padi§abug arasinda
meydana du§mi§ ° bir tuyum misn kanbsi yigin gelurse onuq Drjine du§eriim bende
bilmemki * ferman gelince ne zuhur ider hemen miiba§eret idurj gSrelum nice 10 olur bizde
siziin gibi bir seyirciyuz galib gelene uyaruz 1] siziin gibi mu*anid deguliim hemen padi§ahlara
bakarum tarikat kitablarinda iA yazar ki vucud-i insanda iki padi§ah vardur biri ruhdur iJ biri
nefisdiir bu iki padi§ah dayim birbirine galib ve maglub 14 olmakdan hali olmazlar 'akil da
'askerin eem 1 * eimi§ bu iki padi§ahuq ^ mabeyninde muheyya turur her kanki padifah galib
gelurse oija uyar ^ magluba uymaz misri egergi merkebdiir velakin zevi'l-'ukuldandur %kh * '
kendini ne larafa gekerse ol ^arafa gider biz uyanlardaniz uyduranlardan 18 degiililz siz
uyduranlardansiz uyanlardan degulsiz (j^ fl^^VI j cJ-H-'l £^ ' cr* w-^ r^ - ^' J
48 a
^ ehl-i stibut cerai* zamanda bir peygambere ummet olmami§dur ve kendilerden gayn 2
vucud-i tydYka ilp*ar etmemi§lerdur dayim hak biziiz diytip riibubiyyet daVasindan ^ munfek
olmami§lardur anfa hunefa vucud-i hakki ve cemi'peygamberleri ikrardan ve *ubudiyetden ^
cemi* zamUnda mOnfek olmami§lardur delilsuz yola gelmezler bizi nefy iden o ger$i *
delilumiiz olursa ne gam ba§ka ba§umuza sultan olmakdan delil ile nefye rail oluruz " biz
el-hamdu lillah bu kadar lutfi ve ihsani \ibudiyetde bulduk o da gelurse oga da icLLj U^^
' hikayetde gelmi§dur ki me§ayihdan birisi gorir bir kimse arkasi uzre yatur yamna ° varur
88
dikkat ile bakar gortir ki hem kolak hem muk 4 ad hem aVna hem meczum dir ki stibhanallah 9
ya rabbi ceml^kahruna bum mazhar mi etdiii] diyince ol kimse i§idur dir ki ey battal bentimle
^ rabbum arasina girme bu derdleriij benden fertni isteme bu derdin her birinurj
mukabelesinde 1 1 barja bir ihsani vardur rabbumtin ki c afiyet ehli biij yil 'ornri olsa sa*y itse
eline 12 girmez 'afiyet ve sil)hat gorjiil 'afiyetidiir sen beni kayirup yolundan kalma ^ diyu
§eyhi ilzam etmi§ rivayet ohnur ki imam l ali 'aleyhi's-selama bir temren 14 batmi§ cenk
vaktinda gikarmaga takat getlireniemi§ namaza tunnca gikarui) 15 dimi§ ol vakt gikarmi§lar
tuymami§ imdi aciyi ve tathyi Jpyan ev sahibidiir 16 ev degiildiir ev sahibi efendisintig
yaninda olursa isterlerse evi yiksunlar " ba§larina yikilsun ayaklan ba§lannda paralansun
kendi evleri de yikildukda ^ altinda kalurlar seyir ol zaman olur
2532
19 isneyn gtin gavu§lariq ikisi ba^de'z-z.uhr cami* kapusina geldiler a^dum geldiler 2 ^ esria-i
musahabetde kitabi andilar biz onda iken bu kitabi nice etsek buija 21 nice aijsak diyu £ok
tereddud etdiler idi i§de 'akibet bu Abdurrahman aga 22 ile gondurmi§ler didiler didum ki ol
ekstigi bunda itmam ohnmak miimkin velakin 2 ^ sayir niishalara uymaz niisah birbirine
muhalif olur velakin gayn niisah yokdur onlardan leknill
48 b
1 etsiinler didum el-hamdu li'llah gondurdiikleri bir gune geldi ki bir fatilja birde evvel-i
bakara 2 ikisi §ehadet etdiler kilab mi^rinuijdiir diyu kitabur) eksdki oldugindan ^ degiildiir ol
kitabi bu fakir misrlye gok gdrdiiklerindendur ben de fok gftriirum 4 velakin nice yillar
sevdasina du$diim alti ya yedi beyit soylendi oni da begenmediim -* fang oldum idi i§aret-i
hablb-i ekrem salla'llahu 'aleyhi ve sellem ile oldi eger yine 6 §iibhe iderler ise cemi* memalik
belki yedi iklim elleri altinda arasunlar ' §u kitabuq miifellifi kimdiir diyii eger bir gayn
sahibi pkarsa biz kazib olalum ^ didilm ve yine didum ki murad ma'lum zalim vamdiir bum
kan§duran bu ^ o canumuq ba§ina su doken sevindiirmege sa'y iden odur allah siibhanehu ^
ve te'ala bolay ki onuij hakkmdan geliip 'ibadullahi onuij §errinden halas U ide didum ne
'acebdur van! benumdur dise kirn ona kar§u kordi uyvar kalWnuq I 2 fethinde 0=0^' u'
taribini kiirsiden soylediik iki adam bin §ehzade validesinden 13 bin hiinkardan bah§i§
almi§lar hi? sahib £ikdum mi buna da varil benumdur 14 dise asla bir soz soylemezdiim belki
haz iderdum zira evvelde benum ^ gekdugiim ol mecmValani) ve kitablani} §erridur belki
van! efendi hazretleri 16 sahib gikmadugumuzdan sugumuzi 'afv etdureydi 17 fakire kalsa eger
miimkin olaydi cemrkitablanmuzi ve ilahllerimtizi cem'idiip ^ ate§e yakardum ve saltanat
tarafmda olanlann kulubindan kendimi ihrac 19 miimkin olaydi iderdum nice idelum 'aciztlm
kadir degulum ha olince gekmeden 20 gayn garem yok her gtin ^zfalli gozlerim gelmez
gelince her ne hal ise gekmeden gayn bir oliim gosterin 5leyiim 2 ^ hem cahilum hem fasil^um
hem miifsidum hem ahmak ve ebteriim hem merkeb hem kopek 22 hem kedi hem torpzum
her ne olursam olayim ancak hamziyye olmakdan 2 3 allaha siginurum
(1) Kur^in;Etibiya (21) Layet
89
49 a
1 U (1) fJ*j^ili± ^ (tL^j ^Lo^UJ v >i*l fu^yj\ ^^^i\ JJI f*->+ 3
mi'at 3100 huruf 33 3100+33=3133^^^ f ^S >-*jj±\ *±z IjjJ^ls 4JUJ o 1 -^ W
I<aj a jt q 'i , , >lVl uL. j^ (4Lj^, Cr°j^* <J" (HrfAf ^ ^^=^1 v^ w^ J^ >*J u^-"
(2) ^j^jJI | J-r J j (Hjjii 4^* ^i^jj^L mi'at 3100mudgama 32 elif 1 3100+32+1=3133
5 lj<i Ik ^iJI <5j^JI Ij^l j f<j-j»jJi> ^/A-LI <j" C^^' >*J C^J-^' ^Uu a^c^II
mi'at 2100 iber-i mi'at 425 huruf-i mufceme 9 2100+425+9= 2534
2533
6 leyletii's-sulasa ha*de salati'l-magrib 7 mum yakdurdum otururken bu ayetler 8 hatira geldi
ya'nl can goziniii) mukabiline 9 geldi kendini 'acz eyledi elbette beni hisab W eyle senurj
halune ben gayn ayetlerden evfakum didi 10 e yle seniii) haliine ben gayn ayetlerden evfakum
didi U Ijisab etdlim hadd-i zatinda evfak ondan soijra ki 12 ayet dir ki ben ondan evfakum beni
hisab eyle gordiim hadd-i zatinda 13 evfak ondan soijra u^inci dir ki beni hisab eyle ben
onlardan W evfakum ben tanhden mVada onlarirj sarja esrar-i necvalannda zalim idtiklerine 15
§ehadet daha ideruni dir gordiim hadd-i zaiinda salisui} evvelkilere terakkisi var 16 m da
yazdum velakin alur yok haiibe bir^ bdyle beyyine daha getursem kabul etmez ^ velakin bu
ayetleri allah siibljanehu ve te*ala birbiri ardinca mahallinde gftndurduginuq ^ bir hikmeti
olmak gerek biz^budiyetUmUzde olalum gorelum allah neyler <£*& j*> j <J^' Jj*^ ^-" j
J „m..i II J 9 vech-i aher \j*JL C*-*-" ^j^' \jj~*\ j f++jti *-?-* Ifvech-i ^htr^j^L
(2) I^JLt ^.Jl tf^J! \jj^\ j [^JjiS Jua ^ mi'at 2500 huriif 34 2500+34= 2534
'adedu'1-ktil 3139 elif 1
49 b
1 £L, j*\ tjlL jUiJ^LJI f++$± o 1 ^' OJ^n J* (3) mi J at 3100 miidgama 34
3100+34= 3134 mudgam ve mudgam ve bihi'1-ahad 4
2535
2 penc§enbe gtin clan keydleri yakin zamandan beri olmi§ degul idi odunlar 3 ta§iyup
hortuldilar gogalup oglanlar etrafda geziniip 4 hatta hakim kible tarafinda sahilde oijiinde bir
biiyuk gene oglam soymi§ * $iplak geziniir gordiim hara^i agasi gidiyorum diyu geldi iki
altun 6 virdi aganui) emanetidur kabul idiig didi agaq kimdiir didim *omer aga ? dirler dir
goijlumden kirn olursa olsun didtim altunlan aldum birini ^ biradere birini muljammed dedeye
virdtim mahnfud yazici ogli ^L^l *\j± Ja (4) 9 okudi yatsu namazinda imamuj
hortuldisina ise nihayet I0 yok idi bu bile getstin 2536 cum £ a gicesi tavandan atmi§lar
( 1 ) Kur'an; Enbiya(2 1 ) J jayet
(2) Kur'an; Enbiyaf21), 2 aye!
(3) Kur'an;En*ain (6), 158, ayet
(4) Kuran;Raliman (55K60. ayet
90
minberin " bir barmagim koparrm§lar sabah namazinda mahmud^ fli* uiL* <jij <*)
tjlixi 12 ^j ajjuni^ iici cennet virdiler korkup altunlan virdugumuz " igiin ey kafirler ey
dinsiizler ya bu kadar ittifak ile bunuij gibi ^ bir devran kurdiquuz bu kadar emek zahmet
gekdiniiz minberin bir ** harmagin kirmadan Otiirimiydi ya ne var bu kadar geldiqiiz kotek
bahasini IO hod mukaddem virdiijiiz iki altun ve bu kadar emek ve zahmet hemen u bunurj
igin miydi nigiin korkakhk idersiz yedi iklimi zabt *° iden padi§ah degiilmisin kimden havf
idersin ctimle her kim var ise ^ saga tabi'lerdiir benum ise bir kimsem yok bir allahumdan
gayn benum allahum ise
50 a
* sentii] yanunda yokdur ya bu kadar havf kimdendur harja diyti vir 2 goreyum dinune
riikadur} yokmi ki citf*et idesin ey dlnini ve mezhebini ^ millelini i'tikadim sikdugumurj
deccal melilni yolun gozleyiip gazum 4 yolda kaldi ya seniiij kendi dinune i*tikadur} bu kadar
ohnca ya gaynya * ne kadar ikrarui) 'ahduij amanurj olur ey la edriyye didtikleri dlnini
sikdiigiim ^ gel gorii§elum ey kafir gel giire§ yapalum ey dinsiiz seni ziyade gure§gi ^ dirler
gel ey korkak zalim gel ben tav§an degiilmiyum sen arslan degiilmisin ° sen benum nemden
havf idersin bire gayretsiiz 'arsuz nekbeti deccal 9 §u sOzleri i§idup yine gelmezsen ya
celladurji gondUrmezsen '0 yufdur sarja zalim hezar yuf hikaye ba*Uza silleynfana poyrazdan U
§ikayete varmi§ hasmuq ile gel dimi§ ben hasmum ile bir yerde olamazam ^ dimi§ §imdi
ba*uza bilmem kankimuzdur imdi gah olur serge §ahine *3 mikdannca soyle dir §ahinihj
sozini serge soyler sen hatibe baqa * 4 §eytan didurdun benum oqa soyleyecek soziim diikendi
mebhut 15 oldum jLil^ USL, /iff ^Li L^VI^I \jL^I *l^* Ja 0) ve'l-
hasil mrat 2000 mi*at-i esma.., nukat-i esma mudgamat 685 16 kied tamamdur dimem
gok bildugunden kalma buija her ne yiizden eza eidtlij ise ciimle iistune doner 17 bu ayettirj
masadaki ile ayetden delil tarihiyle gerek ki yapi§a ^ f 1 ^! ^jj^LXl 'Sfl 4-j-^tf (3)
jjaJI \x* 2536 ahad'i esma 438+685=1123 ahad-i mddgamat 13+1123= 1136 ilahl soyleneli
<aded mi'at 2000+1136= 3136 'aded-i keblr 18 ^^ <j* >t &j\l *Jj <^^jJI ji *~J±
3
50 b
1 J jfl,n^ld. JUiVlj wULJIj wliJI dtjS-* fji I i Ur 4±jJ -W~w ^ <^iJI L-»-\-U j+ !
^^ii^^^l^i ^UiVlLiJi ^J &uft\ xLJI W mi'at 3000 l?uAf 64 elif 1 nukat-i hafiye
72 cem ( an 3138 jrebbum beni kildi emln ya sen beni ya ben seni takuimtii} bir ma*nasi tanhi
(1) Kur'an; Radiniaii{55),46, ayet
(2) Kuran; Ralimai){55),60-61.ayetler
(3) Kuran; Vaki'a (56)J9.ayet
(4) Kur'aii; Tin (95)J-4.ayetIer
91
togn gikarmagi dirler imdi allah stibhanehu ve te'ala kasem ider ki biz insani kur % andan
togn tarlh ^lkaranlann ahseni halk 6 etdtik bu fakiruq tarlhlerini hazret-i allah begenur ya
begenmeyen ne olur §eytan olur ya begenenler ne olurlar melek olurlar evvela buliyet bu
ma*haya delalet etdiigi bikrdiir ya'nl bu ma'nayi oyle zan iderum ki bir mufessir yazmi§dur
vahy-i ilahiyye mevkufdur ya ilham-i rabbaniye mevkufdur terkifl-evvel el-ahir
kabilindendtir disek de ba*id deguldur zlfa fsa c aleyhi's-selSm ulu'l-'azmdur §imdi misfiye
sorsalar senti'rj katunda cismlini olan lezzetlerde ne §ey gayet elezdiir diyii cevab iki §ey
yanumda §imdiki hal ziyade elezdiir ■ biri ah etmek biri dahi gezlip yonlup oturniak zlfa
igumdeki ate§ ah ister ziyade nefes burudet ile dinlendiiriir de bir de ate§ gezdiiriir
bedenun takati yok iken hararet galib geliir kerhen bi'1-iztirar * 6 gezer bitak olup otunnca bir
mikdar di^lenur am ma ziyade lezizdtir 17 tatmayan bilmez sifal itseler ki ruharii lezzetlerde
kankisi gayet elezdiir J ° cevab iki §eydiir biri tulu'-i tevaiihdtir biri de valjy-i ilatildiir ki sen
y talib degul iken nice zaman arayup bulamadugug §ey'i sarja vahy ide u bu lezzet big
mahbubui) Ijtisnini ve her birine biij kere cima'ui} lezzetini bir havanda sahk etseler bir
maVun etseler ol dahi bir lokma olsa sahibini bir yil mest etse vafryun lezetiniin ga§nisim
bulamaz §ahidiim bu kadar agir yiik ki gokler yerler taglar takat
bu kadar za'f ile takat geturebildugidur bundan a'del §ahid olmaz
51a
i o
ol lezzet-i ruljaniyye ile beden de kuvvet bulur ljikaye bir kimse var imi§ giinde bir sigin
bi§urur ve ba§mda gotiiriir imi§ halk bunun h[ahna ta f acciib iderler imi§ bir gun ol §ehre bir
yeni hakim geliir munasebet ile ol kimseyi aqarlar hakim getururj goreyum dir geturtirler ta
didiikleri gibi bulur dir ki soyuij bum soyarlar kemerinde on dfird cevher bulmur ki
padi§ahlarin degmesi malik olamaz ol cevahiri alur var kebabum sat dir bu kerre dizine dek
kalduramaz etrafindakiler bum goriirler ° cevahiri yine virtir bila taasstif yine ba§ina alur
gider hakim dir ki bu kadar y cevahirdtir oqa bu takati viren imdi misrlniig bu plrliikde bu
kadar kahn u cekmeee takati bu iki ruhani le^zetler ve ol iki cismarii le^zetlerdiir imdi bu
dord l lezzetlerin bi§incisi yokdur ya'ni bunlara beijzer bir dahi yokdur bu sozi anlayabilen 1Z
tesllm olur aglamayan oglan tasarruf etmege mu'adil bir eziyet yokdur dir amma bok yer
lezzet odur ki hitami misk ola ya soijinda tahtindan stiriliirse nolaydi §u i§i etmeyeydiim
dimedueinden nfa'ada ol siiriilmek 5 kendine ol etdiisi seyden dahi elezz olmis olur bentim
didueum ° olursa hitami aci zehir olur nice elezz olmis olur beniim didiigiim lezzet ceml L
w ^" 1R
lezzetlerin ruhidur ki her aijdukga diyeni ve i§ideni mest ider beyit
be-kulli 'alemiii] halki biliirler bende bir derd var
bilinmez sevdugum kimdiir nentirj mestaniyiim
vahyuij eger^i zati sahibinden gaynya bilinmez amma *ilmisi imam muhammed sermedi
yuz elli stfal yazmi§dur ki ancak mukemmel olanlar anlar hazret-i §eyh ftituhatuij ikinci
cildinde ol yuz elli sifali ve her birintiij cevahlarim yazmi§dur vahy nediir diyii su J ahna
vucuh-i kesire ile cevablar yazmi$dur oija baksun ki vahyuq c ilmTsi kendine isti*dadi kadar
c aySn ola ve bu faklrurj sozini c aceblemeye eyiidiir yeter it^aJI fj* ^ 2536
92
51b
2537
sebt gun karaba§ui) ogh geldi elinde bir husn-i hatt r i kelamu'llah ve bir de fflsus var fass-i
niyyet ahirinden bir mikdar muzakere ohndi dir ki bu gun sabah namazmda imamuij okudigi
- biziim hasb-i Jjalirauz olsun goreyiim ne okur didiim idi bu ayet okundi dir fL^jL*
O J > ': > t ' i , "' ; w* <+* ^ ,l) 4 okudi dir hisab etdiirdi esma 1026 ma'ada 1883 5 ahad-i esnfa 191
huruf ve nukat 37 elifl geldi gUniine musadif geldi ve birde 6 *J Ui jpii^-JI ^1^. fj^
j*£l L V j ijji tj* {2) ayetintii} hisabin etdurdi murad tizre gelmedi ' ama geldi allahdan
korkdum esma kifayet etdi azacik gey 1 zam etmek ile terk etdiim 8 maksudlan bu ki bu
tarafdan goreler bir hareket varmi evvel ve ahir soziim budur ki bizden taleb yokdur on yil
dahi olmesem beni haliime kosalar ne *isa ^uhur ider 1U ne mehdi huruc ider kendiler
kiyametlerine 'acele iderler yine bizden biliirler bu kere biz onlara biziim kaside-i
tesbi iimiiz vardur getliruij dimediik getiirdiler bu kadar ^ §ey zuhur etdi bunuq birle bizden
bir taleb varmidur goriirsiz hatta getiiren aga 13 siziirj bunda bir kag akgaquz var imi§ virilmez
olmi§ bir kagid yazurj bu kitabi gOnderen devletli bir soz ile oni size etdiirur dir istemem
didiim mektub bile yazmadum 15 ey zalimler §imdi btiyiikler istihza etmege istinkaf idtir
§eyhler dervijlerine 6 agalar hidmetkara ve kftlelere ve sayiri gemici hazelesine e§ek ve
kopek ve kedi l7 didurur oldilar ya $unki e§ekdiir e§egiln bildiigi nedur varurj mii^kilOqiizi 18
\ilemaya ve mejayiha sorui} cevablarnjuzi alur) bizden ne istersiz y biz de bir hareket idersek
ol zaman sahib £ikui) big bizum ey zalimler ^° bir hidmetiim dti§e diyU korkarum te§vl§
vireler diyu velakin kahnguza ogrendiim orja ne kadar cali§ur$arjuz turniai) ve'1-hasil ben
olmeyinee i§ agilmaz dayim size soziim budur beniim mevtiim sdylejiir sizuqle bir aya
dek rahaturpz vardur benden soqra 23 futuhat-i mekiyyede yazar ki iki bSluk 'asker ramazani
sayim almayalar birbirine 24 kilic vurmaga kuwetli dc>vu§elim diyli ba*zisi bunlarin hanefi
mezheb ba*zisi §afi f i 5 olsalar gerek iki taraf miisliimanlik daVa ide ramazani yiyiler ki cenk
vaktinda ZD kuwetli bulunalum diyti dir olduriii} zalimler oldiirurj kafirler oldurtii} kalili
mtislumanlar
52 a
2539
1 - 9
isneyn gun sabahdan kalkdum yiiziimi ve tutaklanmi ve yiiregiimi §i§ buldum ba§umi
tutamadum bir zaman ayagum bir yana gider ba§um bir yana igtimdekiler diigiin evi gibi
** oldilar gice ise du§ gosterdiler yine ferman getiirdiler dizdar elbette eyledi ayetden izn-i
hak olmadugina tarihleri gostermi§iim kabul etmeyiip gemici levendlerine komaq duturj
didi kimi eliimden kimi yakamdan yapi§dilar ibtida bir havf geldi der c akab 6 vahy-i rabbanl
geldi ki OJ^- ^J *-**+ ^ * diyu bundan soijra itminan hasil 7 oldi qok ?ah§dilar
yerumden az ve 50k ayiramadilar didiim ki i§de 8 bu harekettiqiiz zuhur-i keramete sebeb
oldi el-hamdu lillahi te 4 ala dahi artururj goreliim allah 9 dahi ne izhar ider didiim ziyade
( 1 ) Kur'an; Enbi ya (21 \ 37. ayet _——_—_— . _ ___^ »
(2) Kur'an; Tank (82)40. ayet
(3) Kufm; ^Ankebut (29), 33. ayet
93
siirur-i kalb ile uyandum zahirde bu §i§leri ]U buldum igiimde bu hengameyi buldum ve bir
nice ku$ufat miiyesser oldi ki bu gune dek olmami§ idi bu beytui} masadaki oldum L* j
f I hr *ui J^. <-J3 ^^ji* *^>jj* ^^ (j+^j* O" u^^ vakt-i duhada iki kimse geldi
nirden geliirsiz didum islanbuldan dir bin gafurlden bTatli imi§ biri kemal iimniiniiq
evladindan imi§ boluhyum dir ya bunda ne hidmete geldiquz didiim hemen seyahatdur
muradimuz magribe gideruz didiler evladdan olan karaba§ dir ki 15 bursadan girit hri&mi bir
de istanbuldan kiigiik van! surdiler dir selanikde i§itdiik 16 dir civan re*isuq gemisiyle gelduk
bir giinden a§ikare casus olduklan ' goreliim ne zuhur ider hayr ola velakin bu giceki vaki*a
ve diinden beri olan nekbetlikler bu haberiq imi§ ya'nl onlara nefy senuq sebebunledur seni
de sag komazuz dirler bildukleriijuzden kalmaq ey ^alimler buncilayin *adalet sizi de
komaz beniim isrUmden sizde 2t tiz helak olursiz £l*&\jj ^L±ji ^\ ^^^ L ^JIllJIHj
£JI ^uLuJI (1) i§de bunuq soiji boyle olur deccal efendi bunuq arasinda ben goklere sen
yerlere gideruz ikimiiziii) ~ sebebi ile ehl-i Tman inkiraza gelmi§ iken yine hayat bulur islam
'izzetde iken yine sila-i rahm ider f^i± f& d*t jt> j ^jri^ f^** '■** ' *lj&"
52 b
1 beyneVsalateynde vahy ohndum ki bu adamlar hakim ui] vanlye sip~ari§i ile geldiler 2
me§ayih haberini kasd ile sfiylerler ikiside variinuq ummetlerindendur IjaKim ile plr-daslardur
3 bize ihanete ve hiyaneie hakim getiirdi bunlan xdeltim allah Gijara ya o beni sikdiirur ye
kendintiq ba§i kesilur*aziziig 'ankada \x^j U I4J* dJ j v ^ 1 Uj i i\ \ <j£ j
<Mlq % ^LL^JJ 458 huriif-i muteme 4 458+4= 462 Ijaklm geleli bug tin bu kadardur '*H(p
58^,1 jl 58 vanrdiir b-^ L L^ /llq ) q I L> , ;U ^j 1138 ilahTniig 'adedidur bugiin L Lg-1
309 katib ga% olali bu kadardur 5 bu iig ^adediiij bugunde cem 1 olmasi beniim vahyuma
§ahid-i 'adldiir ilatil birj dord ytizdedur 6 halcimfig gildugi iki big yetmi§ sekizdedtir katibug
firari iki big iki ytiz otuzdadur ^^-^ ^■^^ Au^x li %zlz misrlye hitab ider hakimtig
sirnni fa§ eyle §ehab gibi s tokurj zalime \**e>j 295 bu dahi bu ^adeddtir ki helaki bu c adedde
mutarassiddur y bu kadar a*dad delalet ider ki hakim ve katib ve bu adamlar varii
gondurmesidur misriyi tasarruf etdurmek igiin van! de padi§aha tayanur oqa hidmet igun
gali§ur H ey van! arkani tayadugug divar yikilursa gorstinler ondan soya neye tayanursin
bire echel halkullah bir hamziyye §eyhi dinstiz battaluq f akabe kadlsi sentig yanunda
mu'min ve mutedeyyindur dlnsuz kafir mel*un senui) felek misluiji geturmemigdur^isanuij
ve mehdlnui} zuhunna sebeb sensin al-i V>smanuq tahtini ber-bad iden sensin ^ L*jj. *i j
<jj$i (2) denilen zalim van! degtilmisin degme bir zalimiiq adi zikr olmami§dur kur'anda
senuq ziyade mel'un olduguqa delalet ider L^i. ^f j nehy ile amlduguq §errtigden allaha
siginurum 7 zalim lakin bir nminan-i kalb virmi§dilr allah te*ala ki birj dahi gondursen vehm
(1) Kur'aii ; Al-i 'iniraii (3),55. ayet
(2) KurVtii ;Tiilia (30K 42. avet
94
gelmez elhamdu lillah ** ey klifir sen *ilmiiq ile ihtiyarluguq ile bir sabi padi§ahi nasihat viriip
cehlini ve liamakatini izale etmege sa*y etmeyup onun hatin igun §unuq gibi bed ffli
irtikab idesin u ol cahil sen echelsin ol tasik sen miilljid velidensin cehltiq sensm §eytan-i
cehliiq haklmdur 21 soz beniim degiildiir ey dinsiiz (Si-hP' o ^»" ;i ^ Cr* 4 ^^* ■*•>*' sensin
ve sentin etba'undur fS^/-" 0-*^J-" *^' (**"+ (1) *isadur ve mehdldiir ve bunlanq
etba*idur eorkendini ne sin
53 a
hikaye hoca nasre'd-dini gormi§ler ki bir agacuq ba§inda tistinde durdugi daluq a§agasini
keser ey hoca sen tistinde durduguq dab kesersin o dii§ince sen de dii§ersin ~ dirler inanmaz
kesince kendi de dti§er sOyleyen adamuq ardindan yeter adam sen beniim du§ecegiim bildiiTj
4 beniim olecegiim de biltirsin baqa haber vir ne vaktin oliiriim dimi§ ey hoca ol gayib bilmek
^ degiildiir ondan seniiij dii§ecegiini herkes biliirdi dimi§ yok elbette diyli ibram idince dir ki
e§egiiq ne zaman yellerse ol zaman Oliirsin dir hem oyle olur imdi ey zalim van! sentiq
eger padi§ah olmaya idi etuiy di§i ile yemek kasdin ider hisabsuzdur ya bOyle iken ° merkeb
yellerse dal da yikilmi§ bulmursa sen seni nirde bulursin meger gdzden gayib olmak sihrini
de biltirsin evvela ^ 3,x*JI jf^j 2539
2541
erba'a gicesi bir sahrada yalquz gezer imU§ilm bir 50k halk biliirdi yanoma yakm gelince
tutun " didiler bir ka£ j etrafunii ihata etdiler bunlar beni hem tasarruf hem katl etmek imi§
muradlari mefyus olmca uzakdan bir ses geliir Js fiUJI (t+A* jb fitL lJl^^
jjj*l\ <jM cS-^I J* wLoJL^lc fuL>\ L ^Jx. 4JJI 0^-q--ii
2541
16 erba'a gun kubeylu T l-*asr esvabiim sererdtim ta§rada hafiz didtikleri zalim §akirdtim olsa
gerek ' mektebden biri geliir imi§ beni gordi camftin ardina tpgn getdi onuqla olmadi
kaginp tukiirdi 8 getdi buqa nice tahammiil olinsun ki gaynlar cehelediir onlar 4 ulemanuq
me§ayihiiq kadnn bilmezler diyeliim ya bu kafir dinsiiz iy ku^an-i ^azimiiq tecvldini okudi ve
kavSide-i burdeyi okudi ve kur'ani cem*an hatm eyledi buqa simdi u deccal dininden ziyade
ri^ayet lazimdur idiyorlar ya bu deccaldan soqraya kalursa miisliiman olan miiftiler buqa
nice fetva viriirler evvela beniim *afv etmek ihtimalum yokdur 22 ben etsem allaha c asT olurum
hafiz ben seni allaha ismarladum beniim hayfumi senden allah alsun ^ bu mertebe olmi§
deguldur bunuq baqa etdtigini kafirde ve mtisliimanda ve ceml^kitablarda gormedUm ve
i§itmediim nice ideyiim tahammiiliim allah vire i§it zalim deccal oqa gore rfayet eyle
hafiz efendiyi gor ki saqa ne mertebe tapmi§dur sentiq ne mertebe halis kivama ri^ayetde
terakl^i lazimdur
95
53 b
ey kafirler bu kadar meWul olmayan yiizden agzab ne i^undtir hakkug 2 takdlrini bozmak
i^iindiir siz mahall-i helakuquzi bu agzab ile bulursiz 3 bunug zarari baga 'ayid degiildur
sizediir beni bu ate§lerde allah siibhanehu ve te'ala kal 4 eyledi igumi siz yilan ile tpldurdukga
allah 'ilm-i lediinni ile toldurdi 5ij sog 5 olecek oldugumdan sogra toldurui} ta yeriimden
kalkamaz olayum goriig allah dahi neyler 6 riisvay-i 'alem olug ciimleniiq ragbeti bi'l-kiilliye
getsun sizi isriigiiz kalmasun ey deccal 7 seniig cehennemtig baga 'ayn-i cennetdiir ahirete
ikhalum ziyade olmaga sebebdiir ben §imden sogra 8 hayat istemem ancak oni isteriim ki
koltuguqa giren koltuk vezirlerin saga du§man 9 olalar ekber a'daq onlar olalar sog istediigiim
allahdan budur sen nice beniim §akirdlerimi 10 ve dervl§lerimi ve ziyade dostlanmi saltanat
kuvvetiyle baga ekber a'dami onlan etdiig 1J seniig de her kimden ziyade sadakat umarsag
ziyade ihaneti ondan g5resin 12 beniim i'tikadum da budur ki *isa a.s. bir dahi niizul eylemez
sen cm aglayup bildiigiinden 13 bu ezayi idersin peygamberlerig beddu'asi yerde kalmaz dirler
baga bu beddu'ayi etduren allahdur bu du'anug icabeti mukarrerdur bi-ihtiyarum ben du'ayi
saga derun-i dilden etdiim 5 kabuh kendine mufevvezdiir ey dfnsiiz benden saga §imden girii
hayir yokdur aldanm l6 gifler yflz ile hedaya ile dirseg umma baga §imden girii sog iKanettin
ne ise ol eyle baga ziyaret nSmiyla kimseg gelmestin baga seniig yumu§ak cevabug *°
gelmesiin vallahi ve billahi ve ta'IIahi §eytandan bugzum saga ziySdediir geltirsen 19 fcayir
etmezsin baija dmsuz eellad gonder baga dlnsiiz sOgerek gazab ile gelsun 20 dlnsiiziin kihcini
kimndan gikarsun yalin kihf ile gelsun dihsUzIeriin giilerek 21 gelsiin seniig ihanetunden
gordugiim hayn bir kimseden gormedilm anamdan ipsah 22 saga olan 'adavetiini bir kimseye
olmami§dur ben fan! oldum benden bu kadar *adaveti 2? iden saga allahdur sen de kendiigi bil
ki ne dlnsitzsin ne mel'unsin ne kafirsin 24 baga bu sCzleri ilka idup stfyleden sen idiigiin
bilurken sdyleriim seniig 5 maksudug beni suqh idup katliime sebeb olsun diyudiir seniig
ilkam ve muradmi 26 bile bile sOyledflm allahug muradinda ne idugin bilmem baga zalimiig
muradinca soyle ben i§umi ' bilurum diyii vahy eyledi misra' f^M fS^^<i^ cjl/ oM
ol i§ini bensiz hem bilur
54 a
2542
yevmuna'l-hamls ey misri seniig i'tikaduqda §imdi rii'esa-i halk Ijamziyyedur 2 senuq
vallahi ve billahi ve ta'IIahi kasemlerinde muhatabug onlardur ya hamziyyenug 3 bu vecihle
kaseme iiikadlari yokdur ya sen kimi inandurayum dirsin cevab 4 iki vecihledur biri
l]amziyye olmayanug kasemine inanurlar biri de budur ki 5 beniim muradum ey zalimler beni
hamziyye oldi sanmag dimekdiir zlfa diline kasem olan bu *asirda 6 hamziyye olmadugina
delalel ider hamziyye kasem ider takiyyeten ve seiren ikide ugde ma 4 lum olur 7 bir su'alda
misnnug hamziyyeye var ya bu tayife birbiri mabeyninde kasem lazim 8 gelen yerlerde
birbirini c aceba ne ile inandururlar ola zlfa bunlardan bir 9 §ey*e rtikad selb olmi§dur
sirlanna vakif olmayam sureten inandurmak igun 10 kasem iderler muhatabim inandururlar
amma birbirini ne ile inandururlar ola eger dirlerse u biz dayim birbirimuz ile bari§iguz bu
soz xehtdiir zira esma-i kulub mutekabiledur elbette 12 mukavemet ve husumet bi'1-kulliye ref^
96
13 ^_ u; to
olmaz olursa noksana delalet ider kamil insan odur ki alemde her ne var onda mevcud ola
bunlar ise miikemmel ancak bu *alemde biziiz dirler bu kendilere biliirlerse bir *azab-i
elimdiir ki misli yokdur
2542
5 harms gun birader dir ki bir yigit geldi bulu§mak ister dir gelsiin didlim stfal etdiim
gergerden imi§ silaya getmek isterum dir eger mektub viriirsegiiz ileteylim dir birader ' bize
bir mektub yazuij didi nola didum dir ki ge<;en send bizum yunus *ammi hacce getmi§ 1X dir
adam getdtikden soijra ffkr etdiim yunus istanbula gelmi§ haberini biz i§ideli iy iki ay oldi
haccac geleli hod (i? ay oldi bu soz yalandur dirken bu ayet u vahy oldi asla *aklumda ve
* 4 " ** * " oi — . * * *
fikrtimde yok iken hisab eylediim iki tanh-i kebTr ve tevarih-i sagire ondan ziyade allah
te'ala hamd u §iikr-i kesTreden soqra ayeti bu mahalle yazdum dostlara teb§Tren ve
du§manlara ragmen dn+* tS^ >* J o^" <ij^ 4 ^-" J (1)
54 b
1 hamis gun Im ^i m*JI j 2 f y ^ il |*£*1* 4JJI ^U^J \jj$±\ \j±* I <>oJl l*J L
^jj-tfj-* J^^LJU dJLIIylcj 4-UI \jJlJ\j f^-l-'X |«-fcwJul<J^i f4l4wJuI |*i-Jl I Jfr L,m ; ^1
oj^L ^mi f2) 4 mi'at 2800 mudgam miidgamun fih 260 huruf 77 vav 6 77+6= 83
2800+260+83= 3143 5 m^ada'l-mi'at 662«maM ma fih 1625 emir pafa geleli fi 2563 ahad
220 esma-i mucerrede huruf 36 662+1625+220+36= 2563 ma'ada^mi'at 662 elif 3 662+3=665
mfat-i mudgama 400 allah 66 400+66= 466 hakim geleli bu gun bu kadardur 6 zalimlerin
t 7 - R * *
zarafetle yunus ammi o!mi§ iken ' mektub yazdurmak i?Un geldukleri giine ° musadit geldi
zira mektub) yarmki cum a gun yazayum dimi§ idum allah teala razi olmadi el-hamdu
li'llah siimme el-hamdi li T llah ne gam ben gafilsem de allah hazir ben uyursam allah
uyanik ben cahil isem allah c alim ben kor isem allah 12 baslr ben sagir isem ne var allahum
samTsiz uyudursiz allah uyarur siztin de muradmuzi viriir mekren ve istidracen uyudur
sorjra beni uyarur sizi J uyudur siziig hile gozince karmca izi gibi belurmezse 1D allah
te*alanun hilesi de siziinkiden edakk ve ahfadur enbiya ve evliyasmdan gaynya fehmi
muljaldur onlann da tefhim ilediir fehm ile degiildiir ilham iledtir *ilim ile degiildur 15 ey
kailrler siz allah ile ba§a gikamazsiz siz cemi hunerleriqtizi gosterdigtiz iy allah te ala dahi
bir hunerini tamamen gostermedi bu kadar gosterduki akallti mine'l-kallldtir 2() bire hayinler 3
( 1 ) Kur'an ;Alizab (33), 4. ayet
(2) Kur'an; Maide (5X11. ayel
(3) Kuran; Gafir;(40)J9. ayet
97
{ egeip beniim yazmak mufadum degul idi lakin biraderi musallat idiip elbette selam yaz
didiirseler gerek idi yiizimiiz duymayup hatir igiin beiki yazayduk } '^
55 a
2543
ctim c a giln duha vaktinda iki yigit geldi bid bogaz hisardan biri istanbuldan imi§ biraz
musahabetden soqra biri dir ki sizi ** ltlak etmi§ler ne *aceb gitmezsiz dir na'am didiim
rodosda da ltlak etdiler bursaya vardum kiz oglan ehliim var idi dahi ta*ctlluk olmami§dum
5 vardum gaynnuij buldum birin dahi aldum oni da aldurdum hatta ikisinden de zinadan
oglan togurtdilar soya bir enure aldum iki ay olinca om da aldurdum kadiya vardum
beniim daVanu dinle diyti ben sentlrj daVaiji diglemege korkarum dir a*yan-i vilayetden
yedi kimseye haber gonderdum beniim daVanu kadiya dirjletsiinler diyti nola didiler kadf
tekrar haber gondiirmi§ 1U gelmesiinler ben onuij daVasini dirjlemem diyti imdi bu ziilmi iden
padi§ah olmasa kadi ben bu da*vayi dinlemese korkarum dimezdi ben bum kursFde
soylertim did urn bu sOzden sorjra bi§ giin durdum bi§inci giin ferman geturdiler limyeye
siirdiler §imdi muradlan bu itlakdan beni tasarruf etdiirmekdur bundan cami* iginde
olmasun dirler 4 dftcibet om da irtikab etdiler 15 geluij igeri girug size ne gostereytim didiim
girdiler bugun kirk bir gundilr §u minberii] depesinde yaturum cami* i^inde tasarruf etmegi
de ihtiyar etdiler 17 bakun §u kepengi ben nuhlanu§dum ta§ra £ikinca birin dahi a?nu§lar
bilinmezdi asa ile kakjdum a?ila dii§di kepengiin iistiinde bir adam dayim gice ve giindiiz
19 20
bekleyiip turur gahi mu§ul mu§ul uyur hac turak gefurmi§ gel juni dinle diyeyiim
1 21
didiim belki bir derdmenddur dogerler ya sogerler diyti soylemediim didiim ben
divanemiyem ki §unun gibi siyaseti gekiip evime getmeyem onda siyasettim nice 22 olmak
gerek ki §u derdi gekup kalkup gidemem didiim allah yardimciq ola efendi diyerek
gikdilar getdiler { kepengi 'asa ile a§agadan kakinca heniiz nuhli degiil imi§ kepenk a§aga
du$di 2538 ahad gun delmi§ler idi cumli giin agildi} (2)
55b
ilahl-i aga-zadeniiij tahnfis-i parsanuijdur (?)
1 cilve-i envar-i zata mazhar u mueella bizuz
a£ goziin dervi§ kim dtinya vu ma-flha biziim
(1) Bu kisimsayfamn sagina yazilmi§tir.
(2) Bu kisim sayfanin sagina yazilmi^ur.
(3) Bu §iir,Azeri §air Sabir (1861-191 D'in Agazade Mehmed Dede'nin gazelini talimisidir.
98
2 sureten insanuz amma'alem-i kubra biziiz
varis-i c ilm-i lediinni ITdem-i ma*ria bizuz
3 vakif-i sirr-i rumuz 'alleme'1-esma bizuz
4 asuman-i 'alem-i rumut) mtinevver mahiyuz
padi§ah-i miilk-i ma'rianui} temafa-gahiyuz
5 ntikte-i esrar-i f a§kuij mu be-mu agahiyuz
fakr ile fahr eyledtik mtilk-i feragat §ahiyuz
6 laubaliyuz egeip 'arif ii dana biztiz
7 si vu du hat okuduk barla cemalinden *ayan
ustuvarumuz yeni bildik ummet-i vusta biziiz
8 sirrumuz da cilve-ger oldi ruh-i cananumuz
§iikur kim ma^lum idiindiik derdimiiz dermanumuz
9 hiieeet mukadder biztim her nagme-i efganumuz
mazhar-i munla-yi rumuz mesnevl burhanumuz
10 salik-i rah-i haklkat vasil-i mevla biziiz
11 tolsa esifr-i hakikatla nola dtinya evi
feyz-i nievlana ile ke§f oldi sirr-i mesnevi
12 ageh ol ey arzumend-i niikat-i ma'nevl
bizde sirr-i muhammed nutk-i pak-i mevlevl
13 mahzen-i genc-i ilahl sahib-i esma bizuz
14 biz ki olduk can u dilden bende-i al-i *aba
olmazuz dergah-i ehl-i beytden hergiz-ciida
15 mazhar-i ihsan idlip $unkim bizi itdi hlida
bende-i evlad-i ahmed hak-i rah-i mustafa
16 mlirtezanuij gakeriyuz *a§ik-i zehra biziiz
56 a
1 gun celal ile cemaleoldi mazhar nutkumuz
zehrdur du§manlara ahbaba kevser nutkumuz
2 diijleytip nola helak olsa 'adular nutkumuz
munkir-i al-i 'abaya tigdiir her nutkumuz
3 kahir-i a*da-yi dlniiz seyf-i mevlana biziiz
4 kerden-i cana 'uhudiyyet olaldan bendimiiz
da'ima tergib-i rah-i *a§k oldi pendimuz
99
s5r nedur sabir biziim sultan-i devlet-mendimiiz
hazret-i sultan-i *a§ka kul idelden kendimiiz
firka-i naciden olduk *urvetifl-viiska biziiz
2543
' §u ilahl de §u mahalda yazilmi§ bulundi nirden yazmi§uz pe§iman oldum ve'1-hasil ° bu
kepenk ahad gun agildi hiinkardan izin olmaymca kadir degullerdur velakin " sekiz kimsedur
buni a^anlar kadidur haklmdiir dizdardur 4 azab agasidur ™ karaba§dur ramazan begdur
vayvadadur hatibdiir eger padi§ah ** bu kerre de siikut iderse tahkik kendinden oldugini
ctimle halk da bilur ^ eger bunlarin hakkindan geliirse kurtilur tuymadum 'oziir olmaz bursa
kadisi 13 daVani diijlemege korkarum diyince ben klirsTde bu i§uij padifah oldugin * 4
soyleriim didiim bi§inci gtin nefy fermam geldi bi§ giine dek haber hem padi§Ttha ** vardi
hem bursaya geldi mabeyninde derya variken istediigi haberi uzak yakin ^ dimez o giin
i§Idtir istemediJgini sekizinci yildur ben bu siyaseti gekerilm dahi ** i§itmedi hiikkama
parsim gormedi g5rse kormiydi diyerek derd-mend parsi *° kafasa korlar dahi h_aberi olmaz o
i§itmeye tursun allah i§ini bilUr ^ kubeylii'z-zuhr emir ca'fer bekir gen? §avu§ iigi geldiler
ah vali haber virdiim a^lan 2 ^ kapuyi gosterdiim ve bu yazdugumi yanlarinda okudum hayr
ola pazar giin biraderii) ^ yantnda agmi§lar hatta hi^kmurj tozi hasir iistine dokilmi§ idi
svikut etdum cum*a giin ^ 2 cemVat i£inde a?ayum didum bugun cum*a gun bi§ gtindiir bu
kapu agilali didtim
56 b
cum*a giin 2543
1 UjJ ^*^Hi *U**J! ^iOi j bJyl OJ*)** jf*^ w^ 6^ f je ir^* 5, ^' J^ (1)
^LiLuc^ grn'.nJl JUj LL* ^cLLJJ LLo,^* wJu f *■$* jl 1*1 j** wjl£i JLJt! c^jj^j
£hd&\^a xu: a^j^ ^ LL <iU e^e <j' 4-UI ^f+z £bL|*Al jS j <ibiji i^b
^ v '»n'ill j ti&u. *UjJI ^-U^ bu *ide ve va*da kirk bir gicedur bugun minber depesinde
yaturum 6 tavana ziyade yakin yerde delduklerin duymadum biraderii} yanmda iken
delmi§ler ^ hatta tozi hasir iistinde tururdi gelince hikmet ile o giin iistindeki ° bekqi mi§il
mi§il uyudi bire nekbeti seni misirh (2) boyle beklemek i§fln mi kodilar ^ didiim bir jki giin
hareket etmedi iki gunden sonra vine ba§1adi ne zaman ™ uyursam tavani clnger beni uyutma^
ta ziyade uyursam iner kagidlan kitablari " hakime iletiir o da o giin ne yazdum ise om yazar
alikor irte gice ^ yine bOyle ider her ne kadar §ey 3 yazdum ise cumle hakimurj defterindediir
vanlye ^ ve hiinkara gtmdtirmekden hali degiildiir 2543 ^ cum 4 a namazindan sorjra ta§ra
(1) Kur'an ; Nebe'(78), I8-22.ayetler ~~ ~ " ^""^ ' ~ "~ —
(2) Metinde "misri" §eklinde gefen kelime sadece burada "misirir §eklinde gegmektedir.
100
gikdum dii§en kepenk tahtasim eliime aldum ummet-i muhammed ^ bu ne haldur hurja siz ne
ma'na viriirsiz bum paz5r gun a?an ni^iin ^ agdi evvela beni oldiirmek kasdi ile midtir yohsa
tasarruf etmek igiinmidiir *' didiim ciimlesi siikuta vardi hatib efendi sen ne dirsin didiim
c aklumuz ^ kasir bir ma*na viremediik dir hakim efendi sen hiinkar haklmisin ne dirsin 19
didiim soylemedi efendi bunlar seni severler o'gillangdur ben seniiij c&susuqum 20 biliiriim
bunlar seni severler dir casusmi didiim eved §ahid olun 21 didiim sen hlinklr haklmisin bu,
haberi pltdi§aha yaz misri didi ki bum z/ kimse delmedi lahtda oturan padi§ah deldi didi'yaz
allahi seversei] 2 ^ didiim nola didi fatihadan soijra ciimle musafaha idiip tagildilar hayr ola
57 a
2544
1 bu gun sebt gun bu ayet tulu' eyledi j^\JS ^jL> l$->i fuLLlt^iiS ^i ^JUl JJI Jli
^JL^ L*£ LI L^-c ^ I j*\ fS^ ^ ^ fl-ha leyle-i beratda her emir muhkem beyan
olmur ol beyan ohnan emir biziim katumuzdan 4 oldugi halda ya*ril kizb ve iftira deguldur
gergekdiir siz om 9ekme sipari§ 5 etdiiijuz p£di§aha g5ndtiriii} diyii tahkik oni biz
gSndiiriiriiz bila vasita-i 6 hakim yahud <j*j ^JJI <jUj <^w-* ^1 <^r!-*j^j (2 ^ misdakmca
hakim eliyle ^ om biz gondiiriiriiz sen elem gekme dimek olur gdriir) imdi yalanmi imi§ misn
8 dahi all ah vairm imi§ yalan gikarmak kasd iden zSlimler tarihini gDruq ki 9 reyb ve §ek
kalmaya mVada'1-mfat 1105 ahad-i esma 422 miat 900 huruf-i esma 117 1105+1439= 2544
JXLJI £*j j <^JJ »L Ji j (3)10 gafayib bundadur ki bu ayet leyle-i berai I] hakkinda
nazil olmi§dur berat gicesine musadif geldtigi ne mutize-i kiibfadur 12 imdi evvel emir
muhkem cum'a gUn cemVat iginde soylenen sozler oldi ve ol giin ^ meemu%ya yazilan s5zler
oldi hazret-i allah buyurur ki ol soylenen ve yazilan ^ emr-i muhkem- i musaddak biziim
katumuzdandur ya^nii biziim vahyumuz ilediir kizb ve buhtan degiildiir ^ om sipari§ etdiigui}
yere irsal ideriiz yine sebeb kilaruz biz hiliirtiz ™ dimek olur goreliim allah neyler hemen
hayrola bum yazdum hakime gondiirdum ki 17 hiinkanna gOndiir diyii bilmi§ olsun duymu§
olsun <j^J\ £*d o* ^It f SLJI j ^gn .i ' .L L I jj^ <^ Jj*+ ^ j***^ ^ u' (4)
t^-^JI c5«^e J* J O^l JyH *m J 2545 19 ahad gicesi bu kadar beyyineden soijra
sekizler ittifak ile yilani akitdilar 20 sabahi ramazan begiig hazlne-dari ile karaba§ dervT§i
el ele yapi§up cilve 21 gOsterdiler resulu'llah ^jjoi**w li f^^^j didi ben *adem-i
icabetlerine razl idiim 22 her bir beyyinede hirer yilan akidurlar cum^a irtesi odun ta§itdilar
gicesi yilan akitdilar z - 1 deccal kavminui] kMari budur ah §eyh ah §eyh ah §eyh
57 b
' ey baija zalim deccal hor haklr zelil za*5f olan allah beni parya etdUn 2 biz hakime inanmazuz
kendimiiz irsal ideriiz didiigiin ne oldi §imdi sentirj ki ^ onlar igiime yilan irsal etdiler sen
(1) Kur'an;Duhan (44),4.ayet
(2) Kur'an;Enfal (8), 18.ayet fg^>
(3) Kur'an;lsra (18),81^yet ufi?**^ ,
(4) Kur'an;Ra'd(13),l Layet ^%^S tf 1# '
101
baga ol ayeti vahy eylemesen ben ol 4 sozi soylemezdum bu yilani benum igtime salmazlardi
sebebi sensin ey kezzab * tagn beni deccal elinde mu'azzeb koyan zalim tagn ben §iradiye
dek deccala ^ kul oisam bu 'azahlang birini gormezdtim baga e§ek diyenler gergek dimi§Ier
ki ^ sencileyin ugursuza kul olmu§um fakir ve za*if zelil 'adsm kapusim ° §almi§um allah
deccal hem seniig helani virstin hem saga kul olanlann belasim ^ virstin seniii} ancak dillerde
bir ismiig var oda unudilsun goniillerden ^ mahv olsun zalim mevcudu'1-ism maMumul-cism
bel ma c dumu'z-zal sensin ** yoksin kime feryad ve §ikayet ideyiim bu sozler de*abesdur yoga
her ne dirsem 12 'abesdiir *kbesdur ^abesdiir
2545
3 ahad gun zalim ferzend hakim gice yilani akitdi gunduzle gotiirdiigi adamlan ^ gondtirdi
varug gorui) nice oldi diyu ey kafir dihsiiz nice olayum dahi canum ** f ikmadi gekiyorum ey
dlnsliz ferzend casus bu kadar sa*y etdun ha bogivir *" kurtil hiinkanm gOreeegun gelmedimi
gice ?ekersin bu rnihneti beniim ucumdan oldtir u beni de kurtar kendin de kurtul adam
gondiirme haberi benden al ben de oliirum ^ sen de 51ursin van! de olur bunlar mu c ayy^ n
olanlardur ^ sayiri hisabsiizdiir evvel ve ahir soziim budur ben siztin ha§iguzug
kiyametiylim 2 ^ It.;* ) ^ f^\ J-*. l^-^j <j*f w*^ ^ v^^ - * fr* Ijh U"' Ijl^t'imU
Injva f , JUI - j I j*aa j^-o^l L I jj^X^ 21 tag canverlerinug saydi nice mubah ise 22 siz
iimmet-i muhammed degiilsiz ve sayir kitabilerden de degOlsiz siztig de saydtguz 2 ^ eyle
miibahdur ben deguliim muhah iden allahdur siziig hasmuquz allahdur ben degtilum zalimler
24 ramazan giksun da bakug toza siziig tumanuguza beqzer mi goriig 25 j ^\ Ji^wl
58 a
2546
<^4-J 5 imdi emr-i *alem devri olursa labis melbus ve bil-^aks ma^kul mahsus ve bi'l- 4 aks
eyzan 6 ve ffl-hadls her varak bir gayn varak ustinde ne kadar turdi ise altinda clan ^ varak
sograki ne^ede onug ustinde ol kadar ^urur sadaka resulullah imdi hal bOyle ® ise ey §amatet
ve surur ile bugday dogenler 50k da mesrur olmaq sevinmeg ki " bir gtin olur ol d5gdugiigiiz
bugday adam olur kalkar siz de bugday olursiz ^ onlar da sizi dogse gerekdiir zira emr-i c alem
devridur ^1-^ & -^ U5 dur bu didugum ^ nefsii'l- emirdtir fursatuga mesrur olma bir giin
de me^uz mecbur makhur olursin c akil 12 olan ne sevinur ne me*yus olur bugtin baga ise yarin
sagadur aniggiin kamiller ^ kabz ile bastdan gegmi§lerdur niibiivvetlerine ve risaletlerine
^lul-^a^mluklerine ve &atmiyyetlerine ^ mesrur olmazlar kezalik veliler de ke§iflerine ve
kerametlerine ve teceililerine mesrur ^ olmazlar fiitiityatda dir ki ^1 *J **jx* "^ j^ jiij
-uic <j* *J^c> jUj Jal d£<j* U^ yJJj* J^^'j ^^lj^ o^UI
(1) Kur'an; Nazi'at (79), 10. ayet
102
ya ahiret devletine mesrur olmayan kimse diinya devletine ba-husus deccal iltifatma
mesrur ve magrur olur mi ya kendi ebna-i cinsinden olana *° onui} igva ve lgrasiyla bu kadar
eza ider mi ey §eyh bu sozler de bugtin seniii] haluga miiriasih ^ dii§di zlra bunca zamandan
beri buglin seniii} bugdayuijda olan §amatet *avamda sipahda 2 ^ yeiygerilerde ve cebecilerde
ve sayir pay-zenlerde olmami§ idi ol munasebeile ^ zuhur etdi ma c zur ola Jj*t ^1 j
J .MnJ I <jXi+± fJ ^j\j ^Jl bu mahalle gelmi§ iken ta§ra da ^2 hortildi artdi pencereye
vardum §eyhtii} gergek ogh dibek yaninda divara at gibi binmi§ turmayup 2 ^ benden yaga
kagirup tiikurur ben de tecelliye kar§u tiikurdiim yaninda stifeha 90k 24 oni^ bile su? siziiq
degiildiir §eyhtiqiiz olacak papaz dlnsiiztindiir siziii) ne suguquz var diyerek 2 * geldiim
geldtim hortlayi hortlayi hakime haber vermege getdiler zlra casusdur her ne haber 26 zuhur
iderse yazup hiinkanna gondiiriir anuijglin fcaber viriirler
58 b
2547
1 • 2
leyle-i slilasa ol §amatet bugdaycilanq eseri bu gice yilanug biiytigin akitdilar meger
hunur) igiin imi§ gice yusuf ile giplagi gosterdiler ke-enne bunlardur dimek isterler ey
karaba§ dervT§ §eyhine muhalefet ider mi o senden bl'at etmeyince baga kiymadi sayiri de
kez&lik seniirj baija dostliguij kadimdur bursada 5 karaba§ geyhurj bir heni§erisi var idi
kendinden bi'ath imi§ bu bize elbette baqa bi f at vir dir seniiq §eyhui] yetmez mi diyii bl*at
virmediim bu dervl§ ise bir ay eglenmez istanbula gider sergitik ider soijra karaba§ bir gun
bursaya geldi isma'il agasi da bursaya gelmi§ idi ikisini da\et etdiik isma^il agaya dimi§ ki
mi§n nakis imi§ y eger kamil olaydi biV isteyene tereddud etmezdi bl'kt virurdi biziim
dervl§umuz bi*at istemi§ virmemi§ dimi§ meger dervl§i kendi tenblh etmi§ bTkt ile ve
mtilazemet ile taVrde ve ir§ada ve sayir kelaminda ne sOylerse unutma gel bunda baja
soyle diyii bi*at virmediim ve lakin 90k geliir giderdi bir giin biziim §eyh efendi senden
ziyade havf ider nediir ash dir ben de didiim ki eger allahdan havf etse benden 14 havf etmezdi
ta kendiye Oyle soyle nola diyerek kalkdi getdi zalimiii) ifinde benlik sevdasi olmagla
nirde bir kamil i§itse om yemeye sa*y ider ta ol zamandur 16 'adaveti bu faklre ^ ^^aaJI
•>^~w bildtiginden kalmasun allaha siginurum gayn *' kimsem yokdur siirgiin degiildiir
siirgiin namiyla sultan muhammed beniim iizerime tav§ancil ° yapdi g5ndiirdi ki bu tav§ani
yine kendi cinsinden bir tav§ana sayd etdureyum diyii ibtida geldiiginun sabahi genq ogh
iki dervi§ ile pa§a limam semtinden seldiler bize ugradilar nirden geltirsiz didiim gelebiye
gusl icab etdi gusl etmege deryaya varduk dir sorjra tiz tiz kag kerre dahi etdiler bir ka?
kerre de ramazan begiig hazlne-dari ile yalrjuz goz gordiim bir kerre kendi iki ogullan ile
camili bize geldiler 2 ogh boymndan ridasim indtirdi pederine de sende ridani indiir dir da
indiirdi {ta fc am yerken ben hazir degiildum ism^il agaya dimi§ biziim dervi§Ierig
miivacehesinde s6ylemi§ ki gayrete gelsiin bi^at virsun diyii virmediim} - '
59 a
1 9
bundan soijra buyiigi kugugine getur malcramam dir aldi kagirdi hortladi makramanun
(1) Bu kisim sayfanin sagma yazilmi§tir\
103
igine tiikflrdi eline virdi o da aldi koymna kodi imdi me§ayih 3 arasmda rida §eri*atdur ikisi
de rida*i indurmek ^eri'ati kaldurmaga remzdur hortlayup makramasina almayup ku$ukden
aldugi yine remzdur ve'1-hasil dimek istedi 5 eger biziim oglumuz ile tekarriib isterseq biz
raziyuz elem gekmezuz imdi ben bu hali agmazdum 6 eger buqa bu kadar izhar-i 4 adavet
etmemi§ olsa ta ol zamandan beri adam e§ekdiir ciimle ' ogillannui} ve dervl§lerinuq vesayir
sufeha*-i limyenug sigar ve kihannurj yaninda ya l ni saqa §uncilaym bir bal tutakh gul
yaijakh kiraz ve §eftalu buseli allah saqa 9 visal 'arz ide kiymetini bilmeyesin e§eksin hatta
suya ta'yin olan dervi§i ™ yanumuzdan ge^dukce bir e§ek agarak geger gayn ile soyle§iir bir
e§ek sQzini bulur soyleyiirek geger §erlerinden allaha sigmdum siirgiin etdiikleri tekyesini
gaynya virdiikleri * ciimle setr igiindur i§de kaziyye bOylediir emriillahun biz olalum kendi
*fsa btiyiik ogh mehdi " kugugi allah olsun tig ulu meratib var mevcudat iginde onlar da
bunlann iigunde miibarek olsun birini istemem yer ve gok ve ciimle haUj; §ahid olsunlar 15
eger ho(r)tuldudan havfindan s5yler bu s5zi dirsegiiz vallahi daVa-yi merd ideriim ie> i§de
gemilerirjuz yarin gidecek olmi§lar geturdiiguguz adamlar bile getseler gerek imi§ 17 bundan
eyii fursat olmaz gice ile sekiz ya on danesini gonduriig sabahdan fikarlar giderler
maslahati gormi§ olursiz ey §eyh ey hakJm ey ramazSn ey kadf ey dizdar iy ey *azab agasi ey
voyvada ey hatlb hem en hortuldinug bu gice zamamdur eger siz o 2U i§i baga idebiliirsegiiz
ben ne geygamberiim ne mehdTyiim ne insanum ne misriyiim eger idemezsequz hem
peygamberiim hem mehdiytim hem misriyiim hem insanum velakin ey ugursuzlar allah beni
muhayyer kilmi§dur 22 kabula va*dum kabula her kankisiyla *amil olursam razldur ol miilkini
bo§ komaz *aciz 23 degiildlir ancak beniim gftijliira evvel ve ahir riibubiyyet istemez
'ubudiyyetden gida almu§um rahati bunda ^ 4 bulmu§um ve ^dmiir de ahire irdi bVhusus
za 4 fumda §u halde ve §eyhim vasiyyed insilahdadur
59 b
/'i^.njlj fd-cb /lis,A.;t -Wi j JrfjJI J v>A" ^U^L<^JLL Juii ^1 j J-JJI ^ ^Lf^JI
jw^-t <5j^l j-iljN* <ji <^c ^^^ o-' tf ^j I* ^j***'' (*>"^ cir^*'-" ^ rububiyyet
benum §anumdan deguldiir d5rd bi§ ehliimi ve *iyalumi ve evladumi terbiye ve siyanetde b
haklanna ri^y^tde ba§a gikamadum bir alay halkug bo§ yere §u kadar *6murden 5tiiru y
lrgadi olmak beniim neme lazimdur dunyama mi ahiretiimemi padi§ahlarin zalim ya^adil
olmalanndan beniim ahiretiime nef^ve zarr nediir evvelde ma 4 lumdur ki ben kendileri arayup
1 bulmadum beni gugle gekiip ortaya birakdilar yuzlerinden biij blzarum lakin
nubuvvetumuzi 12 imtihan murad ise dimekdiir muradum yohsa talebiini yokdur beniim de
§ubhem del^ olsun 3 peygamberler masunlardur 'ismet-i hakdadurlar biricik geliig ben de
( l)Kur'an,Necm(53X 29-30, ayeUer " " " —
104
g$reyum I4 ma*summiyum yohsa mahzulmiyum dimekdur muradum gayn deglildiir
J^-u*JI <j*4-> y*j ^3-JI JyL> aJJ\ j c5->+JI £^ <>* w^ |*^-JI j
2548
16 erba*a eiin diinki sah sun vallahi da f va-yi merd ideriim didugiimiize mukaddemen 17 ta
*u§akda iken bir ilahl dimi§ idtik ol ilahlye bu s5z muriasib oldugmdan 10 ilatii bu mahalle
kayd ohndi evvelki beytinui) tanhi ile hisab idtiq goriiq ziyade ve noksani varmi
19 bulan cem*iyyet-i kiibra olur saf
viicudi olur anun ha ile kaf
u dilile eylemez daVa-yi merdi
gCrjiilden himmetidlir nun ile kaf
21 olur mi zati bu mevcudatug ol can
olur bu gun ana a*za u evsaf
99 -
^ nitekim can olur mahfi bedende
gerekdiir ola mahfi kutb-i etraf
T\ - ~ " ' '
fena meydamnuq merdi olan er
niyazi gibi etmez ol kun laf
24 mi*at 1100 huruf 45 elif 2 cem^an 1147 big d5rd yiiz kauad ilahisi sflyleneli bu gun bu
kadardur ol beytUg larihi bu kadardur
60 a
3 dunki gun ol sDzi vahy etdi bug On ilahuiug tandi ile tahkik etdi ve bu hadis ile te^d etdi
kemal sozde degiildur hunercltir gorelum hiiner nicedur hilner de siziii} hareketiirjiize
mevkufdur dayim hoylediir sizden olmayinca 6 bu tarafdan bir §ey zuhur etmez 4 aded-i kebui
evvel beytiirj bu vechinedtir esma 1729 ma 4 ada1-rai*at 747 huruf 45 nukat 22 elif 2 te§dFd 1
cem'an 1729+747+45+22+3= 2546 *aded-i s~aglri birj dord yuz kanad afdum ilahisi
soylendiigi giindendtir ° miat 1100 ljuruf 45 elif 2 cem'an 1147 i§de insan kapularmdan 9
siirileniig gogi ya azacigi allah katmda eyledur ki bir §ey*e elbette §u i§ olur dise kasem
etse allah onug kasemini mebrur kilar ma^ haza ki ol siirenler onuq sozini yalan etmege
saV iderken allah oni ger^ek ider 12 imdi resulullahug hadlgi yalan olmasun vallahi ve billahi
ve tallahi siz beni sikemezsiz al-i *osman padifahi gelse iizerime tursa aVanma tutun
§um tasarruf idiig ben size mu*in olurum dise al-i *bsmanug 5 ibtidasindan bu gtine gelince
olenleri de dirilseler ceml'isi 'an sarnimi'l-kalb 16 padi§aha yardim kasdini etseler ciimlesi de
mahrum olurlar muradlanna irmezler ' fyasru'd-diinya ve'1-ahire olurlar misrlye bundan emn
gelmi§dur ^JJ x+L\ («Ji.4H x*±\ 18 hadl^ug taflhi de bu vechiledur mfat 2500 el-ftibarii'l-
ideam-i huruf 43 mudsam 4 elif 2 cem'an 2543 *adede ma^adal-mfat 673 elif 2 673+2= 675 19
§ey^an dili *aded bundadur u karaba§ §eyh(in gelduginug on tpkuzincisi sail yigirminci
isneyn idi 675 bugun bu kadardur
105
60 b
1 - *- - 2
su*al ey misri sana emn nedendiir bize soyle ta ki bize yakin hasil ola cevab egergi emn
vahy ilediir velakin hasmi iskat igun delil getiireliim ayet budur 3 ijS f£+ ^ ^1 jj Jli (1)
\iS 2->iA<jSj ^Jl iSj%> jL£ -xJ LLjJ ^1 4JJI ^^ Ll^ j^jJ^^jSj ^Jl c5jt 5I
UjaJI <^i 4 imdi bentim adum da lutdur beni livataya 5 sa*y etdtikleri i£iin allah ve resDh lut
ile zikr etdiler her soqra gelen ev velkini 6 cami'dflr lasiyyema hatmui} ma'nasi odur ki cem?
peygamberleri ve velileri cami'diir her birintirj ' sirri onda bulunur dimekdiir kur'an-i 4 azimde
cerrn* kiasas-i enbiya hatmuq halidiir her bir ° halini bir nebiniiij yiiztinden beyan etmi§dur
tefslrlerde yazar ki hazret-i lut a.s. bu sozi soyledtikten sogra allah orja riikn-i §edfd virdi
gayn maglub olmadi I0 ya'ni kavmi kendini tasarrufa malik olamadilar i^lerinden gikdi getdi
emln oldugi halde U ve kavmi maglub makhur olduklari hSlde ayetiiij zahirinden mefhum
olan jJ imtina'i 12 olmca ma*na dimek olur ki siz galebe iden d\i§manlarm §errinden halas
olmaga ^ nolaydi ya bentim kuvvetiim olaydi ya bir kuvvet sahibine istinadum olaydi amma
olmadi diyinceye degin gergek yok idi ondan soya allah orja riikn-i §edTd virdi zlra 15
resulullah buyurdi ki *uJI tSj\{ 0^ ^ Y a ^ vallahi lahldk lut a.s. riikn-i §edfdi 16 buldi
oga istinad etdi emne dahil old] dimekdur riikn-i §edfdi buldi diyince rukn-i * 7 §edid om hifz
etdi emln etdi dimekdur hemen riikn-i §edfdi bulan emTndtir riikn-i §edid ^ darii'l-enandur
L-J <j\S J^o j**^ riikn-i §edidindiir tahakkuk niibiivvet ve risaletdiir la^siyyema ki iy
batmiyyet ile evvelff reyb ve §ekki mtirtefi^olup nubUvvetinde mutehakik ohcak emln olur
20 evvel bavfi oldugi ya ntibuwetinde §eki oldugindandur ya nebl ve resuluij ma'sum
olduklanm miitehakkik olmadugmdandur nubuvvet ve^smet tehakkjuk bulinca emin olur
JUL * L^ ,-* j '*+*£> J^ t iu£i <j*h>*>\ hal-i hatmiyyet gergek olinca misri siziin
ar^ladugunuzuq hilafmdan zuhur ider |«J \~* ^JJI <j* j^-jJ 1^* J^^Lti JU U5
gji..'iy ^j^r! zevat ma'al-esma 2306 ahad-i esma-i miicerrede 171 nukat ( 38 huruf 31 elif
1 cem^an 2547 tanh bu vecihledlir
61a
1 ya $ ni siz misnyi araduguquz yerde bulamazsiz araduguguz semt serabdur 2 serabug suyi sizi
kandurmaz lakin allahi hazir bulursiz bilmem cemalma ma^har olursiz 3 ya celalina mi
orasini bilmem sizuq zannuguz rabbuijuza nice ise eyle bulursiz siz mi$r!yi eger gergek ise
§oyle etsun dirsiz allah size misnyi sezmedigiiquz yuzden izhar ider 5 ya zannuijuza g5re
dirsin ya nifiin hilafinda zuhur ider siz dayim soz ile ya rflile 6 gorindugiiijuz semtde
bulmmaz siz allahi da bOyledur ^annundasiz imdi hilafinda zuhun 7 A aym zannunuzdur
q±j £lj*j L^jl ill-^ kime bahane bulursiz kendi igiiijiiz allah ta§ ider
(l)Kur*an;Hud(ll),80.ayet
(2) Kur'an; Iniran (3), 97. ayet
(3)Kur ? an ; Ziimer (39) ,47. ayet
106
L*J^ <j*j~d* L»j^-L ^h^f^-" O^ J>\j*^\ ^Llffj w kozaga kurd girdi y kelebek
gikdi evvelde o kurduq igi kelebek imi§ <J-^JI fc^L I <>* /^ic f^LJI j *° ey zalimler siz
misnyi aramazsiz e§ek ararsiz misnyi melekut ve ceberut ve lahutda *?rayan bulurnn ki sen
nasutda belki £hurda arar iken bulayum sanursin 2 siz adami tanimazsiz adami esek sanursiz
imdi siztirj z^nnuquzda e§ek adamdur J ya siz esek ile adam farkini bilmeyince adami
adamdan nice fark idersiz biricik kendiquzi de i4 goriiij ki mesh olmi§siz belki nesh
olmi§siz belki fesh olrm§siz dahi haberiniiz yok tognyi egri gorentiij gozindediir egriluk
yeter ey mi§n yeter yeter ey ebter yeter 16 sen yazduk?a onlar oldi dahi beter
2549
hamTs giin gicesi yilani akitdilar gSzlim yiiregiim §i§ ah ile cami*uij iginde gezerdum
ta§radan ya ma*bud sesi geldi meger $avu§ iy ile topfi ba§i imi§ geldiler neme geltirsiz
bentim ne ziyaret idecek kalum u kaldi i§de i^tim yilan ta§um §i§ bakurj goriirj didurn
bilmi§ olug sultan ibrahim de sultan muhammed de bu tahtda oturan da yahudTdur 2 ben
bunlanq elinde oliirum lakin taht tatanndur ne gam oliirsem 23 din-i islamuij ehibbasma
sebeb oldum el-hamdu lillah bunlar dini kaldurmaz din 24 bunlari kaldurur didtim getdiler
61b
i o
ya iimmet-i muhammed ya ehle'l-Tnian ve ya ehlel-islam vel-miislimrn ben olurtim
§imden girii lakin ciimlegiizuij ma'lumlan olsun §imdi 3 tahtda oturan §eb-zade mustafadur
elbette biz padi§ahumuzi 4 gdrmek isteriiz elbette diytiij eger sultan muhammed §erre kendini
'ay an 5 gostertirse bilfln ben batilum hakkumdan geliiij eger tahtda §eh-zadeyi bulursaijuz
biliirj liak pey^ambertim peygamber oldugum ger^ek oknca 7 taljl^ik biliiq sultan ibrahim
sultan muljammed §eh-zade mustafa ■ yahudllerdur padi§ahui]uz yahudl oldugmdan ma*ada
ehliiijuzi y ve 'iyaluijuzi levendlere tasarruf etduriir razl olursaijuz tahtmda 10 ibka idiiij ve ilia
tatar mtislumandur dln-i islamdur varui] om geturiig tahta oturdun ben size hakki beyan
etdiim siz biliirsiz bunlar zShiren yahudl soyindan olmak ile yahudfgayretin gekerler amma
i'tikadda hamziyyedurler yanlarinda cenii* muharremat miibahdur her milletde *adalet *
vardur hamziyyede yokdur bentim size ahir vasiyyetiim budur kabuh ve *adem-i kabuh 15 size
miifavvazdur siz biliirsiz sultan muhammed atdan dii§up Sleli ° bugiin hamisdiir §a 4 banurj
yigirminci gunidtir alti ytiz elli iki gundiir 17 bu haber haber-i vahydur teftl§ idiiij bir giin
mukaddem ya mu'ahhar olmi§ olursa da yine batil olmi§ olayum ta didtigiim gibi
bulmazsaquz ben batilum hakkumdan geluij bulursaijuz i§ gorui} soiya nadim olursiz
JjjLf 4JJI jwI^JI j £^J! <^-ll j wfl^JL|<icl 4-Uij wU-Jlj^ ji A^SkjiJl j
62 a
soziimu isbata vahyumdan ml'ada §eyhiiq Vnkasmda delil gostereyiim 2
Lji-» j \jjJ± 4JJI J±c jfrL-> j 3141
f^jQ^^Jl j*LI ^-ij 1599
( 1 ) Kur'an; Tank(86),9.ayet ^""~~~~ — — — — ■ — — — ___ . . _
107
muVeme 6 elif 1 misra 1 3141+8= 3149 misra 1 1599+1= 1600 bursadan gikah bugiin bu
kadardur i§de kirkardan kirk erba v in olur artuk eksiik deguldiir f-**j q<±*j*J\ (*LI 600
ahad 51 elif 1 600+52= 652 beyt-i sarii
!*-*• ^^ v* Jjl r*J <*
ahad-i esma-i mlicerrede 122 huruf 24 te§dld 2 elif 1 122+27=149 f>JI liu* ^ic- li-fe J^e
jjZ**** lfr*l&± j fevt-i sultan 652 *LJI fU:>! ^L^c! ^L^JU^J^I ^J! oUI bx U
zalim ramazan beg bir tesbih virmi§ idi bugiin hidmetklnna virdiim viriiij diyli 5 zalim
gice yilani if time saldi bugday dogmege gondiirdi dayim *adeti eyledtir mukaddem bugun 6
otun ta§idur yilani saldukdan soya bugday dogmege gondiiriir re^sii'l-hamziyye zalim ey
zalim beniim katlum seniiq elindediir 9ah§ursm ki hem katl ideytim hem bilinmesOn dirsin °
sen c akib-i savmsm yine ramazan geliyor c akib ate§ olgeriyor hazirlamyor su*al Mia tahtda
oturan §eh-zade mustafa diyecek ne var sultan mustafa nigun dimezsin dirsei) sultan olaydi
a§ikare olirdi ismine hutbe okunurdi sultSn degiildtir annjftin sultan dimem altiytiz elli iki
glinden bcri gizli sultanlik ider §imden soya 5§ikare oidi hutbe de riammi andursin fcabui
iderlerse sultan hamziyyediir 3 su va l di olali bugtin bii] ikiyiiz yetmi§ yedi giindiir i§de bugiin
taht padi§ahuna cumle taglardan yuksekdiir 4 isa %leyhi's-selam ol taguq batmi§ I5 suymi
gikardi yaW neslini bulda buldi gikardi isterseyiz iyurj isterserjiiz 16 baturui] l y * ji" . f w ^1 j
62 b
1 gorui} imdi zalimler A isa *a]eyhi'$-selami ftldurup kimi ihya idiyorsiz cem L etdigCiqiiz
odunlara yine cayir ?ayir kendiijiiz yanurj ^alimler sizuq mis&luijuz §ol ejder tpguran geyik
gibidtir ki nice zaman karmnda velediim var diyu seviniir zahmetin geker togurinca bir gun
nclik yer ka^ar na 4 am yahudl olanlar 5 seviniir Vzin kayirmayanlar seviniir dliii olap r irzi
oianlann ba§lnna " bu bir at§dur ki bir ate§e beyemez canlanijuz £iksun zalimler siz beni
Oldurince f ah§dupz hasiluyiz bir yahudiyi g5z gOre padi§ah etmek igiin imi§ evvel
billnmczdi zulmin; tcfennile iderdi bugilnden soya ciimle cevami' ve medaris y bey 1 -! yahud
olur yahud ta'ifesi £ azlz ehl-i islam zehl olur 10 u^J^\ J^ fj* f2) olur lii d^JUi ^1
iJil L^Lfel ij£,\ l>l*-^ j U>^**iil 'L>j$ Ijii-j *ayan olur ya sen ey misri emln oldum
dirsin nicun olursin 12 olmam dimediim bunlara sikilmem didiim ben oliirsem dlnum olmez
peygamberler majrlub olmazlar u dimek dinlerini yagma etdiirmezler dimekdiir yohsa 4 isa
'aleyhi's-selami gSrmlha gekdiler circTs ve zekeriyl ve yahya ^leyhi T s-selami ve dahi
nicelerini ^hTd etdiler magluben olmediler 5 ce^edlerini virdiler dinlerini ihya etdiler
nesimlniin bir dervi§i derisi soyilurken savma^isina geliir neslmiyi §ughnda gortir
meydana varur derisini soyarlar goriir bir ka? kerre varur geliir soya nesimT dir ki dervi§
ne gok geldii] getdui) dir ] ^ sultanum ben hayretde kaldum ne haldur meydanda derini soyarlar
sen bunda farigu T l-bal oturursm dir ki bir alay kilabuij elinden halas olmaga bir deri ile sulh
(1) Kur'aii; Kehf (18), 29. ayet ~~* " " "" — —
(2) Kur';tn; Ibraliim (14), 48. ayet
108
70 71
olduk ^ deri onlann olsun i§de biz getdiik diyerek postini eginine alup halebuij on
kapusindan da selam idup ?ikup getmi§ biziim de neSI isek mu'cizatumuz veil isek
kerametiimiiz oldiigiimuzden soijra zuhur ider el-hamdu li'llah zalimleriij iltifatlan ytizini
gormeziiz 23 goriirsek de kabul etmeziiz aldanmazuz 4 akibet §eKid ohnca sa'y ideriiz
63 a
1 lii* ^i\ &j\l OJj*^ L fr>- *M J ' j^^ 1 J^ ®**& f&*" v* J^Jte
mi'at 2500 mudgama 50 2500+50= 2550 jiO ; jgw 2550 ma'ada'l-mi'at 426
mi'at-i gayr-i mtikerrere 2000 aljad 110 elif 1 2000+426+110+13+1= 2550 esmaM ya'iye 1377
2550
ikinci cum*a gun tavanuq ikinci kapusim agdum tavanda bekleyenler iniip gikmaga
zahmet gekmesunler diyti 4 hemen bolayki tiz hala§ iderler idi her ah etdtikfe hem ytiregiim 5
hem yiiziim ve tutaklanm §i§mege ba§ladi bum gSrmedum idi 6 bir ay vardur bu derde
mtibtela oldum getdiikge artmadan hall degiil ' arkam uzerinde zanncmiasam tiz kurtilsam ne
var ey zalimler sikiviruq 8 halts olayum size yoli asan eyledilm tirabzan tistinden 9 nerduban
gibi iner Qikarsiz
2551
^ sebt gicesi kapuyi da a?uk kodum zira dii§de gfirdiim H deccal baqa cahil dir ben meger
echel imigum bir kimsenliq ki hasmi anda padijah ola oija kapu kilidlemek cehldiir kapuyi
£iinki va*d 13 etdi ki onui] saip ihaneti zahir olicak tahtim £aynya viriiriim diyti muradullah
tahtinuq zevahna sebeb oni kilmi§dur o tafctindan 5 ge?erse ben de bir deri den nigiin
gegmem §uncilayin bir kOpekden bir deriyle kurtulduguma razi olurum gikdum kapuyi
gice a?uk kodum
63 b
2551
1 sebt gtin sabahdan birader geldi dedeler gelecek imi§ biri kaym mustafa gaynsi ria ma ( lum
dir 2 ni^iin geltlrler didiim vezire 'arz-i hal sunmi§lar oglanlardan otiiri ** seniii] elli akfe ve
hayfuni alinur sanur imi§ yigirmi akfesini oglanlara etmi§ otuzim yine saqa virmi§
§imdiye dek almmayan akgeyi de alsun dimi§ ondan 5 otiiri gelecek imi§ dir serdar ogh
gelmi§ bursadan bu haberi o geturmi§ dir 6 bu bir fitne-i r a£!medur goreliim neye miincer olur
didiim yine bir mekrleri vardur ' ben gafilsem allah gafil degtildtir §erlerinden allaha
sigindum kitab geturen $avu§ vazife key virmezler imi§ bir kagid yazurj bu kitabi gonduren
devletli tognldur dimi§ " idi istemem didiim idi bu kerre bir yiizden dahi suret-i mes'ele
kurmi§lar hayr ola
2553
i^neyn ey zalimler misri siztirj hileleriijuziii) ba*zisim 6grendi amma siz misnniiij
hilelerinden birini ogrenmediqiiz evvela siziiq ada§malani^uzuij gah olu(r) amma anacigina
(1) Kur'an; Tevbe (9), 64. ayet ~~ ' " "" ~~ ~ ~™— ™ — —
109
1 1
targinhk gosterdiigi ne igiindiir <fah olur ziyade targinhk me'mul iken yava§ goriindiigi ne
igiindiir siztirj bu iki hileye f adem-i vukufmjuz mukarrerdiir saniyen ilka etdiigiiguz
ma c nalarnj ba*zisina tabi^olup me*niul degiil iken ba*iisina tabi* olmadujsri meVnul iken "
ne igiindiir vukufurjuz yokdur hiknietde on su*al vardur ki tevakkuf olinmi§dur ya*ni her
kim cevaba miitesaddi olursa cehlindendtir bu hallerde ° onlar kabilindendiir salisen misfi bu
arahkda 51ecegin biltirken sadmandur * bundan ma ada 610m cumlenui} menfun iken onui)
mahbubidur nice oltimdiir ol oliim ki mahbubdur bunlarda ciimlequz hayretdesiz rabi'an
eger mecnunsin 21 dirseijuz timar-haneye nigtin komazsiz biliirsiz ki timar-haneye gireni
64 a
hafta gunlerini bilinceye dek korlar soip gikarurlar siziiij igiiqiizde * ne kadar kimse vardur
'omriniin gunlerini haftalanm aylanm yillanm tamam hisab ider 3 misri kadr-i tevanh-i esma
istihrac ider bunlarda 'acizlersiz hamisen 4 siz padi§ah degiilmisiz ben siziiq igiin cami'iin
kapusm aguk korum ki 5 g5ri§giler gelecekdtir gelseler §u maslahat nice hatm olacak ise olsa
diyii 6 nigiin gelemezsiz korkaklik idersiz sadisen misriyi allah size 7 zahiren nigiin zelll etdi
4 aciz etdi batman nigiin *azTz etdi kavi etdi 8 bunur^ simnda siz nice *aciz iseijtiz misn de
Vcizdur yukaridan beri 9 zikr olanlar egergi hiledur lakin allah hilesidiir misiTniig de vukufi
yokdur ki netice 10 nedur togacak kizmidur oglanmidur hayyemidiir yahyamidur 11
meryemmidtir 'isamidur mehdimidiir hiidamidur hemen soiy hayr ola 12 sabi'an ciimle *aleme
saltanat kuvveti ile toldurdirpz ki misri fasikdur 13 facirdiir kafirdur menbaVl-fesaddur
gididur *arsizdur gayretsiizdur diyii 14 yiizine kibar tiikiirmege istinkaf ider oldirjuz erazil-i
nasa gele gdre 15 gingene tukiirdur oldilar boyle iken ctimlerjiiz ondan nigiin korkarsiz 16
yamna gelseipz en a^aguz elin opersiz du*Ssin rica idersiz vazifeler 17 taVIn idersiz altunlar
g5ndiirursuz kabul etduremezsiz bu ne haldur bilmezsiz 18 vel-hasil yerde ve gdkde olan
mahlukat siziiq de kim idiigiiijuzi ve misriniiij de 19 kim idugin bildiler ancak bir meydana
gikup giire§mege kaldi orja da her gice 20 yol gozlerim geliir gider yok ancak bir yilana bir
evden ta§maga bir de erazile 21 bugdaya dogdurmege guli|ilp kagirup tiikiirtmek §artiyla
buija kadirsiz meydana 22 gelmege kudretihjiiz yokdur *acizsuijiiz $ak bildiigiiijuzden kalman
zalimler
*
64 b
2553
1 isneyn gun kuheylifl-W biraderiij karpuz koydijn odaya varmi§ geliirken 2 ramazan beg
muhammed aga salis gavu§lar gelurler imi§ esna-i musahabet de diinyaquz 3 ahiretuijiiz
maVnur ola diyince diinya ma'mur lakin istemem didiim *6mrii]uz uzun olsun dir 4 "omriim de
seven dostlarnj olsun didiim geldiim mecmu'ayi elume aldum ibtida 1 5 bu ayet geldi o^j' (1)
l^ milt-i gayr-i miikerrere 2900 ahad 253 2900+253= 3153 bugun € aded bundadur
agrebdiir a f cebdur ki artuk eksiikgelmedi 7^j)lot * l^l^L^^LLU ^j *iLLx£ A^^il ^i'L
m^at 900 ma'ada'l-miat 682 mutemesi ile esma-i ayet-i nasa 1317 huruf-i gayr-i miikerrere
(!) Ku^an; En'ain (6), 122. ayet ™~^ ™ —
no
tjf^uvjJ^ 314 nukat 13 mu'ceme 10 13+10=23 1317+314+900= 2531+23= 2554 11
halk-i *alem sanurlar ki enbiya ve evliya giizel sevmezler 12 guzeli bunlar severler siziiijle
enbiya ve evliyanuij giizele 13 bakmakda farki kur'ana bakmak gibidiir siz kur'ana bakinca
kelimesini i*rabim 14 maliasim haklkatim meclzim mutala*a idersiz enbiya ve evliyS
ha^ayil^ini 15 esrarini rumuzim i§aratini tevarihini gozlerler kezalik gCzle de 16 bakdukga siz
§ehevatla bakarsiz enbiya ve evliya hakla bakarlar 17 beyt
65 a
$j*#j ^^ ^ &£ ' " i .; > t *i i t ? 1 ^j^-iLt j
2 *ulemaM nas kur*am ararlar ma'na bulalum tank bulalum diyii ma*na ve tevanh 3 enbiya ve
evliyayi ararlar bize bakur) diyti nitekim ca'fer-i sldik buyurur kur'anui] tecellisi vardur ya*nl
hakkun dostlanna kur'an iginden tecellisi vardur ehli olmayana tecelli etmez Jl* U^ ^
^4*J (jl^Vl buncilayin mahbub ' yuzinden hak *a$iyanna teeelli ider tessellT viriir
mahbUbuij haberi 8 olmaz mahbub ancak bir ayinediir gOrineij gayndur gayn degiil 9 'aynidur
gayn oldugi bir sanidur siz ayineye bakarsiz 1U enbiya ve evliya ayine i?indeki cemala
bakarlar imdi bir goz ki ayineye baka ol g5z ifinde tecelli iden cemal kanda goriir fususda
yazar ki ayineye bakan ifindeki sureti gGremez igindeki surete bakan ayineyi goremez
*acebdiir & $\j goniil her neye Ijasd iderse gordiigi odur gOnliirj maksudi olmayan 14 gozine de
girse g5rmez bu mucerrebdtir insan bir §eye ziyade me$gul olsa gayn ne goriir ne i§idtir
gah olur bir gozden bir ahir kimse bir $ey* goriir gOzOq saljibinUf) liaberi olmaz 'acebdur
kudretullaha nihayet yokdur iskenderiyyede kadiri tankinden bir §eyh var idi ibrahim
efendi dirlerdi ° kummelinden idi big elli tafihinde onda idum bir bu?uk ay tekyesinde
turdum bir gun miinasebet ile dir ki bir kaymum var idi cezayire getmi§ idi hayh miiddet
2( ^ eglendi bir gun bir gemi geldi haber virdi ki onlarda bir gayn genii ile geliyor diyti 21
oglumi yanuma aldum iskeleye vardum deryaya bakar iken oglum sevintirek 2 eve getdi
validesine varmi§ ana ben toyimi gordiim geminliij iginde geliyor dimi§ 23 ogul nice gordug
diyince babamuij goztinden g5rdiim dimi§ dir
65 b
2554 sail
velhasil oliip l?ak nun ile dirilup nas iginde ol nur ile gezen dayim zulumatda gezen gibi
olmaz *acebdtir zulumatda ^ezenler kendi halleri miizeyyen geliir nitekim huffa§ giceyi
sever §ems nunna isti'dadi olmadugindan beyit
hallak-i cihan ^aleme kildul^ da tecelli
herkesi bir lial ile kilmi§ mliteselli
(I) Kur'an; Vaki'a (56), 79. ayet
Ill
hu dahi ma*lum olsun ki enbiya ve evliyadan gayrmuq g5qli gOziniiij ardmca gider g5zi
neye bakarsa goijli oni goriir amma enbiya ve evliyanuij gOzleri goijiillerine tahi*lerdtir
goijulleri her neyi gormek isterse gozleri de orja bakar oni goriir goqiillerinui} istemediigine
gozleri baksa da gormez gozleri gah bakarken y gOniilleri bir §ey^ dahi g5riir ki gOziqiig
ondan haberi olniaz gozleri 10 gogiillerine gok yalvarur miilazemet ider biricik bakduklarina
goijlillerini de " bakdunnca meger bir gayet *acib §ey* ola ki gozuq hatin igiin goijiil de
ikbal ide nur-i hal^la diri olanui] hali budur
2554
13 sah gun baWl-W ziyade uyku galebe etdi kalkdum minber tistinde bir mikdar yatdum
uyumi§um muhammed kapu galdi kalkdum giicle indiim °ogsiime 15 bir agn yapi§mi§
tutaklarum §i§mi§ o getdi birader geldi biraz iiziim yedi 16 ve getdi ey zalimler beniim
katlumi da g5rtirsiz amma a§il mufadiquzdan mahrumsiz 17 dirken bir gayirdi oldi tahta yere
dii§di yikila yikila kalkincaya degin gayb ° oldi ta§rada bir yigit namaz kilar imi§ getiirdum
eosterdum var soyle o 19 dlnsiizlere ben onlariij ba§larinuij kiyametiyiim didiim vardi getdi
20 bugiin sabahdan ta ikindiye dek bugdaycilarm hortuldisi rahat 21 virmedi uyutdilar igtime
zehri saldilar c akibetinde tavani boyle etdiler 2 tig gtinden beri igzab etmege sa*y iderler
idemediler idi 23 tahtayi kopardilar bir gunde miriareyi ba§uma yiksalar kurtilsam
66 a
1 ey zalimler sekiz iken tokuz iken cumlegtiz el bir etdigtiz 2 goniil bir etdirjtiz itlifakla geltiq
begun ey kafirler ey mefiinlar 3 ey deccallar ey ebriaM can ey ebnaM §eytan hemen geltlq ne
dinsuzligunuz var ise i§leg ey islam yaldizh kiiffar ah§am namazini 5 kildilar mii'ezzin
muriacata 5 jruoJ^I 1*^Jj* J f^ ^' j**-£ f >?-" 6 didi du'adan soijra bu ayetiig
ma'nasi nediir didiim batib siz bilursiz 7 allah bustin sizi yarligar erhamifr-rahimindur siz bu
giin tavani agdnjuz eyii sevab i§ledii}iiz sizi allah yarhgar yine bugiin ramazan bi§ gun
kaldi evvelde bir kerre bi§ gun kala gikarmak istediijiiz yine u giinidiir ey mlislumanlar ben
bi§ yildur §u §ehre geleli bu siyasetlere layik olacak ne haliime muttali^oldiguz didtim biz
sizden hosnuduz didiler 12 ya bana bu ihaneti iden kimdiir didtim bilmeztiz didiler bilursiz
~ n 14 & -
dimezsiz lD didiim igeri girdtim neylesiinler padi§aha nice kar§u kosunlar ^ her biri isa degiil
ki kargu turalar *isanui) ise kamna nice di§ 5 biledtigin goriyorlar
2555 erba'a
16 lead? zalim bugiin erba*a giin getdi isneyn gtin gemiye girmi§ idi gice gemide yatdi sail giin
7 sabahdan yine gikdi erazile dunyanug §eyfanhgin etdurdi dibek tistinde kubeylifl-W 8
yilani akitdurdi ba c da f l-W cami 4 tavamni kirdurdi bir kapu dahi agdurdi erba*a giin topin
atdurarak gikdi getdi ey tahti ba§ina kara olasi 20 dlnstiz yahudl o kadi deguldiir sensin ey
ctihud sensin ey minted sensin benum hasmum kimse deguldiir ey yahudl ogli yahudi ogh
yahudl seniin ba§uija bu misri kiyametdiir kiyametdur kiyamet ne dilden otersen ot
66 b
zalim *isaya sentiij 'adavetiii] kadimdur sen *isayi garnfiha geken dinstiz yahudisin Msa da
yine o *isadur ey kafir ey dinstiz * i§tirji gerek kadryiizinden gerek hakim yiizinden gerek vani
112
yuzinden 4 i§le 'isanuij hasmi sensin senug hasmuq 'isadur bu yolda 5 beniim yakam seniig
eltiijde misiyen beniim eliimdediir ol nasiyeyi 6 bir gayn nasiyeye degi§iir sanma cumle yer
ve gok ehli §ahid olsunlar beniim senden gayn hasmum yokdur sensin ^alirn sensin dinsiiz
8 sensin ciihud f ariud miirted sensin
2557
ciim'a gun sabaljdan zuhra dek agzab etdiler lahammul etdiim hasan gelebi didiikleri 10
mifezzinlik etdi ta soiynda du*ada tazim ile gihar-yar-i giizln ervahiy^un padi§ah-i din-i
islam selametligiygiin allah rizasiygun fatiha diyince bi-karar 2 olup ta§ra gikdum ey
zalimler mahluka ta v zim idersiz zalim padifahi ta'zlm ile 3 du 4 a idersiz ya allah size netdi ki
om tahkir idersiz didum mu'ezzin arslandan 14 gayn her kirn gikarsa bu tahlpri da'im iderler
bakurj tavanurj ba§ina gelene p'are pare 15 etdiler bu ihanetleri dinsiiz hakim Ogredur tenblh
ider didum seniii) etduguq du c a dm-i islamda olan padi§ahadur bu zalimiii} dln-i islSma
ihaneti ' vardur allah te*ala bum tiz giinler de yog idiip iimmet-i muljammedi §errinden halas
° ide diyii fatiha okuyup yerime geldiim bu va'zuq iizerine mahmud yazici oglim Ijaklm iy
yine <jL±^ I *l j± J^ okutdi velakin bu semte yapi§di misnnuq ta istedugidur umarum
fethe sebeb budur in§aallah 21 yunus emreniiq bir sozi vardur
istediigumi buldum a§ikare can iq inde
ta§ra isteyen kalmadi zann u gum an iginde
ideliim allah oijara evcumtizden yiirimege ba§lamaymca i§ agilmaz hemen i§ gOriirj ey
hakim sen misnyi ta'clz idemezsin lakin vaktmi ve sa'yuu gozediir
67 a
1 ey hakim biz dSrd kannda§uz dOrdimuz de bu yolda can virsek gerekdur 2 bunlar
mukaddem tasavvur ohnmi§dur aya bunlar henuz ba§lamadilar bu i§iiij dahi soqi3 bilmem
uzakmidur evvela diriim eger ba§larsai}uz c£na minnetdiir oq sorj olmah oldukdan sonra 4 tiz
halas oldugumuz yegdiir biz size oldiirmek hasta etmek ta'unlar figekler $ikartmak 5 her ne
kadar hastalik var ise ol tasarrufuquza inkanmuz yokdur velakin Oliiyi dirildemezsiz 6 09a
kadir degtilsiz ve giine§i magribden geturmege kadir degiilsiz ^^JJL ^L aJJI^I (i)
wjjull <j^> Lj-l o U <3j*i-U Q* 7 nice getiirsiin bunlari allah subhanehu ve te*ala 8 hazret-i
*fsa 'aleyhi's-selama miitize kilmi§dur hazret-i ibrahlm hatir igtin ahir zamanda 9 "Isa
'aleyhi's-selam yuzinden bu kudretini de izhar etse gerekdur ^j f ^L*J1 4-J^ ^.aJI JU
*j+ ^ 4JJI ^jJx f^i\ ^J wlju,rfL ^ji±*j+L\ ± U * J J hadlsiiij misdakinca 11 hazret-i
ibrahimurj nemru di mebhut etdtigi sozi tasdik ider *isa a.s. 12 ile hemen siz i§ goriiij allah
i|ini gormege *aciz deguldur ey zalimler 13 bunui) gibi bir agir maslahatui] elbette S0131 bo§a
q lkmaz bu kadar zamSndan 14 beri ate§i olgerilen barutuij bir gatlamasi vardur goreltim nice
olur 15 siz bizi tazyik idelum didiik^e ^ayn-i tevsl'ohyor nitekim oliiyi taracik 16 kabre korlar
ba'zisina allah te'ala om semavatdan evsa 1 ider imi§ goqul kabirdiir 17 tardur gah olur *ar§dan
gig olur allah te'ala kudretundendiir insan *acizdur 18 f«-J j^j-o-^il 4-t^l *U j-gJ LiuuJI ^ j
(1) Kur'an; Bakara(2), 258. ayet ^~
113
j*CjjL-> fj U tf^c *J-y£ Jji^ ^JIjuL aJJI ^U j.n t'i..^ <jJ^$ j^ j ^1 £>£-> («J U
2559
21 ahad ibtida^ramazan cem'an ittifak ile mii'ezzinlige sabah namazina mahmud yazici oghm
Qikardilar ciim'a gun olan va'zurj hilafin etdiirdiler va*zdan soijra oglana bir yaranila haber
3 gondiirmi§ idiim bu sefahati ekseriya o da ider etmesiin §imden soya kendini halk
i$inde arar idiim diyii bu kadar tenbihden sorjra elkh rizasiy?un fatihe diyii istihza eyledi
cema'ata i§de m(i*ezzin idecek bu sefih imi§ bilmemi§siz bum
67 b
evvelki mtfezzin hem allahdan korkar hem adamdan utanur hem ne dirseg tutar o mti'ezzin 2
olmaga layik degiildiir bu layikdur bum idiirj zifa siz allahdan korkmayam istersiz didiim -
velakin bu tolabi §imdi geviren casus hakimdiir ramazanuij ibtidasmdan yakmaga ba§ladi
alah ona da ii$ gun mukaddem imama tenblh idiip imam 'acizlendiigini gormi§ idiim imami
hasta etdi §imden soijra giinde birine bir §eytanlik ogredup 6 imamete mifezzinlige gegurse
gerekdiir iki aydan ziyadediir ta§rada kilarlardi namazi 7 hortlamagi unuldilar idi ah$am
ibtidaM teravihden yine ba§ladilar ta'lim ° casus ile egergi sekizler ittifalpylediir velakin r^is
budur zifa bunui] y adi $alih diir 'adedi ez-zaman *adedincedur imam ^allniirj radiye'llahu te*ala
*anhu 10 L*U <i,*+*JU 4JJI ^^ f ^ ■ i;ir ^LjJI 5U iil didiigi kelanimuq U iginde
olan ez-zaman budur mehdi ki gunibdadur imam hasan r askerin(ig yedinci oglidur
buyurmi§lardur ki j*l*-5U p ^iiL* i§de ol magribde 3 mestur ve gayib olan mehdi
§emsiniig tulu'ina bu zanian sebeb olsa gerekdiir 14 sebeb olmasi Isaya eza iderken zuhur
ider i§de zaman bu ez-zamandur 5 mehdi gayibdur rarnazan o ramazandur ramz yakmak
ma*riasindadur ramazan 16 ate§ile girdi zamanila cam\ c i?ine §imdiye degin yazilanlann hilafi
zuhur 17 etmedi her ne ki yazilmi§dur hilafin idemediijtiz bu i§leduklerii]iiz *akibdiir
*akabediir bu ramazanuij yokujidur ba§umuza nice yazilmij ise ideceginuz y odur dahi
ayagumi kirmadiguz dahi burnumi kirmaduijuz dahi alnumi soymadnjuz 20 hep bu derdler
beniim ba§uma gelse gerekdiir elbette hac yolinug kurbamna bir ni§an iderler ki * allah
yolinui} kurbani idiigi bilinsun diyii *isa 'aleyhi's-selamuij §armihda sureti bir diirlidiir l
deccal elinde mecruhliei de bir diirli dahidur bu da zuhur etmelidiir ki hak peygamber idiigi
^ ziyade vazih ola imdi ey casus siz her ne diirli ihanet idersegiiz 'isanuij §erefine
( alametdur halk-i c alem *isadan mehdi haberini tasdik etmege bu mecruhlige biirhandur
68 a
imdi zamanug bir vechi de budur ki zaman mahmud 'adedincediir ramazanuij ibtidasmda
ez-zaman zaman ile ezaya ba§ladi r akib savma zaman ez-zamanui} kucagindadur 3 nice ta^lim
iderse eyle ider bu dahi §ahid-i ( adldur 4 isaya ey casus bileydug ki hal bc>yledur onui}
yiizinden ba§lamazdui] ezaya gor imdi imam 4 ali radiya'llahu ^nh seniii) 5 giiriiguni nice
bulmi§dur bir vecihde budur ki zaman 324 bu kadardur huruf-i esma 11 bu kadardur nukat-i
esma-i mu c ceme 5 bu kadardur cem*an 340 bu kadardur misri 340 de bu kadardur imdi ez-
zaman zamana zaman 7 ile ezaya ba§ladi c akib savmda bu ugtin biri kav bin ta§ bir(i)
8 * Q
^akmakdur elbette ° bunun bir ate§i gikar ortahgi aydin ider mehdi nir de sakh ise gosteriir 7
114
halk-i alem §iibheden kurtulur ey casus hemen i§ iizerine ol ki bu i§ seniiq w sebebiinle
^uhur ider zamanug biri kucagunda biri ocagunda hemen ?ali§ i§ g5r
2560
isneyn gicesi bir yilan akitdilar uyandum yiiregim toli tutaklanm §i§ ifiimde zalim oter ^
ba§um ustinde ki zalim hor tor uyur uyan zalim seni bek?i g5ndurmi§lerdtir niftin uyursin 13
didum honldi kesildi sabaha dek uykum gelmedi birader mum yakmaga geldi yiizumun §i§ini
gordi ahdan gayn $are yok oda bir ah etdi birakdi getdi yilani niglin akidursiz dimem 15
velakin dahi niceye dek stirindiriirsiz diyii elem gekerim esriiguz yok korkar da yok oldurseler
1& olurdi siirindiriyorlar bilmemmuradlan nediir sen bOyle eza etdukge mi^ezzine uiU <jl j
^jLll^ a+j flL* okudirlar ey zalimler siz baqa girii iki cennet degiil sekiz cennet
virserjiiz I8 ba§uijuzua cennetiinuzi allah te'ala siyah gtinlere tebdil etsun baqa ihsan iderseijuz
Cldurun ey dinstizler kurtulayum akidwj ey r
aziyyeler 2U cenneturjuztiij igine kopekler terslesti
miirtedler ey kafirler ey miilhidler ey
Ijamziyyeler ^ u cenneturjuztiij igine kopekler terslestin ba§uquza yikilsun sizuq rahatuguz bu
seneyi ba§a 21 fikmaz kSdi gibi *akh ba§mda olan firar ider soijraya kalan avcilar eline du§er
her ta§ ve aga$dan urker yiiriirsiz zalimler dlnsiizler ey kafir ramazan ey dlhsiiz ramazan
ey munafik ramazan ey bl-rahm u bi~re*fet bi-ma'rifet §eyh ey dlnstiz mtilhid talih ey ^alim
sekizler 24 oldurih) ey dinlerini mezheblerini milletlerini sigdugumiii} hamziyye mulhidler
oldlirurj ey zalimler 25 Viijuz yokmi ey kisvelerini taclanni issiz koyasi dlnsOzler beni halas
idiirj ey 26 fatiha celladlan
68 b
2561 sab
ey zalim ramazan ey miilhid Ijakim ey zindiJt §eyh.ey Ijamziyye kdpegi dizdar 2 ey zalimler
eger bu gice key gOsterdirjiiz yilani da i?ume akitmazsanuz 3 diniirjuzden donmi§ olasiz ey
kefere ey fecere ey katele ey zaleme i§ gorug 4 furs.ati fevt etmei} bunuq neticesi gorelum
nediir i§de hamis gicesi bu zuhur etdi
2563
hamTs gicesi ba^da't-teravih hatib i^ine yilan giren va*iz gibi hiddetle mu'ezzinlere 6 bir azar
etdi biz bunda 'ihadet etmege geldiik bir *ib"adet ideltim ki allah yigite dir ' siz ^lkarsiz
kimiiijiiz tanbur galar kimihjuz ge§de kimiiguz ttirki gagirur zikrii'llah nigiin etmezsiz
5ykesinden ne didiigin bilmeziiz kiiyuk mti'ezzin dir ki §ehristanlarda y idiyorlar cayiz olmasa
iderlermiydi dir lazim degul ate§de bir musltiman otunyor 10 tani§urj bir bize i§mam ider
biziim bildigtimtiz yokdur didum bundan soipt getdiler sabah hamis giin salat-i fecre kuguk
muezzin imamete ge$di bila fatiha 12 ^JJt IjiuJi \y** 0^^-" ^' ^ (1) diyerek ba§ladi
kildi sogra cem^at ^ fatiha okumadan didiler yine ikamet getiiriip bir dahi ktldi imam ta§ra
sofada bogazin ayirtlayup turur oturdi kaldi kapuyi ortmege vardum 15 giimleyiip turur
bizden soz ister soyleyeyilm didiim hatib efendi 16 igtine bu gice de yilan akitdilarmi yok
dirse ne f aceb hakim ramazan 17 karaba§ §eyh tuymadimi ola velakin onlar *alemiiq dii§mani
dirler cahile sftylemezler 18 sen her ne soylerseg yanuna kalur hemen turmasan olsun soyle
(I) Kur*an; Bakara (2), 278. ayet _____ ~™™
115
halki bolayki y islafc idesin diyem didiim yine stikut etdiim karaba§ug yilamndan °
havfumdan hunuq ash bugiin giplak vak*asinug tamam senesidiir 2i ii^yiiz elli bi§inci giinidur
bolayki bir fitne ?uhur ide diyii karaba§ ta 4 llmidiir imamiig va*zi mi^ezzinuq bila fatiha
imameti i§de bu kadar fen biliir
69 a
karaba§ §eyh deccal ^llminde ey zalim ne *aceb beg ya padi§ah olmami§sm bu kadar 2 mekr
u hiyel nediir ikiyiizden ziyade me§ayih ile konu§dum ve sorbet etdiim 3 bu evza* ve etvan
yerinde gormedtim hemen seni zalim tankiiij riiljaniyyetlerine ismarladum umarom ki
gayret-i half zutiur idiip sentig tja^undan allah gele zlra saija bir gayn 5 yuzden 4 ilac yokdur
sen §imdi btiyiik vamsin varii za'if ma'riasinadur velakin arka 6 oni kavi etmi§diir istanbuldan
gelen limyeliler dirler imi§ ki istanbulda misn §eyfc» sorarlar haber virdiikge haz iderler
karaba§ §eyhi agsak gider §u miilhidi agm2 dirler dirler imi§ ya karaba§i halk-i 'akmiig
sevmediiginiig ne zarari var padi§ah 9 sevdiikden sogra §imdi padi§ah mulhidleri zindikleri
sever hamziyyeyi sever ya misn halk-i 'alemiig sevdiiginiig misrlye nefi nediir padi§ah
sevmediikden sonra rni^n dln-i hunefa tizeredtir §imdiki padi£&hug evla dii§manlan
hunefadur mi^ri a§ikare dir ki ben hunefa dinindenum i§de im§nn\irj de istediigi budur ki
bu padi§ahug ^ goqlinde onuq mujiabbeti buhnmaya |zaz3bi ile 51e lutf u ihsam ile dirilmeye
14 OJj*^ i- £>.* <JJI q\ jji±*\ J* yJl*i <UI JU W cem * an 3030+133=3163 15
ahad 110 <j-L& (*-^l >* j nuljat-i gayr-i mu'ceme 23 *acebdiir zShir nokiasi olmayan hurufug
noktalan ile tamSm oldugi & zahiren mirtnin mutta^i mtir§id ve hadi olasin igiinde bu kadar
nukat gizli ola *ala 3 ahad-i esnia 23 17 4J.LL5 j *jJ^UJ j p *ht I I ^1^1 j J ^ J
Ij^k^U i*5U**Vl jU L^lc (4*J qU J*jJ\ wull^ ^ <J iirVl^iif ^jU^ ^ded
133 3130 ba*da'l-%sr cami*a gelenleriij agzabiyla kanaVt etmediler bu keire voy vadaya bir
adam dogdurdiler geleli hayh zaman olmi§ idi bir adam dogdiigini i§itmemi§ idum ziyade
dogdi sabretdtim hatta dSgilen adam bunaldi turamadum ta§ra §ikdum bilmem yukandan
gOrdilermi farig olmadi bir adam gelur imi§ su*al etdiim aklam agasi bir rum doger dir
dutalum rum kendi mtisltiman * J degiilmi ramazan giininde merhamet lazim degiilmi didiim
lazim arama dir kapu kilidlemi§ler 24 varamaduk dir i§de deccal zalimleriniiq bir ^alMieti de
budur key miibarek giinlerde mu§ted olurlar 5 ramazan gireli ^azabum on kat ziyadediir
69 b
ey zalimler mi^riye 'ilminden otiiri c aiab idersiz ya dogdiigUq rum kur'andan tarilimi
gikardi ki ta bu kadar hiddetle dogersin ey zalimler sizui) bahtuquzui) tahtunjuzurj oria diregi
ehl-i haracdur mallan ile bedenleri ile hidmetleri ile size her vechile tesllm olmi§Iardur
gerekdiir ki onlann mail 5 maluguz gibi cam canuiyiz gibi 4 nzx ^rzuijuz gibi demi dem%uz
gibi ola siyanetde Ijazret-i Wer bir gun bir ctihud kocasim gordi cer ider gagirdi didi ki 7
bir zaman sen bize malug ile ve hidmetiig ile mu^venet iderdig §imdi " za £ if olduq bize
vacibdiir ki saga bu halde nafaka ta^Tn y ide(r)iiz diyii beytu'l-maldan ona vazlfe ta*yTn eyledi
eger *adalet u etmezsen bir gun olur seni de ona d5gdiirtir allah va'llahi ve billahi ya saga
(1) Kur'an; Tevbe (9), 64. ayet ' ~ ™~ " ~ ~^ — — .
116
~ 12- -
hayf gelmeye ki bir ruma dSgiilesin huga hamziyye iman getiirmez anug^iin i§leri eksenya
zuliimdur am ma ne§*at bilinse ^ her ne§ r e dik bir dtirli suret geymegiin bilinse zaman-i
kiylmet ve *akabat-i kiyamet ve *adalet-i hak bilinse §er' icab etdiiginden mVada bir can
inciitroez idiiij bu ne§*e de yanurja kalursa ne^e-i 6 saniye de kalmaz rivayet olinur musa
*aleyhi's-selam bir yola giderken ] ' yonldi bir su yaninda dinlendi bir adam geldi su i^erken
bir kise dii§irdi 8 gormedi getdi biri dahi geldi su igerken gordi kiseyi aldi ve getdi 19 biri
*" "" 20
dahi geldi su igerken kiseniig sahibi geldi kani kise didi gormediim diyince u vurdi oldiirdi
musa a.s. hayretde kaldi ya rabbi bu ne haldur sen ziilm etmezsin 21 bu ne ztiliimdiir didi allah
te'ala vahy etdi ki ya musa ol kiseyi alanui} bu kise sahibi bir kisesin almi§ idi bu Slen de
onug babasim oldiirmi§ idi bu tekabtil-i 2i ef*al cezaM a*maldur ^ ^++± 0-* fHf^ J jri
Qjt'hj hamziyye bum gormese 24 yine misrlnui) merkebligini cahilligini bir araya alurlar
i§de hunefanurj merkebi
70 a
1 ^amziyyeniiq adami olmakdan yegdtir misriye bildtiklerinden kalmasunlar
2564
cum a gicesi ba§um ucmda bir tarkildi oldi uyfcu iginde fare sandum J gice yiyecegiim
ta^i tasmi ba§um altma kordum fare gelmi§dur didiim vine uyudum 4 sabah esvabumi
a§aga indurdum gordum ki ^irabzani koparmi§lar tas i^ine ^ zehir koymak igiin kayyim geldi
haci *abdij T llah gel saga bir §ey* gostereyiim didum & mukayyed olmadi hele gel minbere 51k
didiim gftgiilli gorjiilsuz geldi ?ikdi gOrdi ne bunuq ash nigun dimezsin didum siikut etdi
eger sen bum bilmeyeydin sorardug didiim hey efendi seniiq bunlar bir kiluna degemezler
dir bildiim ki 9 onug da haberi var soylemez bu zalimleriij elinden ne yerde kurulabilurum 1U
ne gokde §erlerinden allaha sigindum didiim dDndi getdi
2564
1J cum 'a gun mahfilde kur'an okurlarken sure-i huciiratda fS-^iu. <UJI ^ j C U \ I Js
ayetini okudilar su'al etdiim bu ayetiig ma'ria-i §efifi nediir didiim didiler didum ki 13 allah
te'ala buyurur emr ider baga ki di sen bunlara siz mi 5grediirsiz allaha dintlrjtizi ya*ni allaha
dinmi ogrediirsiz bir ka? gtin idi allaha din ta*lfm iderler idi 15 i§de bu kadarca soyledigiimden
otiiri yine yilan akidurlar goriig didiim beniim de malcspdum hemen turmasunlar akitsunlar
bolayki ellerinden olem halas olam diyudiir ' ramazan beg bu ramazam bana itmam
— > — "" * 18 . -
etdurmez ba-husu§ zaman da kendine miivafik 10 ola ve ria§ify karaba§ ola peyki dizdar ola
ka$"si ha(ib ola ve ciimle y Ijamziyye kendine §efa*atf i ola ve padi§ah arkasi ola belki kendi
hala padifah 20 ola onug elinden *isa ne goge gikmagla liala§ olur ne yere niizul ile halas
olur hemen ben oldiigum gibi on bi§ ya§inda bir nev-civan yigid olur dunya turdukga turur
gayn olmaz
70 b
2565 ,
1 / • 2
sebt giin hayal-bazlar gok sureten ba§ gosterdiler yalandan gayn bir etdiikleri yok ciimlesi
la asle lehdur ey zalimler misnniig la asle leh bir kavh ve fi r li yokdur yalani bile bir
117
gerf egiin kaftamdur issiden ve savukdan hifz igiindiir siziirj lafuguz §ikhk mikhk hile-baz
klibilindendiir bu sozumi isbatum bu vecihle de kabildiir ki siziirj ni$e gozi 5 oldiirurler
kanuijuz heder olur sozuntiz gibi gosterdugiiguz suretler gibi mahv olur gidersiz ammS
misnniin cesedinde ne kadar kil var ise biri bo§a getmez her kil ' ba§ina bir adani helak
olsaguz gerekdiir bum ben takdir etmediim allahu te*ala ezeli boyle 8 etmi§ yazilan bozilmaz
eger didiigiim olmaya idi §imdive dek padi§ah misriyi katl idemezse de biricek tecribe igiin
siz kurdlara bir koma ider idi ey zalimler misnnun hakkinda olan ayat kur^ihun nisfindan
ziyadediir ve ahadis ve kelam-i ekabir ve sayir kiitiib-i semaviye ve kelimat-i nebeviyyeye
hadd u hasr yokdur ya bu kadar tahkikati siz ibtalmi ideriiz sanursiz oglan §eyhun bir sozi
vardur ~ dir ki la'net olsun ol *irfana ki eslafa muhalif ola i§de o sizilrj pirurjuzdtir ya siz
kime uyarsiz sizui} bir iktida etdiiguguz kirn vardur bu serab 'amelinde kime tabl'lersiz ^
usanmaz yonlmazsiz bir etdugiirjuz ve tutdugurjuz yok zalim bila-fayideden gayn 16 siz
biliirsiz OJJ ^' ** ^' ' Jj-^' J 5 (1) 'aded 3100 mi'at-i miidgama 50 nukat 12 kelimat 4
3100+50+12+4= 3166 dimemege bunda hatm olur ancak size ve 4 ide tanhdiir * ' misn size
hamziyyesiz dir velakin eger hamza ° §imdi hayat bulsa sizden te*alliil ider idi ben sizden
deguliim siz benden degtilsiiz dir idi zira siz bir kavimsiz ki diinyada ne kadar dlv ve cin ve
§eyatln ve hayvariat-i gayr-i me^ufe bi'1-insan 2I var ise ciimlesini cem £ etmi§ allah bir
havanda sahk etmi§ sizi halk etmi§ her ne kadar halale te*alluk tutar var ise sizde bH-f?l
olmi§ bu mubala£a degiildur kalbunuz da §ahiddur ki boylesiz her kimde zeixe kadar
merharnet hiss etserjuz oni adam saymazsiz merkeb sayarsiz hayvandur cennet cehennem
varidindendiir bu dirsiz ey zalimler merharnet havf ve ricadan dttirimi lazimdur o bir
hilkatdur her kimiiij ifinde bulinsa cennet ve cehennemi i§itmi§ de olsa mahhallinde bfz-
zarun ondan §efkat zuhur ider
71a
2566
i *» ^
ahad giin musulun ogh dirler imi§ bir sefih salaM zuhre mahfile oni ?ikardilar allah
rizasiygiin fatihe diyerek tahfif idince tesblhde allah u ekber diyti ey sefih dlnsiiz 3 nekbeti
hem allahi tahkir idersin hem ekber dirsin didiim imam Ogredtir gibi allahu a 4 lem zira siner
durur bu kadar soz soylemedum sahib gikmadi isterseijtiz §imden 5 girii goge nemrud gibi ok
atun allah ben deglilem ki husumeti ben idem allah kirn idtigin 6 yakmda gortirsiz 03 J^
j±J\ i-J ,jji L-£ fS^Lj hadis-i §enfdtir ' allah 'ayah oldukdan soijra oglumi katl ideyiim
dise §efa ( at etsem ^JL*UJ <>* oj^-o' ^L^d ^ ^1*1 <j* cr^ ^' (2)8 diyerek baga
azar etse gerekdiir sahib y ^lkamasam gerekdiir muhammediyye kakirsa ne du*a ne tevbe ve
allah tecellisi kahr ile olsa gerekdiir baga etdukleriijuze nadim olup nedametiiijuzuij size
nert olmasa gerekdur canuijuz cehenneme ben size rububiyyet ideyiim sadr sahibi olayum
diyti deguldiir sizi esirgediigumdendiir §imden soijra goge ta§ atuij gOriiq ^hib
gikarmiyum i§de bu size ahir s5zum olsun 5^-oJlj i^jJI^i f^Lwj. j^^ ^\j* Ij-^
her ne niyetuijiizde var ise i§leq §imden girii 14 inanmazsaijuz yine gikarui] allaha sOgdiiriig
goge ta§ atdurug goriirj sahib (lkarmiyum allah misnntiij yardimiyla allah degiildur o i§ini
(1) Kur'an;En f am (6), 158.ayet "" — — - — —
(2) Kur"an;Hud(l I),46.ayet
118
kiniseye isniarlamaz beniim zu'mumca yardimum size idi lf) allahug nzasi olmadugindan her
nasiljat mukabelesinde 'azaba berikiden kabiliyet tahsll ' etmeden hall degulsiiz §imden
soijra sirf *iriad ehli olduguquz zahir ve miibayan oldi 'azTzuij ° nasihatiyle 'amil olup mevte
hazir olup var kuvveti sabr etegine yapi§durmaga sa'y iizerine olayum ki dimi§diir
^J liJU 2U ey zalimler gelurj misfl size Mr yol gostersiin kendini katl etniege size asan
olsun nice gerjez anasina sogdiim gegez dlnine imamna islamma 22 sogdiim hatta padi§aha
sogdiim bir molla kadi buluij daVa idtii) iizerime isbat idiii] 3 beni katl idersiz kurtulursiz ben
raziyum ne yiizden olursa olsun gel Sleyiim kurtulayum eger goz belertniek ile kaguralum
dirseijuz olmeyince bu §ehirden ^lkaramazsiz {o gun pencere ta§rasinda bir kimse gomildi
goz belerldi biradere sordum ahmed gelebi idi onlara azar etdi dir } )
71b
2565
2567 yarinki gun salat-i 'asra evvelkinui} sebakda§i gegdi bugiin imamete bir kimse gegdi
salat-i 'asra kasden efendisi gdndiirmi§ ki 3 bugiin var Imamet eyle misri seni biziim
tarafumuzdan idiigiin bilurse allah kirn oldugin bilur gorelUm biziini allah oldugumuza elem
$eker mi diyii misri ni^iin elem geker her bir adamda fmduk kadar bir allah ohnca o ise
ortahgug §Imdi bir karaba§idur 6 biz 09a ne sOylemege kudretumiiz var olsun isterlerse
kopek ge^Ursunler mihraba sahib gikmam ne 'alakam var umur da ol padi§ahlara mah$u§dur
uz yokdur kasden oldugin neden bilduij dirsen *aziz *anka y *UL ^l£j
sma-i elifiyyesi yedi ytiz ondur uc de hufuf-i 10 muteme var zam idince
biziim ° onda 'alakam
U-J-c dimi§ bunun esma-i elifiyyesi yedi ytiz ondur tig de hufuf-i 1U muteme var zam idince
yediyuz on ug olur karaba§ §eyh geleli bugiin bu kadardur U-J-c iginde <j-Lc vardur hem
\ilemadandur hem ismine hem *ilmine bu kelime dallediir dahi allahi bugiin bildum kim
oldugin sizde bilmi§ olug f^j <j3j^ & n taknb igiindiir bu hadisi yazah dahi 50k
olmadi bugiin gegdi gordigtiz rabbuguzi hayr ola bugiin bu vak*anug zuhunna yediyuz
altmi§ yedi tarihum vardur dord misra* nice hifz idecegiim bilmem §imden berii sirka
iderler her kim emm ise gelsiin oqa vireyum 16 yedi tahak kagiddadur her birinde bu kadar
tarlh vardur 76 111 108 115 113 122 122 cem'an 767 ctimle bu kadar olmasi 17 bir sebeb ile
degiildiir ancak hisab etdiim ciimlesi bu kadar oldi lakin belki soz 10 padi§ah tarafina aks
olup bizden istenurse zayi^ olursa benden 19 olmi§ olmasun §imdi gelsiin vireytim zlra fmduk
kadar hayin nirden gerek ise u girer soya barja bahane bulmaq ciimlesin eluguze vireyum siz
her biriniin eksiigini ya ziyadesini bulun bana su'al idtin bu beyt ile cevab viriip
kanmazsaquz biz cahil 22 olmi§ olalum beyt budur <jf^l j i£j*\ f^ La->aj. ^^ ^U jj
23 soqra kiinde bu beyte ihtiyac yokdur 2567 / 122 kagidun sayiri bu beyitle tamam olu
{ latifdur nikat-i garlbesi vardur } (2)
(1) Bu kisim sayfanin sagma yazilnn§tu\
(2) Bu kisim sayfanin soluna yazilmi§Ur
119
72 a
1 9
2568 bu gice yemediim goreliim ne kadar gun olur yemediigtim ^ sail gun karaba§ efendi
haci hiiseyniin ortagma bir eyti yiizime tiiktirtdi J dahi ol harif yiiziime kar§u tukiirdiigi yog
idi iki kerre hortladi yuzime tiikiirdi kendiye allahdur didiigiimden otiiri degiildiir lakin
tevarihe oltim gekmi§diir o da aviq 5 olsun §imden girii ne kannda§umi baga karda§ ider ne
dervi§umi dervl§ yiiziime tiikiirtdtigine razi olurum velakin ta*amuma zehir katdurur
§imden girii ba§ka duzsuz yagsuz bi§iirup yemege niyet etdtim karpuz suyi ile bi§ureyum
zira §iraden soijra ta'ami ben bi§urtirsem zehir suyuma ° katilur karpuz suyi ile bi§iireyum
haci aydina suyi getiirtmediigintig ash bu maslahat iciindiir ben bu §ehirde oldugumca ol
suyi getiirtmez meger oliirsem getiiriirler ben sag olup bu §ehirde oldugumca ol su gelmez
suya mani* oldugum ay ba§ina deg ba§uma ne gelecek ise geliir ku(r)tulurlar i§de allah bir
kimseye incinince karpuz suyiyla §orba igtiriir bu sani ugindan bu sene karpuzi ziyadece
almi§ idum eger allah ziyade inciniirse karpuza bir afet virlir ondan da mahrum ider emr
allahun kazaya iiziyiiz harif tiikiirtip garsuya ^ogn getdi ba*dehu ta§ra gikdum §eyiiiin
kiigtik ogli bir sman ile yilerek garsudan geliip 15 kal*aya togn %cele ile getdiler harife ben de
vafir §titum etdiim galiba om haber virmege getdiler §errinden bilmem kime siginacagumi
yeriig ve gogiirj bir tagrisi var rtikadmda idiim §imdi bu * ' zuhur eidi bilmem hal nice olur
bugiin de suci g5ndurmi§ ibtida beyne's-salateynde tiikUrtdi soi)ra namaza imamete
hallfesini gegiirdi bunlani] gahi kelimeleri yok idi hemen bu kerre tazylkan gondiirdi iy biz
hat ideriiz nolaydi salat-i 4 i§ayi da kilsalar imamlariq galatindan halk kurtulsa u biri
^u-qJI 4-UI as* I 4JJI j* J& ( 'sayiri de her biri bir vecihle ifsaddan hali degiiller ihias
okuyan <rahi diiriist okur galati Wden idiigi bilinsun i^tin kendiler bilur biziim eleniiimtiz
yokdur ^ 2 urulmi§ koyun gibi igiim ta§um §i§ oldugindan $a$kmum ne didiigiim bilmem
ma'zur ola 23 bugiin allaha teslim oldugum cidd-i ifa degiildiir *-U I ^Jl IjiJIj ^JL*^ J^
l«J-JI H-tj* elif 2 'adedii'z-zeval 1178 esma 1239 ahad-i esma-i mucerrede 150 cem*an 2569
yaran-i safa bugiin i-**j~> 767 biziim tevanh *adedine ^**>> mtisadif geli§ine ne
buyurursiz tag yiirimezse abdal yiirisin siz bize teslim olmazsanuz biz size teslim olalum
tanhleri size vireliim ate§e yak dirseQtiz om da ideliim tek goqliiquz ho§ olsun bu giin
sagmam ziyadediir maczur ola <j<+ ^ « U i-i-*^ J^j ^JL*2 JU ■* ma'adedii'I-miat 295
miat 2100 ahad-i esma 151 nukat-i esma-i mu'ceme 24 cem'an 2570
72 b
2568
1 2 *-
bu giin sail giin sabahdan ikindiye degin karaba§yakdi ate§i aK§ama dek hakim zalim
yakdi dingden dince du§iirdiler limye(ye) geleli yiiziime 3 tiikiirmeyenleri tiikurtdiler
kubeylii'l-magrib ta§ra gikdum geliig adamlar ramazan gtininde iftar maljallinde bir sevabh
*amel var oni i§leg geliii} ittifak ile yuziime tiiktiriiij 5 dirken zalim hakim voyvade ile geldiler
viicudina nigun zahmet viriirsin kam - kim etdise g5ster ba§mi kirayum dir yine dir ki kani
(1) Kur f an;lhlas(112), l-2.ayetler — — — -— — .
(2) Kur'an; Nahl(16X87.ayet
(3) Kur'an; MurseUit(77), 15.ayet
120
7 - X
gormi§ varmi istihza ider zalim hep sensin bu ate§leri yakan didiim siis bire edebsiiz dir °
diirlti durlu lakablanm var imi§ bilmez imi§iim nigtin tanlursm dir y bugday hisahi gibi sag
ustinde olan hugdayun gatladugina ve kalkdugina guvaldaki bugdaylar edebsiizliigin^
ge^diid gibi bu zalim de yenlerin geymemi§ ktirkini gSsteriip salini salmi ^eldi bu kadar
azar etdi mii*ezzine tenbih etdi 1 1 ' 4 a ^j^iJI jii_» 4JJI ^1 ' iledurdi *adetidiir her
ne zaman agitsa ya bu ayeti okudur ya <jLc^l *\j* Ja 14 okudur hele su'al iderim
buhnursa kanum karaba§ ile haklmden ^ istesiinler heder olursa devlet-i ebediyyeye nayil
olurlar miibarek 16 olsun kesret-i cema'at iginde ben serjiin casusurjum didi bugiin 17 ate§i
yakdi salmi salmi seyrime geliip cemafat iginde bir kimseye ° s5z soylemedi bizi azar etdi
eger allah var ise hasmi allah olsun y hatib tur vardum saga §eytan didi iizerime hamle etdi
hakim yine 20 gelebilik etdi ey zalim yahudi ey dinsiiz ey miirled yahudi her ne 21 §eytanhk
etdiiriirsen etdiir benum hasmum kimse deguldiir sensin tahtun va'llahi tatarmdur billahi
tatanndur ben sentiij ba§unurj kiyametiyiim <j*+ ii-JJ il^jj J->j 23 H-*j~> (2) 'adedince
sarja tafih getiirdugum igundiir bu 'azablar barja amma veyl sarjadur
73 a
bu i§iiq somnda sen barja peygamber iken durlii diirlu lakablar takdurdun baga idersin
ancak sen bu siyaseti benum ardumca gelene padi§ahhk idemezsin 3 ^ ^/^J u*^ o'
^jLiJI ^ dLjal o^ ^'o-ls^ f-irt^ ayeti bo§ gikmaz bildiigunden kalma i§de
beniim gok tfilum kalmadi vaktuna hazir ol hele 5 §imdiki HJil gok tarpsi karaba§dur yer
tarjnsi hakTmdur 6 isbatum *azlzui} diin yazdugum kelam-i durer-barlandur ki buyururlar '
^,15 j 1 ■ I r *JJL esma-i elifiye 710 nukat 4 710+4= 714 karaba§ §eyh geleli bu kadardur
bugiin 4JJL kelimesi 68 elif 1 68+1 = 69 U-aLc 422 esmasiyla hakeza ^Jl f*rt-* <str! f
^i { j r ^ 422 422+69= 491 hakim geleli bu kadardur isbatum hazret-i §eytmg dOrd yiiz elli 119
yildan beri y $etfadei etdiigidiir onuq §ebadeti yiiz birje geger zira giinine musadif geldligi
keramet-i bahiresidiir ya hazret-i §eyh bunlara nigun allah didi dirseq ehl-i seb(a)vet ki
§imdi onlara hamziyye dirler i'tikadlannda allah yokdur hemen bir kavmurj iginde soz :
kimde ise halk kime tahita ise 013a allah dirler nitekim musa a.s. fir^avni daVet etdtikde
allaha iman gettir diyince didi ki I5 j^ <H <>• f^\ ^ ^1 O^^' ^j^J (4) ya c ni didi
ki rabbti'l^alemln kimdtir 16 ben benden gayn allah oldugm bilmem didi i§de bu i f tikadda 17
olduklanndan kendi i^tikadlanna gore allah didi kelamui) cemVinui} medluli gok taipsidur
hem yukaridadur kelamui) nisf-i ah:
beniim sugum terciiman oldugumdur
73 b
10
hem yukaridadur kelamui) nisf-i ahiriniirj xy medluli olan yer taipsidur soz benum degiil
2569
erba 4 a giin kubeylti'l-W hakimden bir kagid geldi iginde c itab ve tenbihat ve nasayih ve
( 1 ) Kur'an; Zunier (39),53. ayet " ~^^~ __— ______
(2) Kur'an; Miirselat(77)J5.ayel
(3) Kur f an; Hicr (15), 42.ayet
(4) Kur'aii; §u t ara(26), 23. ayet
121
mii§kilatumuza cevab va'di ve muradinca olmazsak va'id olursak va*d <j* aJJL Jjj^\
^\j^S (<jJU-cl \jjiS c^-^'j iSi^jJI CH^^JI *^' f~*+ fSi^J-" ^Intij.Mll
-dJIj 4jL& *u*ji *^-c aJJI ^jj ^^ *$i fd §t\± lil 4X I* *L ^U.,L J 1 lq i..i\/
<u-uu. w»L*^JI fcj-> 6 ey hakim biz saga allah didtik 'azizurj kelamiyla isbat etdtik 09a
razi ' olmaduq ise gor imdi allah siihhanehu §erlkden miinezzeh olan allah ne dir °*^-c 4JJI
^jj 214 elif 1 nukat 2 cem c an 217 c acem gideli bugun ^ bu kadardur *±±z 129 eJLa. 129
'adedincediir aJJI ±a.jj bu giin bizim bursadan gelen dervi§ler geleli bu kardardur
4. i l .. rv ^ij3 337 elif 1 337+1= 338 lTatibiiij giybeti bugiin bukadardur u bukadardur bugun
sen bize 12 allahlik iizerine kagid gondiirui} ben unutdum idi sen allahhk da^vasm etdui)
bizi isbat etduij §ekkurj var ise tenha su'al it dimi§siz mu§kiliim budur ki 14 benum senden bu
nasihatlara muhtac olacak cehltimi tanhile bir ayet geturiip 15 isbat eyle ki kalbumuz
mutmayinn olsun biz saga tarihiyle c ankadan delil geturdiik ta soqinda kuf'an-i 'azim ile
isbat etdtik yaqli§umuz var ise bildiirug ' bu ayatui} iginde yiizden ziyade tevlrlh vardur
ramazan beguq karaba§ §eyhiin 18 5avu§lariii ve siziiij ve katibtig geldtiklerine lanhler
vardur onlar biztim mu§kiliimuz y degtildur velakin wli ^ ^1 ^j+J-t^j "r^j^j
- — on " *-
tj<+* fahvasi iizere bu tarihleri w bulup bu fakire g5nduriii} sizden sogra biz de yazalum
ikisin de miihurleyiip asitane tarafrna gondiireliim biziim §utumumuza dahl etmi§siz
onlann bizden cevabi ol vakt olur ki sayiluq elinde seyfi meslul ola ol zaman ya cevab ya
katl olur biz dahi gene oldugumuz vakitlarda {bir kadi yaninda i§de allahum didtigum gun
*acemi gideli allah ^dedince olmi§ idi ondan bu gUne dek a-^c *JJ1 ±±jj oldi bu mu*cizati
nice idersin } ■ J
74 a
{ey hakim baija yakdu&uij ate§ ne mertebe oldugin ( .) hala bunuij gibi §titumumdan
hilinsun zira bir yere ate§ dii§se suyi ate§ine gOre dokerler} ' ' sOzleri ilden i§idince
kendimiizi helak mahalline iletiirdik 2 ser'de bir kimse bogazina ta'am tursa su bulamazsa
§erab i^mek cayiz eger igmezse helak olacak ise vacibdiir beniim bu kadar ate§lerimi ol na-
me§ru r sozleriij burudeti ile teskin iderim seniirj maksudui] yansm helak olsun dirsin
egerfi allahsin velakin bl-rahm u bi-§eflcat allahsm sayir zam^nda §er*uq yanina
ugramazsin bu mahalde beni helak etmege mute§erri f olursin oi) §oij hatirui] ho§ olsun ben
helak olurum seniiij allahhguij bende doginiir benden sogra 8 bir 'abd-i magzub olursm
vaktuna hazir ol saga bir kimse allah dimedi biz diduk -bizden gaynsi kim allah dir- (4) 9 ol
kadarca soz ile kabarmi§siz ya ibn-i adem diyerek vahye ba§lami§siz 1U ya derd-mend
mijnye ctimlenui} ma'budi olan allahug hitablari nice idiiginuij halka henuz birini
soylemedtim ancak ntibiivvet haberini izhar ile meVnurum om da anuggun 12 soylertim naslhat
idiiq halka dimi§siz i§de saga naslhatum budur ki bir hitab ki 3 cenab-i hakdan lutf ytizinden
ise de
(1) Kur'an; Nur(24), 39.ayet — '^"
(2) Kur'aii; £11^11(6), 59.ayet
(3) Bu kisim sayfa sagma yaziimi§Ur.
(4) Bu kisim sayfanin sagina yazilmi^nokta ile gosierilen kisim siliklir.
122
hakkui] mekri $okdur oija magriir olmak olmaz ya sen bir ytizi kara misriniii} saija allah
dimesiyle tiziyye gunalanup ya ibn-i adem dimege ba^ladiijuz uj^ Cr* f+fj * '"' * ' ""
<j+±* <J*r!^ o' f*+^ u-^'j O J * ^..' ^ den hazer idiin 6 Iiik2ye §eyhui} biri daVete giderken
gormi§ bir adami asiyorlar rica etmi§ tevbe virmi§ ' getmi§ sogra bir gayn giinde yine
g5rmi§ ol adami asmaga geturmi§ler dimi§ki yli ibn-i *° adem ben saga tevbe virmediimmi
ni£iin tutmaduij diyince dimi§ ki ey §eyh hidayet allahdan " olursa seniirj gibi §eyh olur
hidayet kuldan olursa bencileyin bir hirsiz olur u vay o allahuij ba§ma ki oni misn allah ide
kiirde beglik virmi§ler ibtida babasim 21 asmi§ saga da allahhgi biz virdtik ibtida bize
hiikumete ba§ladirjuz hele tahtun ^ jKt n.m , ^Li sahibi de razi olurmi olmazmi dimedirjuz
^ j > ht"i . ,a )Lk nehyinden hazer gerekdur ~ zlfa bir allah vardur §erik istemez ^ 4-UI <jl
*Ul> ji JJJj ^j^ L j^j <* £}j^ <jl ji^f W) 24 §eriki var diyeni yarhgamaz degul
ki §erikirjum ben seniiij diyeni nice yarligar 5 hele saija tenblhdur bunug gibi iddi'adan hazer
eyle padi§ah tuymasun i§de saqa 6 misriden haber goziiij a? gafil olma ki sakin sen biliirsin
74 b
1
bir suba§inun ma*zul olmasmdan hak saklasun ya allahun ma*zulliginden 2 kim saklasun
nerdiibanurj ba§indan dii§en ayagindan diigen gibi degiildiir zira alihe fokdur allah
stibhanehu ve te'ala *amraa yii§rikun birdur 4 f ^L* j O^^n U* O*-" uj d-*y ^L*^ (2)
^-JUJI *-jj 4JJ jmUJj ^^-Lj-jJI^-U senur) gibi karaba§ §eyh gibi alihenun tehdidinden
vafdinden selametdediirler ' siziirj gibi allahlardan bu allahuij resulted bile fcavf etmezler
Oy^e ^ j r*-^ *-*>J onlanij nakd-i halleridur 51urler §ehld olurlar y siziirj gibi aliheye
bell dimezler
2570
1U hamis eba yezlde sormi§lar ki c arif kimdtir diyii cevab virmig ki r arif odur ki *ar§ ve ma-
fiha gorjli iginden galgusiyla ve ?eganesiyle 12 ge?e tuymaya ya'ni oni §ughndan ayirmaya
misriye de sorsalar ~ *arif kendi yokhgim ve kemal-i 'aczim edna beliyyeniirj tevecciihi ile
izhar ide varlik uluhk ve kuvvet ve te c azzuz gostermeye bayezldtig didiigi de
15 egergi . ser^ekdur velakin mekr-i hakdan emln deguldiir nitekim ebubekr-i siddi^ na.
dimi§dtir l & illl^l ill^Vl tiji j^-l j±*J\ imdi idrak ma'rifetdur mudrik c aiifdur 17 'arif
kim oldi kemal-i 'aczini bilen oldi kemal-i *aczini bilen kimdur her vaktda kullar gibi yuriye
bir ki§i kulmi d5gse kul ceza* etmese baksa € inadina diyii 19 dahi ziyade doger biztim bu
mahalle miinasib bu mecmu^ada ya kafiyesinde bir ilahlmuz vardur evveli beyt
beliirmez *arifiiij hall ve §am
degul *irfan falan ibn-i filani
bir beytinde am uran urur aglatmak igiin
ya gayret gosteriir tariltmak i^un
22 oda aglar tarilur gatmak i^iin
hakikat ehlinuq olmaz ni§am
(1) Kur f an;Nisa(4) t 48.ayet *— —^—, ^ ""
(2) KufmiSafaxmilSUyex
123
isteyen bulsun tamam okusun mtistefid olur imdi bentim derdimi hil andan nasihat eyle
hastanui} derdini bilmeden bir hakim 'ilac etse ol hastanuij 25 ya marazi artar olur beyt
iji** <^i*J! <^$JI ^i ^^-9-5^ L>
75 a
1 imdi varbk sahibi olan varhgin izhar idiip ta'azztim ile tazalliim ideni sus bire edebsiiz
diyii azar etmekden varhgini hazm idiip azarlamadansa kendini azar etdiirmek emele
akrehdiir azar iden 4 emTn degiildiir belki ta§ atdugi desti toll bulinup iginde 5 olan dokiltirse
sahibi de bir uh kirase bulmursa diyii 6 havfindan hali deguldiir amma azar olinan emlndiir
anuggiin izhar-i £ acz makbuldur umenViillah yanlannda vucuduni sen 6 sakinma allah
esirgesiin
2571
9 ciin/a siin nasihat etsiin diyii ?ok igra etdiler j o-^ <i'^ '■>-* £**J1 j J^jJI
l«^ \/ 1 u kavlumuzun hilafini etdiirmek igiin etmediim ya nigiin yazarsin dirserj bunda da
kur'an ^ 3 ile 'amel ideriim o^" ^^ o' l**-l <j-^' J (1) nia c na T -I $erlfi ben yazarim
cj-x^ ^1 bentim keydim oe-^ onlann keydinden kavidur anurj?iin yazarim dir misri
kalemdiir anui}9iin yiizi karadur katib allahdur yazmaga izin var nusha yokdur hikmetini
kendi biliir 14 katib nice allahdur didiig f^jHSf^ Ij^w L ■ rf m * j ^Jli^JjJ (2) ehliillah
katmda esnfa'ii'llaha tevflkine deguldiir imdi allah katib dinur bu ayetiiij fehvasi uzere
2572
16 ahad gun l acemi vine getiirdiler bugim gelecegine yuz yigirmi tpkuz tanbum vardur
kaeidlan igindediir 17 gelmekligi miibarek ola hayirdur in§a'allah velakin bila izin gidup
ix "" - ~*
geldiigi dordinci oldi life dek kabul etdiik bo§ turmadi bu kerre yme hakimtii] yamna
varsun diyii istemedtim iy goreltim ne zuhur ider bugun oduncilann c aceb zahmetleri var bir
zuhur vardur hayr ola *azlziiij j^\ <j*> J^i ^j j+L\ O^ kelam-i diirer-barlannuj
*adedi giinleridiir me^mul olan budur ki hayirdur va'llahu'l-muvaffak bir gun evvel ya bir
gtin soijra gelse bu tevfik bulunmazdi elhamdu lillahi *ala't 22 tevftk §erhi tarDileriij Shirinde
tafsilen beyan olmi§dur bahil degulum
2573
isneyn gorsiin insafa gelmezse de gelmesiin gormi§ olsun kacjiya virduklerimtiz sekiz **
kagid idi bu da sekiz oldi kiseniirj igindedtir ciimlesi bolayki tizce tutasiz 5 diyii kiseye
kodum necatum i?iin degiildiir vallahi belki gazaba gelsiinler oldiirsiinler diyiidur amin ya
allah
75 b
1 f lj J I ^U j^^ itlili f ^U L c^Jd 903 akgali ?avu§ geleli
(1) Kur'an; AYaf (7), 183.ayet " ~~ ~~ ~~~" "
(2) Kur'aii; Yasin(36),12.ayet
124
2574
isneyn gun bir dakik §iibhede idiim elhamdu li-llah feth oldi fiituhat-i mekiyyede - bu
kelam-i §erifi gormi§ idiim biziim a^valumuzi yazdugi yerde ya'nl remz ile i§aret etmi§
*az7zui} bu lishiit 'adedi kimtij yiizinde geliirse onun skhibi safta gulam kasdim ider elem
gekme mensursin diyti akgali gavu§i sondiiren 6 zahiren vezir nefstfl-emirde padi§ah
gondiirmesi idi ya*ni ikisi mii§terekdiir ' va'llahi'l-'azim bSyle olmi§dur hatta %zfze niyaz
etdtim o sultanum her sOzuntiij sabah gibi tulu'i var iken i§de bugtin tpkuz yiiz ikinci giindiir
bugiin 9 bir eser zuhur etmek lazim idi z&a bu gice iigincidtir bu giinden espri beliirmek I(J
gerek idi diyii fikirde idiim ikindi namazina dervT§ gelebi imamete gegiirdiler namazdan
sogra kapu gahndi kimdiir didiim birader kapuyi a? didi *unf ile dogdi her zamSn bircek
kapuyi agarmism dirdi 'aceb ne var ola diyii kapuya vardum elinde 13 yag bardagi dervT§
gelebi oghni yaga gondiirmi§ dir hem gctesin 14 gegiirur ben igflmden hamda ba§ladum ya
rabbi §iikiir diyii dervl§ gelebintin oghni 5 dun bir e§ege bindurmi§ler e§egi hem vurur hem
deper hem anasim sikdiigiimiin 16 e§egi diyerek gekildi getdi mukayyed olmadum hele bu
kelamurj tarlhini goreliim 17 f lj->-ll <J* j^^ 9 ^^ f ^ ^ <-^-l 2572 nukat 3
2572+3= 2575 c aym 'ala bu karaba§ ta'limidiir ey dffisiiz 18 karaba§ bir ka? gicediir ben
kapuyi a£ik kor oldum gelenlere zahmet olmasun iy diyii i§de gice bu gicediir ne turursm
mukaddem bir ilahrde ya sen beni ya ben seni dimi§ idiim hemen gondiir gelsiinler
ogullanm dervl§lerini bile gSndiir dervi§ ogh belki havf ider ogullarini gondiir
pehlivanlara tutuij etsiinler i§ gftriii)
76 a
ey kafirler ey dinsuzler ne turu^iz ben de yonldum hemen sikerserjiiz de siktig
oldururserjuzde Oldururj hemen her ne olacak ise olsun kurtilayum - ey zaleme ey sekizler ey
dinsuzler muradujuza irmezsiz her ne kadar kalkarsaijuz 4 yine iziijiize dii§er$iz mehdiniiij
zuhun *isanuq niizuh sizuij hareketiiijuz ilediir siziiij de helakiiijiize sebeb kendi gahnmarjuz
ilediir baba *t>merden 6 ziyade sogiirdemezsiz kaga kaga 'akibet kendi kabrinuij iistine gika
geldi ' ehl-i hakiljat dirler ki §eytan nerdiiban-i enbiya ve evliyadur sizde *isa ile mehdT °
zuhunna ve kemallerinui} nihayetine biiluga sebebsiz ne kadar hareketi ziyade etseijuz y ol
kadar futuhat-i ilahlyye zuhunndan hall degiildtir hemen turman i§ gOriig u vallahi
muharremsizhayib vehasirsiz^JJIj 2572 nukat 3 2572+3=2575 u <j*s L-M ii^JI <j*j
^-^LaJL-k ^Jlj O^^ J^l vpl %j J 1^^ Ue^U <j\£ j I j^U ^ju. j \j^l± frj j
4 hemen turmaij dlnlerini mezheblerini sikdiigiimiii] sekizleri dinsiizleri 15 j^-^jJI 4-UI
jjj <j*«i\ ^JJI \x* j o?r>n~> jj^j u^ejJ'j cfr^'j (I) v*-^^ <**+*+ J f**jJI
(<^yu. tj-Ls} tJ ^L^Vl LiU 17 ey egriler siz beniim bilumi egemezsiz allah beni togn
halk eimi§diir ° bu beled baga beled-i emindiir baija kimse ol murad etdukleri i§i idemezler
tarlhini y gozleq dlnlerini sikdiiklerim barja suran mu§kiliii}i su*al it dirseijiiz u i§de sU*alum
bunug taiihini buluij bu giceye yarina bir tarlh bului} ya ben l yazayum kusurmi buluij miat
( 1 ) Kufan; Tin(95), M.ayetler — s '— -— -— -— ~~— ■ —
125
900 nukat-i esma 112 huruf 64 cem'an 112+64= 176 3000+176= 3176
76 b
2576
erba 4 a gicesi yilani akitdilar canum evini sancili buldum 'akibinde 2 uyardilar sabaha dek
sanciyla yolda§ oldum §abah narriazinda imam 3 mii'ezzin kara 9avu§uij §ematetleri sanciyi
unutdurdilar kara hanf 4 ta§ra spfaya ?ikar oldi hortildisi artdi dinsiizler derdi 5 igiime
koyarlar 'akibinde agiab iderler kara 'azab agasinun ° §eytamdur her biriniin §ey(am var
cumlesi hakimiirj §eyatlhi hakim ve min dunih ' ramazanuij ramazah ve min dunih §eyhug
§eyh ve min dunih misriniin §eyatini 8 murde-i §eyatln ramazanda baglanur dirler beniim
"*■* - q * ' in
§eyatiniim ramazanda * nlak olurlar eger tahtuij s,ahihi §u sozi i§itdtikde bunlan 1U itlak ve
ziyade ihsan dahi etmezse bu kadar kopri-zade bunlar kadar U hidmet etmedi kendisi oldi
vezaretinden ma'zul olmadi bunlara gerekdiir ki in*am ve ihsan dahi ziyade ola ey dlnsiizler
beniim kiyamettim 13 gokdan kopdi gali§ui) kendi canlanquz igtin kendi kiyameturjiiz igtin 14
f ah§ui) bir gun evvel getiriin seyre bakuij ku§e-i vahdet idi kabrui) *azabi olmasa 15 ho§
tema§a-gah idi mah§er hesabi olmasa gevval ayinda hazirlanuij baqa kabir 6 ku§e-i valjdet
yeter seyir isteyeler hazir olsunlar hele hamd olsun * ' allaha ki bu i§uij evvelinde ve ahirinde
bizden bir hareket zuhTir etmedi ciimle siz de 1S sizden oldi hogaztma bir zenciri takup ortaya
siz gekdirjiiz geiurdigiiz iy i§de bilmi§ olui] bu §ewalda tamme-i kiibra kopar kiyamet-i
*uzma fi§eklerini toplanni atar gSriin sizUijkine heijzermi sizutj inandugu^uz
inanmadugurjuz beniim mflhimmlini degiildiir olacak her ne ise bu §ewalda olur ba§u-
ijuzug yaragin gortig zalimler bildiigunuzden kalmag miftah-i §er sizseijiiz evvel ve ahir
bu hususda j^l^i^l "VI !>->L* *ili zalimler
77 a
\jjjx, \j*£lJ 2 ma'ada'l-miat 1176 elif 1 1176+1= 1177 ilahl soyleneli bugiin bu kadardur
nukat-i esma 100 ne artukdur ne ekstikdiir 4 miat 1900 1900+100+1176+1= 3177 5 i§de 1ided-i
keblr bundadur bugiin ma^bul tarlhler bu iki tarililerdiir ikisine de musadif geldi " ^ j 6^
^U^L-JI o^"j OiJ^*- O"^- v* \*+jM fyi ^j^" 7 imdi bu tarlhler 8 gercek ise
biziim §evval ayinda tamme-i kiibra kopar didugumiiz w haber de gergek olur ol soz de
vaki'a mu^abik dti§er ojj ^" 1 ' 1 " ^' I jjJ^^b (2 ^ mu'ceme 11 muudgam 50 nul^at 16 miat 3100
3100+16+50+11= 3177 bu tanfc va r ddur mev'udda igindedur 2578 1] bugiin *aded 12 -w jl Ul5
wUJI j\J-i.£ji+_*JJ\ L**UL1 w^ill^b^) 14 724 elif 1 = 725 karaba§ §eyh geleli
bugiin *aded 724 15 oLJi j\ Xi £}j+ je*-y 925 mezad-i saman huruf-i gayr-i muteme
25 esma 1625 925 25 25 4 " 6 l^b j~ ^Jl pU^^Ij 725 finhflij tekrar-i tahakkukma
delalet ider 17 ahir nuna geldiigi 4 acibdiir 1X yukanda ayetleriij nihayetinde tanh-i c aded-i kebir
(1 ) Kur'an; Feth(48), 2-3.ayetIer " ' " — ~—
(2) Kur , an;En , ain(6);I58.ayet
(3) Kur'an;Maide(5),64.ayet
126
vardur §imdi *aklum peri§an
77b
'aded 2578 cum*a
1 <JJI UliLi w^LJ l^b mj\ U1S f.±jj\ o+±J\ 4jJI l«~~ (1) 3 zevat-i huruf 924elif
1 nukat 5 924+1+5= 930 mezad-i saman bila tekerruriil-miat 724 karaba§ §eyh geleli *aded
esma-i yaiyye 1629 bugun bursadan gikah bu kadardur 4 ve yecmaVz-zevat vel-esma 1629
huruf-i gayr-i mu'ceme 25 1629+924+1=2554+25= 2579 5 L-tf ile zikr olindugi
yonlmaduklarina ve usanmaduklaruna i§aretdur yaVii ' her soyundukge yine yine ate§i
yeniden * yakarlar eger bunlar olmasalar nice 9 bii) yillar misri de bunlarirj 1U elinde sag olsa
insafa gelmez dimekdtir " ya*hi soyundlikce yine yakarlar Li£ hem 12 Ikadda hem itfadadur
allah da 13 yonlmaz usanmaz goreliim sogi kimde karar viriir allah diyeliim goreliim 15
<j^£i.jL* iiui ^i |*aj f>+J**± o^Lj-U w»^K 2) m^at 3100, nukat 64 esma-i gayr-i
mu'ceme 19 64+19= 83 3100+83= 3183 16 <j±% j\ &$W f^i\x J ^1 OJj^i J* (3)
fdL+j j*\ mi'at 3100 nukat 42 mudgama 32 kelimat 10 3100+84= 3184 " dahi 'acele idersequz
dahi tiz olur siztirj eluqiizde 18 allah uyumaz bir yil dahi tursaquz allah da turur uyumaz
beyt \y++*\ OJ*j^ We 1 L>L}L.i- Uj^C*^ iiJ 2579 ^ —--J I fjt frit
20 bu vak'anui] zuhDnna yiiz kirk yedi tanhum vardur murabba*uzerine ayatdan ma^ada
tanh kagidlan tokuz oldi
78 a
2582
1 —
sail gun ikinci sa*at menihde halil ogh pencere ta§rasindan hortladi ttikiirdi ahmed
didukleri pu§t yamndan giiler haldmug ogrediip gSndiirmesiyle ,f karaba§uq i§aretiyle
ramazanui] tedblri ile padi§ahug emri ile ey dlnsuzler 90k kalmadi siztiqde padi§ahui)uzug
yiizine ceml* kafir ve miisliiman tukiirmege gelen §evval ayidur son kuvvetiijiiz bu
giinlerdedur 6 turmaij gali§ug size tayak olan odur yikilursa gorsiinler ' haluijuzi meger
cemT kiitub-i semaviyye ve nebeviyye ve veleviyye yarjh§ ola yahud siz 8 bunlara galib
gelesiz siziirj ancak maglublediiguniiz misndiir bundan soijra sizlirj i§liijuzi goriirler eger bu
didtiklerimiiij hilafi zuhur iderse misn 10 batildur yer gok §ahid olsun §u §evval aymda eger
fitne zuhur etmezse " ben batil olayum beni koya dikug ta§ ile depelen hortildiya hakurj
ondan * sorjra eyyam mehdinuqdUr bu sene bakui) tanhine f^j ^4^ ^-" <j^ <J^ J^
Lb* c5^j-t^ *JJI (^^H- Cy*>- <-+***> 0^>" 6^ 1^1 bundan murad O+^j^ ^' (<**^
f^^ jJI dur *aded-i esma ma*az-zevat 1616 15 nukat-i esma-i mu f ceme 9 huruf-i mu^ceme 3
istersen elif Iigdiir di 9+3= 12+1616= 1628 1Q bizum zinadan olan *ali togali bugun big sekiz
yiiz on glindtir iginden c akib-i savm 182 1S ytiz seksen ikidiir gikarmak ile baki 'aded 1628 bu
kadar kalur ya savm 136 ni^un agdi dinurse 20 oglan dogduginug kirk bi§inci gun 4 id-i §evval
(1) Kur'an; Maide (5) f 64. ayet ^^— -^^^ — ' - ™
(2) Kur'an; Enbiya(21) Layet
(3) Kur'an; En'am (6), 158.ayet
127
oldi 'id-i §evvalden tasavvum 138 oglan tpgali 'akib olur ya ol gun nice giindiir ki 09a ta'llk
etdi 2 " dirseg mehdi kabrdan gun 1
iki getiirdiiginden i§areti ol iki yediir
01
etdi *■ dirseg mehdi kabrdan gun kalkdi gunden beri big altt yiiz yigirmi sekizdur -bayi
78 b
ey karaba§ §eyh ey ramazan beg ey hakim eger siz ol pu§ti s^ndurup z tiikiirtmezsegiiz ben
bum 'ayan etmezdiim bu vak'anug zuhunna ayatdan gayn 3 yiiz elli sekiz tafihum vardur
miirehba* uzerine bu on kagidda olan 4 tevarlh birj yiiz seksen iigdiir bu ilahl soyleneli de
bugun big yiiz ^ seksen ikidiir size ma'lum olinca uge vardugiygiin 115 uzerine 6 konmi§dur
mehdi kabrdan kalkali bugiin big alti yiiz yigirmi sekiz giindiir 7 bakug tozug ' kopu§ina
§evval aymda beni estersegiiz big yiiz seksen sekiz 8 pare eylen evvel ve Ihir diriim ki siziii)
hasmuguz gayndur diyii i'timadiguz §imdi §evvalda idersiz ol iman bir torba saman etmez
i§de ben de siziig yiizigiize 1U boyle tiikururiim lakin bahil olmayayum mufassalan yazayum
ve evvel iginden ?ikacak on iki 'azlzi ile getiirmi§ biz de eyle ideliim mesela 606
0y J fu* <jx <Sj fH ^Jl268 <** f H fH OJI 234 fu» q^ ^J ^ 520 f ^ — JI
w ^ gj p-M 520+606+268+234= 1628 'akib 182+1628= 1810 * 3 ^klb kelimeanUg 'akibi
"he"dur bi-savm 138 rf id-i §evvalug yiiz otuz sekizinci ^ cunA siininde mehdi kabirden
silkindi 16 kalkdi kalkali bugun birj altiyuz 17 yigirmi sekiz giindiir ® oglan togali bugiin bu
kadardur yann bu kadar olur 1811 togdugi big seksen yedi $a*banmuij on altinci sebt gicesi
togdi U^A-a aj^i Aj^L-iJi iy o|lan dogdugmug yiiz seksen 2U ikinci gtin ki cum c a giin
idi mehdi silkindi kabrdan kalkdi ^ 2 istersegiiz i*timad idiiij ister etmen bu sozler hadd-i
be§er midiir gorurj
79 a
ey zalimler mehdi ciimle 'aleme rahmetdiir lakin siziig ba§ui}uza afet ve nikmetdiir 2 eger siz
ol iki oglanlara bu §eytanetleri etdiirmesegiiz bu kagidi 3 gikarmasam gerek idi her ne kadar
hareketiigiizi ziyade idersiz ol kadar kuyuya 4 derig inersiz hemen turmag arturug goreliim
dahi ne ^uhur ider eger 5 bizden hareket istersegiiz oli hareket ider mi ben oliyiim hareketi
diri ider diri mehdidiir ole§i gekduk?e ensegtizden uci bir kag adim ilerii ' geliir olta girdi
bogaznjuza §imden girii ka?saguz da kurtulamazsiz ° u'-O-" &+ '■>' da olan '■>' 702
yediyuz ikidiir < a§erat-i zi 70 yetmi§diir 9 yedi yuz yetmi§ iki olur oglanug *adedine zam
idince *aded-i kebir olur 722+1810= 2582 I0 yediyuz yetmi§ Ofinci gun togdi habsug ihtidasi
big seksen bi§ cemaziye'l-ahiriniig on iiginci hamls gun idi hisab idiig bugun ziyade ya
eksiik degiildiir f I ve bu da ma'lumuguz olsun ki bugiin kamer esed burcinug 13 ikinci
derecesindediir esed hane-i §emsdur ^zlz %nkada buyurmi§dur ki 14 ^oJJI j^mJI i a..^j j
U^j^ <j* oU l-ii Ifr^jl ^ i§de kuslif bu kiisufdur 15 ay ahiri degiildiir §ems evcdediir ya 4 iri
kuvvetdedur boyle iken bu haber-i mehdi 16 §emse kusuf viriir bir yerde dahi buyurur ^^1 j
w*^' w^ ^ <J^ ijl+JJI *-JiJ g^icl t gnS ,r 17 bilurse bu sozler kendine dostlikdur ve
munebbihdiir gafil olmasun 18 dimekdiir beniim bu sozlerde 'alakam yokdur ancak §arh
etdiigumdiir bir yerde dahi 19 buyurur ki^l^j-* ^ic 4JJI ^j^> j ^\j^\ ^\ < '"'^j ^ 3
128
20 bir kere edna dir bir kere turab allah siibhanehu ve te*ala~ u^j^ ^r* ' tphra<rug al?agi
ktisuf viriir 'ankada Ifr^j I <y dir allah te'ala^^-***' £*-i* ^i ya'nl buyurur ki ^ ve hem
f q j 1 r ^aj- j-« kuvvetde evcde iken J^-' £■** ^ jj*4*-r* i * ' tarihi ~ bu gune geliir
yazmam *ilmen 50k bilmeyen mahfice hakim efendiye sorsun
79 b
1 Lj iLii ^ f jii L -JJI dJ >LJ by** Li5 J]J L*tf U® |^jJI i > B ^ / JI -Oil f^u
>fr 3 >kJ J^ ^Jl iU^JI o^ wU^^llj will 2500 U^I JLii j 83
2500+83= 2583 4 >t ^1^ ^JI (;&. *[±<j*j 3000 ^l *L-J <JJI 179mudgama4
179+4 = 183 3000+183= 3183^ >lr yJI *,>- Jjl ^ wUl I Ac Leaded 1018 6 itlak
emri geleli bu kadardur emre ita*at etmediik diyti bize oni zenb sayarsaguz ' ben dahi su$umi
biliip c ozr etmedeyin allah te^ala ma-takaddem ma-te*ahhar misnniig zenbini yarhgami§ ° siz
razi olmaij goreliim ne fayide idersiz i§de ug tanh oldi 9 y± J* &)fi±j)\ <j*+±jJ\ *-UI f~*+
±*\ \ji£ -d^L fd 3 J^ fdj ±L fd x^J\ aJJI ■**! 4JJI " bu sure-i §erlfenin 1002
*adedi bu kadardur uf ehllerimiize talak vireli bugtin salidur big bir glindtir yann arba'a gun
13 big iki olur evveli arba*a giin idi Hlak £avu§i geleli on * alti gun olmi§ idi on yedinci gun
talak virildi bu sure-i §erifenui} 5 niazniuni ehlden ve evladdan tecerriide delalet ider
yemekden ve igmekden " samediyyete delalet ider bu haller hala biziim ba^umuzda olup
bugiin giinine *adedi musadif dti§dugi mu £ cizat-i ku^aniyyentig riitbe-i *UIyasina delalet
ider ve nisbettimtiz validcyniimuze olmayup ha^ka milntesib oldugumuza delalet ider zlra
■J^ fJj ademiyyete delalet ider ° siz e§ekdiir dirken allah bilmem nedUr dir bakug gOriig
haga ikisi de bir
80 a
1 Lu tfJ^ j<J *pU. I jl ^ pL ^1 4 k II 4 1. in t it fit w!j**i5 i^^JL^j&I Ij^aj ^iJlj
V UJLI ^^w *UIj ^.Li^ -uiy tf->J-c 4JJI ja,jj (4) 4 ma'ada'l-mi'at 1804 elifat 5 te§dfd
2 1804+7= 1811 5 'all tpgali bu kadardur imdi serab §u oldu£i zaman oglanlar da beniim olur 6
hesabug bu semtinden bir gun dahi ziyade 7 olsa bu tarih bozilur mu f cizat-i x ku^aniyedendtir
ve bir dahi budur ki huriif bila i'tibaru'l-idgam toksan sekizdur y nukat kirk ikidur cen^an 120
bu kadar olur iki oglanug ma beyni bu kadardur IU oga da delalet ider
2584
harnls eiin bu tulu' etdi ki misirda bir efendimiz var idi bir gtin muriasebetle ibn-i
haclbiin §ebabeti halinde ^ilminiig ve fazlmug ve hasudlannug vefretini soyledi i: dir ki
misbalj sahibi misir padi§ahinug jeyhu'l-islami idi ibn-i haclb vaktinda ibn-i haclbiig
( 1 ) Kur'an; Rum (30), layet "" " ™~ ^ ~ ™" ™*~™~ ~ _. —
(2) Kur*an;Fetli (48), l~2.ayetler
(3) Kur'an;llilas (112) M.ayetler
(4) Kur'an;Nur(24), 39.ayet
129
te'liflerini padisah begeniirdi §eyhu T l-islamuf) hasedi ziyade olurdi mufti de misbahi telif
eyledi ibn-i hacibi padi§aha da*vet etdtirdi 6 havuz yamnda ibn-i hacib bila tekelliif ayaklani)
havuz icine sarkidup otururdi mufti misbahi eline virdi beniim te'lifumdur monla sen de
begeniirmisin gov didi kitabi kan§dururken elinden havuza dii§di lslandi amden du§iirdi
sandi 19 *ahd etdi ki ben de senugba§ui}i bu havuza kendi elim ile atayum diyu kalbinden 2U
boyle niyet etdi sogra padi§aha hezar iftira ve btihtan ile katlini murad etdtirdi { padi§ah
miisluman idi mtiftiyi de musliiman sanurdi o ise mti'tezili idi } (1)
80 b
1 2 **■
1 oldurmege adam gondiirdiler ibn-i hacib gelince padigah ayaga kalkdi • mufti dir ki
padi§ahum buga hem katl hem ta'zim nigiindur padifah *ilmde teferriid 3 etdtigi kava*id
?okdur cumleden bin kafiyede mtinadi ile mendubi beyan 4 etdiikde j+ ^cu^lj kavlidur
didi gorelum cellad Oninde mutegayyir olurmi 5 didiler cellad ensesine, gelince fi'l-hal bu
beyti okudi <j*o ^ U' u-* 1 ^ w' v -* ^ ' cr*° O^' ma'nasim bOyle buyurdilar ki
muftiniii) ihaneli kanuma oldi nedem u rtizarum fayide virmedi ayagumi goruriim kanumi
doker ya*ni mlifti kendintii} ayagi mertebesinde iken padi§ah kuvvetiyle ibn-i hacibui}
ba§im kesdiirdi teziyye yerinden kalkdi ibn-i ftacibiin ba§im aldi havuza atdi bilmem
muftl-i surTsimiydi yohsa miifti-i ma'nevisimiydi orasini bilmem bizum de bugiin sabahdan
berd ziyade olmagla £ag§un geydum 12 duha vaktmda ayaguma bakdum mestiiij uzerinde kan
d5kilmi§ ikisinde bile 13 yeni mest kaplatdum dahi geymediim idi ibtida geydugtim idi dahi
yapi§ik taze kan dokmi§ler ey zalimler oliimden havf iden her ne iderse ider padifaha
dil uzatmaz padi§aha bu kadar §utum idenug 6 ya ciinum vardur ya oliimden ziyade siyaseti
vardur oltim yanmda kenaze sibi kalmi^dur anun^un s5ser Oleyum diyu hemen bu gice
IS w *" 19
oldtirmek gerek idiiryz bugiine nigtin kodurjuz eger dahi iimidiijiiz var ise h§h u na-hah
biz seni hamziyye ideriiz diyti hif i§idilmi§midtir enbiyadan munfasilalarim 2I ayirdurjuz
dahi mefasil-i muttasilalarum heniiz turur mansur gibi
81a
1 ^ekiiij her bir *uzvimi benden ayirduk^a tekllf eyleij a'za doginince 2 kemiklerimi bir bir
ayiruq yine %xz eyleij ta ki misnyi kim oldugmi ol zaman - bilesiz ve ilia misnniig siz ancak
merkebini gcJriirsiz huffa§ gibi riur-i basiret yok ki misnyi goresiz 'anka <j*±\ <j* ^ \im » *
fO^-c A jly jj^j 4^.13 ^e*JI <j*> hemen s5yletmedin bir i§ gOriirseijiiz gtfriiij 6 yohsa
soyledurseqiiz yamlursiz 2585 7 *&\j *JI ^IgJI Uil ^Jl ^^ |«i±L* jJLu LI UjI Ji" (2)
muhatab misffdiir allaha ma siva'1-miat 734 muKatab karaba§ §eytidur resule ve dahi
etba^adur esma 2237 nukat-i esmS 75 elif 3 75+3= 78 2273+734+1100= 3107+78= 3185 8 sizi
allah stibhanehu y ve te*ala ilzam ider 1U emr ider ki di sen onlara ben sizcileyin be§eriim
bana vahy olur ki ilahuijuz ilah-i vahiddur alihe-i miiteke^sireye ^ibadet etmei] diyu ya*nl siz
misnyi merkebdtir kopekdur kedidiir dirsiz alfakdan al9§a atarsiz amma imtihana gelince
melekler sifatim ararsiz melek gibi olsa dirsiz misrl sizcileyin be§erdur nitekim resul-i
(1) Bu kisini sayfanin sagma yazilmi|Ur.
(2) Kur'an; Kehf (18), 110. ayet
130
ekrem sallallahu 'aleyhi ve sellem be§er idi yer idi iferdi esvakda gezerdi evlentlrdi
gaynya dordden ziyadeye izin virmedi kendi tokuz Katuni bir yere bir vakitda cem*etdi her
halki ve hulki be§er idi ancak valjyde lialkdan miimtaz olurdi ve dahi iimml idi hatta bir
glin mu§rikler ile sulh olmak lazim *° geldi 4 aliye emr etdi ya *ali kagid yaz ibtidasinda <j*
4JJI Jj^j ^-fl-^>'didi mu§rikler y gign§dilar biz resulullah olduguga inanmazuz resulu'llah
diyti yazma didiler hazret-i *all radiye'llahu c anh yazmi§ bulindi elbette bozilsun didiler
emr etdi ki boz 21 ya 'all didi vallahi ben resulullah haUim bozmam didi buyurdi ki
kankisidur baqa gOster z gosterdi miibarek barmagini ttikiiriikledi kendi barmagiyla sildi bu
kadar iimrai idi
81b
ve dahi miite'arifdur te*bidde kendi buyuruklannurj hilafi zuhur idince jj*^ f^' I*-*-*'
fSl^^ didi ve dahi buyurdi ki allah siibl&nehu ve te'ala baija 3 yevm-i aiiiretde §ol kadar
'ilim viriir ki dahi §imdi ol ogredecegi 4 ilmi bilmem didi ceml^'ulumug zahirini ve batimm
muhit allahdur ancak her bir kuhna isti'dadi 5 kadar bah§ ider eger biliniirse ^ahir *ilminde
iimmi iken f ilm~i ilahide ^ulema* ve fuzela*i *aciz kodugi risaletine §ahid-i f adldur eger zahir
'ilmi kemalda ola idi resul deguldiir *ilmi kuvveti ilediir diyii*ulema tereddiid iderlerdi zira
getiirdiisi nesahat ve belSgSti ve esrar ve riimTTz ve ha^ftyik ve dekayik ve ijarat kmayat-i
kur ? ani y h&rik-i £ ade deguldiir *ilmi kuvvetiyledUr dirler idi gUne§(in ziyasi c aceb deguldiir u
*aceb odur ki ay ola §ems ziyasini vire c aceb bundadur adamdan adam kenfah 4 aceb
degiildur *aceb odur ki ciimle hayvanlann algagi bir merkeb iken adam kemali on da zuhur
eyleye Vceb onda deguldiir ki nur-i nubuvvet bir salih dmdar 3 ehl-i Vz vakar ve mazanne-i
kerametden ve melek sifat bir *azizden ademiyyet ' *iimi ile zuhur eyleye *aceb ondadur ki
cemi* sifai-i nekayis ve nekayiz ile mevsuf bir e§ekden bir kediden bir edebsiizden bir
hayasuzdan & bir £igargan deliden zuhur eyleye siz kenfal-i ilahinun zuhunna mevcudatuy
a*lasm ararsiz allah siibhSnehu ve te*ala kemalini virmege mevcudatug edna ve eliassini °
ider siziii] aradugunuz semtde komaz i§itmediijuzmi *^rV^ v>^' *j" ^-^ ^' ve
musa Vleyhi's-selama bogiirtlen dikeninden tecelli etdiigini ceml c e§caruij katmda bir hor
ve haklr §ecer iken allah om begendi ondan vahy etdi *JJ\ bl ^1 didi 21 musa 4 aleyhi's-
selam bogiirtlen dikenine kar§u secde etdi istinkaf etmedi anuq ifiindiir ki her kamiliii}
ekser nazari algaklaradur *DI o^^ &L* 1 hasil 3 etdiiklerinden ve haklqui} tecellisini
ekseriya algaklarda bulduklarindan yine ararlar gflreliim diyti
82 a
1 vallahi deccal seniia emeklerin hebadur
gah§dugun sihirler ha bir kun Vnadur
2 muhitdiir allah seni her i§un ol halk ider
mekr-i hudadan sakin bal sandugun beladur
3 mtistedricun keydini keydiin iginde gozet
131
kazma derin kuyiyi boyunca var kazadur
4 hasmunida bir gozet varmi saga hilesi
bi-hod olandan sakin kim sahihi htidadur
5 yapragi yer dud-i kaz giile giile tud aglar
yapragini tud bulur dudurj som fenadur
6 dud-i kazzun 'askeri her ne kadar gogisa
beyzaya girince ol c asker oga 4 idadur
7 samurda sen misnyi gordtik^e 90k basma kim
mazluma sen kiyarsag allah saga kiyadur (I *
82 b
1 kildan incedlir kihgdan keskin ol §ahug yoli
2 her kemal ehli kapusinda anug edna kuli
3 oklan kavs-i kazahug kuvvetince yol alur
4 putasma kalb-i sultahdan geger okug yoli
5 ?un mukaddem fakr u fahri didi sultanifr-riisul
6 ya 'acebmi f ahr zullT dise bu ahir veil
7 ferha terha iki derya mecmaVl-bahreyn olan
8 taht-i akdam erazili 'ars-i rahman menzili
9 *arifuij bir himmeti var*ar§ aija olmaz makam
10 sidre vii tuba gOzetmezkamiliij can u dili
11 'akiluij mizaniVkiUar iriaverasm almadi
12 *a§iku g r akiller igre adi mfllhid ya deli
13 zerre zerre kildi misnnui) viScudini kaza
14 katre katre kildi zahm dahi *a§kun yeli
{ bu ilahi penc§enbe gun tulu' etdi ve'l-'aded fi 1884 } {2)
83 a
1 ey bu gOnlQm §ehrini big kahrila viran iden
2 bl-diihan odlar yakup bu sinemi kulhan iden
3 ehl-i *alem derdinlirj mislin gortir rahat bulur
4 cins u misli olmayan derde beni dtikkan iden
5 bir bahrdur sahili yok mevci olmaz mtinkesir
6 leylintln fecrin geturmez gokdeki cevlan iden
7 *akl u fikriim zevraki yollarda kaldi ser-nisun
' t -
8 belki cumle akl ii fikri bende ser-gerdan iden
(1) Sayfanin geri kalan kismi Arapfa oldugundan yazilmadi.
(2) Bu not sayfanin soluna yazilmi§nr.
132
kimine meydan iden bu'alemiii) her ku§esin
10 nusriye ucdan uca her ku§eyi zindan iden
83 b
1 kas§ah elinde koyunum
2 cellad oginde boyunum
3 4 irz u vakar u mal merial
4 soyinmu§um bu yolda ben
5 habsum bugiin kirk erba^In
6 kildi beni rabbum ernln
7 vallahi senden korkmazam
8 hakdur yolum yonlmazam
9 vardi gikali goklere
10 indiim seniig?un ben yere
11 mehdi benum^adlumdurur
12 ahir Vnel kaUumdumr
13 meydana ?ik gel ey kaba
14 ben misriyem geydurn *aba
ya o beni ya ben oni
ya o beni ya ben oni
yagma ohndi ciimlesi
ya o beni ya ben oni
oldi taraam deccal la*in
ya sen beni ya ben seni
daVa-yi tfatil kilmazam
ya sen beni ya ben seni
biq alti yiiz toksan bire
ya sen beni ya ben seni
^isa beniim fazlumdurur
ya sen beni ya ben seni
*avrat gibi geyme kaba
ya sen beni ya ben seni
{ limye cami l inde isneyn glin ta§ra £ikmi§ idiim bin bir soz okur baija i§itdlirerek ya o beni
ya ben oni diyu ne ho§ kSfiye olur §uga ilahl olsa dirken bu zuhur etdi ve'l-Vded kkne fi 2168
sonra didiler ki ol £iblak idi bildum ki karaba§ ta*llmidur } (Ii
84 a
1 hahs igiin geldigeliir ltlak igiin ferman baga
2 evveli kahmMm ider sultSn baga
3 erbaSniim gun tarn am olur dahi on gun ge^er
4 hatm olur menzil meratib can olur carian baga
5 ^-> I j I Or!*" J* v^ u? yuz ellidiir biliiq
6 togdi giin magribden agdi zulmeti stibhan baga
7 geldi hak Batil flrar etdi dola§di magrihe
8 zahir oldi gizli sirlar virdi hak btirhan baga
9 ol dem ismVil gibi teslim-i hak indi hemen
10 iki big yiiz dahi yetmi§ bi§de bir kurban baga
11 agladum zebh-i 'azime bir i§aretdur bu ko£
12 hem be§aretdur gele yahya ile mihman baga
13 halk-i c alem didiler \saya misri bir zaman
14 dahi bundan ozge <^±j\ L* didi kurban baga
(l)Bu satiriar ayfanin soluna yazilmi§tir.
133
tala e a ve T l- c aded fi 217*5 yevmu'l isneyn -
erba'iniSm misrldiir 340 on glin de geginge misn 350 olur ve efhem karaba§ geleli yann 350
diir bu misra'da 'a$erat-i miat 350 vefat-i hazret-i §eyh 1105- ^ *
84 b
I iki ka§ug arasinda gekdi hatt-i istiva
2*alleme t l-esmayi ta c lim etdi ol hattjin huda
3 zat-i c ilme mustafa esmaya ademdiir emln
4 ikisinden zahir olmi§dur \ilum-i enbiya
5 zat u esma vu sifat ef*al u asar ciimleten
6 her zamanda bir veliniiq yiizine bunlar ziya
7 secde eyle ademe ta kim ha^ca kul olasin
8 iden ademden iba hakdan dahi oldi ciida
9 sureten gordiler allah diyeni olrai§ fakir
10 sandilar allah fakir diir kendilerdur agniya
II kenz-i la-yufnayi bilmez kandadur ilia fakir
12 hahr-i bi-payam bulmaz etmeyen terk-i siva
13 ravza-i hadrayi bilmez hizra yolda§ olmayan
14ab-i hay van l bu zulmi gdrmeyenler sandi ma
15 bil ki seddin ik«ka§ iskender ortasindadur
16 cem*-i cemVl-cerrfile feth (oldi) ebv r ab-i huda
17 kanda bulur hakki inkar eyleyen bu imsriyi
18 zahir olmi§ken yuzinde riur-i zat-i kibriya -
^i j^aJIj a^+Ll tii ^41 fjr> 2151/2751 f # (±L pi 4* v j j^ >l5I ^UJI
(jo^yfj^l 1-x^ 4t ij 1 1 15 bu ilahl soyleneli Urun **±L a l^aLs kelamii'llah kahveye
atildu£i hamls <^l 106 kadir pa§a geleli ahad ^u*JJ 144 as-samed 165 ba§i gider dili §em§ir
kachya sahib gikmadugiy$iin ■ ^
85 a
1 erimtiz erdur plrimiiz pirdiir
karamuz nurdur yirimtiz turdur
2 isteyen yari izlestin piri
plrden ayrilan hakdan ayndur
3 purdur envarum hakdur etvarum
du§manim bi-§ek hakdan ol durdur
4 §ol ki siifyani artdi tugyani
oldi §eytani can gozi kordiir
5 azdurur halki bizdiirur hakki
kizbi 50k sidki birjde bir yokdur
( i)ttu Risun sayiamn soj taraiina yaziiim§nr.
(2) Bu kisun sayfarun sol tarafina yazilnu§tir.
134
6 hakka kul ol kul olasin makbul
dil miiselmani §ahid-i zurdur
7 niisnnurj dinde *izzeti zinde
8 cumle milletde hamzevi hordur
* —
{ misnnuj bunda *izzeti zinde
dinler ifinde hamzevi hordur ' '^
9 ni^e bir mekr u hiyel nikbeti deccal niq e bir
nige bir ey dini yok mezhebi yok dal niqe bir
10 nife bir 'adh katl fitneyi ihyi idesin
beni oldur sunayum boynumi gel ?al nige bir
11 hakim-i §er'i dahi saija uydurdui) ise
hakimiiq hiikmi yeter fitne vii al nige bir
12 hazirum ben hunerig var ise gel gori§eliim
*ilm-i ledlin okim ya gurzini sal ni?e bir
13 §err-i deccah del^miimkiin ola mi sOz ile
14 misriya var ise halun ol yeter kal niqe bir
15 tj ***S\ S C**JI f^ ^L 2201 j^il e^JI^ *JJI^ f±cTi\ **+*
85 b
ahad 28 e^JI 300 0^4' 410 cen/an 710
1 eya deccal ^akkuq takdiri bil hergiz bozulmaz
2 ezel levhindeki yazi silinmez hem yuyulmaz
3 ne deijlu sa'y idersei} it soipnda hep hebadur
4 ?amurdur havzunuq ifi buladukga turulmaz
5 gorjiil turulmadukga f alem-i gaybug §iimusi
6 if uni eylemez aydin karagusi stirilmez
7 ne derjli gaynyi aglatsa bir kimse anida
8 mukallib agladur soginda asla ylizi giilmez
9 turur kendisi yok gibi i§in i§lere hafada
10 olan viren odur kendisi mahifdurg5rilmez
11 ne'am zahir durur gozlilere a'maya mahfi
12 am zahir goren i§ini bozmaga yonlmaz
13 zarafetle bu misriden haber alsam dime hig
14 hakkurj sirn emln olmayana bil kirn diyilmez
{ Jl>^ O" C*>. &*C ^ f\w && 2237 senel091} (2)
(1) Beyit sayfamn sol tarafma yazilmi§tir.
(2) lbare sayfanm sol tarafma yazilmi§ar.
135
- bu ilahide elli tokuz kaf vardur ehad yuz on sekiz 118 ider meslh 'adedidiir evvelinde hak
zikr olmi§dur oli uili U 371 el-misrldtir 371 16 i j r ^ qj^ j\j <j <j^jr! 259
el { misn 371 -lUI U**, 259 degiiJdur 258 ^u^ ^3TI ^ ^illJI 59 L*->LJ j 118
ism-i mesTh ya*ni belki meslhdiir ya belki hakdur hak 371 } (1)
86 a'
1 hakkuij kullanni ba*zi kul eyler
om kul eylemez yine ol eyler
2 alan viren odur bazar iginde
kirnin bay u kimini yohsul eyler
3 kiminurj bakinni ider altun
kiminiirj altunin kara pul eyler
4 kimini giildiirur dayim cihanda
kiminug ah u fi^anin bol eyler
5 kiminiirj sevdiigin alur elinden
kimisinuq erin alur tul eyler
6 kimisi istemezken virur evlad
kimi ister ona yad ogul eyler
7 kimi bulmaz geye guldan 'abayi
kiminiii) itine atlas gul eyler
8 kimisi tath ball ider aci
■
kimisi aciyi talh bal eyler
9 ider ak gune§i gah kara balgik
kara balgigi agar gah gol eyler
10 kimini biilbul ider giile kilur zar
kimin pervane-ve§ yakup kul eyler
11 kimi *isa-nefesdiir ider ihya
kimi deccal olup saga 61 eyler
12 ?urligi sag idlip sagi giiruk hem
soli sag u sagi gahi sol eyler
13 ayagi ba§ ider ba§i gah ayak
dili kulak kulagi hem dil eyler
14 fili gahi kannca kursagina
koyup kanncayi gahi fil eyler
15 gikarur gahi yoldan nice yolci
gehl yolciyi gostermez yol eyler
16 gehl issuz harabi §inlik idtip
gehi §enligi tagidup yil eyler
17 'ariasir iplisin tab* ignesinden
9 t
ge^urup oni bu bum §ol eyler
(1) Ibare sayfanin sol tarafma yazilmi§tir. "" •-————— ______ "
136
18 yeli gahi letafetle ider od
odi gahlkesafetle yel eyler
19 suyi tpndurup ider ta§ u toprak
ta§u topragi akidur seyl eyler
20 seyli derya gikar tath su andan
suyi yel yeli dahi vabil eyler
{ huruf-i carre gibi cumle e§ya
birbirine uzanup el eyler
bu soziin yunusi misri deguldiir
lugaz bundan mu^mmasin ol eyler
ider ^akillan gog i§de f aciz
ider ebleh bir i§ san^kil eyler } (1 ^
muWmadan muhammed 191 gikar suleyman- o^ J J'>*^ 0-* £*>UJ1 *t 4 f I J^J jlt»
^ j^JI 2242
86 b
1 ibn-i vaktum ben ebul-vakt olmazam
*abd-i mahzum ben tasarruf bilmezem
2 an-i dayimdur hakikal giine§i
anayum ben gitmezem ben gelmezem
3 meryem igre tpgurdum bir gulam
hem bikr hem bir giilum ki solmazam
4 ben togurdum atasuz*isayi hem
5 sanma kim mehdl beniim mehdi odur
adi yahyadur anuq yanilmazam
6 vasfidur esma'-i hiisna cumleten
bu s5zi isbata*aciz kalmazam
7 sirrile baga i$tinderr soyleniir
misnya ben togmazam bel olmezem
(2)
87 a
1 halk igre bir ayineyum herkes bakar bir an gorur
2 her ne gorur kendi yiizi ger yah§i ger yaman gorur
3 didi ulular levn ma levn inadur §liphesiz
4 kana boyannn§ goz hemin nil u firati kan goriir
5 §ol cahil nadam gor orter hakki inkar iden
6 kamil olanlar kamiliir} her bir sozin btirhan goriir
(1) Bu beyitler sayfanin sol tarafina yazilmi^tir.
(2) sayfanin geri kalan kisnu Arapfa oldugundan yazilmadi.
137
7 medh ile zemmi 'alemiiq kiymetde bir hardal degul
8 har odurur harmanda ol bugday kor saman goriir
9 tutdi rikahin 'arifuq nice selatin evvel
10 kamil olan sultani g5r dervi§i ol sultan goriir
11 dervi§i hak yakmi§ iken am yakan sultana bak
12 hammam i?inde dilberi gormez gozi kiilhan goriir
13 o dilberin mehdi adi siikker diiriir halka tadi
14 misrl^eker bu mihneti ol rahat-i rahman goriir
„i aj^LI f>f ftlL 2403
der makam-i eve
15 { devran odur kim devrini devr-i felek bilmez ola
insan odur kim sirnni ins melek bilmez ola
merkeb izinde su gorup deryayi gordum sanma sen
derya odur kim kaVim asla semek bilmez ola
adam odur kim nan ola hem ma* hem zam'an ola
hayvandan ol adaldurur nan u nemek bilmez ola
kamil odur kim a? susuz $ok 50k emek gekmi§ ola
riakis ivecekdur bunda kim her giz emek bilmez ola
her bir nebi her bir veli zillet ile erdi menzile
misriye sogslin §ol agiz allah dimek bilmez ola } f ^
87 b
1 yakuij yalinh kiilham aturj firengi temreni
gokdan arardum ben bum ya ben sizi ya siz beni
2 gun gordiiquz kim tinmazam sag u sola bakmmazam
sanursaquz tayanmazam ya ben sizi ya siz beni
3 geldiik i§iij ta ucina iri§duk ahzr gticine
y^\A tWS^Vduc k{*m k^cuns >i ben sizi ya siz beni
4 §emsiig yamnda zerreler bahruq iginde katreler
gildan §ecer etmez hazer ya ben sizi ya siz beni
5 horhor uyurken basuijuz mislriyi ol vakt asuijuz
6 bulun ziyan u assirjuz ya ben sizi ya siz beni
joxJIj jJ±J-> L 2431
8 devran odur kim devrini devr-i felek bilmez ola
insan odur kim sirnni ins°melek bilmez ola
11) Parantez ifindeki $iir sayfanin sol kenanna yazilnu§ur. ~™ "™" " """
138
9 merkeh izinde su goriip deryayi gordum sanma sen
derya odurkim kaVim asla semek bilmez ola
10 adam odur kim nan ola hem ma* hem zam*an ola
hayvandan ol a<Jaldurur nan u nemek bilmez ola
1 1 kamil odur kim a? susuz gok 90k emek $ekmi§ ola
nakis ivecekdiir bunda kim her giz emek bilmez ola
1 2 her bir nebl her bir veil zillet ile erdi menzile
13 misriye sogsiin §ol agiz allah dimek bilmez ola
mJ\ j *z3\ fj* gLL 3226
88 a
1 dervT§ olan *a§ik gerek yohnda hem £adik gerek
2 bagn anug yamk gerek can gozleri a?ik gerek
3 algakdan al?ak yiiriye toprak iginde giiriye
4 *a§k ate§inde eriye altun olup sizmak gerek
5 zikr-i hakka me§gul ola yana yana ta kill ola
6 isterse kim makbul ola tevhide boyanmak gerek
7 iven ki§i yol alamaz maksudini tiz bulamaz
8yog olmayan var olaniaz varmi talatmak gerek
9 deni§Ierirj en algagi bugday iginde hurgagi
10 bu mi^rTgihi balfigi her bir ayak basmak gerek
^i jjJI j ^j^^Ll pj-f $LL 2493
der makam-i f argah
11 esmaM ilahiyyede bi-had hiineriim var
her demde semavat-i l]urufa seferiim var
12 g5rjlum goginuq yildizmurj hif *adedi yok
her burcda beniim bin giine§ u bin kameriim var
13 6 alimlere ebced hfacesi olmak olur 4 ar
algak gorinen ebcede*aff nazarum var
14 c ar§ u semavat ^ilumug budur el-hak
hem dahi zemininde dukenmez giiherum var
15 burwrjla bir oldi dem-i^isa ile misrl
16 gonliime dahi ne geltirum ne gideriim var
88 b
1 ey §eh-i zen diinyanui] gel alina aldanma
§em t -i riihi narina pervane gibi yanma
2 fanidiir anuij hiisni var rengine boyanma
c ahdina vu va 4 dina goniil virip inanma
139
3 hakdur bu s5ziim hakla inkarina tayanma
4 gergeklere teslim ol her sozi yalan sannia
5 bu dunye yedi ba§h biij di§li bir erkamdur
her ba§da bii} agzi var her lokmasi adamdur
6 zehf/dtir anuij tiryak tiryaki dahi semdiir
her §erbeli kim igserj §erbet degiil ol demdur
7 hakdur bu soztim Ijakla inkanwtayanma
8 gerf eklere teslim ol her sozi yalan sanma
9 mat oldi nice §ahlar bu dtinyanuq elinden
tuymadi biri bunun cahindan u irialmdan
10*ibret alabilurseq al rriah ile sahndan
eor nice doner tiz tiz her birisi halinden
1 1 hakdur bu soztim hakila inkarina tayanma
12 ger^eklere teslim ol her sOzi yalan sanma
13 *akl ile hunui} hergiz bir hilesi bilinmez
§aytam dahi gizli bu *ilm ile bulunmaz
14 her ne kadar arja sen §etm eylesei] aJmmaz
nfk ile ider mekri her yanaya cahnmaz
15 hakdur bu sozum hakila inkarina tayanma
16 gerfeklere teslim ol her sozi yalan sanma
17 nusn sanadur bu soz cehd il ala gdr*ibret
fakr ile idiip fahn gekme ozine minnet
18 tuima sakin as la hlg bir kimseye var ktidret
emraz-i cehlden ger buldunsa eger siftfjat
19 hakdur bu sSztim hakila inkarina tayanma
20 gergeklere teslim ol her sozi yalan sanma
21 ^i ^a*JI j w^^JI ^j <j$ i"it.,iH f^f £±L 2295
{ van! mufekkir deguldur inkardtir §imdi padi§ahuq i*timadi onadur } ^
89a < 2)
89 b
elmalida
1 *azTziim timmi sinan Ijazretlerini ziyarete giderken elmah gOrindtikde tulu* etmi§ idi bu ilahl
2 dost illeriniin menzili ki *ali gorindi
derd-i dile derman olan elmah g<5rindi
3 tujilere sukker baginug zevki iri§di
bulbullere canan giiliniiq dah gorindi
4 mecnun gibi sahralan aglayi gezerken
leyli tagmuij lalesiniin ah gorindi
(1) Bu kisun sayfamn son tarafina yazilmijtir.
(2) 89a sayfasi Arapfa oldugundan yazilniadi.
140
1
5 ten ya*kubinui] gozleri agilsa *acebmi
can yusufmun giil ylizintirj hali gorindi
6 kal ehliniii} akvahm lerk eyle niyazi
7 §imden giru hal ehlinuij ahvah gorindi
9 w i U.n <? IL^g^lL; f^JL; JjLc 4J <jp*
CS^j-J! £■ tf-*-* ^L* I'll 1 1 Jj.yl II ^Ll JJ
10 salik-i rah-i hakikat *a§ka eyler iktida
1 1 ciimle e§yada hirer halet komlmi§dur tamam
birbirinden ba*zi nalps ha'ziij isti1da"di tarn
12 me§reb-i a*la olan ne§*e nediir ha§il kelam
*a§kdur ol ne§'eyi kamil kim andadur mudam
13 meyde te§rir-i hararet neyde te'sir-i sada
14 gul§en~i vahdet qu kalb emr-i ram-i *a§kdur
lezzet-i vuslat hemen ancak meram-i *a§l{dur
15 terk-i kevneyn eyleyen niesM mUdam-i *a$kdur
vadi-i hayret-i hakikatda makam-i ^kdur
16 ?un mu§ahhas olmaz ol vadlde sultan u geda
17 ^arifuij l a§k-i ilahlden ycg olmaz hemdemi
nu§ idiip sahba-yi zati can olur her bir derai
1 8 mazhar aga ayn-i zahir gorinur gider garni
eylemez halvet-saray-i sitm vahdet mahremi
19 *a§iki maVukdan ma*§ukt c a§ikdan cuda
90 a
siz allahurj yapdugi adarni begenmeyince gerek idi ki sizuq adamuguz a*lem olaydi 'ilm-i
esma'i bundan allahug bundan dahi zuhunnuij gSrinenden goriinmezi gokdur zifa bu kadar
zahmete gore ~ bu zuhur azdur ben de bilmem velakin eyle uraarum hemen ytireklensenuz
nolacak ise olsa eyfl olurdi og soj kendiltigllmden olmaz sizden olmaymca ya dirseqiiz bu
kadar 5 eza sarja ve etba*una oldi dahi bir gey* zuhur etmedi ^N icLJI j*\ Lj ^JLuL Jli
hep bu ayetler delalet ider ki defaten ola bagteten ola hikmetini kendi pek bilflr
2586
ey karaba§ ey ramazan ey hakim <jL*^,V I ^d\ ^Lo.Vl *l j± Ja ™ okursiz ben kimsenun
bogazina yilan akitmadum bu nentin cezasidur kur*anug iginde cezaen vifakan bu ceza
ceza-i hilafdur ceza maVl-farikdtir idug hep hlinerlerigiizi gosterin oleylim de dlnugtizi
severseqtiz L ellerimi ayaklarimi kollanmi inciiklerimi kesur) sekiz kimsesugiiz 14 birer le§i
goturjuze soka kog bolayki yurekleriguz bir mikdar 5 sovuya idi zlra gicigiiz ziyadedtir ben
Kur'aiv,NaliI(14).77.aYet '
141
16 17
olmek ile sovumaz bununla bolayki gicigiizi bir mikdar def idiniiz hemen turman bu
gice akidun olecegum gunlerdtir hatfe-i enfihi olmeyeyiim siziig ° kafirler mii§rikler elinde
c azah ile oleyiim ey dmlerini mezheblerini Iy sikdtiklerim §imdi ben size neylediim ki *azab
fevka'l-azaba ba§ladinuz 2U bu "hel ceza n nun size de geltir giini olmeden okumi§ olayum
bilmi§ olun
90 b
2578
1 - 1
ahad giin hatibiiij bir gazabi var idi ki hi? olmi§ degiil idi yilam * evvelki gice akitrdurdi
sahahi yasini gazab ile okudi yalsu namazinda kiigtik mu'ezzine oyke ile hel ceza* ildurdi
mihrabdan hah diyii safa 4 Vz etdi bu gice dahi buyiigini akitdurdi sabahdan tutaklanm 5
yiizum §i§ kalkdum yine yasin okurken turamadum si/alum 6 ziyade olmak ile oksiirdiim
i§itdi ki dahi olmemti§um bir gazaba ' geldi ditrediiginden yasin-i §erifi gucle okudi hele
bugun ° eyle anladum ki eger beniim sugumdan padi§ah gegse ve ciimle dii§manlanm baga
dost olsalar hatib ciimleye du§man olurdi nigun 1U gegersiz diyii ne ebu cehle begzer ne
firWina ne hanfana ne nemruda buncilaym bir zalim dlhstiz mubalaga degilldtir vallahi
gormediim ve i§itmedum 12 bundan i§itdugum sftzleri bundan gOrdugum ihlnetleri birinden
gormedum dahi aqlayamadum sogan gibi her K&hm gftsierdukge hemen budur sanurum
bu £ adivet dahi gosterur ki ewelkileri unutdurur 15 ben turayum kur T anuq ve naniazug hunug
elinden cekdOeini bir kinise 5ekmemi§dur 16 va'llahi ve billahi ve ta'llahtt-kerim ciimle
istihza ve safrriyyedur ben bunuq ne dinde vc nc mezhebde oldugini bilemedum ve'1-hasil
yetmi§ iki 8 milletuq ekseri ile gori§diim bum anlayamadum bir sujliya ta*ziri §er%n iy
lazim gelse adamina g6re iderler hakimler bu uzerime hamle etdi tur... 2U vardum saija §eyjah
diyerek ve bunui) emsah 'namSz iginde ve ta§rada bi-haddur neyleyelilm padi§ah
yohsulhgmdayuz §imdi padi§ah bu olayum dir
91 a *
Ijala padifah olup sultan ibfahim oldugini uzerine 2 igbat iderim isPatum ve huccet-i
kaviyyem vardur hila izn-i sultan 3 ta$ra mescidde iki cum^a kildi hutbe okudi yeni minber
dikdurdi bum viizera idemez ve seyhifl-islamlar ve kadi'askerler idemezler bu ancak 5
padi§ahlara mahsusdur padi§ah hasmini bileydi benden el gekerdi ° tahtim aldilar dajii
haberi yokdur ya yahudi didugun ne sebebdendur dirseij Hadi ile bir cum a gun geldiler hatib
dir ki ah§am namBzinda 8 tesblh ve tehlil olinsa olmazmi dir biz soylemedin kadi dir ki
yehuda " te§ebbuh olmagla ehl-i islam ah§am namazinda te^hlr olmmasun diyii Wele J
iderlerdi zlra yahud ah§am namazinda zij^de eglentirler onlara te§ebbtih olmmasun dirler
dir hatib bu kerre hele elbette olsun diyii tekrar ikdam etdi ol giinden beri terk ohnmadi
kadi sebebini beyan etdiikden soijra ibrami ziyade etdi i§de yahudi didugiimiii} ash budur
ta mi§irda sen bir ibrahlm adlu hatfbden ne gekseij gerekdiir yardimcin allah ola
dimi§ler idi kirk yilda zuhur eyledi §errinden allaha sigmdum bum 6 yazanm ki tiziyye
i§iimi bitursiin gok gekmeyem diyu olumi ihtiyar 17 etdiim bir ugurdan bolayki helak ide
142
kurtulam dirum i§de biziim 8 sabnmuzi ve onuq nekbelligini bundan bilun ki bunun
gibitohmetui) sahibi iken ve ciimleden ziyade eza iderken taVin-i tesbih ve tehlile alti
gundiir sabr iderdiim soylemezdum ise cumlenut} ma*lumidur bugiin ziyade aciyorum 21 bi-
tak oldum anungiin soyletdum padi§ah razi ohnca bize ne lazim diyii seylemezdum
91b
1 velhasil ey katlb bu kadar yilan ile 'azab etmekden halile koma kordum di beni bir sa^turj
iginde cami'den kosun fikarsun yaninda sikiciyi - beniim igtin besleyiip turur hemen padi§aha
da etbaW da bu serah eyi serabdur bunuij suyi da vardur gi^ar akar hemen bu re*ye tabi* ol
^ halili serden gegdi yaz bu §ehriig iginde halil ile senden ytirekli yokdur fe §ehir iginde degul
dtinyada yokdur ikinuzden ctir'etli kimseler gOrmediim 7 ta§ra halkinda hakim kadar yurekli
*azametli gormediim tig oldinuz ° kalam pes-i perdeden ider yiize gelince mtilayemet ider ya
siikut ider ^ Iigurjiizde mtfminler sifati var batinunuz nice ise zahiriguz de eyledur 1U misrinui)
naslhati boyde degtil idi yakdugunuz ate§ler boyle etdi camla kabul ile dijleyenlere can
ba£i§lardi sebzl efendi dirlerdi bir emTr mliderris var idi bursada klirt ile §erik idi
hamziyye idi ^ bize tamam 'adaveti var idi validesi bizden bi'atli idi nasihatt dirjleyiip
vardukfa valide misriniin nasihaii bana eyle kar ider ki canunra koyacagum geliir amma
neyleyum su gayn semte akmak ile sunurj alundisina gideriiz yohsa her bir naslhati ir§ad-i
tamdur dir imi§ sayiri de bana gore !/ eger i*timad gelmezse varuij bir gayet yava§ r aleme
baga yakdugunuz ate§i yakug goriin yavagligi kalurmj neyleyelum ba§ummj yazisi boyle
imi§ emir allahun iy („,„. y^ emir bOyle imi§ el-hukniu ilellah
92 a
2588
* kitabun allmi§ birinci kagidunun sag sahifesindediir 2 <ji <^ aJJI ^j &<^\ J^
^ miSitdan ma'adasi ahir harf ki vavdur ona geltince 'aded 1253 elif 1 1254 ramazan beg senuj
adun nigtin ramazan oldi diyeli 4 kezalik miatdan ma*adasi joi* kelimesinti^ L harfine dek
^^-c 512 hakim £^ 512 hakTm ^.j* o** 512 hakTm 5 5^ kelimesinun %ynindan
^juaJ-^ j faynma vannca ^ded 745 hatTb bizi mahkemeye ileteli geldiik imdi esmati'l-'aded
evvelinden imarnun evvelki elifine gelince ( aded 731 muteme 4 735 karaba§ §eyh geleli
( aded ve'1-ma^ria her n^Ifc ki onda uyacak imam olmaya o miilk ramazan begug ve
hakhniin ve hatibun ve karaba§ §eyhiin elinde 'an kanb pare pare olur yikilur harab olur ne
ile misn §eyhj sad c ile misriniin 10 insidaS ile ya ( ni bu millkun yikilmasmun sebebi bunlardur
dimek olur tanhlerin §ehadeliyle ve i§aret vardur ki insida 1 onlanrj 'isimlerine de ya*ni
ba§larinurj ^ govdelerinden aynlmalarina da ola velakin onlar ile tafct Hmaret bulmaya Jiarab
ola ^ misnnlir} dayim ben bu mfilkflg ba§ma kiyamet olurum didugi bundan oturidur
gorun virdugum maVia ve gikardugum tafihler yarjh§midur £*jJI ^1-i ^U-^JIj ^-1^ Jli
( 1 )KeIime silik oldu^undim okunamadi.
143
l^jj (*qIq »l ^e^tUl Jf*oi 1^ -^1 j 1-^ qjxS^ ( J ) 17 ey batillar kapular a?uk
benlim ise za'fum kemalda kalkacak *° dermanum yok eger siz barja ol i§i idebiliirseijuz iy
ben cumle halk i^inde §ehadet iderum ^ ben batilum hamziyye hakdur diyti
92 b
1 ya dirserjiiz gtinki havfn) yokdur nifiin minber iistine gikarsin cevab havfdan degiildiir
onda zugta-i kabr ?ekdurmek igiin £ikardi allah tabut 3 iginde nice agmak ve donraek
mute^ssir ise bunda da boyle bir celle gekmek i$iin me*mur oldum gok da kalmadi yine
inmegiin sehebi siz olacaksiz hemen ne zaman murad iderseqiiz canuma minnet biliirtim ne
kadar yatacagumuzun 6 tafihi vardur indugiimiiz gun in^allah yazaruz gOrtirsiz ' her §eyi
evcine *a§ik esfelden riafirdiir 6 acebdur hamziyye esfele*asik evce bagizdur 8 her kimi evcde
gorse ya i§itse indiirmege ya kathna sa*y ider bu sifat ancak bu tayifeye mahsusdur
^/Sf j jL_* £±\ dur ^ <s* Jr!^ '-^ A -" ^ f^i 4U ^ £r ^ *r^ *^" Jf^j J^ '-^J
JiUVl *3 cumle idbardan bir a^ami budur ki terakki-yi ruhi ve kalbi ve sirri terk idiip
tasarrufat-i kevniyyeye ikbal ayn-i idbardur onug sahibiniin can u dili raeksuf ve
mahsufdur 15 menkusdur getdUkfe esfel-i safiline inmekdediir kendi haberi yokdur 6 rivayet
vardur ki kariln dahi turmayup getmekdediir ondan murad karun sifathlar 17 *alemde eksuk
degiildiir dayim tenezziildediirler evce nice ikbal idebilsiin bogazina diinya ta§ gibi asilup
tururken bu f 51em derya gibidiir hafif olani yiizine Iy alur hubb-i cah hubb-i riyaset sahibini
a§aga £eker evce dfiniip bakamaz degul ki ikbal etmerj 2U ey misri tsterserj sen biq kitab oki
onlar seni istihza ve naslhatuni istihza etmeden hall olmaduklanndan ma%da bu gice de
yilana niyyyetleri vardur hemen tayan beniim tayanmam ol kadardur ki §evval ayina
yeti§mem sanurdum gayretsiiz etmijler ki ^ beni bu aya dek oldtirmediler hemen §imden
soijra oliiriim ister bugiin ister yarin
93 a
ya ^acemi onlar nigiin koyivirmezler benden oturidur o giinden c ayandur hemen
bildiiklerinden kalmasinlar akitmasalar da ben §imden soijra hasil olmam akitduklan
yegdiir ki bir gun evvel oliir kurtilurum V LIlo^. ^ f+^j S^j* * ^ *jy ^ c-"^ 1 J^
Q<i* cJ-V^ j' f*^ gr^l j y j> * l f „ T (2) esma 848 nukat-i esma 48 huruf 22 kelimat 4
1668+848+48+22+4=2589 OJ^^rf ^ fr* ^^ ^ *\+JH\ & wlji 'aded 2589
j+l* <jj->£ q\ i^jJ^lj huruf 41 sayi 13 ahad-i mudgama 5 cem l an 110+5=115 807+1667='
2474+115= 2589 jevat cem'an 2589 metin 500 nukaA-i esma 12 500+12= 512 hakim
2590
ey karaba§ ey ramazan beg ey hakim ey yusuf-i zalim ey dizdar ey hatib ey 'azab agasi ey
(1) Kur f an; Tank(86), 12. ayet — ™ ~ " ~™~~~- *~ ~~ '^ "
(2) Kur'aniKalemC 68)45.ayet
144
7 -
voyvada i§de bugiin karda§dan dervi§den de ayinquz ferd ve ahad oldum zalimler geltiij
ha§umi govdemden de ayirurj beni halas eyleij ey zalimler hele mubarek *idiii} U? giini
tamaiii olsun andan soijra ba§larj U-c ^JUi j 4jLw ^Kti . , a ili-4JJIj*»l ^| "*
y eser siz 4 acele etmezseniiz bu ayet kizb olmak lazim eellirdi *U1 ^ <JJ ***L\ { jj$j^
2592
1U ciinVa gun karaba§ §eyhun ogh geldi esna-i miisahabetde 'ankasm andi geturdtim bir
yerinde buyurmi§lar ki (jy**^ ^^.nll *-i± La ^1 j+^ Ofr^- ^' ^J^ J su> ^ etc *i
'ali ve 'alim 'aynlandur didum es-saffeyn stfal etdi iki mustafa sahibidur bin ogh bin sultan
mustafadur didum du§iindi U-- J r 4JJL <jL£j 738 elif 1 tafihi geldiikleri gune geldi ve
bir yerinde dahi buyururki j f+j^ <jj^ *-UI *-> *JJI j^/Lw Ul *ibjj^Lu> <>^JI <jl (
r/VI Jji^l *U/tfl fzJk\ flLH\ u iLnU Jill a^,^AI f LuJI li* JL^JI
15 bentim boyum atvel degtildiir evsatdur didum inanmazsai] babanuij I6 boyini var olgivir
gor atvel degulmidiir didum giili§iirek kalkdi getdi hayr ola
93 b
es-saffeyndcn iki mustafa nice ?ikar tafsil it diinirse I 10 'a§erat J 30 kirk olur mustafa es-
saffeyn tesniyedur iki mustafa" olur su*al etdi ki a ankada padi§ahi nige aijar diyii nefisetu'l-
viicud diyti arjar didiim mahallini giisterdiim ve beniim soqra 'oziirler etdtlgtimi soyledttm 4
sogdugtime iHirazimun mahallini gOsterdiim beyt <-Li£Jl ^J-c ij±j ^ i^-^jJI J^-J»Uj
L ^ I ^jJI j^jJI ^-Jlj^q 7 J id gun sdylenen mtifredi yazdi aldi hele
mesruren getdi hayr ola allah subhanehu ve te^la^cUmleye siiriTrlar miiyesser 8 eyleye amln
hikayet padi§ahlardan biri tebcfcl gezerken bir kannug evine misafir olur veziri ile idi y kan
inek sagar imi§ siidi goriir ki gok gikar vezlre dir ki biz sigirdan harci az alur imi§iz u bir
dirhem ziyade alalum dir karinuq elinden slid dftkiliir hem az gikar gam ile gelur noldi
anacugum dir padi§ah ey ogul padi§ah niyyetini degi§di orja elem gekerim dir ya ne bildtiij
dirler siidum bugtin az geldi hem eliimden dokildi boyle oldugi yog idi dir padi§ah
niyyetini yine degi§iir almayacak olur §abalj yine sagar karicak seviniirek geliir ogullar
padi§ah niyyetini hayra l tebdil etdi bugiin sudiim ziyade geldi dimi§ biziim de 50k zaman
idi padi§aha kalbum incinmi§ kendiniig de niyyeti hayr olmamak gerek velakin dtinki
hamTs guninden beri bilmem l adalete niyyetmi etdi kalbtimden bir mahbub sever gibi bir
muhabbet du§di hayr ola velakin allah subhanehu ' ve te*ala 2ori§mek muyesser etmeye
ancak gayibane du^a-guy oldugumuz kifayet ider biz bu aija dek 1S kibar sohbetintiij Idabmi
ogrenmedtik §imdi ctimleden iVaz-i kiilli etdugiimuz pirlik zamamnda ^ilmiiij ebcedine
§uru < etmek bize %zab-i elimdiir muradimuz bum i c lamdur ki padi§ah 2U bize ne kadar zalim
oldi ise deMbadullaha'adaletetdugi bize etdtigi ziilmi unutdurur dimekdiir muradum gayn
(1 ) Kur'anjYunusUOMS. ayet [ ~ ~ " " "~
(2) Kur'aii; Felili (48),10.ayet
145
deetildtir bu fakir de kendinden razi oldubumuzi ftamdur ve's-selam imdi ma*lum olsun ki
* *~ 2^ r
padi§ah halifetu'llah iken eger zulm idtip muzirr olursa §ol kadar ^ zaif olu r ki tav§an giht
bir az*af-i mahlulcat kenduye itale ider ve havf itmez (beyt)
ama *ada]et eylese elinde divler 5 ve cinler ve penler ve arslanlar ve kurdlar makhur ve
maktul olurlar ya f nl kimse oqa kar§i turamaz
94 a
l 2
1 ondan evvel de bir mikdar muhabbet dii§mi§ idi kirk bir gun olmi§ idi kimseye
sOylemezdiim goreyiim soqida i§lermi diyii §ahid iki olmca muhabbet 3 ziyade oldi velakin
bu iki ile olmaz hemen niyyet bi'l-kiilliye hayra tebdil ola 4 inga'allah amTn ya muln ey
miisliimanlar nice ideyiim her ne kadar ketm ile tekayyiid 5 etdiim ise vahy-i ilahi beni
haluma komayup if§a etdiiriyor imdi dinlei} 6 tasrihi ey vezlrli hasan ey div pa§a siz allahdan
korkmadirjuz p"adi§ahdan 7 korkdiquz beni tasarruf etdurmege gah§diipz iki seneden ziyade
hasan 8 yetraig alti gun div siileyman pa$a p~adi§ah gayretin gekdirjiiz allahdan havf
etmedintiz faklriillahdan kordum padi§ahdan korkmadum gamdan ma'ada bu kadar §titum-i
galiza ^ etdiim gordiqiiz §imdi padi§ah kime yardim etdi imdi ya MtTadullah bundan u 'ibret
alurj her kirn allahdan havf iderse padi§Sha sogerse de padi§ahi all ah 0.3a dost ider
dii§mamna dti§man olur kendine dostluk igiin dii§man 13 olani bile kad etduriir biz size bir
gun dibek ta^inun usiine gikup ey limye * kavmi sizmi yureklisiz benmi siz ytiieklisiz alaha
kar§u korsiz padi§ahdan ^ havfunuzdan ben padi^aha kar§u komm allaha havf urn dan didum
gortii) J " allah varmi imi§ siz allah pSdi§ahdur riikadinda idihjuz goriiij padi^ahdan 7 gayn
bir de padi§ahlar padi§ahi varmi imi§ g5rdiqiizmi her kime bir §eytanet ] ° etseler kimse
muhalefet idemezdi getdukleri semtde olanlar giiruh giiriih ayaga 19 kalkarlardi §imdi ikisi de
gift oktizi gibi yaturlar yanlarinda birer hidmetkarlan 20 yokdur ^IjJt^JJ p^JidLUI <ji (l)
Qf*+ji -uJI j f*ill <J **fj VI dJU p^ JS {2) ^LjiJI 21 taksiratlann biz *afv etdiik
allah siihhanehu da *afv eyleye amln ya muTn 22 diyii pa§anui) meyyili geldiigi giine yuz elli
sekiz tarlhiim vardur tarlhleriij 23 igundediir toksan birdedur bir dahi vardur *id giinine
dii§mi§diir yuz elli iigdiir seksen tokuuza dii§mi§dur 25 ol dahi tanhler igindediir { bu soz
soyleneli sabah sebt giin dort yuz elli iki giin olur ki *adedidur hamdet 452 } (3)
94 b
1 2 ' -
1 gori§mekden hazer idersin padi§ahlani] sozleri redd olmaz elbette gelsiin dirse ne cevab
idersin dirlerse karaba§ §eyh ve ogh her vecihle onlara benden evladur 3 eger kabul iderlerse
( 1 ) Kur'an;Gafir(40U6.ayet ————"—'——- ^"^ —— ____ ___
(2) Kur , an;Kasas(28),S8ayet
(3)Bu not sayfanin sag tarafina yazilmi§tir.
146
etmezlerse bizden de hisn etmezler soztim budur kendiler biltir 4 eger kahr iderlerse faziyum
getmege razi degulum ve's-selamu 'ala hatmi'l-kelam *ala'd-devam ola ve ahiren
2593
5 sebt gun baWz-zuhr ramazan beg muhammed aga geldiler ramazan beg mii§kilumuz var
diyti soylendi ta§ra gikdum bir hamayil geturdi rayihasindan ziyade siklet gekdiim biz
kendilere ve cumleye ' hayr-hah oldugumuzi l^albleri aglar ve kendiler yigde bize hayir
sanmaduklan ezherii miney$emsdiir 8 zTra necatlan biziim helakumiizde zann idiyorlar eyle
oldukdan sonra gelup bulu§masalar 9 gayet liitf iderlerdi hemen §ol ma*suma beijzer ki sen
kucaguna alursm ol goziine 10 kasd ider mu§kili oldugindan degiildi ol kokuyila bize eza idi
neyleyelum allah lslah " eyleye iglerine birer vehm girmi§ ol vehmden halas olamiyorlar
allah halas eyleye amln 12 rayiha gayet latife velakin bilmem sun nediir bir kerre de bursada
iken isnufil aga on dirhem *~ kadar misk ve iki balik di§i hokkalar ile benef§e yagi geturmi§
hazlne-dan ile gondiirmi§ 14 geturdi eve gtigle yeti§diim bir yere kodura kimse eline almasun
diyti sakladum hemen *akabinca kapu $ahndi isma'il aga geldi tekyeye didiler vardum
yiizume bakar yanmda bir zakir var 6 a§ik"are idtip savmi§sm efendi dir meger i^ine zehir
ta*biye etmi§ zalim bunun gibi 17 derdleri gok gordiigumuzden vehmiimOz galib olmi§dur
sizde yog ise de lutf idtiq ° bize rayiha-i tayyibeli bir gey* virmei) ve dahi nj± L^ ^jj
L^ ile *amil olurj veVselam 19 bir yerinde f-± L£> yaztm§ -t harf-i ziilmanidir elif nuranidir
■t iizerine ^ geturmi§ £■ harf-i ziilmanidir f^y nuranidir $- , j*^ uij iizerine getiirmi§
iki 21 ziilmlni harfleri iki nurani barflerin Ostine getiirmi§ler sihr oldugina 22 §ek yokdur bir
de $■ riitbe-i *a$eratda J dur ?alim dimek olur ^ Lt 23 U buhndi §imden sogra &* L*
yahud e^t L* olsun nurani 24 harfleri ^ulnfani hurufuq Ustine ?iksun p5di§ah 'adalete
ba§ladi 2i -t^ L* , e^-t L olsun hayirdur in§a J allah hayirdur hayirdur
95 a
2594 ahad
dunki sihrini ramazan beg bu gice izhar etdi ey [«-^ Lk ve ^ L> hele bircek eliiqe bir
ayine al sakaluna ve sinn u saluna baka gor 3 bu kadar nifak ve mekr ve hiyel sarja dii§ermi
ba-husus bu kadar 4 mekr u hadda { seni mezbahuga togn $ekdiigi ma*lumug iken §imden
soya dahi firsat elde iken tevbe eyleserj bel ki allah kabul ide 6 idi zalim senurj etdiigiirj
yokdur anurjgiin saga allah te'ala tevbe 7 etdurmez <i+j± ji*2 f^ j ^j^-^il 4-U! «-U j-*i
j^ji-t [*-J L* e±L£, ^*>* Jr^ sr"-*^ 4 -'-" cM j in }" l,if i£j* j* J O* 9 esma ma'a'l-miat
2595 10 i§de ey (*->> Lt ve 1±± L zalim bende bum saga su*al iderim bu sozlerirj taritileri
senflq ve benum ve hasan aganug ve div pafanuij ve karaba§ §eyhtig ve hakimug
iizerinedur necatimmi yahud helakimmi derd vaktlan bu ayuij igindedtir ne gtindur 3 cev r ab
virui^ mu§kilumuzi hall eylei] beni liavf ider dirseij olmi§ui} bir §eyden 14 havfi kalmaz
kapulan §imdi a?uk korum her ne vakit murad iderseg gel allah ya saga vire ya bize ya sen
helak olasin ya biz ey zalim padifah §imdi 6 hunefaya dondi 'adalete ba§ladi sentig
hakkundan geltir bilmi§ ol beniim du§manumi oldilrmege 7 ba§layan beni 51durmez beni
147
padi§ah ile korkutma sen kendini gor gor barja ihanet etmek ilemi padi§aha tekarriibug
ziyade olur i'anet etmek ilemi *an karib m£ T lumuquz olur evvela y §evvalda fitne zuhur ider
dimi§ idiim goruij yalan olurmi bu soz fitne yabandan gelmez u sizden zuhur ider dlinki gun
senun etdugiiij nifak ne idi bu gice olan fitne ne idi dlnunden donmi§ olasin bu gice dahi
ziyade etdiiimezseij hemen gice de gtindiizde terakkide ol fitne ate§i artsun dirseij biziim
de sana mukaddem haber virdug -meger beni sen oldiiresin-
95 b
2594 ahad sebt giin geldi hamls-i §evval
1 cumle 'alemiin ramazam gikdi getdi benum ramazanum dahi dim geldi ibtida fitneye bu gice
ba§ladi 2 ^ tt gosterdi ibtida zalim eger padi§ahuq ^daletinliij soiy geliirse f-± Lk
J^ L olur 3 in§a*allah gorelum dahi ne i§ler bu ayun fitnesi gokdur miftahi budur hayruj
muglaki da budur hafizun bugtin bogazmi da unutmu§ idi yeniden horlatma^a ha§latdi bu
ayda zuhur * gokdur hele biziim ramazan beg ile ba§a gikmamuz neden hatira geliir lakin
allahi vekil etdiim 6 onuqla olan daVama dilerse 'afv etsiin dilerse hakkindan gelstin allah
biliir ' ben aradan gikdum dunden beri b5yle vahy olmdum vekiltim allahdur J^^lt j* y
ijjj^lLl fL* d-Ujl -JJI wLL \jj*£ Crt^J <>*j^J wl jn^-JI ^JLiLr -d J-^j *<***
2595
* isneyn gtin hayal-bazlar ikindiden soijra oyunlanna ba§ladilar hep 10 ittifakli biri
ba§laymca her biri si bir ytizden gorinmege ba§lar ibtida dihege bugday kodilar ] bizum
birader dibek yaninda turmak *£deti degiil idi bir hayli muddet yamnda turdi biride hortlar
kimi de pencere ta§rasmdan hem hortlar hem igeri bakar azdur bu kadar I; hemen bir ugurdan
gokmdi idi diyerek hem siz kurtului} hem beni kurtariq M bu kadar gemaieUeriij 'akibince bir
meyyit geturdiler hayr ola gayn 5 yerlerde meyyit vaki* olsa adamlara bir huziin bir inkisar
bir meskenet vaki^olur 16 bunlann bir meyyitleri olsa ol giin §ematet ve hortuldi ziyade
olur bilmem ash nediir allahu telila hayirlan vire ° ikindiden sonra §ematete ba^ladilar
kubeylti'l-magrib meyyiti geturdiler y hayr ola dizdarug etdiigi yog idi atla yukari gider imi§
rahat ° diyerek bir at kaldurdi meyyiturj siirunna olmak gerek bunuq i§leri
gormedigumtizden Webmi geliyor her ne ise soni hayr ola
2596
^ sail gicesi yilam akitdilar gicenui) suliis-i ahirinde uyandum yuregim ^ tavula donmi§
iylimdeki zalim hem oter hem bulanur dii§iindum ya rabhTbu nice kavmdur
96 a
i 9
bunlar hem musliman ge?intirler hem bu kadar eza iderler hemen ol vakit fcatirumda ^ y g
iken bu ayet vahy oldi *j^-" **j*Ll\ fJt> JlUjI {2) ey hakim sen baga nasihat idersin
bu mtislimanlara nedur bu §utum dirsin ya kur*aha da bir nasihat eyle bu muslimanlara
kefere ve feceredtir bunlar dimesiin ya bunlarmidur 5 kur*anug sogdtigi dirseij tanhini g5r ki
(1) Kur'an; Ziimer (39,63. ayet — — — — - —
(2) Kur*an,Abese (80),42.ayet
148
i'timad idesin 6 ^ kSj f^ ^ f)t <JaJ\ JL <Sj ^ ^^ f ^ ^ (*** ^ ^^ ^
^j. f ^ jf j uJJI 7 ehad-i esma-i mucerrede 102 nukat 26 elif 1 1525+945= 2470+26=
2496+102= 2598+1= 2599 2599 burfa gelinceye dek isimleriquz kefere ve feceredtir bundan
soijra esmarjuzda kefere ve fecere kiifrini i*lan iden y tayifeye dirler hasablan da %cebdur
ahad-i esma-i mucerrede ile hem nukat-i esrria-i mucerrede ile tamam oldi zalimler boyurjuza
11 bi?ilmi§ JyfaM rabbaniyedur mubarek olsun geyiiqiiz iki giine degin dahi sa*y eyleg 12
zlra ^adediijiiz orja vardi turmai} dinsiizler turmaq £ali§un| turmarj -bir ma'fta dahi kefere ve
feseka dur dimekdtir - (3) 13 kefere ve fecere-i kur'aniyye turmai) kefere ve feseka turmag
ctlmleijuz el ele viriip ittifak 14 etduijuz imdi siz iimmet degtilsiz ^"iUJI^lc^^l £ « 'iV i ^ f
diir bu ne dalaletdiir siziii} ittifakur^uz 15 ve ictima'uquz nentiq uzerinediir bircek sanklariquz
oniinuze koij da du§uniig zalimler siz nice 16 gidiyorsiz §imdi ol getdiguijuz yol nire fikar
elbette bir semte fikmasa olmaz nihayeti nedtir 17 bilirmisiz hemen size du'am bu olsun ki
vezlrli hasan ve div pa§anurj yoh nirde ° hatm oldi ise sizde gayretin gekdigurjiiz padi§ahur|
kilicina ugrayasiz amin ya rabbi l- ( alemiij
2596
" sah gtin kubeyltn-magrib bir siinbeki firkatasi getiirdiler geleliden beri hortuldidan
oturamadum imam da her ne kadar boyle yad gemi gelse inna enzelna okur ey zalimler 21 siz
ahmakmisiz mecnunmisiz £un ki beni sikdiireceksiz baija haber etmeri sizden oldugini
bilmeyeyum ya siz evvel i§i farz idelum ki etdiirebilursiz
96 b
ey sekizler ey karaba§ ey ramazan ey yusuf zalim ey sayir hamziyye zalemesi siztig
pergemlerinllz mi^snnOr) elinde iken siz nice halas olursiz 3 amml ol i§ manikin deguldiir
olmaz inna enzelna hakki^iin olmaz ya*ni eyle zan idersiz ki misriye ol i§ ola dahi *ar ide
soylemeye bende W kalmadi eger idebilurseijiiz cami'a ibtida gelene miijde ideyiim ki "
hunefa dlni batil imi§ hamziyye hak imi§ ben §iraden soijra siMldtim onlara 7 katildum siz de
bilmi§ oluq diyii if§a iderim zira ol i§iig 'ar oldugi islam dinindendiir ondan soya sikmek
sikilmek c ayb olmaz 9 velakin ba^a yakTn lam gelmi§dtir ol i§ olmaz olmaz olmaz i§de u
kapulanij ikisi de aguk turur geltirj tecribe igun gelui} korkmarj ey dlqini ve mezhehini
sikdugumtirj kefere ve feceresi hem okursiz ki f*4h A* J^ ^ -4JJI *LJjl <jl ^1 ^
^^Jj^-r f-t^j diyii evliyaya havf ve htiziin 3 olmayicak enbiyaya olur mi ey kudurmi§
tayife ey delurmi§ tayife-i habTse siz benum a§agamdan sik sokamazsiz hemen turman 5
yilan sizi bilur siz yilani biliirsiz hemen turmag toldurun ben de 6 usandum yonldum ya
yilandan olem ya ciimle yudduklanmi bir ulrurdan 17 kosam iki rahmetinden birine razFyum
ancak bum idebiliirsiz oga yorulmarj i timad gelmezse i§de gemi geldi hemen sinarnjuz bir
ka? kefere ve fecereyi i^eri koyurj siz tavana ^lkuij bakurj aLLII ^i c^-115 olurmi
hem bikrmidur kan gikarmi pey|ambermidur sokele gelmi§lerdenmidtir biliirsiz tavana
gikup bakmaymca olmaz hemen du am size bu olsun ki gayretin gekdiguijiiz padi§ah sizi
hasana ve div pa§aya dondursun ^ibret-i 'alem olun
(1) Kur*an;Yunus (10) 62.ayet — — — ^^—.^ __™
149
97 a
2597
erba*a gicesi tjazret-i §eyhi rtfyamda gordiim bu gemiyi getiiren kimdir bilurmisun dir
bilmem didiim karaba§ii} oghna biziim kifabumuzug virdiigtin haberdiir sebebi karaba§dur dir
3 a sultanum yii kitabugda el-atvalu'l-ekrem dimi§sin didiim atvaldan muradum yed-i tuladur
yaVii 'ilimde yed-i tula s£hihidiir dimekdiir sen bentim fususuma katib-zadeniirj §erhini
gormedtiijmi ki bentim her soziim miinkir ve nekir sozleri gibidiir her kim *inayel iderse ol
aijlar elmayan zahirine haml ider variaya du§er JL*\ j J >* ^J ^ X - L +* O* (Hf^^*^ (1)
<j?*> <J*r!^ o' f+^ onlar keyd ehli olmagla allah ve resuli ve evliyasi 8 kelamlanni
hep keyd ile yazmi§lardur dir ayagina du§diim yiiztimi ayaklanna siirerken uyandum el-
hamdu lillahi te'ala hazretleri §eyh gibi bekgim var hafizum var nazirum var istanbulda bir
kerre bir gice bir agaya miisafir olmi§ idtim yazici-zadenui] ftisu§ iizerine §erhi var imi§
getiirdi * gice m§fii'l-leyl olincaya degin mutala'a etdiim onda yazmi§ idi ki bu fu§u$ el-
hiikme her terkib I2 gikaran kimse mutala'a etmesiin ehli olmayinca zarar ider zira sozleri
miinkir ve nekir sozleri J gibidiir fehmi ilham-i rabhaniye mevkufdur talibi variaya du§urur
evlasi mutala'a etmemekdiir diyii yazmi§ idi fa evvel zaman *azTz yanumda imi§ benum
haberiim yog iken ol beni gftzedur imig el-hamdu lillah §imden soqra ne gamum var
celladlari ellerine virseniiz elem jekmem degul ki sikieiler ellerinde hazxet-i §eyb iznA hakla
16 kadirdiir ki beni sikmege gelenui] ba§ini eliyle tutup barja sikdiire sebibiniiq ba§ina toprak
savura 17 hasrii'd-diinya vel-ahire olduklanm halk-i £ aleme fa§ eyleye bu mujde baqa 50k
miijdediir el-hamdu lillah
2598
18 hamls gun sakllere tenbib etdiler suya gidenler bundan getdiler gelcnler ajier yoldan iy
geldiler bir i?im suyi iki giindur bulmazam kesdanenuq okkasin iki ak§aya etdiler muradlan
bana zehirli kesdane yediirmek muhammed dedeye ogretdiler kesdane iki akgaya indi dir
*** imdi baija al didiim bir iki gun unutdum diyerek nazlandi beni ziyade imrensiin diyii buguk
okka geturmi§ birden yardum igi sari kestaneniin igi beyaz olur biriniiq m^fini : yediim
yiiregiimii §i§tirdi bildiim terk etdiim suyi da boyle etdiler muradlan ag ve susuz oldiirmekdur
97 b
ctimleye ba§ karaba§ dinstizdiir gettirdigi kimiye sikdiirmedi susuz oldiirmege * ba§ladi
muradi *fsa ve mehdF ve allah biz oluruz diyii sa*y ider ey zalim sen onlari isterken onlar
senden ka$ar<^iuL L j ^-a-JI ^lj L {2) ayetin okumadunmi yahud ma'nasim bilmediij
mi giizi togn yoldan g5i}li hakdan §a§madi gozi ve kalbi " birbirinden aynlmadi dimekdiir
sen de ey zalim gOziini ve goijliini birikdiir gor bu i§leri idebiliirmisin bunug gibi olmaz
olmaz samlara meyl idermisin dervT§iii] birisi §eyhine dir ki sultanum ben bu gice bir vaki ( a
gordiim ol kadar buyiidiin ki cesediij 8 diinyaya toldi sorjra kiiyiilduij §ol kadar ki karinca
; kadar kalduij dimi§ §eyh aglami§ ogul sen de mi gordug om dimi§ ya sultanum ash nediir
(1) Kur'an; A f raf (7),183.ayet ~"~ — •-—-■— _^-__™_^^
(2) Ku^ainNecm C53)J7.ayet
150
onun §eyh dimi§ ki kutb ahirete getdi beni kutb iderler sandum \alib oldum ol vakt gordiim
firengistandan ** bir papazi getiirdiler kutb etdiler onuq §apkasim bentim ba§uma
geydtirmeseler bari kutb olmakdan gegdilm diyii §ol kadar ktigiildtim ki zerreye beraber
oldum dimi§ isteyene virniezler istedtiklerine vixiirler kul kullukda gerek tannliga
mahsus olan i§e kan§mamak gerek ki soqinda ki§i hacil olmaya §eyhiig biri de bir
dervl§ine keramet gostermek igtin bir tenha yerde ugrm§ 16 dervi§e dimi§ki sen de ugmak
istermisin hay sultanum ya dafii ne isterim 17 dimi§ §eyh dimi§ ki ey dervl§ istediigiii} i^un
ugamazsin eger miistagni olaydui} 'ubudiyyetden gayn bir §eye talib olmaya idiii} ugardirj
dimi§ ca*fer-i §adik 19 kuddise sirrahu bir dervl§ine saija allahi gostereytimmi dimi§ kerem
iderdiii} sultanum dimi§ yaninda 2(J bir *azim gol var imi§ dervi§lerine dir ki tutuq §um gOle
taldururj taldururlar biraz 21 eglentii] dir eglentirler gikariq dir gikarurlar yine i§aret ider yine
ba§larlar yine biraz 2 turdukdan soijra emr ider gikarurlar yine emr ider aman diye gortir
bakmazlar yine basarlar 3 bir kag kere iderler ta gol kadar olur ki aman yeter dimez olur
ondan sonra biraz ba§ a§aga 2 tutarlar 'akli geltir §eyh allahi gordiinmi ve bildiinmi dir
dervl§ dir ki yok §eyh dir ki evvel dervT§lere " 5 yalvardun onlar esirgemedi sorjra baga
yalvardin ben esirgemedum benden soijra gonluni kime tutdun ise
98 a
i§de allah odur ya'ni halkug ziyade a*lastndan iimldun rntmkati c oldukda UmTd ise can
gikmadukga kesilmez ta somijda iimTd kimde kalursa allah odur 3 demi§ ya bir ki§i allahi
tanimadan halite tiillah olayum dimek ahmaklikdur ya ciinundandur ben zorum ile olurum
dirse allah oni yava§idur bila-nef 1 yava§hk olur hasiru T d-diinya ve T I-ahire olur eger dirseg
bentim ogluma elbette siziindiir dimi§sin ya nigtin 6 eyle dirsin dirserj misri ol tiguij yanma
bir insanhgim da ko§up ciimlesini bir etniege virup rodosda bir kelbtin onine atdi dahi ol
bey ( inden donmedi lakin kelb de kabul etmemi§ dahi geziyor ben sizurj hirsuqizi g5rdum
size teklif etdiim eger hakkindan y gelebiltirsequz dahi kimse kabul etmedi varug aluq yer ve
gok ve ma-beynehuma §ahidler ulusunlar sahib gikmayayum canuma minnet dahi hileyiim
baija bir *azlm lutufdur oni 1 kabul etdiiginjiiz imam §aVani hukuk-i 'ibad nam kitabinda dir
ki hindistanda 12 bir tag vardur §ebgiraklan vardur ol taguij gicesini gtindiiz gibi etmi§diir *-
altunlar gam agaglan gibi yatur ve gumii§ de 013a gore i§idenler uzak yollardan sefer
iderler varurlar gortirler ki her cevheriij her altunug ve gumu§iii} yaninda develer boyni
gibi yilanlar cevahir ve altuna ve giimii§e sarilup yaturlar 16 bunlari gorince havflanndan
kimse yanina varamazlar ancak §ol kadar neft olur ki 17 tagun ba§ina ziyade ki§ olup seyl
akarsa cevahirtiq ve altunuij ve gumii§ui} ° ufaklarmdan seyl onince gelenlerinden
dev§tirurler imi§ dir ki imdi mehdiniiij ve ''fsanun iy halk-i *alem belki kibar-i Hilenfa ve
me§ayihden ek^ri intizanndadurlar nola idi onlariq 2U zamanma yeti§eydtik yuzlerini
*~ -i — 21
goreyduk diyu eger misriye sorsalar misn dir ki eger kudretiim olaydi onuq ikisi ma§rikda
zuhur iderse magribe magribde zuhur iderse ma§nka yerde zuhur iderse goklere goklerde
zuhur iderse yedi kat yerui] altina ° kacardum yuzlerini gormeyeytim diyu bi^llahil-kerim
firengistanda kuffar elinde habs olmak 24 mehdi ya ^isa olmakdan yigdir rahatdur na-gar
olinca insan suretinden 25 gikup hayvanatun en algaginun suretine giriip ihtifa etmek mehdi
151
ve *isa olmakdan 6 yigdiir degiil ki yiizlerini gormekden 4 azra l il yiizine bakmak rahatdur
onlara bakmakdan
98 b
i§de bu §evvaluij ibtidasinda al-i *osmanui] pengesine dtl§eli tpkuz senedur z ne mertebe
*azabda oldugum ciimleqiizden a l lem ve a^kaluijuzun fehm etdtigi bahrdan : katre §emsden
zerredur beniim en fekdiigtimi hazret-i §eyh biliir ki dimi§dur beyt
4 L*j$jJ\j i^LjJI Oj^cV A^ij^^JI <j-^-« ^j^L\ jJi
5 I g t h r Al ■> I q ■ i'l ^i I t-i n * <&j*\ OJ^ ^/^ cA-*J
ya'ni bu kadar derd gekilmi§ iken dahi gekecegi bundan ziyadediir dimekdur murad-i
§erifleri ' ve'1-hasil kahn yuzi tamam olsa lutfi ytizi zahir olsa kahnndan lutfinim 'azabi
faklre ziyadediir bir ka$ vecihler ctimleden bin budur kahrmda tenhayum batja tenha olmak
rahat-i 'azimedtir biri de herkestiij gonlince olmak muhaldur her bi-huzur olanuij kalbinuij 1U
inkisan 'aks olur onuq gami kadar baga da dii§er onlarm birer gam beniim ki cumlenun garni
kadar olur li **j*\ ^ |*£iwb (1 ^ uzerine dii§er ->>fc *jy*> o Vi .'.." : *' hadisi resulullahi
vigid iken I2 kocaltdi beni bu plrligilnide oldUriir L-^'V j L^i w^w If («-i (2 > 5Iiimi olup
halas olandan mu§kildur biri de budur ki cibilletum ehli-i diinyayila konu§makdan haz
etmez tasannu^dur diroek dahi bu adlari takmmazdan evvel konu§duklanmuza su J £l 5 eylerj
geymekden yemekden i^mekden binmekden inmekden ha^zumuz oImi§dur ta evvelden ahire
6 ya vahdet ya derv!§an ve me§ayih i!e sohbetden gaynya talebiimuz oImi§midur bana
ziyade aceb gelur me§ayihden olup ehi-i dtinyayila sohbetten hazzi i0 olan §eyhden el-hasil
bu kadar derdi gekdugiime razi olurdum §imdiden sogra ya olsem halas olsam ya
uzerimden §u adlari bir kimse alsa beniim gekdigiimde onuij mucahedesi olmi§ olsa hibe
eylesem tek bir ka£ giinde turacak isem ferag-i kalb ile bakiyye *cJmri hatm eylesem bundan
ziyade rahat olmazdi iki rahmetinden birine raziyum neyleyeliim emr hakkuq evzan oldum
nice idini derdimiii} ctimleden eskah budur ki 2 * bir §eyh beni sikdurmege £ah§ur bum
mertebesinden du§ureyum o adlar beniim olsun dir ey kafir beni sikdurmek ile mehdi veya
^isa olacaguna kiilli cumle *alemiii] i^inde sarja
99 a
1 - 2
hibe ideyiim senug olsun sicill ve hiiccet ideliim bir bazar idelum ki fesh olmasun ey
dinsiiz hi^ bir kitabda yazilmi§midur ki mehdT ya *isa mansibim sahibini sikdiirmi§ de
elinden almi§dur eyle olsa gerekdur diyii yazmi§midur
2599
cum*a gtln va*z oldukdan sorjra ^acayib gorinmeler etdiler giplak bir yamndan 5 yilanci
r acemi gcistermezlerdi kar§uma ge^iirdiler bir yanumdan sehiv secdeler yiiridi 6 ey zalimler
soylemesem bo§ turmazsiz soylesem bo§ turmazsiz §evval ayinda filne zuhur ider didiim
(DKufaniHuddl), HZayet
(2) Kur'an; A'la (87), 13. ayet
152
beni her yiizden yalan $ikarmaga sa*y iderken bu kerre tasdik etmege ba§Iadiquz bu ayda
harekettirjiiz ziyade olur dimi§ idtim el-hamdu lillahi te'ala y siz zehri bentim a§uma
katmazsiz kendi a§urjuza katarsiz yilani barja akidursiz u kendi kendiijuze idersiz her ne
iderserjuz elbette o yilanun bir zuhun vardur bilmem ki ne vecihlediir o' j' *-^ ^ <J**
*j j>d " J J*-" *^j* ks* f*^-' kelami elbette bo§a fikmaz ideliim allah ogara gemi sahibi
geldi birer( ) {I) ile bir kelle §eker bir bardak gettirdi bir ma*kul kimse tevekkiilini
soyledi agzin
2600
sebt gicesi msfiil-leylde bir iki top atildi halka bir ilrkundilik 4 dii§di fakiri tahvlfen idi
lakin bir c illet bulurlar gice bir firkata gelmi§ uvatmi§ 15 didiler eyle olsun didiim sabah
ramazan begui} bugdaylan diigii gelmege ba§ladi 16 diinki clan va*zda bu kadar fitne vezlr ile
karaba§dandur dinildi idi 17 beni adam yerine komadug sana adamlik gdstereyiim diyti ider
yahud karaba§un ° tenbihi ilediir senden zann eylestin bugday gevendtir diyti onurj re^yiyle
ola 19 bugdayi kim dogerse dOgsiin bu §ehriiij padifahi §imdi karaba§dur karaba§dur 2U
karaba§ hatib karaba§dur ramazan beg de karaba§dur hakim de karaba§dur dizdar da yusuf
aga da 'azab agasi da voyvada da ciimlesi karaba§dur zifa siyahi ye§ile dondiirdi §imdi
ye§il sannan emirdiir emir de emTrul-mii'mimndiir erniril'I-muVnimn padi§ahdur hala
padi§ah odur
99b
1 ey karaba§ §eyh diinki nasiljatda oglun liaztr idi eser hatam var ise misn bir hicab idecek
ya havf idecek adam deguldur baga hatam i bildiir 3 radiyallahu te'ala 'ankum diyeyum eltiij
opeytim ya bugtin bu kadar di§ bileyicileri musallat idUp her birisine bir diirli §eytanet
ta^im etmege ba c is nedtir 5 siz her ne kadar nasihat etseijuz hi? biziim tarafumuzdan tpkunur
varmi ya biz 6 yamlsak bir kerre naslhata fiksak tiikuriciler ve §eyatin anar hatamuz var
sanurum ki§i kendi hatasim bilmez diyti viriiij imam 50k zaman idi ° lem yektin okumazdi
dun nasThati dinlendi bugiin o beyyine deguldur dahi beyyine getiir y diye dii§di hatib ma*ria
bilmez oni bir bilen ta*lim etmese ne biliir ya biziim u evvela tesbi'umiiz geleli ctimleniij
ma'lumidur ki ne gun geldi elem 71 yetmi§ birdiir bu az beyyinemidur ba-husus kitabug
haline munasib gah yaijh§dur didiler gah eksiikdiir didiler gah senurj deguldur eger seniij
ise iVabim ko ^ ekstigini tamamla didiler kitabda hata ohnca o kitab hadi olamaz * biz sizurj
*ulamaijuzdan rica etmediik ki biziim kitabumuzi imza idiin diyti hig 15 imzasina ve tashihina
allah siibfjanehu ve te'ala muhtac etmedi kasem etdi ki 6 bu zelil olan on yedi yildan beri
kimse havfuguzdan ve begenmediigtiijuzden eline ve eliiijuze almaduguijuz kitab miittakine
mtir§id ve hadidtir mtir§id-i Kamildtir 18 didi ta kur^an-i 'azlmurj ikinci suresintig evvelinde
bund^n ziyade beyyine y nedur allah stibhanehu ve te 4 ala §imdiye degin kimiig kifabim bu
kadar tashlh etdi haber virurj ma^a haza geldtigi gtinde fatiha ile evvel-i bal^ara OJ^*-"
kelimesine dek 2 adedleri kitabtin geldiigine musadif geldtigi beyyine az beyyinemidur siz de
te^if itmi§siz bir kitab siz de kurlmdan bir beyyine bulun biz de goreltim beyyine
( 1 ) Kelieme okunamadi.
153
100 a
1 nice olur ki biz de ana gore beyyine getiirmege sa*y ideliim dilnden beri iki evvelki
'azabum kadar dahi artdi bum iden senden gayn bir kimse deguldur i bu kati a§ikare
haseddiir umarum ki zaranm yine sen gekersin siz tyak ^uhur etdiikfe Srter inkar idersiz
hazret-i §eyh 'ankasinda ne buyurur bakug sizi yalan 5 gikarup dir ki beyt
aJj& 4JLII ^j-^^ * jSj L jjT/ ^Jl 7 kur*an haber viriir gergekdiir diyii §eyh haber virur
gergekdur diyii karaba§ §eyh 8 haber virur yalandur inanmarj diyu ya allah ve enbiyS ve
evliyasi gerfekdiir ya karaba§ y hiq o cehudurj saija nert olmaz insaf ehli olanlar kabul
iderlerse yalrjuz kalursin 1U beyt
^.x^j 4L+±j a2jjj^j c^I misrlniiij medh ohnacak hig bir lj&li yokdur 12 velakin hak gahi
onuij yuzinden zuhur idiyor L hazret-i mevlariaya dimi§ler sultanum seni allah siibhanehu ve
te*alayi g5riir dirler gergekmidiir diyti buyurmi§lar ki ben kimum ki allah siibhanehu ve
te'alayi gorebilem velakin allah te'ala kendini kendi 5 gosterurse gormemege de kadir
degtiliim dimi§ misrl sizuij didugiirjuzden dahi kemterdtir am ma haz zuhur etdukge
5rtmege setr etmege ^adir olamadugumdan soyleriim sug beniimmidiir haltkurymdur ...
beyt (d+fd -^wl>Jj i^l u^ *j*** &A*ii<Sjffl tj w+R Li
fL**j£*J*c ^b ^ j *LLjJ\ (j* jilutht i5j>* ^ w^"-^ ib-^-t ne beniim
derdum bilindi ne layimlerim insaf a geldi benden taleb var sanurlar kusmak tekSza eylese
^ galib gelse kay elmemege kudret olur mi bu haller ki bizden sudur ider hi? bin i]jtiyarum
2 ile deguldur her biriniirj mukabelesinde neler gekdiigumi bilurken yine gekecegume karsu
vururmiyum ihtiyarum olsa bu kadar yilancilar ve sikiciler ve hortlayicilar ellerinden ^
ne gekecegiim bilurken soylermiydiim ama neyleyum hemen bunug garesi beni oldtiilij
kurtulurj 24 benden i§itdugui]uz ses yine sizuijdur benden sanursiz taguij yamnda seslense bir
kimse tagdan bir ses peyda olur ol ses taguq deguldur ol yine evvelki sesdtir eyle geliir 26
bilmeyen ta£a gazaba gelur siziinle biziim hSlumuzi bundan akreb bir temsil dahi olmaz
anlayana
100 b
2601
1 ahad gtin sabahdan gikdum suffede bir fakir * btizuliip oturur karaba§ padi§ahuij emri ile J
ramazan begiirj yilancisj dun bugday dogdurdiler bu gice 4 bu tedariiki etdiler ey zalimler her
nice oldiirurseijuz olmek 5 birdur siz ne dtirli semtden gelursegliz geluij hemen i§i goriij 6 bu
jL^Vl ^jj^ J^ 5 U ^en-e ] an naslhatugdur kafiri-i bi-llah ' diyerek mulhid hamziyye
olduguguza bu i§lerirjiiz §ahid-i 8 c adl yeter bir gayn isbat lazim degiil bu kadar §eytanhgi y
idersiz yine §eytana la f net ve ondan isti'aze idersiz ^ rivayet vardur ki §eytan evvel makbul
iken levh-i mahfuzda J bir kimse allaha muhalefet etmekle redd ohnur boymna la*net
gomlegi geydurilse gerekdiir diyli om g5rince bin yil §eytan o kimseye laW etdi ve
§errinden istifee etdi *akibet muhalefeti gaynda sanurken muhalefet kendide buhndi la 4 net
154
gomlegi kendi ha§ina ge^di imdi bu kadar zamandur §eytanhgi gah onun gah bunug
uzerine biragup gezersiz dahi la'net gomlegi geydiirilmedi kimse bilmez key muhalefet
kimda zuhur ider la net gomlegi kimiig boynina geger §eytanuq kirn oldugi dahi ol zaman
belli olur §imdi dahi §eytan gayibdiir bu kadar isti'aze ve la'net havada mu*allak u devr
idlip geziyor deccal eger cellad eger §eytan eger adam na-ma*lumdur
101a
1 ey karaba§ §eyh senden gayn kul evc-i mansiba talib yokdur * bende zann idersiz ben oni
bir kalbe virdiim ol dahi kabul etmedi 3 sen talib oldug gel miisltimanlar iginde saga hibe
ideyiim diriim §ol kadar miistekbir magrursm ki ben seniig hiben ile olmam seni 5 katl
iderim andan soijra bentim olur bi-minnet dirsin imdi 6 ta§ eliigde koz eltigde ni^iin kozi
kirup igini gikarmazsin ' ki sagmidur giiriikmidiir goresin gah £iplagi gah 'acemi gah bir
gozli ° gSh bayi gah fakiri ejrafumdan dola§durmagla ceviz kinlur mi ^ hemen i§ gor
yukarida LI j-J ^ij\£j *U**JI LxLii j (1) oldi 10 tavan pare pare gok kapulari a?uk cami*
kapulan aguk za'fum kemalde feryad da etsem feryadima kimse gelemez ciimlesi haz
iderler ya bundan ziyade firsat ne istersin eger yilan ile tahvif iderseq seniig boynuna
la ( net gomlegi ol yilan sebebi ile geger ogluni ogretdiig g5ndurdiir] bir kere cennetiig
kapucisi yilanmidur devemidUr diyii bir cenk olmi§ iki imam mabeyninde diyu tokmdurdi
ol gice i^ume giren yilan yuregumi ytizumi ve gozlerimi §i§tirdi ibtida §i§ zahirimde ol
gun belurdi ' baga §imdi senden ziyade 'aduvv-i mubin yokdur bentim ba^uma her ne
geltirse 8 sendendur sayiri kimi veziriig kimisi muftintiq kimisi kaclilarig kimi beglerig iy
kimi pa^alang olmaga q ah§urlar sen bu kadar kuvveti nirde bulurdug u arkarj vezirdur her
gelene sipari§ ider ki karaba$ §eyhe muhalefet etmeg diyii onun ^ arkasiyla karaba§ iken
emir oldua muradi seni padi§ah etmekdiir muftarek olsun
101b
2
1 bu §iddetli esen rtizgaruij Oykesi benum igtime bir yilan dahi girmeyince gegmez her
zaman *adet-i karaba§ 'adet-i ramazan boyledur bentim naslhatiimden oykelendi : bu riizgar
benden intikam almayinca dinmez velKasil bu ayda sa'y eyleg fitneniig zuhunna bir giin
evvel olsun getstin ben de canumdan $okdan usandum 5 kurtilayum hemen turman hemen
turmar^ hemen turmag
2602
f\ 7
° isneyn gicesi yilani akitdilar gice nisfindan yaturmadilar tavan dogmeden yonlmadilar
bunaldum sogra uyumu§um uyandum mum yanmi§ sabah sandum kalkdum §a§kin §a§kin
giicle indum ta§radan hortildi artdi yilani akidanlar ses dinlerler hortlarlar y kurlerine
soyleriim ey dlnstiz karaba§ bu gemiler ctim c a gun ikindiden soqra bundan gegdi getdi idi
dondiirdtin gettirdun yilancinun biri yanugda haiir iken - 11 birin dahi^acem dtinyanug halkina
yilan akitmaga yeter bundan garazun bilmem nedur gemi cum^a gun ge^di getdi pencere
ardindan iki kimse soylentir bildiim buna i§itdiirur biri dir ki gemi geqdi getdi tprmadi dir
(1> Kur , an;Nebe , (78),19.ayet — -—
135
ol biri de dir ki evine geltir hay adam getdi dir o da dir ki hey adam geliir geltir dir dinsiiz
karaba§urj I5 kef&metiyle riizgan gevirdi getiirdi misnden intikam almayinca gondtiriirmi 6
bugdayi nigtin dogdiirdi odum nigun yardurdi bu *alemiii] tasarrufi ' §imdi karaba$
elindediir keramet vezirundtir karaha§ yuzinden izhar ider mehdl else gerek kefametler
gostermek ile kalmak kafirintig kerametleri 19 ctimle enbiya ve evliyanuq i*raz etdtikleri
deccal kerametleri ile mehdl olsa gerek 2U ey dinini ve mezhebini sigdtigumuij mel*un
dlnstizi saija kar§u kor varmi nigiin ye§il sanndui} didiimmi mehdiyiim diseg huruc itseij
sahib 9ikmam 22 lakin saga tabi f olmam kezzabsin miifsidsin zalimsin mehdl eyle olmaz
102 a
x ne daVa idertim ne de saga tabi c olurum hemen turma dinini mezhebini sikdugiimug
hamziyye mtilhidi ne bok yirsen yi ramazanda saga tabi'diir hakim sayir sekizler 3 ciimle
tabrierdtir ben olurum bu yolda saga tabi* olmam oldiireni gozum gOrmestin seni zalim ben
olecegumi bildum hemen bu ayda oldiir beni kafir oldur beni dinsiiz bu gemileri asil benum
kannda§umi Sd gtininden beri ayirduq bu gemilerle 6 ?ikarup oldiirdmekdiir muradug bir bir
bizi dogitmege yemege ba§ladun tig ayhk yoldan ^mmumuzi geturup oldurenug elinden
dahi gok i§ geliir var ° kuvvetiyle dogit bizi zalim cumlemuz oluruz saga tabi' olmazuz
resulullah f a3eyhi r s-selamug haber virdugi yigit beniim velhasil beniim keramettim bu yeter
bu ayda fitne zutrur ider dimi§ idum bundan ziyade hemen fitne bunca olur ki bu §eyh
adamdan §u kadar katl ^ zuhur eyleye bi-gayr-i ha^kin maksuduqbu gemileri geturmekden
kannda§umdur va'llahi odur 12 zalim nesi var ise iginde olanlara satug aldurup ziyade
fayideler gosteriip - bira^deri gondiiriip oldiirdmekdiir hazret-i allahdan umarum ki baja
sanduguij samlara sen de ogillanndan ugrayasm gOzIeri orjinde seni cellad elinde gorsflnler
15 sen haga nice bu kadar kiyduij saija da allah bSyle kiysin ey kafir miilhid bircek 16 fikr
eyle me§ayih iginde bunug gibi fesSdi etmi§ varmidur bu ne fesaddur sentig yiiztinden
zuhur iden fesadlar yol haramilerinden zuhur etmez hemen ben seni allaha saldum seni ve
sana tabi < olup fesaduna bile mu'avenet edenleri iy allaha saldum ey zalim hig bir kitabda
yazarmi ki *isa ve mehdl deccala U uyup her fitnesinde ondan ziyade sa'y etmekle*isa olur ve
mehdl olur ^ diyii sen onlarirj fitnesine onlardan ileri gitmek ile^isa ve mehdi ve allah oluruz
2 " oluruzmi sanursm imam ali r.a. antakya ehli sultanum saga §u kadar ^ 3 altun virelum
I^l li deki bayi bir nokta ziyade et l>i- L* eyle dimi§ler 24 ey ahmaklar ben degul
dunyanun halki cem c olsa allahuq tertibini bozamazlar 5 varuij ol fikirden fang olun dimi§
102 b
1 bum yazarken ta§radan hortuldi artdi biri dir ki riiffazi gogaldi 2 biz bunlar ile bircek
okla§uruz dir ta$ra yikdum sizunle eyle kirn okla§ur 3 isterseijtiz goge ok atuq taijnyi
oldiirui] size kimse kar§u komaz hemeo kudurun kendi etuijiizi yei] kendi belaijuzi bir
birinuzden bulun didiim 5 igeri girdtim
2602
ah§ama kanb bir milfdar ^ankaya bakmak istedtim karagu ziyade olmak ile minbere
?ikdum bu mahalle bakardum (d*r^j {H* O** 555 Lj*^* <J*"t <s"J 554
156
fjJLJjwLJI 229 ° bu mahalle gelmi§ iken kar'-i bib etdiler agukdur gelurj didiim iki yigit
ellerinde y bir makrama §e'iriyye musa re*fs gondiirdi dir makramayi vireyiim didiim almadi
10 selam eyleij berekaM halil est didim kar'-i bab mtinasib geldi iki evvelki tarihler katib
geleli bu kadar olmi§di mahalle miiriasib olmagla yazdum a§agasinda dir ki L* f jlJ j
4jjil Ja3 Alii ^i LJ^^^JIliA f b mum yakmada 13 hayb zahmet gekdtim eyudiigiimden
el-ham dulillah nur dahi ufkinda sabit imi§ bulindi ya'nl kayuda imi§ 4 dahi tiful etmemi§
dahi miinasib tevarlh bir ka? var velakin ma'na munasebeti ziyade olmak ile mum yakmaga
gakmagum olmamagla ta§ra gikdum bir nur-i cami*a ve sabite 16 bulu§dum ate§i oga zahmet
etdiim hele yiizi ak olsun muhalefet etmedi ' gettirdi 'acele ile bu kadar yazdum ma^ur ola
i§de hazret-i Wiziin ° bunui) emsali kerametleri evkatina musadif kali 50k geltir y namaz
kilar imi§ kilincaya dek kapuda miilazim oldum f >Mj emrine 2U imtisalen yohsa beniim
mahbube bu kadar miilazim olmazdum hazret-i §eyh.e ne buyurursiz bu mahalle bu kadar
dikkatli bakdugum yok idi meger bu kadar mtinasebat var imi§
103 a
2603
1 - 2
bugiin salidur ey sekizler siz bu firkalar geleli ziyade hareket ider oldurjuz beni soylestin
dirserjilz sOyleriim amma yalan iibasinui] i^inde 3 sakli olan gergegi sOyleriim eger dirserjtiz
dahi giizel biz muradimuz da odur seni 51dtiriiz halas oluruz dirserjiiz Oldiiremezsiz velakin
5 zarari size olur ziydda penman olursiz siziigle sag bazar idelum sorjra bag a bahane
bulmaij boyle olacagmi bilsek biz fang olurduk 7 ne var bir kerre remzle tokindursag
olmazmiydi dimezseqiiz sOzurj ° §imden soijra sagi soyleniir hem zaran size *ayid olur eger
fang y olursaijuz ben de sOylemem ne gekersem gekeyiim tek size zarar olmasun IU sizliij
baga du§manligtinuze bakurj beniim size dosthguma bakuQ 09a gore ll hareket idflg ve ilia
siz biliirsiz benden sug getsiin bakT dahi ne soyleyeyum siziirj kurduguijuz gadirlan yel
gotiiriir re*y ve tedbirleriniiz eiimle ma*lumdur 13 lakin koksiizdur heba olur ha^ zahir olur
batil zayil olur elleriijliz 14 dizlerirjtiz doger hep bunlari i§itmi§ olui} andan sorjra soymup
meydana girelum siztiijle edirnede ha'de'l-va'zi'l-ma^hud bostanciba§i bizi habs etdigi
gun ey adam sen bu sozleri halk iginde sOyleyecek ne var idi gelser} 17 benum kulaguma
soylesei) ben senliij her hidmetiigi goriirdum habs olmazdnj bu kadar 8 fitne de olmazdi
niglin hem saga hem bize bu kadar peri§anhk virdui) dimi§ idi i§de §imdi ey bostanciba§i
kulagma soyledum dahi 20 kimseye soylemedlim goreyiim sabr idebilurmisin habsi ben
gekiyorum ben §abr idtip ne derd ise stlkut idiip tunyorum size ne oldi ki *acele idersiz
bundan ziyade ne soyleyum hemen siz biliirsiz 23 oldurebilseijiiz canuma minnet amma
cenab-i hakkug dahi barja ^ekdiirecegi var 24 beni kayirdugn)a degiil kendinuij ba§ka muradi
ancak haklkatini kendi biliir bize lazim 5 olan hemen tesllmdiir baki <j* <jiz ^^L-J! j
103b (1)
(1) 103b sayfasi Niyazi-i Misri'ye ai t olmadigindan yazilmadi
157
104 a
2604
erha*a gun bu ayet feth oldi tarihi ile nurinuij ilahisi arada buulindugi hikmet oldi ^Qji-tj*
<jjj*\U\ cjS j)j ejfj {tOs ^1 ^1 i-UI^JL j (^j^lyLJJI^y l^i-L. q\ (1) 3cem*an
2514 Jiuruf 66 nukat 25 2514+91= 2605 4 yevm-i hanils tarihi r aziziii^ buija remzi vardur dir ki
beyt ^lijJL t " t k',j ^^jJI q>jj j Jjil
6 bu ne tahklkdur gorurj ' hurufi bir dahi bulurmiyuz ° yahud noktayi bir dahi y bulurmiyuz
ve *adedler de ciimleten vaki c olmi§dur ve nunnuq ilahisi bu esnada huhndugi ne
kerametdlir
2606
11 ciim'a gicesi gicentii} nisfindan soijra uyutmadilar gah kiyidan gezdurdiler * gag ile ?ar}i
elleri ile galarlar uyumasun diyii birazdan uyandum haWn-nevmi'^-sakil li mum yakmi§lar
$abah sandum indtim sabah olmaya yazdi list tutagum bobrege donmi§ buldum bursada
dahi iderlerdi va'za &Rf dii§sun diyii 5 velakin onda yilan yok idi bir gice uyandum cesediim
kurumis olmii§iim ° ve yine kendtimi aijlarum ve evin dord divari agilmi§ sahra olmi§
ruhum " bir nur-i muhit imi§ benden aynlmi§ her tarafdan ?ekilup gfflclere tpgri 8 giderken
girii dondi geldi beni ku§atdi i?inde kaldum bir dahi uyandum gdziim agdum ciimle cesed
ve a'za yine hareket ider gordiim nolaydi ol zaman girii d5nmemi§ olaydi ve §ol kadar
rahatda imi§um ki ia*bir olmmazdi 21 bir kerre de 'u§akda iken bir top tokindi beni zerrat etdi
her zerremi 22 diinyaya ta£itdi ve yine kendimi atjlar imi§um ve bundan barja bir elem
gelmez imi§ ^ dahi turmayup tagilup giderken zerrat girii dondiler ciimle bir yere cem f
% olmca ~ 4 kendiimi yine misn buldum i§de allah oldUrup Oldunip dirildiir bilmem munidi
nedtir
104 b
1 2
bundan muradum budur ki siz eri§mezden evvel allah beni boyle halden hale gekiip
eri§tirdi dahi siz canumi cesediraden ayirmadiijuz gOreydiijflz nurmi i oluruni yohsa zerrat
mi durum girii donup dirilurmiyOm yohsa oliir gidermiyiim goreydirpz bu didugtim iki
diirli oltim ki ba§uma geldi idi nazml efendide olan mevayid nam risalede yazilmi§dur
isteyen onda 6 gorstin gergekmidtir yalanmidur ma*lum olur ve ol risaleniij ' ismi mevayidifl-
*irfan ve ^vayidtil-ihsandur elli sekiz mayidedur ° elli yedi ya§umda ba§ladum elli sekiz
ya§umuzda elli sekizde kaldi ve ol risaleyi boyle ilham ohndum idi ki asla bir kitaba bakup
10 bir §ey yazmayan ta gicede ya giinduzde varidat-i ilahl geldiik^e om yazam gayn bir
§ey yazamayam bir sene tamam oluncaya dek ol kadar §ey* yazmak mtiyesser oldi
varidatdan bir va'iztii] sermayesidtir 3 Wbidiir lakin 'ibaretinde habt ve halelden hali
deguldtir am ma fe^iva togndur I4 bizum iki halumuzde 'ulema hayretdediirler biri imlada olan
hatada biri isti'malatda olan hatada hazret-i §eyh f ankada bir beyitde dir ki beyt
(1) Kur'an; Tevbe (9), 32.ayet
158
17 enbiyanuij ve evliyanug ekseri ummilerdiir futul^atda ebu medyen-i magrib;ye ^L^^ui Jli
^ju* ^J dir nice yerde ve yine dir ki iimml 'ami idi y terklbde hatasi vardur amma
ma'riasi fehm olinur dir eger misn de ° bu kadar varidati beyan etdiikde imla ve isti'rrialat
diiriist olaydi
105 a
1 hal gayn yiizden olurdi ol ikisinde ki hata tagfit-i ilahidiir 2 ve mekr-i rabbanidiir sizi
§iibheye salar ki gergek peygamher ola idi bu ikisi ** duriist olurdi diyii katlde te^Tre sebeb-i
IjavT onlardur yohsa evvel vehlede katle hiicum ider idii^iiz eger katl etsenuz allahi bu
yiizden 5 yenmi§ olurdiquz eger katl idemezseniiz i§ *ayan olurdi yedi sene siziirj
ate§iniizde bi§ecek gigler bi§mez ham ve gig kalurdi her noksanda ve kemalde ha^kurj
muradi tamamdur ve kamildiir naki§lara riakis ° geliir no^anda bir kemal kemal-i ilahT
vardur ki degme kamil aglayamaz ciimleden biri * T>mer hayyam didiigidiir bir riiba isinde
-riiba c, i tabi'idiir
10 fun yaradici kamil-i suret diizicidiir
nigiin kila zi§t birin birini kila ziba
11 5 un suret-i zi§l oldi di 'ayib kimuij olur
ya suret ola ahsen niciin ider ol ifna
1Z - imdi ma-sabakda olan cevablar bu soze cevab olur insaf ehli olup 1J kabul idene kabul
etmeyene cemi*kutub-i semaviyye ve afjadis-i nebeviyye ve futufjat-i mekiyye ve ilhamat-i
veleviyye okmsa kabul etniez i§de benum dinini ve mezhebini sikdiigum didOklerim bu
tayifedilr sikdtisllm dimekden muradum odur ki bir kag sene e *amellerine degiil 'illmlerine
- -* 17 * -
teslim olmi§ idiim siiluk iginde vartalar gokdur hak din sanup kabul etmi§ idiim el-hamdu
lillahi te'ala 'inayet-i ilahiyye yetl§tip tartdi bu fakiri ol gamurdan gikardi gUya
cehennemden gikardi ol y kadar kabului) mukSbelesinde deccal cehennemine yakdi goriii}
zaran ne mertebediir ki tokuz yildur yanarum dahi halas olamadum t>Irj seksen Ug
tarlhinden beri 21 yanarum bu §evvalurj ibtidasmda tokuz sene tamam oldi omnciya gegdi
canum da berk imi§ - olup kurtilamadum <j^ tf j l^i ^j*r! ^ f^> i§de ne 51i ne
diri yanarum bilmem ki soni nede hatm olur hemen hayr ola ba§da bunda bundan yukanya
geg ey misri p (2)
(l)Kur f aii;A'la(87), 13.ayet
(2) Bu "(*" ite Hatiralar bianektedir.Daha sonraki 105b ile son sayfa olan 116a arasi Niyazi-i Misri'ye ait
degildir.Bundmi dolayi metne altnmadi.Bu kisimlann orijiiicil fotokopisi verildi.
159
BIBLIYOGRAFYA
Muhammed Fuad Abdiilbaki : El-Mu'cemu'l-Miifehres . Kahire 1987
Mustafa bin §emseddin Ahteri : Ahter- i Kehir. Matbaa-i Amire, istanbul 1310
Hasan Amid : Ferheng-i Amid , 10. Bsk. Tahran 1355
Re§it Rahmeti Arat : Kutadgu Bilig in (tndeks )TKAE. Istanbul 1979
Miitercim Asim : Burhan-i Kati f . Matba f a-i Osmaniye Istanbul 1302
Besim Atalay : Divanu Lugat-it-Ttirk IJIJHJV G (2.Bsk) TDK, Ankara 1985
Kaya Bilgegil : Tiirkge Dilbilgisi . Istanbul 1982
Ahmet Caferoglu, Eski Uygur Tiirfoesi Sozliigih TDK. Istanbul 1968
Katip £elebi: Kesfifz-ziinun 2.cilt MEB. Yay. Istanbul 1971
Ferit Devellioglu: Osmanhca-Tiirkye Ansiklopedik Lugat (2. Bsk.) Ankara 1970
Diyanet I§. B§k. : Kur'an-i Kgrim ve Tiirkyg Meali , Ankara 1985
Muharrem Ergin ; Turk Dil Bilgisi . Istanbul 1977
A. Von. Gabain : Eski Tiirkyenin Grameri (Ceviren: Mehmet Akalin) TDK. Ankara 1988
Tuncer Giilensoy : Dogu Anadqlu Osmatnhgasi (Etimolojik Stizluk Denemesi) TKAE.
Ankara 1986
Gtirer Giilsevin : Eski Anadolu Tiirkyesinde Isim gekimi Eklerinin Fgnksiyonlan ve
Kullamhglari , InOnli Univ. Sos. BiL Enst. (Yayimlanmami§ Yiiksek Lisans Tezi) r
Malatya 1987
Levis Ma'liif : E1- Miincid FH-lugati veWlam. 26 Bsk., Beyrut 1973
Mu'allim Naci : Lugat-i Naei . Istanbul 1978
Mustafa Nihat Ozon : Osmanhca- Turkye Sozltik . (5.Bsk. )lstanbul 1973
Mehmet Zeki Pakalin r Osmanh Tarih Deyimleri ve Terimleri SOzliip (3 cilt), Milli
Egitim Bakanhgi Basimevi, Istanbul 1971
§emseddin Sami: Kamus-i Turki, Istanbul 1978
Ziya Siiktin : Farsga-Tiirkge Lugat Gencinei Gtiftar Ferhengi Ziya . 3 Cilt MEB. istanbul
1984
TDK : Derleme SozluSii . I-XII+I, TDK. Ankara 1963-1982
TDK : Tarama Sozlugu ,1-VHI, TDK. Ankara 1963-1977
TDK : Yeni Tarama SozlugU T DK. Ankara 1983
TDK: Turkce Sozltik . 2 Cilt, Ankara 1988
160
§inasi Tekin : Eski Turkpe . Turk Dunyasi El Kitabi, TKAE, Ankara 1976, S.163
Faruk Kadri Timurtas. : Eski Turkive Tiirkcesi . (XV.YY.Gramer, Metin, Sdzliik)
Istanbul 1977
Osman Nedim Tuna: Turk Dilbilgisi (Fonetik-Morfoloji) . tnBnii Univ. Egitim Fak.
Malarya 1986
Abdullah Yegin : Osmanhca-Turkye Islamt. Tlmi. Edehi. FelsefT Lusat Ankara 1978
Abdullah Yegin: A. Badilh, Hekimoglu Ismail, I. Qalim : Osmanhca - Tiirkce
Ansiklopedik BUyiik Lugat . Istanbul 1985
ft © B L U E
161
a : sevgi ve nida harfi 97a.B
ab-i hayvan (Ar) : hayat suyu 84b .14
%ba (Ar) : kaba ylin kuma§tan yapilmi§ yakasiz ve uzun ustliik 86a.7
*abd-i magzub(Ar) : gazaba ugrami§ kul 74a.8
^abd-i mahz (Ar) : halis, sade kul 86b.l
abdal (Ar) :dervi§ 72a.23
abdest (Ft) : namaz vesaire igin din icabma gore el, agiz, yiiz; dirseklere kadar kollari
ve a§ik kemi£ine kadar ayaklari yikama, ba§imeshetme 37a.3
'abdu'l-cebbar (Ar): §ahis adi 8a.I5
'abdu'r-rahman aga (Ar) : §ahis adi 45b.l
'abduV-ra^man beg (Ar) : §ahis adi 5bJ5
'aceb (Ar) : gariplik, §a§ilacak §ey 69a J
f acem (Ar) : 1- iranh, arap olmayanlar 101b.ll
2- §ahis adi 14b.l3
^clb (Ar) :tuhaf 3a.21
"aciz (Ar) :iktidarsiz, gtifsiiz, elinden i§ gelmez 2a,20
a. ol- :gii£suz olmak 2a.2Q
'acizlen- (Ar) ;gU?suz olmak 2.b/4
a?- : 1- bir konu Ue ilgili konu§mak 60 a/7
:2-bir §eyi kapah durumdan a?ik duruma getirmek 1 lb + 9
agil- :a?mak i$i yapilmak 9b, 26
afila du§- ragilivermek 55a. 18
ad :isim 6a. 17
a l da (Ar) :du§manlar 53b.9
adab (Ar) redepler, nezaketler 93b J 8
adal (Ar) :daha ?ok sapitmi§ bulunan 87b. 18
'adalet (Ar) :hakhlik, hak tamrlik, hakki gozetmek 2b. 17
fedSIet-i hak (Ar) rAUah'in adaieti 69h.l4
adam (Ar) :l-insan 67b.l
:2-ki§i, §ahis 59a.6
adamlik (Ar) rinsanlik 99a. 17
ada§- :yolu §a§irmak 63b.ll
^adavet (Ar) :dli§manlik 6b.20
*aded (Ar) rsayi 3a. 3
*aded-i keblr (Ar) :btiyuk sayi 79a.9
Vdel (Ar) :daha adil, daha dogru 50b.24
adem (Ar) rHz.Adem, ilk peygamber ve insanlarin babasi 44b.4
<adem-i icabet (Ar) :icabet etmeme, kar§ilik vermeme 57a.21
162
*adem-i vukuf
(Ar) rbilmeme 63b .1 4
adgas u ahlam
(Ar)
:kan§ik riiyalar 36b, 14
'adil (Ar)
radaletli 6a.22
"adl (Ar)
:adalet 83b. 11
'adti v v-i miibin ( Ar) :apa$ik dii§man 1 1 a. 1 7
afet (Ar)
:tabiiyikim 72a. 12
afgan (Ar)
:figanlar 86a. 4
agah (Fr)
:uyamk, bilgili 47a.20
aga
:buyiik, efendi 1 2b. 1 5
agag
:a£a? 98a. 13
ag-
:yukan gikmak 92b.3
agiz
:a|iz 6a. 17
agla-
:uziintii, aci,seving...v.h.nin etkisiyle gozya§i dokmek 17a. 1 1
aglar
taglayan 44b.3
aglat-
:aglar dururaa getirmek 1 3b.4
aglayi
:aglayarak 89b.4
aglayurak
:aglayarak 33a.7
agn
:aci, sizi 65b. 15
agu (Fr)
:zehir 12a. 15
ah
:l-ah,yazik 7b. 13
2-ilenme, beddua lb, 13
ahad (Ar)
:pazar, Cumariesiden sonraki gun 2a. 19
ahad Ar)
;birler 10a.6
aljiad-i esma (Ar)
:birler basamagindaki isimler 9b. 1 9
riHHTih f Ar^
'Dotflnr 8a 16
c ahd (Ar)
:And, kasem 80a. 19
aher (Ar)
:Ba§ka 97a. 18
ahir (Ar)
:l-Son 3a.2
2-Sonraki 65a. 15
ahmak (Ar)
:Pekakilsiz, sersem 48b.21
ahmaklik (Ar)
:Akilsizhk, sersemlik 6b. 14
ahmed (Ar)
:§ahis adi 78a.2
ahsen (Ar)
:Dahagtizel, engiizel 4 la. 11
ah§am
:Ak§am 67b.7
ahur (Fr)
:Evcil biiyiik has hayvanlarm banndigi kapah yer,ahir 61a.
^abat-i kiyamet (Ar) :Kiyanietin korkun? hadiseleri , deh§eti 69b.4
*akabe (Ar)
; 1-Tepe, yoku§ 67b. 18
2-Yerismi 52b. 12
'akabinca (Ar)
:Arkasmdan 94b. 14
a\al (Ar)
:En akilh, daha akilli 46a. 1
akanim (Ar)
lUknumlar, asillar, unsurlar 38a.7
163
ak£a :Para, akga 5b. 15
ak?ah £avu§ :§ahisadi 75b. 1
akid- rAkitmak 5b.21
«
StkTb (Ar) :l-Once 67b. 17
:2-Bir digerinin arkasmdan gelen 76b. 1
c akibince (Ar) :arkasi sira 95b.l4
c akib-i savm (Ar) rramazani takib eden 62a.8
'akibet (Ar) :l-son 65b.21
2-Sonunda 6b.8
a.gel :ayilmak 97b.24
c akil (Ar) rakilli 82b. 11
aklik :beyazhk 41a.8
c akreb (Ar) :daha yakin, en yakin 75a.3
^aks (Ar) :1-Ula§ma, duyulma, yayilma 7 lb. 18
:2-Ula§mak, duyulmak 7 lb. 18
akval (Ar) :s8zler 89b. 6
al :hjle, hud'a> mekr 85a.ll
al-i*osman (Ar) :Osman ogullan, Osman ailesi 98b, 1
t al-i*osm f an-iuIa (Ar) :11k Osman Ggullan 12a.5
al- :almak, eldeetmek 12a. 11
c ala (Ar) rtislime, flzerine 18a.66
ala gdr rah vermek 88b. 17
4 alaka (Ar) :ilgi 38a.l8
alam (Ar) :elemler, eziyetler (Bkzxlem) 40b. 5
alay :l-debdebeli gegit 14a. 8 —
2-Topluluk, cemaat 36a.20
algak :a§agi, yiiksek olmayan 88a.3
alda- raldatmak, kandirmak 53b. 15
aldan - raldanmak, kandinlmak 7a.9
aldur - :aldirmak, almasim sa£lamak 1 b. 14
a L lem (Ar) :1- daha iyi bilir 7a. 16
:2-daha bilgili 90a. 1
*alem-i mis'al (Ar) :manevi alem 38a.9
*alem-i §ehadet (Ar) :goriinen alem 18b.l4
alet-i lehv (Ar) royunaleti 34b. 14
'aleyhim la*netu llahi ecma^in (Ar) rAllah'in laneti hepsinin iizerine olsun 9b.5
VleyhiVselam (Ar) :AUah f in selami iizerine olsun 69b. 16
aliko- :l-geri tutmak, ertelemek 12a.l4
:2-saklamak, hifzetmek 46a.9
*kli (Ar) :l-Hz.Ali Jslamm d5rduncu halifesi 36a. 13
:2-§ahis adi 29b.6
164
alihe (Ar) :ilahlar, tannlar 74b.3
alihe-i mutekessire (At) :q ogalan artan Tannlar 8 la. 11
allah (Ar) : Allah 2a. 12
allaha ismarladik raynlanlarin kalanlara soyledigi bir iyi dilek sozli
allah te^Ia (Ar) :§am yiice Allah 9b. 19
allahu alem (Ar) : Allah daha iyi hilir 7a. 16
*alleme l l~esn?a (Ar) :isimlerin talimi, Ogretilmesi 84b.2
37a.20
alt
alti
altmci
alti§ar
altmi§
altun
a $ ma (Ar)
'am den (Ar)
*amel (Ar)
4 am!l (Ar)
aniin (Ar)
*amm (Ar)
amraa (Ar)
Wmi yunus
an (Ar)
andan
anuggun
an (Ft)
an-i dlyim (Fr)
an-
ana
*ana
(Ar)
(Ar)
*ariasir
ancak
*anka (Ar)
*ankarlb (Ar)
anla-
anlan-
antakya
*ar (Ar)
a.it-
:alt, a§agidaolan 9a. 13
:alti, be§ten sonra gelen sayi 5b.20
rsirada be§ten sonra gelen 14a.21
:alti§ar, alti alti, her seferinde alti tane lb. 10
:altmi§, ellidokuzdan sonra gelen sayi 14a.21
:alun 35a.5
:kor, gozleri gormeyen 48a.8
:kasitli olarak, mahsus, bilerek ve isteyerek 80a. 18
:i§ 5b.3
:aniel eden 7 la. 18
:oyle olsun, ya Rab duamizi kabul eyle 46b. 1
:amca 102a.7
:fakat 9a.2
tyunusamca 15b,3
:zaman ? vakit 2b.9
:l-ondan 32b.6
:2-Odan sonra 32b. 19
:onuni$in 8a. 11
rguzellik cezibesi 87a. 1
rdaimi giizellik cazibesi 86b.2
:1- zikretmek 6a. 19
:2-sozunii etmek 8b. 1
rvalide. anne 13b.4
:me§akket, zorluk, gii^ltik 82a. 1
runsurlar, Ogeler 86a. 17
:1 -ancak, sadece, yalizmz 3a. 18
2-lakin, ama 7a. 15
:eseradi 3a. 10
:gok gegmeden, yakindan 92a.8
:fehm etmek, anlamak 13a.l3
:anla§ilmak 10a. 18
:Antakya §ehri, gtiney ilimiz olan hatay 102a.22
:ayip, utanacak §ey 88a. 13
:utanmak88a.l3
165
ara : fasila lb. 12
ara- :bulmaya galmak 61a.l
*araba (Ar) :tekerlekli, motorsuz kara ta§iti 39b. 14
'arabl (Ar) :Arap$a 104b .1 3
aralik :sira, vakit 63b. 18
arba c a (Ar) :gar§amba 79b. 12
ard :arkataraf 38a. 11
l 5rif (Ar) ibilgin, bilen 74b. 10
'arif-i hak (Ar) :Allafoke§if ve mii§ahade yoluyla tamyan 32a.22
aristo :me§hur filozof 36b. 19
ar^a :sirt 48a.7
arnavud :§ahis adi 9b. 1
arnavud muhammed :§ahisadi 31a.4
arslan raslan 50a.7
:dokuzuncu gok 74b. 1 1
rahman (Ar) :Hak Teala hazretlerinin 9 Jtat gokte tasavvur olunan serin ki kudret ve
buyuklu&tinun tecelligahmdan kinayedir. 82b.8
:fazla,ziyade 62a.2
:yer f yeryiizii 18a.3
rsunma 59a,9
;sunn)ak 59a.9
rgdsterme, bildirme 2a. 8
:gt)stermek, bildirmek 2a.8
(Ar) :ne halde oldugunu bildirme 63b.2
:"Aleyhisselam" hi kisaltilmi§i olup "Selam onun iizerine olsun
anlammda peygamberler igin kullamlan bir dua s$zu. 3a. 18
as- :asarak idam etmek 87b.5
as*ab-i Hilum (Ar) :ilimlerin en zoru 6a. 16
asan (Fr) :kolay 71a21
asar (Ar) :eserler 84b.5
asfiya (Ar) :saf, iqi temiz, tuttugu yol dogru olan kimseler 34b.6
ashab-i meratib (Ar) rmertebe, derece sahipleri 35a.l7
asil ( Ar) : 1 -terael. esas 5b. 1 1
2-ba§hca, ba§tagelen 2b. 17
asilacak :asilmaya deger llb.8
asitane (Fr) :pay-i taht, istanbul 73b.21
*asker (Ar) rasker, ordu 36b. i 8
*asker-i Islam (Ar) :islam askeri 13a.5
aslah (Ar) rensalih, engiinahsiz 46a. 1
<asr (Ar) tikindi 35b. 16
assah (Ar) :en dogru, en sehih 38a.7
c ar§ (Ar)
4 ar§-i rah
artuk
arz (Ar)
^aii (Ar)
a-it-
<arz (Ar)
a.eyle-
•arz-i hal
*
a.s (Ar)
166
assi :fayda, kar 87b.6
a§aga :l-a§agi 17a.9
2-alt tarafi 53a.2
'agerat (Ar) :onlar 10a. 6
1i§ik (Ar) :a§ik, seven 7b. 21
*a§ikare (Fr) :a§ikar, agiktan 6a. 10
at ratgillerden, memele binek hayvani 39b.4
at- :bir §eyi bir tarafa firlatmak 3a. 12
ata :baba 86b.4
Wtillah iskenden ;§ahisadi 44a.4
ate§ :ate§, ot, nar 2b.4
atlas lylizti parlak, sik dokunmu§ bir tiir ipekli kuma§ 86a,7
l attar (Ar) raktar, mahalle aralarmda baharat, igne, iplik gibi §eyler
satan diikkanci. 9a.24
atvel ( Ar) :daha uzun 93a. 1 5
av :§ikar, av 41a.20
avlad- (Ar) :avlama i§ini yaptirmak 44a. 19
*avam (Ar) :halk tabakasi 7a3
l avrat (Ar) rkadin 83b, 13
ay :y ilin on iki kismindan her bin 1 2a.4
aya (Fr) :acaba 45b, 11
ayak :ayak, bacaklann bilekten sonraki kismi 35.a9
a-a sal :ayak altina atmak 12a.5
*ayan (Ar) :belli, a?ik 45a,2
a.et - ragiklamak 45a.2
a Van (Ar) :gozler 34b. 10
aVan-i vilayet (Ar) rvilayetin ileri gelenleri, e§rafi 44b. 14
ayat-i miite§abiKat (Ar) :Kur'an-i Kerimin mecazi manaya elverigli ayetleri 31al2
ayet (Ar) :kur'an-i Kerimde sureleri olu§turan herbir ciimle 7a. 19
ayir- 1-koparmak 12a.23
2-bir yerden uzakla§tirmak 9a. 15
ayirtla - rayiklamak, temizleniek 68b. 14
ayitla- : ayiklaraak,temizlemek 9a.6
c ayid (Ar rilgili, ili§kin 103a.8
%Tne (Ar) rayna 8a.8
ayhk ray suresi, zamani 37b.2
*ayn (Ar) :l-g5z 93a. 11
2-arap alfabesinin 18.ci harfi 92a.5
'ayn-i cehennem (Ar) xehennemin ta kendisi 2b.5
*ayn-i idbar (Ar) rtalihsizligin ta kendisi 92b. 14
'ayn-i tevsi (Ar) :geni§li§in ta kendisi 67a. 15
167
ayvaz
c azab (Ar)
'a.fevk al-a zlib
*azabagasi
azacik
azaci|i
azad (Fr)
a.et-
ibuytik konaklarda mutfafcve yemek hizmetlerinde gah§tinlan
u§ak 14a.9
:i§kence, keder 11 a. 14
:i§kence ustiine i§kence 90a. 19
razablann en buyiik amirine verilen ad. 93a.6
razicik, 90k az 51b.7
:pek azi 60a. 9
:l-hiir, serbest 37a.9
2-kolelikten veya esaretten kurtulmu§ 8b. 20
:esaretten kurtarmak 8b.20
az^if-i mahlukat (Ar) :yaratiklarin en zayifi, gufsiizii 93b.23
rpaylama 68b.6
:yoldan gikarmak 85a.5
rbtiylik 97b.20
:l-dost, sevgili 89b. 1
2-veli sahib-i keramet, salihlerden mtibarek zat 40a.3
3-Gzelisim 7 la. 17
;variigm azizi, sevgilisi 7a. 20
:ruhlarm kabnna niemur dOrt biiyuk melaikedden bin 48K20
B
azar
azdur-
*azim
*
(Ar)
*azlz
(Ar)
l azTz-iil-vQcud (Ar)
*azrail
(Ar)
bab (Ar)
baba
babaomer
babu?
bacak
ba*d(e) (A
ba'dehu (Ar)
ba^del-itlak (Ar)
:kapi lla.l
:baba, peder, ?ocu£u olan erkek 32b.25
:§ahis adi 76a.5
:papu9, ayakkabi 42b.2
:kalgadan dize kadar olan uzuv 12a23
:sonra, dan sonra 7b. 1
:ondansonra 72a. 14
rsahvermeden sonra lla.17
ba'de*! ma|rib (Ar) :ak§amdan sonra 9a. 19
ba'del-va'iri-maMd (Ar) :sozu geqen vaizdan sonra 103a. 15
badem (Fr) :igi taze iken kabugu yene ve yagi gikarilan m'ar'uf meyvel lb.3
baye^-nevmiVsakil (Ar) rderin uykudan sonra 104a.l2
ba ! de r z-zuhr (Ar) rogleden sonra 5b. 18
bag?e (Fr)
bagiz (Ar)
bagir
bagteten (Ar)
baha (Fr)
bahah (Fr)
:bah?e 33a.7
rnefreteden, bugzeden 92b.7
:go|us 88a.2
:birdenbire, apansizm 90a.8
:kiymet, fiat 9b.8
rpahali, kiymetli, de£erli 13b.6
168
bahane (Fr)
bahil (At)
bahr (Ar)
bahr-i bi-payan
bah§ (Fr)
bah§i§ (Fr)
baht (Fr)
bahusus (Ar)
bak-
bakin-
♦
bakir
bak! (Ar)
bakTsi (Ar)
bakiye (Ar)
bal*
bal tutakh
balgik
balikgi huseyin
baija
bardak
»
bari (Fr)
barniak
barut (Yun)
bas-
basdurma
ba§
ba§la-
bltil (Ar)
batmen (Ar)
battel (Ar)
ba*uza (Ar)
rvesile, sebep 9a.23
:cimri, hasis 75a. 22
rdeniz, okyanus 83a.5
(Fr) rsonsuzdeniz 84b J 2
:ba|h§, ihsan 81h.5
:hah§i§, ihsan, ucret di§inda fazladan verilen para 13a.6
rtalih, keder, kismet 69b.3
rozellikle 6b. 10
"Mkmak, nazaretmek 7a.l5
:hakinmak, bakmak i§i yapilmak 7a. 15
rkisaltmasrCU" olan kizil renkli element 86a.3
rbundan ba§ka, artik 103a. 11
:gerisi, gerikalani 5b. 16
:de vamli, ebedi 36b. 1 6
:arinin yaptigi nVar'uf tatk madde 82a.2
:dudaklari bala benzeyen 59a.8
:gamur 88a. 10
:omurgahlardan, suda ya^ayan, solunga? la nefes alan ve yumurtadan
Ureyen hayvanlann genel adi. 44a. 1 9
:§ahisadi 15b.5
:bana,§ahsima 6b. 18
;Mesti 9b.5
2~su ve benzeri §eyleri igmek i§in kullanilan derin kap 75b. 15
:higolmazsa 2b. 10
:l-parmak 81a.22
2-Parmaklik denilen ve ku§akla baglanmi§ lahta yahut demir
gubuklardan miirekkep olan boimenin her bir gubugu 49b. 1 1
:ate§li silahlarda kullanilan patlayici madde 12a.25
:atmak, daldirmak 97b.21
:pastirma 2a. 10
:1 -telle 13a.7
2-beyin, goz, kulak, gibi organlarin bulundu|u viicudun list
kismi 48a. 17
3-ahn 67b. 18
:bir i§e giri§mek , harekete gegmek 17a. 1 2
:l,ger$ege uygun hareket etmeyen 92a. 17
2-hak yolda olmayan 6a. 10
3-hakikata aykin, gergek di§i 103a. 13
rdahilen, i? yiizunde 41a.l4
:i§siz 48a.9
rsivrisinek 50a. 10
169
bazergan (Fr)
beddu^ (Fr)
bed-riam (Fr)
bedr (Ar)
beg
(Fr)
bay (Ar) :zengin 86a.2
bazar (Fr) :l-pazar, ah§-veri§ yeri 86a.2
2-pazarhk 103a.5
:tacir, tuccar 9b.8
rinkisar, ileng 53b.l3
:kotu adli, adi kottiye $ikrm§ 36b.22
rdolunay 18a.8
:l-bay, zengin, ilerigelen 12b.l5
2-bey, efendi 69a. 1
:iyi veya giizel bulmak 10a. 17
:hisse, nasip, kismet 12a.20
:bir §eyi veya bir yeri bekleyip korumakla gorevli kimse 44a.23
:ki§i adi 56a. 19
:biri gelinceye kadar bir yerde kalmak, durmak 2b3
:beklemeye sevk ve mecbur ettirmek, bekletmek 12a. 15
:afet, felaket 82a.2
:§ehir 76a,18
emniyetli, giivenilir §ehir 76a.l8
;evet 74b,9
ijhtimal, umulur, hatta 2a. 13
seba melikesi ve Hz.Suleymamn kansi 36b.4
:a?ik, a^ikar 14a. 18
:tende bulunan, ufak, koyu renkli leke veya kabarti 41a.9
:ben (LTekil §ahis zamiri) 6b.l4
:Benimgibi 74a. 19
:esrarci, uyu§turucu 41b.l3
: ki§iligini tistiin sorme, kibir 58b. ???
:benzemek, andirmak lb. 10
:e§ ? e§it, benzer 2a. 12
:l-yuzrengi 39b. 11
2-yuz, ?ehre 13a.8
:e§deger, musavi 97b. 12
rsoguk 80b. 11
bereket-i halil est (Ar):Halil (Ibrahim Peygamber) 'in bereketidir 102b. 10
ber-hurdar (Fr) ;mesut, mutlu 12a.l9
:gikma durumundaki kelimelerden sonra getirilerek bir i§in ba§langicini
gosterir. 6b. 11
;beride olan 7 la. 16
begen-
behre
bekgi
bekir (Ar)
bekle-
bekled-
bela (Ar)
beled (Ar)
beled-iemTn (Ar)
beii (Fr)
belki (Fr)
belkis
belli
beg
ben
bencileyin :
berigci
benlik :
begze-
begzer
begiz
beraber
berd
beri
beriki
berk
berzah (Ar)
:sa|lam, kuvvetli 44b. 13
:61iilerin ruhlannin kiyamete kadar duracaklan yerki diinya ve ahiret
arasinda farz olunur. 38a.8
170
besmele (Ar) ^'Bismillahirrahmanirrahim" ctimlesinin adi 46b. 1
be§!lret (Ar) :mujde 84a. 12
beter (Fr) :dahakotii 6 la. 16
beyan (Ar) :1- agiklama 80b.3
2-belli, a$ik 9a.8
b.et- : a^iklamak 9a. 8
beyane (Ar) : ifade anlatma 9a. 16
b.et- : anlatmak 9a. 16
bey* (Ar) : satma 98a.7
be/-i yahud (Ar) : yahudilerin sati§i 62b,9
beyle : boyle 45b.7
beyneVsalateyn (Ar) : iki namaz arasi 52b. 1
beyt (Ar) rdivan edebiyatindan iki misrailk nazim birimi 3a. 13
beytul-mal (Ar) rmaliye hazinesi 69b.9
beyyine (Ar) rdelil, §ahit, tanik, biirhan, hiiccet 99b.l8
beyyine-i sldika (Ar) rdogru §ahit 4 la. 21
beyfca (Ar) :yumurta 82a. 6
bicki :kar$ilikli iki ki§i tarafindan kullanilan buyiik testere 56a.21
bildircm :tavukgiUerden eti sevilen bir gO?ebe ku§ 2a. 1 1
birag- :sabvermek, koyuvermek, birakmak 40a. 17
birak - :koymak 59b. 1 1
biyikli rbiyigi olan 37a.20
bl'at (Ar) ikabul ve tasdik muamelesi 6a. 19
bTatli ( Ar) rkabul ve tasdik muamelesi olan 9 1 b. 1 3
bigil - :bi$mek i§ine konu olmak 96a. 1 1
b.mi§ jurat rbiitunii ile uygun, elveri§li 96a. 11
bl-duhan (Fr) rdumansiz 83a.2
big :bey, efendi 5 lb. 19
bi-sayr-i hakkin (Ar) :haksiz olarak 102a.ll
bl-gayr-i tekr ar-i hurufihT (Ar) rharfleri tekrar edilmeksizin 16 a. 2
bT-hocl (Fr) :kendisine malik olmayan, kendinden gegmi§ 82a.4
bikr (Ar) :dokunulmami§, genq kiz 86b.3
bil :bel, gogusle karm arasinda daralmi§ boliim 76a. 17
bil- rbilmek, haberdar olmak 2b. 12
bildur - :bildirmek, haber vermek 9b. 1 2
bila (Ar) :-sIz (olumsuzluk edatidir) 80a. 16
bila-fayide (Ar) rfaydasiz, yaran olmayan 70b. 15
bila-nef (Ar) rfaydasiz 98a.4
bila-ta v assiif (Ar) :beklemeksizin 51a.8
bila-vasita-i hakim (Ar) rhakim vasitasi, aracihgi olmaksizin 57a.5
bile :bile, dahi 2a. 10
\
171
bile
bile-
bileyici
bfi-iztirar (Ar)
bi'l-kiilliye (Ar)
billahi (Ar)
billttr
bT-minnet (Ar)
big
biner
bir
bir
birader (Fr)
bl-rahm (Ar)
birazdan
birbiri
bircek
bire
birer
biri
biricek
birikdiir-
birle
bisat (Ar)
bi§
bi§er
bi-§efkat (Ar)
bl-§ek (Ar)
bi§ur-
bit-
blfak (Ar)
biz
bizdiir-
bi^z-zaruri
bog-
bogaz
bok
bolayki
boluh
:birlikte, beraber 13a.4
:kesici aletleri keskin duruma getirmek 66a. 15
rkesici aletleri bilemeyi i§ edinmi§ olan, zagci 99b.3
:mecburi olarak, garesizlikle 50b. 15
:tamamiyle, tamamen 53b.6
rallah'a yemin ederirn 7a. 12
:§effaf ve parlak ta§ ve buna takliden yapilan has cam 1 3a. 1 1
:minnelsiz, ettigi iyiligi ba§a feakmayan 101a.5
:binsayisi 9b. 11
:binici,binen 35a.3
:sayilann ilki,bir lb.5
:herhangi bir vark|i belirsiz olarak gosterir lb. 12
:karde§ 5b. 15
:acimasiz 74a.5
:biraz sonra 13a.8
:yekdigeri,birdigeri 7a. 1 3
:1 -hirer birer 75b, 11
;2-Birkere 95a,2
: hey,ey 46a. 15
:bir bir, tek tek 13a.5
rbirtanesi lb.17
rbiricik, tek 70b.9
:birle§tirmek 97b.5
; beraber 5IK12
: kilim,hali,do§eme 4 lb. 8
: be§ ? dortten sonra gelen sayi 6a. 15
:be§er,her seferinde be§ tane lb.10
:acimasiz,sevgisiz 74a.5
:§tiphesiz 85a.3
:pi§irmek 51a.2
: yeti§mek,ye§ermek 33a.7
: gu£siiz,takatsiz 91a.21
: ^okluk birinci ki§i zamiri 57a.7
: usandirmak,bikkmlik vermek 85a5
: zaruri,gerekli olarak 70b.25
:bo£azlamak 66a.2
:1- bo|az,ensenin on kismi ve ordaki organlarin tumii.imik 69a.6
2-boyun 35b. 17
: di§ki 51a.l3
;olaki,belki 16b. 19
: bolu'dan olan kimse " 52a, 1 3
172
bostanci ba§i
boyan-
boymca
boynuz
boyun
boyun
boz-
bozil-
bogrek
bogiirtlen
boyle
bu
bugiin
bufuk
bugday
bukagi
bul-
bula-
bulim-
bula§-
bulu§-
burjal-
burjalt-
buncilaym
bunda
burc (Ar)
bur^ak
bursa
buseli(Fr)
buyur-
btihtan (Ar)
biilus (Ar)
: bostanci ocagimn en biiyuk zabitinin unvani 9a.5
: boyama i§i yapilmak 88a.6
: uzunluk olarak , kametle beraber 1 lb.9
: bazi hayvanlann ba§inda bulunan,tirnaksi bir maddeden uzun
kivnk veya gatalli koruma organi 2b.9
:sorumluluk 15b. 12
rgovdenin ba§la omuz arasinda kalan bOlgesi 13a. 6
:l-silmek 81a.20
2-gegersiz bir duruma getirmek 53b.2
;l-Kotiile§mek,fanala§mak 1 la. 10
2-SiIinmek 70b.8
:bobrck 104a. 13
:gtilgillerden ,bahge gitlerinde ,yol kenarlannda»kendiligiinden
yeti§en dikenli ve qdk yillik bir qah 81b.21
:bu§ekilde 7a. 10
:yerde,zamanda veya sOz zincirinde en yakin olani gCsterir lb.4
:iginde bulundugumuz gun 2b.2
:y,anm,bir tamm ikide bin 65a.l8
:bugdaygillerin oniek bitkisi ve bu bitkinin ba§a*hndan fikan
tanesi 44b.4
:kayd JcSstek 35b, 17
: 1- aradigi bir §eyle veya kimse ile kar§ila§mak 8bJ
2-herhangi bir gorix§e,bir yargiya varmak 6a. 16
3-sag!amak,temin etmek 6a. 17
;durulu£unu yitirmek 85b.4
: 1-herhangi bir durumd olniak 2b.21
2-mevcut olmak,var olmak,bulnmak 9a.24
:me§gul olmaya ba§lamakjcari§raak 2b. 1
: l-kar§ila§mak,bulu§mak 36b.3
2-goru§mek 36a.21
:§a§irmak ? sersem olmak 15a.ll
rbunalmasma sebep olmak 37b.4
:bunungibi 47a. 12
:burada 9b.4
:zodyak tizerinde yer alan on iki takim yildiza verilen ad 79a. 12
: baklagillerden,taneleri hayvan yemi olarak kullanilan bitki 88a.9
:Bursa §ehri 6b.3
: opuciigu olan f 5pmesi olan 59a.8
:ferman etmek,emir vermek,buyurmak 3a. 10
rbirine yalandan bir §ey isnad etmek,iftira 80a.20
ula§ma,yeti§me 76a.8
173
biirhan (Ar) :delil,tamk,isbat 84a.8
biirudet (Ar) : sogukluk 74a.4
biiyiik : 1-kiigiik ziddi,kebir,biiyiik 15a.9
2-onde gelen,daha biiyti 8b. 10
caYer beg
caYer-i sadik
cah (Fr)
cahil (Ar)
cami*(Ar)
cami*li1-kur*£i
can
c.at-
canan
canib
canver
cariye
casus (Ar)
cayiz (Ar)
cebeci
ceberut (Ar)
cebrail (Ar)
cebren
cehd
c.it-
cehele
cehennem
ce]|J_
cellaJ(Ar)
celle(Ar)
cem c (Ar)
cit-
: ki§i adi 5b. 15
: hz.Ali'nin torunu ve §iilerin on iki imamimn alUncisi 97b.l8
: yer,makam,mevki 88b.9
:habersiz 17a.20
:iginde namaz kihnan yer,cami 6b.l3
rkur'an'i toplayan,bir araya getirren 32b.20
:1- hayat,can 91b.ll
2- ruh 98.a.2
; bir §eyi elde etmeyi ?ok istemek 3a. 12
: sevgili ,gOmil verilmi§ 84a.4
: taraf,yon 34b,6
:canavar,vah§i t yirtici hay van 57K21
: kadm kole 37a.8
: birinin sirlarini ba§kasinui hesabma 5grenmeyi iistune alan kimse
52a. 16
:i$lenilmesinde eevaz olan 74a.2
: orduya silah yapan ve yeli§tiren piyade asker58a.20
rallah'm bUyiiklugii 6 1 a. 1
rpeygamberlere emir ve vahye vasita ve memur olan dort biiyiik melekten
biri 42b.8
:zorla 36a.22
: £ali§ma,gayret 88b. 17
:?ah§mak 88b. 17
: cahiller,bilgi$izler 53a. 1 8
: ahirette giinahkarlann azap gordiikleri yer 40a.l7
: buyiikliik,ululuk 61a.3
roliim cezasina garpiinlanlari oldiirmekle gorevli olan kimse 80b.4
: ft yuce ve aziz olun" manasina bir dua 92b.9
: 1-toplama, bir araya getirme 7a.l6
: toplamak 7a. 16
2- £iftle§me,yakla§ma 40b. 15
col- : cinsi munasebette bulunmak 40b. 15
cemM cemHi'l-cem 1 rtasavvufta bir makam 84b. 1
cema'at (Ar) :topluluk 5b. 19
174
cemal (Ar) : guzellik 61a.2
cem'an (Ar) : toplam olarak 9b. 19
cemaziyelahir (Ar) : arabi aylarin altmcisi
75a.ll
cemi 1 (Ar) : biitun 9a. 1
cengani (Fr) : sava§lilar 7b.22
cenk (Fr) :sava§ 48a. 14
cennet (Ar) : ahirette giinahsizlann mukafat gordukleri yer 2b.5
cerr (Ar) : para,e§ya ve saire gekme ,dilencilik etme 69b.6
cerrar (Ar) : dilenci 36a.20
cesed (Ar) : olii v(icut,naa§ 62b. 15
cevami 1 (Ar) : camiler 62b.8
cevher (Ar) : elmas,degerli ta§ 51a.5
cevlan (Ar) : dola§ma,dolanma,gezinme 83a.6
ceza (Ar) : kar§ilik 5b.3
ceza-i a*mai (Ar) : amellerin kar§ihgi 69b.23
ceza-i hilaf (Ar) : zit,kar§i ceza 90a. 1 1
ceza-yi vifa" (Ar) : uygun kar§ihk 4b. 10
ceza c (Ar) : sabirsizlikla sizlanma 74b. 18
cilk :bQzuk,£alkanmi§ 2b. 11
clb (Ar) ;cep 9a. 14
cibillet (Ar) : cibilliyet,yaratih§,huy 98b. 13
cibril-i eimn (Ar): emin,dogru sozlu cebrai! 42b. 13
cidd-i Tfa (Ar) : bir i§i yerine getirmenin ciddiyeti 72a.23
cifr (Ar) : rakam,harf ve rumuza dayali ilim 35b. 14
cins (Ar) ; nevi,se§it 83a.4
eircTs : Filistinli bir nebi olup havariler devrinde ya§ami§,hicretle ugra§tigi esnada
Musul hukiimdanm davete memur edilmi§tir.Bir rivayete gOre de u£iincti
yuzyihn sonlarmda do|mu§ ve 23 Nisan 303'te Nikomedya'da §ehit
edilmi§tir. 62b. 14
cisim (Ar) : beden 92a. 1 1
cismaiii (Ar) : bedenle ilgili 50b. 1 1
cum*a (Ar) : cuma,per§embeden sonraki giin 35a. 1
c.gicesi : per§embeyi cumaya baglayan gece lb.l
cuda (Fr) : ayn 84b.8
ciihud : yahudi 69b.6
ciimle (Ar) :butun,tamam,hep 6b.2
ciimlesi (Ar) : hepsi,hep 7a. 1 8
ciinud-i samavat (Ar) : Goklerin askerleri 41b.21
ciinun (Ar) : delilik 80b. 16
ciir^t (Ar) : cesaret 50a.2
ciiAtli (Ar) : cesaretli, ytirekli 91b.6
175
c
gagir- :I-gaJhrmak, seslenmek 7b.23
2-yiiksek sesle okumak, teganni etmek 68b.7
ga§§un : §alvar 80b. 1 1
gak : hatta,ta 64a.22
gakmak : gelik,ta§ve tutu§acak maddeden yapilmi§ tutu§turma aleti 68a.7
gal- : 1-bir §eyin bir pargasini kesmek 85a. 10
2-sirkat etmek,galmak 7a.6
3-ba§lamak,takmak 6a. 16
4-dovmek,galmak 2b. 1
5-vurmak,garpmak 2b.9
galgu : miizik aleti , galgi 74b. 1 1
galin- : tela§la gevreyi yoklamak 76a.5
gali§- : ugra^mak^ayret etmek 2b. 13
galli htiseyin : ki§i adi 9b.24
garn : cam (agag adi) 98a. 13
9amur : su ile kari§ip,bula§ir ve igine batihr duruma gelmi§ toprak,balgik 85b.4
gar} : gan,buyiik gnigirak jiakus 1 04a. 1 2
garh(F) :gark,dUmeii 12b. 15
gamiTh(Fr) :suglunun olduriilmek amaciyla givilendigi hag bigimindeki dar agaci 62b. 13
garsu(Fr) ;gar§i 72a, 13
ga§m ;lezzet,tat 50b. 22
gatla- :pargalan aynhp dagilmayacak bigimde yanlmak 67a. 14
gavu§ :Osmanh ordusunda list komutanlann buyruklarini Cist komutanlara ula§tiran
gorevli 39a.9
gayir(gayir) xayir cayir 62b.2
gayirdi :gatuti 65b. 17
gaylak :tavuk biiyiiklugiinde yirtici bir ku§ 29b. 11
gegane : bir ge§it galpara,gengi tefcigi 74b. 1
gek- : 1-bir §eyi kendine veya ba§ka bir y5ne dogru yiirutmek lb. 15
2-dayanmak,tahammiil etmek 6b. 16
3-u|ramak 6b. 18
4-germek 42a.4
5-asmak 81a. 1
6-bir duyguyu iginde ya§atmak 62b.4
gekil- :gerilmek 9a. 17
gekme :bir ge§it giysi,gizme 57a.4
gelebi+lik :gelebice davram§,olgun davram§ 72b.20
176
gergi+lik :tuhafiyecilik 58b.7
ge§de :bir ge§it galgi ? ge§te 68b.7
gevir- :gevirmek,ek§itmek 6b. 1
gigirgan rgigirtkan 81b .16
gi£ n§- :hep birden baginp gagirarak giirultu etmek 8 la. 19
gihan-yar-i giizln (Fr) :segkind5rt dost, dort halife 66b. 10
gik- : 1-bir §eyin yukarisma varmak 6a. 13
2-igeriden di§anya varmak 2a.21
gi^a gel- ransizin gelmek, birden orlaya gikmak 6a. 14
gikar- rl-ustiinden atmak 7a.3
2-bir §eyin gikmasim saglamak 5b.7
3-birini veya bir §eyi yukanya ula§tirmak 6a. 10
gikart- rdoktintulu hastahga tutulmak 14a. 17
giplak :usttinde giysisi olmayan 49b.5
girak rzanaat Ogrenmek igin bir ustamn yarunda gah§an kimse 44b.8
gigek :insamn viicudunda gigek gibi gibanlar agan hastalik 14a. 17
gift : sapan geken iki Gkiiz takimi 94a. 19
gig :pi§memi§,cahil 105a.6
gingene(Fr) : Hindistandan giktiklari soylenen diinyamn ge§itli yerlerinde gogebe
ya§ay an bir topluluk 64a. 1 5
goban (Fr) rdavar ve mal suriilerini giidiip otlatan kimse 32b.25
go£al- : fazlala§mak 49b.3
gogi : buytik kismi 60a.9
gok :fa2la 5 b, 17
gokdan : gok eskiden,gok ckiceden 9b.6
gok- : hiicum etmek,gullanmak,u§ii§mek, toplanmak 10b. 16
gokin- : u§u§mek 95b. 13
gu*(Fr) : gibi 89b. 14
gul ; genelliklekildan yapilmi§ kaba dokuma 86a.7
gun (Fr) : giinku>madem ki 89b. 16
gunki (Fr) : 1 - madem ki 92b. 1
2- oldugundan (sebep ve illet beyan eder) lb.7
gtiriik :1- saglam bir temele veya kamtlara dayanmayan 68a.5
2-sa|lam olmayan ,bozuk 86a. 12
3- rutubetli bir yerde durmaktan lifleri tutmaz olup sulanmi§ ve kokmu§ 16b.6
D
da : da, dahi lb.8
dahi :1- ve 4b.l5
2- daha 2a.3
177
3- daha, hala 17a.8
4- daha, yine 3a.l5
5- yine, yinede 98a.7
dahl (Ar) :1~ kari§ma 44a. 17
2- itiraz 6b. 6
d. et- : kan§mak 44a.l2
da^m (Ar) : daima, mtitemadiyen 6b.6 (bkz. dayim)
daktk (Ar) : ince, hassas 75b.2
dal : agacin govdesinden aynlan kollardan her biri 53a.l
dSl (Ar) : delalet eden 10a.l3
dal (Ar) : dogru yoldan aynlmi§ 85a.9
dShe (Fr) : tane 59a.l7
dar (Fr) : daragaci 80b.21
darul-eman (Ar) ryardim dilenen yer 60b.l8
daVa-yi tfatil (Ar) : giiriik, temelsiz daVa 83b.7
daVet (Ar) : gagirma, ziyafet 80a.l5
d. et- : (agirmak 80a J5
dayim (Ar) : da'ima, mutemadiyen lib .19 (bkz, da'im)
dayire (Ar) ;1- dayire, halka 32a, 26
2- bir §emberin iginde kalan duzlera parf asi 42a. 2
de : de, dahi 3a.l2
deccal (Ar) : kiyametten az ewel fikacak ve Hz. Isa taraftndan oldOriilecek yalanci ve
zararh §ahis 14a,18
dede : mevlevi tarikatinda file doIdurmu§ olan dervi§lere verilen iinvan 63b.l
def*(Ar) : giderme 45b.l0
d. ol- : giderilmek 45b.l0
def*aten (Ar) :bir defada birden 90a.8
defter (Ar) : bir araya tutturulmu§ kajht yapraklan 56b.l2
deg- : dokunmak 70a. 8
degin : kadar 97a.ll
degirmen : bu|day ve benzerini Ogiitmeye yarayan alet 14a.5
degme : her, geli§igiizel, siradan, olur olmaz 105a.8
degtil : degil 2a.l2
degiir- : duyurmak, bildirmek 46b.l7
dek : kadar 2b.8
del- : delik agmak 56b.6
delalet (Ar) : i§aret, kilavuzluk, alamet olma 12a.3
delikanh : buluga ermi§ genq 7a.l7
delikanhlik : ^ocukluktan £ikmi§ gen^lik 43a.l8
delTl (Ar) : kilavuz,yol gosteren 3a.l7
dem(Ar) :kan 88b.6
178
dem-i 'isa (Ar)
: Hz. Isa'mn nefesi 88a.l5
demiirci
: demirci, demir i§leriyle ugra§an 46b.4
deijlii
; kadar, denli 85b,3
depe
: tepe, tiimsek yer 13a.7
depele-
: kiyasiya d5vmek 78a.ll
derd-i dil (Fr)
: goniil derdi 89b.2
derdmend (Fr)
: zavalli, bigare 8b.5
deri
: post 9b.4
deiirj
: dibi yuztinden veya agzindan uzak olan 79a.4
derince
: i?ten gelen 39b.l7
derman (Fr)
: I- ilag 89b.2
2. gii?, takat 92a.l8
dervi§ (Fr)
: ber tarikata bagh bulunan kimse 59a.7
dervi§an (Fr)
: dervi§ler 98M6
dervi§ gelebi
; §ahis adi 75biO
derya (Fr)
: deniz, okyanus 82b.7
desti (Fr)
: testi, toprak ?anak 46a.l3
deve
: boynu uzun, sirtinda horgiicii olan, yiik ta§iraakta kullanilan
hayvan 44b,13
devr (Ar)
: donii§, donme 87b.8
devr-i felek (Ar)
: zaman, talih 87b.8
devran (Ar)
: dOnya, felek 87b,8
dev§iir-
: toplamak 98aJ8
di-
: sOylemek 12b.ll
diyen
: s5yleyen 2b.6
dibek
: ta§tan veya agagtan yapilmi§ btiyiik havan 58a. 22
dide (Fr)
: goz 37b.l4
dik
: gibi 69M3
diken
: bitkilerin dal, yaprak, meyve kabugunda bulunan, sert, ucu sivri ve
batici gikintilar 81b.21
da
: dil, lisan 32b.ll
dOber (Fr)
; gOniil alan, sevgili 13a.9
dilber ahmed
«
: §ahisadi llb.2
di-n-
: sOylenmek 16bJ7
di-n-il-
: soylenilmek 3a.l2
dln (Ar)
: din, man? 2b.l8
din?
: sakin, emin 72b.2
dihdar (Fr)
: mutedeyyin, dinin emir ve yasaklarina uyan 8b.l0
diple-
: kulak asmak 41b. 3
dinsiiz
: dini olmayan, kafir lb.15
direk
: en onemli insan 69b. 3
179
dirhem (Ar)
diri
ding (Fr)
diril-
dirild-
di§
di§li
divane (Fr)
divar (Fr)
diyti
diz
dizdar (Fr)
dostlik
dog-
dogdiir-
dok-
don-
d5rd
do§ek
du c a(Ar)
du'aci
du'a-guy (Fr)
dud (Ar)
dud-i kaz(Ar)
duha (Ar)
dur (Fr)
dur-
dut-
duul-
duzsuz
diigii
diigiim
diigun
diiken-
diikkan (Ar)
:1- eski okkanin dortyiizde biri 94b.l2
2- giimu§ para 93b.l0
: canh, hay 65b.l2
: esirgeme 39a.ll
: hay olmak 60a.I5
: olmli§ birini yeniden hayata kavu§turmak 37b.6
: gent kemiklerinin ustiine dizili, lsinp koparmaya ve gignemeye
yarayan sen, beyaz organlardan her biri 94b. 13
: di§leri olan 94b.l3
: deli, ka^ik, budala 34b.20
: duvar 104aJ6
: diye 5b.l6
: kaval, baldir ve dyluk kemiginin birle§tigi yer 39b.4
: kale muhafizi, kale bekgisi 46b. 14
: arkada§ olma durumu, dostga davram§ 58b.4
:1- galmak, vurraak 1 la.2
2- dOvmek, dayak atmak 69a.22
3- bir §eyi toz durumuna getirmek i?in ezmek 5 8a. 8
: dovdiirmek 7b.22
: dokmek, afcitmak lb,18
: bir §eyi andiracak duruma girmek, benzemek 17 a. 8
; dort, ii£ten sonra gelen sayi 17a.7
: yatak 440b,18
: niyaz, Allah'a yalvarma 13a.l6
: du'a eden, fyiligi isteyen 2b.I7
: du'aci, du'a eden 93b.l7
: bocek 82a.5
: ipek bocegi 82a.5
:ku§lukvakti 80b.l2
: uzak 85a.3
: durmak, beklemek 34b.6
: 1- kabul etmek 12a.9
2- varsaymak, farzetmek 69a.22
: ele ge^raek 7a.4
: tuzsuz, tuzu olmayan 72a.6
: bulgur ufajh 99a.l5
: dogiim, ip gibi btiktilebilir §eyleri kivmp kendi uzerine dolayarak yapilan
bo|um 6a.l6
: evlenme dolayisiyla yapilan toren, eglence 52a.2
tukenmek, sonu gelmek 50a.l4
: i^inde Oteberi satilan oda, yer 83a.4
180
dunki
dunya (Ar)
diir-
diirli
diirlu
d. diirlu
diirr-i yektl(Fr)
diirust (Fr)
du§
dii§-
du§man (Fr)
diiz-
: bugiinden Mr onceki gunle ilgili 7a.l5
: iginde ya§adigimiz alem 9b .19
: buru§turmak 39aJ8
: £e§it, turlii 34b.I4
: $e§itli, tiirlii 14a.l7
: 9e§it ge§it, tiirlii turlii 72b.8
: benzeri olmayan, tek inci Hz. Muhammed 7a.20
: dogru, yanli§siz 3a.3
:1- ger?ek olmayan §ey t hayal, imge 52a.3
2-riiya 63a.l0
:1- yukandan a§a£iya birdenbire ve ihtiyarsiz inmek 61b.l5
2- girmek 5b.l0
3. tesadiif etmek , zuhur etmek 12a.8
4. katilraak 7a.8
5. hiicum etmek, saldirmak 99b.9
adu, hasim, yagi 12bJ
yazmak, te'lif etmek 14b,18
eb(Ar)
ehUyezid (Ar)
ebced(Ar)
ebedI(Ar)
ebna* i can (Ar)
ebna-i cins (Ar)
: baba 34b.3
Eba Yezid-i Bestami admda maruf bir zat Ua.4
ilk tahsil 40a.l4,
hig bir zaman, asla 9a,2
: can ogullan ? 66a. 3
: aym cinsten olan insanlar 58a.l7
ebna-i §eytan (Ar) : §eytan ogullan 66a.3
ebter (Ar) :1- ztirriyetsiz ve hayirsiz 48b.21
2- nakis 61a.l5
ebubekr (Ar) : Islamin ilk halifesi 32b.l6
ebu medyen-i magribi (Ar) : ki§i adi 104b.l7
ebiiVisam (Ar) : ki§i adi 18b.l9
ebiil-vakt (Ar) : zamamn babasi 86b.l
ebvab-i hiida (Ar) : dogru yolu gosteren kapilar 84b.l6
: daha cahil, yok cahil 63a.ll
: namazi vaktmda kilma 39b.8
: daha dakik, daha ince 35b.2
: kitap, siinnet ve icma-i ummetten fikan geri'atin iig delili 37a.5
: edirne §ehri 103a.l5
:1- az, pek az 74b.l3
2- en alfagi, en altta bulunam 79a.20
echel (Ar)
eda (Ar)
edak (Ar)
edille-i selase(Ar)
edirne
edna(Ar)
181
efal (Ar)
efendi (Ar)
eflak (Ar)
eflatun
efsane (Ar)
eg-
eger
egerfi (Fr)
egin
eglen-
egri
ehass (Ar) *
ehem (Ar)
ehl (Ar)
: fiiller, i§ler 84b.5
: seyyid, hoca 6b.4
: felekler, gokler, semalar 1 lb.20
: maruf yunanh filozof 36aJ6
: masal, asilsiz hikaye, hurafeler 10a.5
: dliz olan bir §eyi egik duruma getirmek 76a.l7
: eger, §ayet 2a.l3
: her ne kadar 2b.l9
: sirt, arka 62b.20
:1- durmak 4bl3
2- beklemek, oyalanmak 6a.20
3. bir yerde durmak, tevakkuf etmek 44a.23
: yanh§ 76a.l7
: en hasis, 90k pinti 81b.l7
: daha miihim, 50k onemli 2a.9
:1- halk, millet 102a.22
2rkan.es 79bJl
3-bir yerde oturan Ua.14
ehl-i cehennem (Ar) : cehennem ehli, cehennemlik 40a.l8
ehl-i cennet (Ar) : cermet ehli, cennetlik 40a J 8
ehl-i diinya (Ar) : diinya adami, ahtreti dii§Unmiyen 98b.l3
ehl-i harac (Ar) : devlete vergi 5deyen gayr-i mtlslimler 69b.l3
ehl-i "iman (Ar) : iman sahibi 12b,5
ehl-i seb(l)vet (Ar) : ?ocuklarla ilgilenen 13a, 1 1
ejder (Fr) : tiirlii bif imlerde tasarlanan korkunf bir masal canavan 62b,3
ekalim (Ar) : memleketler, diyarlar 6a.4
ekber (Ar) : en hiiyiik 53b.9
ekser(Ar) : £0§u 2a.ll
eksuk : eksik, noksan 3a.l
el : insan kolunun bilekten parmak u^lanna kadar olan kismi lbJ8
e. $ek- : vazgegmek 91a.5
elem (Ar) :1- keder, tasa 93b.l0
2- eziyet, sikmti 8a.l0
el-hak (Ar) : hakikaten, dogrusu 88a.l4
elhamdu lillah (Ar) : hamd Allah'a mahsustur, §tikiirler olsun 75b.2
elif (Ar) :Arap alfabesinin ilk harfi 3a.20
el-imamul-gazalT (Ar) : imam-i gazali 36a.l2
elleh(Ar) : "Allah" lafzmm muhaffef soyleni§i 66b,ll
elli : elli, kirk dokuzdan sonra gelen sayi 63b.3
elmali : Antalya'mn bir il?esi 89b.l
el-ma*na (Ar) : bir kelimenin ifade ettigi §ey llb.15
182
el-yevm (Ar) : bugtin 7a.l5
el-yevmtil-isneyn (Ar) : pazartesi giinii
emek (Ar)
emel (Ar)
emm (Ar)
emir (Ar)
emir (Ar)
emir ca'fer (Ar)
emire (Ar)
emir kuh
: gali§ma, gayreu gaba 15a.4
: arzu, istek 75a.3
: korkusuz, emniyet sahibi 8bJ5
:1- emir, buyruk 79b.6
2-i§ 3a.7
: bir kavmin ba§i, begi 91bJ2
: ki§i adi 56a.l9
:buyruk,emir 55a.6
: bir i§i aldigi buyruk geregince yapmak yukumliiliigunde olan kimse
39b.ll
enTiruH-mtfminln (Ar) : miiminlerin reisi, halife 99a. 22
emr-i ram-i *a§k (Ar) : a§ka boyun egenin i§i 89b.l4
emraz (Ar) : hastaliklar 14a.7
emraz-i cehl (Ar) : bilgisizlik hastaliklari 88b.l8
enbiya (Ar) : nebiler, peygamberler 32a J2
enin(Ar) : inilti, inleme 7b, 13
ense :1~ boynun arkasi 79a,6
2- arka 80b,5
ge§itli yemekler 40b .13
nurlar, i§iklar 85a3
enva'-i ertme ( Ar)
envar (Ar)
envar-i kur*an (Ar): kur'an nurlar 16b.2
enver (Ar) : daha pariak 4Ia.l4
epsem(Fr) ; ebkeni, dilsiz 1 lb.13
er :1- koca, e§ 86a.5
2- erkek 85a.l
3- erkek, yigit lla.5
erazil (Ar) : reziller, algaklar 34b.2
erazil-i nas : insanlann en rezili, en algagi 64a.l4
erba'a (Ar) : gar§amba 9a.2
erbafn (Ar) : kirk 83b.5
eren : benliginden siyrilmi§, kendini Allah 'a adami§ veli 5b.ll
ergenlik : dul kadinin bekara vannca bekarlik hakki olarak verdigi hediye 40b.l6
erham (Ar) : en rahmetli , 50k aciyan 46a. 2
eri§- : ugra§mak, sata§mak 104b.l
erkam (Ar) : siyah, beyaz renkli yilan 88b.5
esed (Ar) : "aslan" anlamina gelen bir burg adi, aslan burcu 79a.l2
esfel (Ar) : daha a§a|i, en a§agi 92b.7
esfel-i safilui (Ar) : cehennem (a§a§ilar a§agisi) 92b.l5
esma(Ar) : isimler 84b.3
183
esma -i husria (Ar) : Allah'in isimleri 32bJ
esifa-i miisahabet (Ar) : sohbet esnasi, am 93aJ0
esr (Ar)
esrar-i kui*an(Ar)
esrar-i necva (Ar)
es-saffeyn (Ar)
esvab (Ar)
esvak (Ar)
: tutsaklik 68a.l5
kur'an sirlari 2a. 7
fisilti, gizli s5z sirlari 49a.l4
ikisira 93b J
elbiseler 9a.l33
gar§ilar 81a. 15
e§edd-i 4 Azab (Ar): azabm en §iddetlisi 31a.l3
e§ek : e§ek, merkep 59a.6
e§fak (Ar) : en §efkatli, en acimah 46a.2
e§hiir-i hurum (Ar): islamdan evvel, harbin haram kabul edildigi "zilka'de, zilhicce,
muharrem ve recep" aylari 7b.l2
: kiyametin §artlari, alametleri 8a.2
: insan ve hayvanlarda deri ile kemik arasindaki kas ve yagdan olu§an
tabaka 17a.5
:1- etmek, i§Iemek lb,6
2* yapraak lb,4
3- degerinde olmak 6a.3
: taraflarlar 9Qa,5
: etiirmek, etmesini sa£lamak 2a.4
: elbisenin alt tarafi 71a*8
:ekniek 11a. 11
: yonler, cihetler 7aJ7
:1- tavirlar, davram§lar 69a.3
2- hal ve hareketler, i§ler 85a.3
: ev, hane, beyt llb.7
: zaman, vakit 44b.l0
evayil-i ebyat (Ar) : ilk beyitler
eve (Ar) : yiiksek, yiice 92b.7
evc-i mansib (Ar) : memuriyetin en yiiksek tabakasi lOlai
e§rat-i sa^at (Ar)
et
et-
etba c (Ar)
etdiir-
etek
etmek
etr3f(Ar)
etvar (Ar)
*
ev
evan (Ar)
evfak (Ar)
:daha uygun 49a.l0
evhen (Ar)
: ehven, daha hafif, daha zararsiz 13b.ll
evkat (Ar)
: vakitlar 102b.l8
evla (Ar)
: daha uygun 69a.ll
evlad (Ar)
:1- nesil, sulale 52a.l4
2- gocuklar 34b.2
evliya (Ar)
: veliler, velayet sahipleri 9a.l
evsa c (Ar)
: daha geni§ 67a.l6
e, it-
: daha geni§letmek
evsat (Ar)
: orta, normal 93a.l5
184
evvel (Ar) :1- ba§langi£, ihtida 2b.9
2- once 9b.l2
evvel-i bakara (Ar) : kur'an'm ikinci suresi olan bakaramn ba§i, 5n larafi 99b.20
evvel-i sure-i bakara (Ar) : bakara suresinin ba§lari 16a.4
evvelki
: onceki 4b.l2
evza c (Ar)
; haller, vaziyetler, lavirlar 69a. 3
ey
: ey, hitap sozii lb.12
eyle
: oyle, o §ekilde 31a.7
eyle-
:1- etmek, soylemek 2b.l5
2-yapmak 8b.22
eyyam (Ar)
: giinler 78a.l2
eza (Ar)
: eziyet, i§kence, inc itme 94b.l0
e. it-
: incitmek 44b.21
ezan (Ar)
: miisliimanlan namaza davet ve namaz vakitlarim bildirmek iqin muezzin
tarafindan okunan tekbir 6a.20
ezan-i *asr(Ar)
: ikindi ezani 41a.4
ezel (Ar)
: ba§Iangici olmayan ge£mi§ zaman 85b. 2
ezeli (Ar)
: ftncesiz, ba§langi£siz 70b J
ezher (Ar)
: daha a?ik 94b/7
e. mine f §^ems(Ar) : gtine§ten daha a?ik 94b. 7
fahr(Ar) : Ogiinme, bfibiirlenme I8b.6
fak(Ar) : tuzak, kapan 5b.l0
fakir(Ar) : ben (tevazu in$in kullanilir) 9b.l8
fakru fahn (Ar) : "fakirlik iftiharimdir" anlammda Arapga bir ibare 82b.5
falan (Ar) ; falan, falanca 8b.6
fani(Ar) :1- ge^ici, sonu olan 3h.l5
2- ya§h, ihtiyar 53b.22
fare (Ar) : sigangillerden, kiigiik viicutlu, kemirgen, memeli hayvan 70a.2
fang(Ar) : vazgegmi§, gekilmi§ 36b.l7
farigu^-bal (Ar) : endi§esiz 62b.l8
fark (Ar) : ba§kahk, ayrira 64b.l3
f. it- : ayirmak 61a.l3
farz (Ar) : yapmak zorunda kalman §ey 96a.22
f. it- : 5yle kabul etmek, varsaymak 96a. 22
f£sik (Ar) : Allah 'in emirlerini tanimayan, giinahkar 48b.21
fass-i niyyet (Ar):Fiisus'un bir b5 luniii 51b.2
f&§ (Ar) : 1- meydana £ikma 52b.7
f* eyle- : meydana f lkarmak 52b.7
185
f . ei-
: meydana gikarmak 13b.9
fatiha (Ar)
: kur'an-i kerimin birinci suresi 99b,20
fatihe (Ar)
: Fatiha'mn muhaffef soyleni§i 67a.24
fayide (Ar)
: kar, kazan^fayda I3b*4
fazl(Ar)
: fazilet, erdem lutuf 80a.l2
feceie (Ar)
: fena huylular, gunahkarlar 7b .14
f ecr (Ar)
: sabaha kar§i, lan yerinin agarniasi 83a.6
fehva(Ar)
: mana , anlam 9a.3
felah (Ar)
: kurtulu§ 16b.5
fera| (Ar)
: vazgegme, lerk 35a.l8
ferag-i kalb (Ar)
: goniil rahati 98b.21
ferag-i kalbl (Ar)
: goniile ati rahatkk, g(5niil rahathgi 46a.6
feraset (Ar)
: ileri gorii§luluk lb.ll
ferd ( Ar)
: §ahis, ki§i 7a.20
ferman (Ar)
:buyruk, emir 56aJ4
feryad (Fr)
: ba£n§ma, ?agn§ma 101a.ll
f.et-
: baginnak, cagirmak 101a .11
ferzend hakim (Fr) ki§i adi 57 b. 13
fesad (Ar)
: bozgunluk , kan§iklik, nifak Ib,4
feseka (Ar)
: fasiklar, gUnahkarlar 96aJ3
fesh(Ar)
: kaldirma bozma 99a.l
f.oi-
: bozulmak 99aJ
feth (Ar)
: agilma lla*12
f.ol-
: a^ilmak 75K2
fevn(Ar)
: birdenbire, du§iinmeden yapilan 17a.5
fevt (Ar)
: vefat, oliim 31aJ
f.et-
:kagirmak 68b.4
findik(Ar)
: sert bir kabuk iginde yuvarlak veya uzunca meyve Hb.9
firm
: firat nehri 87a.4
firkaia (Ar)
: eskiden ii$ direkli her ge§it gemiye denirdi 13a.24
fi fezayilil-kur'an
(Ar) : imam-i gazalinin eseri 36a.l2
fikr (Ar)
: dti§iince, fikir 102 a.16
f . eyle-
: dii§tinmek 102a.I6
fil (Ar)
: sicak bolgelerde ya§ayan, 50k iri, kalin derili, hortumlu
1T1 (Ar)
: hareket, davrani§ 70b.2
filan (Ar)
: falan, filan 8K6
M-KU (Ar)
: derhal, bu anda 80b.5
firar (Ar)
: ka^ma, kagi§ 84a.7
f.tt-
: kagmak 84aJ
fir'avn (Ar)
: tannhk iddiasinda bulunan ve zalimligiyle bilinen bir e$
hiikumdari 45a.l7
186
firengi (Fr) : avrupa ile ilgili, batiya ait 87b.l
firengistan (Fr) : frenk memleketi, avrupa 97b.l0
firenk (Fr) : avrupa , bati milleti 12b.3
fi§ek (fir) : kur§un 76b.l9
fitne (Ar) : fesat, kan§ikhk 103a.l8
fitne-i 'azime (Ar) : btiyiik fitne 63b.6
fuiaE 1 (Ar) : faziletliler, fazilllar, erdemli kimseler 81b.5
fusus (Ar) :eser adi 51b.l
ftittihat (Ar) : eser adi 104M7
fiitTtyat-i ilahiyye (Ar): ilahi fetihler 76a.9
fiituhat-i mekiyye (Ar) :eser adi 75b.2
fuyuzT (Ar) : ki§i adi 8b.5
fiiyuzT gelebi (Ar) : ki§i adi 7b.21
fiiyuzi efendi (Ar) : ki§i adi 9a. 21
gahice (Fr)
: bazan lla.2
ge?-
: 1- gitraek gegmek 8a,9
2- girmek, dahil olmak 5b-10
3- a§mak, devrolmak lb,I3
gegen
: bir dnceki 54aJ7
ge?iir-
:bir sure oturmak, kalmak 67 b- 6
geda (Fr)
:dilenci 89K16
gel-
: 1- bir yere varmak 3a.8
2- bir §eye sonradan inanmak kabul etmek 7a J4
gemi
: sefine, su iistiinde yiizen, iinsan ve ytik ta§imaya yarayan btiyiik ta§it lb.15
gemici
: gemi i§leriyle u|ra§an Ib.16
gen?
: ya§i ilerlememi§ clan 49b.4
geng gavu§
: §ahs ismi 56a.l9
geijez
: kolay 71a. 21
gergek
: dogru, yalan olmayan 5b.3
gergi (Fr)
: her ne kadar 48a.4
gerek
: lazim 5b.21
gerger
yer adi 54a.l6
get-
: bir yere dogru yonelmek 7a.5
getiir-
: getirmek, gelmesini sa|lamak 5b.l4
gcven
: baklagillerden bir gah 99a .18
gey-
:1- giymek lb.2
2- iizerine almak 69b.l3
geyik
: geyikgillerden, memeli bir hayvan 62b3
gez-
: bir yerde dola§mak, yurumek 41a.6
187
gibi
gice
gidi
gider
gig
gir-
girit
gizluce
go?-
gog(ii)s
g. ge?ir-
gok
gOl
golge
gom-
gCndiir-
gCijiil
gOr-
goren
gori§-
gori§?i
goster-
g5steril
got
gottir-
g5z
g.belert-
gozet
gdzle
guya (Fr)
giigle
guher(Fr)
gul (Fr)
2 til-
: gibi, -e benzer lb.ll
:gece lb.4
: ahlaksiz, pezevenk 64a.l3
: giden 64a.20
: geni§ 67a.l7
: di§ardan i§eriye gegmek 35a.2
: yer ismi 52a.l5
: gizlice, sakli olarak llb.6
: gog etmek lla.5
: goglis, sine 17a.9
: iiziilerek derinden soluk almak, igin $ekmek 38b.l2
: sema , hava bo§lugu
: toprakla gevrili durgun su Srtiisii 86a.9
: bir cismin i§iga mani olmasiyla karanlikga buirakngi yer ki o cismin §ekil ve
suretini g$sterir 15a.l8
:1- yerin igine sokmak 9b.2
2- bir ftliiyu topragm i^ine yerle§tirmek, defnetmek 37b,8
:gondermek, irsal etmek 31a.l0
:Insanin hissiyat merkezi 65a .1 3
:l-Goz yardimiyla bir §eyin varhgim algilamak 9b J
2-Yapmak, eda ve ifa etmek lb, 12
:g5ren, mii§ahade eden 2a, 13
:l-gorii§mek, bulu§up konu§mak 2bJ8
2-bir konu uzerinde kar§ilikh dU§iinceler ileri stirmek 50a.6
:bir olay, varlik veya du§Unce Uzerinde vanlan yargi, fikir sahibi 64a.5
:l-goriilmesini saglamak 2b.3
2-ogretmek, anlatmak 12a. 16
:g5rulmesi saglanmak 3a. 18
zanlis, diibur, makad 90a. 14
:bir §eyi yakindan uzaga yurutmek 7a.5
:l-gorme organi, dide, ?e§m 2a.5
2-nazar, baki§ 3.6a. 13
:g5zleri gereginden gok a?ip hareketsiz hale getirmek 71a.24
:kollamak, beklemek 82a.4
:bir geyin olmasim veya bir kimsenin gelmesini beklemek 48b.20
isanki 17a.3
:zorla 17a.9
rcevher 88a. 14
:gtil, fidan 33a.7
:insan, ho§una giden olgular kar§ismda kah diye sesler §ikararak duygusunu
agiga vurmak 37a. 12
188
giiling rkendisine glilunen 36b J 8
giili§- :kar§ihkh veya birlikte gtilmek
giil§en-i vahdet(Fr) rbirlik giil bahgesi 89b. 14
gtil yagakli
giim(giim)
giim+le
:yanaklan gtil gibi kirmizi olanlar
ttaklidi ses 14a.5
:"gum" "glim" diye ses gikarmak
42a.5
59a.8
68b.l5
rkisaltmasi Ag. olan beyazi parlak element 98a. 13
:l-yeryuvarylagimnkendieksenietrafmda dSnmesiyle gegen 24 saatlik
sure lb. 12
2-giine§ llb.20
cguntin sabahtan ak§ama kadar suren bolumii 17a.4
:diinyaya isi ve i§ik veren biiyiik g6k cismi, §ems 67a.b
:iki ki§inin turlii oyunlarla birbirinin sirtini yere getirmeye gah§masi 50a.6
gure§gi mustafa :ki§i adi 44b. 1
giiriih(guruh) (Fr) rbSliik, bOltik 94a.l8
rbigimindeki uyum ve olgtilerindeki denge ile ho§a giderek hayranlik
uyandiran 64b, 1 1
:silah olarak kullamlan ajhr topuz 85 a. 1 2
:lhtiyatsiz, dikkatsiz 17a. 20
:galipgelme, ustunluk 65b, 13
:ti$ttin gelmek 65b. 13
:ustun 47b. 10
igalebe etmek, iistiin gelmek 78a.8
:keder, tasa 16b.ll
:numayi§h, §atafath,gdsteri§li 40a.7
rdalgig 9b.8
rgorunmez alem 18b. 14
:son derece, gok lb.5
:kaybolan 8b.2
:kaybolmak 8b.2
rgizliden 93b.l7
:l-gaba 13a.l
2-kutsal bir§eye tecavuzden dogan temiz duygu 94a.8
:gabalamak 13a.l
: l-ba§ka 97b.l8
2-ba§kasi 59a. 10
3-artik 60b.9
rdigeri 63b. 1
:koleler, esirler 41b. 8
:kabalik, sertlik 40b.2
:1- tuyu biyigi gikmami§ delikanh, geng 86b.2
gumu§
giin
gundtiz
gune§
giire§
giizel
gtirz (Fr)
£afil (At)
galebe (Ar)
g.et
galib (At)
g.gel
gam (Ar)
£arra
£avvas (Ar)
gayb (Ar)
|ayet(Ar)
£ayib (Ar)
g.ol-
gayibane (Ar)
gayret (Ar)
g.et-
gayn (Ar)
gaynsi (Ar)
gilnian (Ar)
gilzet (Ar)
gulam (Ar)
guru§ (Aim)
189
2-kole, esir 75h.5
:kuru§ 5b. 18
H
ha :sonrflan hatira gelen §ey hakkinda kullanilar 82a. 1
hab (At) :yutulacak yuvarlak ilag, hap 7b.23
haber(Ar) :l-bilgi4b.lO
2-yeni olmu§ veya olacak bir olgu iizerine bilgi 6a. 1
habs(Ar) :1- bir yere kapatip sahvermeme, hipis 35b. 15
2-zindan 46a.3
h.it- :bir sugluyu hapishaheye koymak 35b. 15
h.ol- :hapse atilmak, haps edilmek 46a.3
habs-i medTd (Ar) :uzun hapis 45b. 17
habt (At) :hata 104b. 13
Iiace (Fr) :hoca 88a.3
haceriil-esved(Ar): kabenin duvarina asih me§hur siyah ta§ 41a, 13
haci (At): hac farizasmi yerine getirmek iizere kabeyi tavaf eden musliiman 8a. 12
haci<abdullah(Ar): ki§i adi 70a.5
haci ay dm (Ar): ki§i adi 72a.8
haci hasan (Ar): ki§i adi 37a. 22
haci huseyin(Ar): ki§i adi 7 2a. 2
hacil (Ar): utanmi§, utanemdan yiizii kizarmi§ 9b. 13
h.ol- rutanmak
hadd (Ar) :simr 70b. 11
hadd-i be§er(Ar):ihsanhk sinin 78b.22
hadd-i zatmda (Ar):ashnda 49a. 1 1
*
hadda'(Ar) :aldatici, hilekar, dalavereci 95a.4
hadl ( Ar) :hidaj|et veren 1 6a.22
hadls (Ar) ;peygamberimizin kutsal sozti 60a.4
hafa (Ar) rgizlilik, kapalilik 85b.9
hafiz(Ar) :hafiz, kuran-i ezbere okuyan 95b.4
hafiz hamza efendi :ki§i adi 13a.3
hafta (Fr)
hah (Fr)
hah u nS hah (Far)
hak (Ar)
» *
hakayik (Ar)
hakim (Ar)
hakim(Ar):
hakim -i jert (Ar)
zaman dillimlerinden yedi giinliik miiddet
:ister, istek 80b. 19
:ister, istemez 80b. 19
:bir insana ait olan §ey 2b.6
:hakikatlar, ger$ekler 2a.7
:hukmeden 2a.7
:alim,bilgin 8a.21
§eriat hakimi 85a. 11
12a.4
190
hal (Ar)
hal (At)
halal (At)
halas (At)
h.eyle-
h.ol-
haleb (Ar)
halel (Ar)
halet (Ar)
halT(Ar)
halifetiillah (Ar)
hahi(Ar)
halk (Ar)
halk-i alem (Ar)
hall" (Ar)
h.eyle-
hallak-i cihan (Ar)
halvet (Ar)
halveti(Ar)
ham (Fr)
hamakat (Ar)
hairian
haniayil (Ar)
hamis (Ar)
hamisen (Ar)
haml (Ar)
h.et-
hamraara (Ar)
hamza
hamza vi
hamziyye
hane-i §ems (Fr)
har (Fr)
:1 -durum, vaziyet 4b.6
2-sofulann muvakkaten mazhar olduklari cezbe 89b.7
:ben, siyahbenek 89b.5
:§eran kullamlmasi yasak olmayan 1 la. 1 1
rkurtulma, kurlulu§ 94b. 11
:kurtarmak 94b. 11
:kurtulmak 70a.23
rSuriyenen turkiye sinirina yakin buyuk bir §ehri 62b.20
:bozukluk, noksan 104b.l3
:suret, keyfiyet 89b. 11
:l-tenha, bo§ 104b. 13
2-miistesna, beri 79a.9
rAUah'in halifesi 98a.3
:§ahisadi 78a. 1
:l-insanlar, be§er toplulugu lb.19
2-yaratilma 81b. 16
:butiin insanlar 69a. 10
:?5zme y gflzulme 95a J 3
:g5zmek, hallelmek 95a. 13
:cihamn t kainatin yaraticisi 65b. 14
:ibadet, zikir ve rizayetle me§gul olmak uzere tenha bir yere kapanma
6b. 13
:§eyh Ebi Abdullah Siractiddin Omer Ibn-1 e§-§eyh Ekmeliid-dinu'l-ehci
tarafindan tesis olinan tarikatin adidir, 6b. 1 2
:pi§memi§, fig 105a.6
:ahmakhk, beyinsizlik 52b.l9
:Firavunun veziri 90b. 10
:muska, nusha 94b.6
:per§embe 80a. 11
:be§incisi 64a.3
:atilma, saldirma 72b. 19
:saldirmak 72b. 19
Hamam 87a.l2
:Bayrammiyye tarikati §ubelerinden clan Hamzaviye tarikatimn
mummesili Bosnalihamza bali 70b. 17
:Haci bayram-i veli tarafmdan tesis olunan bayramiyye tarikati
§ubelerin den birinin adadir.Miiessisi bosnali hamza baliye nisbetle bu
adi almi§tir. 85a.8
:(bkz.hamzavi )
:gune§ evi 79a.l3
:e§ek 87a.8
191
harab (Ar)
hafabe (Ar)
haraffi a|asi
harami (Ar)
hararet
haxq (Ar)
har^kk (Ar)
hardal (Ar)
harem(Ar)
haric-i salat (Ar)
hanf (Ar)
harilc^i^ade (Ar)
harman (Far)
hasan gelebi
hasb-i tial (Ar)
» *
hasir (Ar)
hasm (Ar)
hasria (Ar)
hasr ( Ar)
hasta (Far)
h.et-
hastalik (Far)
hasuJ (Ar)
ha§em (Ar)
hata (Ar)
hatem (Ar)
:yikik, viran 86a. 16
:eski binalann yikintisi 36a.20
:harag admdaki vergiyi tahsil eden memurlann ba§i 49b.5
rhaydut, hirsiz 102a. 17
:ate§, isi 17a, 8
:vergi 93b.9
rufak tefek ihtiyaglar igin aynlmi§ para 37b. 10
:hardal ?ekirdegi 87a.7
rlslam evlerinin kadmlara mahsus dairesi 8b.4
:namazdi§i 16a. 18
:gtiven vermeyen, a§agi gOriilen, bayagikemse 76b.3
:olaganiistu, fevkalade 81b.9
:hububalin samandan aynlmasi iqin hazirlanmi§ ekin demetlerinin tiimii
13b.3
:§ahis adi 9b.2
: 1 -birine halini bey an edip gorii§(inii sorma 9b. 1 6
2-g0ru§tip, derUe§me 51b3
izarara, ziyana ugrayan 76aJ0
:dii§man 45a.l6
:guzelkiz, kadin 4 lb. 8
dar bir yerin i?ine alma, siki§arma 70b .1 1
: hasta, sagligi yerinde olmayan 67a.4
rhastalatroak 67a.4
:saynhk, meras 67a.5
:kiskan$ 80a. 12
:hizmet eden maiyet 41b.8
:l-yanh§ 99b. 13
2-kabahat, kusur 99b. 1
lyiiziik 7a. 1
hatfe-i enfihi (Ar) :rahat dii§e|inde, eceliile 90a. 15
hatir (Ar) :l-fikir, akil, zihin lb. 19
2-gOnQl, kalb 8b.20
3-du§unce, fikir 36b. 1
hatm ( Ar) : 1 -miihiir 32a. 1
2-hitama erdirme, bitirme 32b. 10
hatmirt-evliya (Ar) rvelilerin halisi, hilesizi 6a.5
hatt(Ar) ryazi 81a.21
hatt-i istiva (Ar) :yiizil uzunlamasma iki e§it par^aya ayiran fizgi 84b. 1
hattS-(Ar) :okadarki, hatia8al8
hatun(Fr): 1-kadin 2a.ll
2-kan, zevce 8 la. 16
192
hava (Ar) rhava, canhlarin solunumuna yarayan renksiz kokusuz aki§kan gaz
kari§imi lb.2
:i$inhde bir §ey doviip ufalatmaya yarar tahta, ta§ veya maden kap 50h.20
:l-korku 44b.20
rkorkmak 44b.20
:Hz. Adem'in zevcesi olup sol taraf kaburgasmdan yaratilmi§tir 34b.4
:havuz 80a. 16
:diri 2b.20
:hayal, daha ?ok karagoz oynatan 70b. 1
rhayat, canlilik 2b.20
:l-,yazik 69b. 11
2-intikam, 6c 63b.3
:menfaat, fayda 2b. 12
:mahrum 76a. 10
:epey, oldukga^ok 6a. 19
:iyi 5b.22
riyilik isteyen 94b. 7
;§a§kin, hayrette kalan 18a. 11
hayvanaM gayr-i melufe (Ar) revcil olmayan hayvanlar 70b. 20
hayye(Ar) :yilan 64b. 10
hayye-i^zime (Ar) :biiyuk yilan 9a. 8
havan (Ar)
havf (Ar)
h.it-
havva (Ar)
havuz (Ar)
hay (Ar)
haya-1 baz (Fr)
hayat (Ar)
hayf (Far)
bay(i)r (Ar)
hayib (Ar)
hayli (Far)
hayr (Ar)
hayr- hah (Ar)
hayran (Ar)
hayyan (Ar)
haz(z) (Ar)
h.et-
hazele (Ar)
hazer (Ar)
hazir (Ar)
hazret (Ar)
hazret-i ibfahim
hazret-i lut
hazret-i mevlana
hazretfomer
heba (Ar)
hedaya(Ar)
heder (Ar)
helak (Ar)
h.ol-
hele (Ar)
hemdem (Fr)
:diri, canh olarak 4b,6
:ho§a giden duygulanma , ho§lanma 69a.7
:ho|lanmak 37b,14
rreziller, algaklar 10b.6
:sakinma, kagmma 87b.4
:meydanda, bizzat bulunan 4b. 12
:kutsal sayilan kimselerin adlannin ba§ina getirilen iinvan 7a. 18
:Ibrahim peygamber 67a.8
:Lut peygamber 60b.8
rMevIana Celaleddin-i Rumi 100a. 13
rlslamm ikinci halifesi 69b.6
82a. 1
36a.6
:yokyere, bo§, nafile
:hediyeler, armaganlar
:bo§agitme 13b.6
:yok olma, mahvolma
:yokolmak, raahvolmak
:l-kakh ki 2b.l0
2-ozellikle 6a. 16
3-madem, madem ki,
70b.7
70b.7
5b.21
:sik\ fiki arkada§hk 89b.l7
193
hemen (Fr) 1- hemen, derhal 6a. 10
2-yalniz, ancak, tek 96b.21
rhemen, lipki 87a.4
:ayni memleketli, ayni §ehirli 58b.5
:denk, miisavi, benzer 13a. 15
:daha, hala 43b. 10
rbtitun 7a. 17
:birer birer olarak 60b.5
:asla 88b. 13
:bin 80a.20
:koruma 60b. 17
:korumak 60b. 17
hifz-ikui£n (At) tKur'an'i ezberleme 32b. 19
hil^t-i rabbaniye (Ar) :tlahi kaftan 96a. 11
hemin (Fr)
hem§ehri (Fr)
hemta (Fr)
heniiz (Fr)
hep
her
hergiz (Fr)
hezar (fr)
hifz (Ar)
h.et-
rhinltik ses ?ikarmak 37a.3
:a§m istek, tema 98a.8
:ba§kasinm malini £alan, hirsiz 1 \bl
:Hazret-i hizir, Olumsftzluge kavu§mu§ oldu&una inanilan ulu kimse 84b. 13
:bagi§lama 101a.3
luianma 99b.2
:belirsiz bir zamani anlatir 15 a. 18
:ofke 69b.2
rhizmet 69b.7
.hafiflik 34b.9
rgizli sir, ne oldugu anla§ilmaz sebep ve hakikat 9b. 12
raykin, kar§it, ters, aksi 78a.9
rbirini aldatmak igin yapilan dtizen, dolap, oyun, desise, entrika 39b.l6
: Asyada , bilinen biiytik iilke 98a. 1 1
:son, nihayet 5 la. 13
:hileler 69a.2
:Nasrettin hoca 46a. 16
:Nasrettin hoca 46a. 13
:kendi 8b.4
:kugukkap 94b. 13
:hakir, zelil 9b.l3
rhiriltili ses gikarma 87b.5
:burundan gikan hinltili ses 9b.2
:birine kar§i kalbini kirarcasma davranmak 95b.l4
:hinltih ses $ikarmak 59a. 1
hortlayi (hortlayi) :burundan hiriluh ses yikararak 8a. 14
hortlayici :burnundan hinltili ses gikaranlar 10b.5
hirla-
hirs (Ar)
hirsuz (Fr)
hizir (Ar)
hibe(Ar)
hicab (Ar)
hi? (Fr)
hiddet (Ar)
hidmet (Ar)
hiffet (Ar)
hikmet (Ar)
hilaf (Ar)
hlle (Ar)
hindistan (Fr)
hitam (Ar)
hiyel (Ar)
hoca (Fr)
hoca nasre'd-din
hod (Fr)
hokka (Ar)
hor (Fr)
hor (hor)
hortildi
horlat- (Fr)
hortla-
194
ho§ (Fr) rbegenilen, duygulan ok§ayan bir bigimde
ho§nud (Fr) :razi, memnun 2b. 15
hubb-i cah (Fr) :makam, riitbe sevdasi 92b. 19
hubb-i riyaset (Ar) :ba§kankk sevdasi 92b. 19
huda (Fr) :Tann, Rab 84h.2
hufa§ (Ar) :yarasa 65b.3
hukuk-iibad (Ar) :kul hakki (Eseradi) 98a. 11
7a.l5
hulk (Ar)
hunefa (Ar)
huruc (Ar.)
~ h.it-
huruf-i heca (Ar)
: huy,tabiat 81a.l
; Islam dinine simsiki baf li olan 48a.3
:giki§,?ikma 51b. 10
:?ikmak 51b.l0
: elifba sirasma gore dizilmi§ harfler 16a.5
huruf-i mu*ceme (Ar) :noktah harfler 9b. 19
htisn-i batini (Ar) : iq giizelligi 38a. 10
hutbe (Ar) : cuma ve bayram namazlarinda hatipler tarafmadn minberde okunan 6a.8
hiiccet (Ar) : senet,vesika,delil 46a.l4
hiiccet-i kaviyye (Ar): kuvvetli delil 91a.2
hiida (Ar)
hukumet (Ar)
huner (Fr)
hunkar (Fr)
hiiseyin (Ar)
rdogruyol 64a. 11
: bir memleketi idare etme.idare 74a.21
: marifet,bilme 60a.4
: padi§ah, sultan, hiikumdar 6a. 18
: 1-Hz.Ali'nin kflguk oglu 33a-2
2-ki§i adi 10a.3
hiiseyin aga : ki§i adi 39a. 1 5
hiisn (Ar) : suzellik 41a.l3
hiisn-i hatt-i kelamiillah (Ar) ; Allah kelammin yazi guzelligi ,Kur'n ! in hat guzelligi 51b.l
htisn-i zan (Ar) : biri hakkinda iyi fikirde bulunma lb.19
huzn(Ar) : i? kapanikh|i,gOniil Uzgtlnlugti 38b.l2
I
hda (Ar)
lgra (Ar)
lgva (Ar)
lhi (lhi)
lhlas (Ar)
lhvan-i safa (Ar)
irgad (Yun)
*trz (Ar)
isitma
: bir §eyi birbiri ardinca yapmak 82a,6
: ki§kirtma, azdirma 58a.l8
: yolu §a§irma, azdirma
: taklidi ses 13a,2
: Kur'an'm 112. suresi 32b.21
: saf, i?i temiz karde§ler 16b.l2
: i§£i, rengber 59b.9
: iffet, namus, ar 45b.20
: sitma, Cnceleri ii§iime ve titreme ileba§layan sonra ate§in
yukselmesine neden olan bir hastalik 14a.l7
195
lslah (At)
i. eyle-
i. ol-
islan-
lsmarlla-
1SSUZ
itlak (Ar)
i. et-
hvaz (Ar)
<iyal (Ar)
i-
iba (Ar)
Ibadullah (Ar)
Ibaret (Ar)
ibn-i adem (Ar)
ibn-i falan (Ar)
ibn-i hacib (Ar)
ibn-i keblr (Ar)
ibn-i vakt (Ar)
ibrahlm (Ar)
ibratiim dede
ibrahim efendi
ibrahim (Ar)
<ibret (Ar)
ibfal (Ar)
i. et-
ibtida (Ar)
:l-duzeltme 2b.l7
2- iyi bir hale koyma, iyile§tirme 2b.ll
: diizeltmek 2b.l6
; iyile§mek 2b.ll
:islak duruma gelmek 80a. 18
:1- havale etmek 53a.22
2- bir §eyin yapilmasim, bu i§lerle ugra§an birine s5yleraek 69b.4
3- gondermek 14a.l3
: issiz, tenha, kimse bulunmayan 86a.l6
: sahverme, koyuverme 84a.l
: sahvermek 84a. 1
: kar§ilik, bedel 18a.l6
: aile 8a.21
i
: imek yardimci fiili 3a.4
: gekinme, razi olmaraa 84b. 8
: Allah'm kullari 48b JO
:1- yazili bir ifadenin suret-i terkibi 2a.20
2- bir fikri anlatan bir veya bir ka^ciimlelik yazi, ibare 104b.l3
: adem o*lu,insanlar 74a.l9
: falancanin oglu 74b.20
; ki§i adi 80a.l2
: btiyiik o*ul 38b,2
: zamanin oglu 86b.l
: erkek adi (ki§i adi) 91a.l4
:ki§iadi 37a.20
: ki§i adi 65a.l7
: zorlama, iistune dti§me 91a.l3
: kotii bir hadiseden ahnan ders 88b.l0
: bo§ hiikumsuz birakma 70bJ2
: hiikumsiiz birakmak 70b.l2
: ba§langi$, ba§ta , ilk olarak 31a.l
ibtida-i teravih (Ar) : Teravih'in ba§langici 67a.7
icab (Ar)
i. et-
icmal (Ar)
ictihad (Ar)
if
if oglani
: gerek, gereklilik 58b.29
:gerekmek 58b.20
:ozet 4b.3
: bir kimsenin, bir §eyden mana ve hiikiim gikararak, o i§ hakkinda fikri,
g5rii§u 15a.4
: dahil, ig taraf, di§in ziddi 16b.6
: saray hizmetine alinip devletin muhtelif makamlanna namzet olarak
196
yeti§tirilen gentler 8b.7
i?~
: bir siviyi agza ahp yutmak 9a J6
igeni
: if yan, i? boliim 6a. 20
iqim
: bir yudumda igilecek miktar 97a.l9
igiin
: igin, amaciyla, maksadiyla 3a.l8
4 Id (At)
: bayram Ib.8
it-
: etmek, yapmak 73a.2 (bkz. et-)
idbar (Ar)
: talihsizlik, bahtsizlik 92b.l3
ifna (Ar)
: yok etme 105a.ll
if§a*-i sir (Ar)
: sirri a?iga vurma 37b.l8
iftar (Ar)
: ak§am vakti orucu bozma 72b.4
iftira (Ar)
: birine yalandan bir sug isnad etmek 80a.20
igne
: diki§e mahsus demir ve gelikten sivri ve arkasi delikli alet 86a.l7
igra (Ar)
: ragbetlendirme, te§vik etme 75a.9
igiab (Ar)
: gazaplandirma, kizdirma 13a.l
ihanet (Ar)
: k5tuliik 90b.l2
ihata (Ar)
• •
: ku§atma, gevlrme 53aJi
i. et-
: ku§aimak 53a.ll
ihticab (Ar)
: hicab, perde altma girme, saklanma 32a. 22
ih iifa (Ar)
: saklanma, gizlenme 38a, 25
Let-
: gizlenmek 98a.25
ihtiyar (Ar)
:1- ya§b 8aJ2
2- se?me r iistun tutnia 17a.23
ihtiySr bekir pap
:ki§iadi 5b.l3
ihya (Ar)
: diriltme llb.15
i. et-
: diriltmek llb.15
Ikad (Ar)
; yakma, tutu§turma 77b.l2
ikamet (Ar)
:kamet 68bJ3
ikbal (Ar)
: birine dogru ddnme 92b.l4
ikdam (Ar)
»
: gayret ve sebatla gah§ma 91a.ll
i. et-
: gayretle ?ah§mak 91a.ll
iki
: iki, birden sonra gelen sayi lb.4
ikinci
: sirada, birden sonra gelen lb.5
iki§er
: iki iki, her seferinde iki tane 13a.5
ikindi
: Ogle ile ak§am arasi 37a.l9
ikrar (Ar)
: tasdik, kabul 48a.2
i. et-
: tasdik etmek, kabullenmek 48a.2
iktidar (Ar)
: bir i§i yapabilme giicti, kudret 6a.l8
il (Fr)
: yabanci 74aJ
ila ( Ar) :
; -a kadar 36b.21
*ilac (Ar)
: gare 69a.5
197
ilahi (Ar)
ilahiyyat (Ar)
ilahi- zade
Warn (Ar)
Let-
ildiir-
ile
ileriice
ilet-
ilham (Ar)
: Allah f a munacat ve na'ti ihtiva eden kaside 6a.l9
: Allah'tan ve Allah 'la ilgili mevzulardan bahseden felsefe 14a.2
: §ahis adi 14a.l
: bildirme 45a.l0
: bildirmek 45a.lO
: dokundurmak, ili§tirmek 90b.3
: ile, beraberlik ifade eder 3a. 7
: az ileri 39b.l2
:1- gotiirmek 46a.l4
2- eri§tirmek 39b.7
: goniile dogan §ey 43a.l
ilham-i rabbaniyye (Ar): Allah tarafindan gOniile do|an §ey 97a.l3
ilka (Ar)
ilia (Ar)
•Diet (Ar)
'ilm (Ar)
'ilm-i ilahi (Ar)
'ilm-i kur'an (Ar)
iltifat (Ar)
ilzam (Ar)
imam (Ar)
: muzir sOzlerle zihin fevirme, igfal 53b.24
:1- aksi halde 3a.4
2-mutlaka 8b.l4
3- ancak 35b.l
: sebep 46a.4
: bilgi, iliiD 6aJ6
:Allah'aaitfflm 81b.5
: kur'an ilmi 14a.l4
:1- taltif, gtiler yuzle ve lutiifkarane a§inalik 13a.l3
2- hatir sorma, goniil alma 6b.20
: cevap vermez hale getirme, sosturma 48a. 13
: camilerde cemaata namaz kildiran, hoca 8a,12
imam hasan (Ar) : Hz. Alf nin biiyiik oglu 33a. 2
imam §ahi : ki§i adi Ua.8
imam §a'rani :(M.899-973) Dort hak mezhebin birle§en ve aynlan taraflan hakkinda
mu'teber eserleri olan me§hur bir fakihdir. 98a.U
iman (Ar) : inan?, itikat 12b.4
i. getiir- : gonul nzasiyla miislumanhgi kabul etmek 12b.4
imdi : §imdi, artik 38a.3
imla (Ar) : bir lisamn ibaresini dogru yazmak ilmi 104b.l4
imren- : fazla arzu ve ragbet etmek 97a.21
imza (Ar) : yazilmi§ bir mektup, sened v.s. altma ismini veya rumuzunu yazma 99b.l4
in- :1- nazil olmak 16a.22
2- yukandan a§agiya dogru inmek 56b.l0
ina (Ar) : kap kacak 87a.3
inad (Ar) rmuannitlik, muhalefette israr 7 la. 17
inan- : bir §eyi dogru olarak benimsemek,itikat etmek kalben tasdik etmek 57b.l
ince : kahnhgi az olan 47a.4
incin- : kirilmak, giicenmek 93b.l5
198
incuk
indtir-
inkar (Ar)
inkisar (Ar)
inek
inen
ins (Ar)
insaf (Ar)
insida c (Ar)
in§a^allah (Ar)
in§a^llahu te'aTa
inlifa c (Ar)
iplik
ir
ir-
frab (Ar)
ifaz (Ar)
L et-
iVaz-i kfilli (Ar)
iri§-
irken
ir§ad-i tarn (Ar)
irte
*isa
isa
4sa-nefes
isbat (Ar)
isga (Ar)
isim (Ar)
iskele (It-)
iskender
iskenderiyye
islam (Ar)
isma'il
ismaTl aga
isnad (Ar)
isneyn (Ar)
isiffil (Ar)
: diz kapagi ile topuk arasi 90a.l3
:1~ inmesini saglamak lb.15
2- £ikarrnak 59a. 3
: reddetme, inkar 6b.6
: kinlma 95b.l5
: di§i sigir 93b.9
: nazil olan 16a.22
:insan 87b.8
: merhamete, vicdana dayanan adalet 75a.23
: yikilmak 92a.l0
: Allah dilerse 7b.l2
: ytice Allah dilerse 5h.l0
: faydalanma, istifade 16b.8
: pamuk, keten, yiin gibi dokuma maddelerinin uzun, ince liflerinden her biri
86a.l7
rerken Hal
: ermek, ula§mak 2a,6
: Arap?a kelimelerin sonlanndaki harf veya harekenin degi§mesi 99b J2
:yiiz£evirme 101bJ9
: ytiz 5 evirmek lGlb.19
: hepsinden yiiz gevirme 93h,18
: yeti§mek, keramet sahibi olmak 104K2
: erken llb.3
: lam dogru yolu gDsterme 91b, 16
; §afak s5kme zamani 39b.l8
; Isa Peygamber, Hiristiyan dininin kurucusu 14a.l8
: §ahis adi 8b.3
: Hz. tsa'nin oliileri ihya eden nefesi 86a. 1 1
: §ahit ve delil gostererek dogrusunu meydana gikarma 7b.l4
; dinleme, kulak verme 16b.l4
:ad 6a.8
: deniz kiyisinda gemi ve kayiklarm yana§tiklari yer 14a.8
: tarihte Btiyuk Iskender adiyla me§hur zat 36a.l6
: yer ismi 65a.l7
: Hz. Muhammed'in Allah tarafindan tebligine memur oldugu din 2b .15
: Ibrahim peygamberin oglu Hz. Ismail 84a.9
: §ahis adi 94b.l2
: bir §eyi bir adama nisbet ve atf etme 8ai9
: pazartesi 7a.l5
: dort bttytik melaikeden biri olup kiyamet giinu sun iiflemekle mukelleftir
2b.8
199
issi
:isi t sicak, hareret 70b.3
issiz
nssiz, tenha 68a.25
istanbul
: Istanbul §ehri 47a.20
iste-
: istek duymak, arzulamak 6a.7
istfaze (Ar)
: Allaha sigmma 100b.9 d
istidfac (Ar)
: fasik veyakfir oldugu belli bir §ahsin gosterdigi ist|euygun harika 6bJ9
istihza (Ar)
: biriyle eglenme, alay etme 7aJ3
istihza^n (Ar)
: alay ederek 46a.9
istftrialat (Ar)
: kullanmalar, kullani§lar, hareketler 104M5
istinkaf (Ar)
rvazgegme 36a.20
L et-
: vazge^mek 81K21
istinad (Ar)
: dayanma 60b.l6
Lct-
: dayanmak 60b.l6
iS
: 1- i§, sanat 7a.l7
2- vazife lb.14
3- hal, durum, veziyet 5b.21
4* e§, denk, benzer 40b. 22
i§aret-i habih-i
ekrem (Ar) : 90k kerem sahibi olan sevgilinin (peygamberin S.A.V.) i§areti
48bl5
i§de
:i§te 2a.3
i§le-
: i§lemek, yapmak Ib.20
i§mam (Ar)
: koklatma, koklatilma 68bi0
iter)
: it, kopek 86a,7
ita'at (Ar)
: sdz dinleme, boyun egme 79b.6
*itab (Ar)
; azarlama, paylama, tersleme 73b.l
itale (Ar)
: uzatma 93b.23
itfa (Ar)
: sondtirme 77b.l2
iHibar (Ar)
: nazar, ehemmiyete alma 3a.6
riikad (Ar)
: 1- inang lla.10
2- inanma, kalben tasdik 6b,9
rtimad (Ar)
: emniyet, guven 91b.l7
rtizar (Ar)
roziirdileme 80b.7
itmam (Ar)
: tamamlama, bitirme 45b.8
i. et-
: tamamlamak 45b.8
itmirian (Ar)
: emin olma 52a.6
ittifak (Ar)
: birlikte hareket etmek iizere sozle§me, ittihat 6b.3
*ivaz dede
: §ahis adi 37a.21
ivecek
: aceleci 87b .11
iven
: acele eden 88a/7
iyi
: guzel, be|enilecek bigimde olan lb.5
iz
: insan ve hayvan ayagimn yerde kalan kismi 76a.4
200
izah (Ar) : a^iklama 6a.l2
izdiyad (Ar) : artma, ziyadele§me 40b.3
izhar (Ar) : belirtme, gosterme 38bi3
i. et- : agiga vurmak, belirtraek 38b.l3
izhar-i *acz (Ar) : aczmi, beceriksizligini agiga vurmak 75aJ
izhar-i ni^m (Ar) : nimetlerin izhari, orlaya gikanlmasi 18b.7
izin (Ar) : musaade 6a.9
K
: terbiyesi, gorgtisu kit, nezaketsiz 83b.l3
: iiste giyilen elbise, ciibbe, kaftan 83b.l3
: bObiirlenmek, gururlanmak 74a.9
: cins, nevi 16bl6
: mezar 67a.l6
: alma, razi olma 7a.l8
:razi olmak 7a .18
: kimseye bildirmeden bulundugu yerden aynlmak, firar etmek 6a J 8
:l-denlilh.l2
2- a§amasinda, derecesinde lbJ
; 1-kadarlik 9a.22
2- kadarcik, az miktarda 4b,3
kadi kudsi hakim : §ahis ismi 31a,10
: eski 58b,4
: giicti yeten yetkili, kudret sahibi 6a.4
: Ramazan'in 27. gecesi 8b.2
: Abdulkadir Geylani tarafmdan Cuneydiyyenin birkolu olarak kurulmu§
olan tarikat 65a.l7
: Arap alfabesinin 22. harfi 85b.l5
: kafes 56a.l8
: 1- gayr-i miislim 13a.9
2- Allah'm varhgina ve birli|ine inanmayan 8b.22
kafir-i bi-llah (Ar) : Allah'i inkar eden, Allah'a inanmayan 100b.6
kaba
♦
kaba (Ar)
kabar-
kabil (Ar)
kab(i)r (Ar)
kabul (Ar)
' k. it-
ka?-
kadar (Ar)
t
kadarca
kadim (Ar)
KSdir ( Ar)
kadir eicesi
kadiri (Ar)
kaf (Ar)
kafas- (Ar)
klfir (Ar)
kafiye (Ar)
kaftan
kagid (Ar)
kadir-
• *~
kahkaha (Ar)
kahr (Ar)
: Ibn-i Hacib'in Arap Gramerine ait eseri 80b.3
: siislii elbise 70b.3
; bitkisel maddelerden yapilan, yazi yazmaya yarayan ince, kuru yaprak
5b.l0
: balgam gikarmak igin oksiirmek 53a.l7
: sesli bir §ekilde gtilme 36b.l8 %M?0^ :
:1- helak etme, batirma 48a.9 \ ^ \«fttti&t
2- gok kederlenme, £ok liziintii duyma 51a.9
:$*■.■■
W0
201
kahve (Ar) : kahve ve gay gibi me§rubat igilen umumi yer 1 la.20 (bkz. kahve-hane)
kahveci fiaci hasan ; sahis ismi 37b.l
Kahve-hane (Ar-Fr) : kahve ve gay gibi me§rubat igilen ve ge§itli oyunlar oynanan yer
44a.21(bkz.j}ah**)
k?im-i makanvi hak (Ar) : hak makaminda oturan 18a.7
: itmek 55a.l8
: ofkelenmek 71a.9
: ofkelendirmek, kizdirmak 13aJ6
: soz 89b.6
:1- varhgmi korumak 8a.9
2- yetinmek 6bJ5
3- herhangi bir durumu surdurmek 6a.l7
: kale 3a.5
: padi§ahm kalbi, gonlii 82b*4
:1- yukari gikarmak, ref etmek, kaldirmak 51a.7
2- bir kurulu§un gah§masma son vermek 59a.3
: yazi, yazma 2a, 20
:1- yatma vaziyeiini bozmak 2b<9
2- oturu§ durumundan dik duruma gelmek 6a.9
: kemalat sahibi, ilim ve hiiner kesbetmi§ 6a.l9
: kan, dem lb,8
: fildurmek lb.8
: kanat; kapi, pencere gibi dikine agilan kapanan §eylerin kapagi 60a.7
: igme istegini kargilamak, susuzlugunu gidermek 61a, 2
: hani 72b.5
: hangi 13.17
: hangisi 34b.l
: kap, tabak lb.10
: birdenbire yakalayarak gekerek almak 17a.5
: her tiirlti kabin ustiinti 5rtmeye yarayan nesne 9b.ll
: kapi 2b.l
; deniz kuvvetleri genel komutanhgi ve bahriye nazirh|ini yapanlara
verilmi§ olan tinvandir 5b.l3
derinlik 87b.9
: kapi gahnmasi 102b.8
: kapi galmak 102b.8
: siyah 76b.3
; §eyh Alaaddin karaba§-i veli (1611-1685) lakabiyla tamnrm§ olan Ali
Alaaddin bin e§-§eyh Muhammedu'n-Nak§ibendiyu f l-Huseyni olup Halved tari-
kati §ubelerinden biri olan Karaba§iyye-i Halvetiye larikatinin kurucusudur* 6b.l8
karaba§ §eyh :( bkz. karaba§) 9a.23
kaki-
*
kakir-
kakir
kal (Ar)
kal-
kal'a (Ar)
kalb-i sultan (Ar)
kaldur-
kakm (Ar)
kalk-
• *
kamil (Ar)
kan
% k. dok-
kanad
kandur-
kani
kanki
# 4
kankisi
* •
kap
kap-
kapak
kapu
kapudan pa§a
kaV (Ar)
kar*-i bab (Ar)
k. et-
kara
karaba§
202
karanu
karart-
*
karban (Fr)
kan
m
kancak
* •
kann
kannca
•
kannda§
kan§dur -
karpuz
kar§u
kar§ula-
karun
•
kasd (Ar)
kasden (Ar)
kasem (Ar)
k. vir-
k. et-
kasir (Ar)
kaside (Ar)
kaside-i biirde (Ar)
kassab (Ar)
ka§
kat
kat-
kati
katib (Ar)
katil (Ar)
kati (Ar)
k, et-
k. eyle-
katre (Ar)
: karanhk 102b.6
:siyahla§tirmak,kotu bir duruma getirmek. 46b.4
: kervan lla.5
:1- e§, avrat 15b.5
2-kadin 93b.8
: kadincagiz 93b.l3
: insan ve hayvanda g5vdenin kaburga kenanndan kasiklara kadar
olan on bolgesi 46b.l5
: zar kanathlardan., bir 50k tiirii bulunan bOceklerin genel adi 86a.l4
: karde§ 9b.l
:1- kari§masim saglamak 9a.l4
2- okumak, ara§tirmak, incelemek 80a.l8
3- katilmak 40aJ4
; kabakgillerden, iri ve sulu madde 17a.8
: bir §eyin mukabilinde bulunan 14a. 8
: kar§isma gikmak, istikbal etraek 14b.6
:Hz.Musa zamamnda zenginligi ile me§hur ki§i 92b. 16
: 1- niyet, tasavvur 8b*14
2- kOtu niyet 75b.5
: bile bile, isteyerek 17a.2
: yemin 8bJ8
;yemin ettirmek 8bJ8
: yemin etmek 60a,10
:kisa y eksik 56b.I8
:$ogu ovgii iq'm yazilan 15-99 beyit arasmda de£i§en bir nazim §ekli
12a.6
: Kaab bin Zuheyr'in Hz.Muhammed oniinde okudugu kasideye kar§i
Hz.Muhammedin sirtindan gikardigi hirkayi kendisine giydirmesiyle
me§hur olan bir kasidenin adi 53a.l9
: koyun, sigir vesaire etlerini kesip satan adam 1 lb.10
: gozlerin uzerinde kemerli birer ?izgi olu§turan kisa killar 84b.l
: 1- On, yan, huzur, makam 50b.ll
:2- btikiilen veya kivnlan bir §eyin her kivnmi 17aJ0
; igine koymak, kan§tirmak 9a.24
: 50k, ?ok fazla 102b.l8
:sarayda kitap istinsah etmekle rae§gul olan ki§i 8b.4
:katl eden , olduren lb.7
: oldiirme 43b.l2
: oldurmek 43b.l2
: oldurmek 6aJ0
damla 87b.4
203
katre (katre)
kav
kava*id (Ar)
kavi (Ar)
k. et-
kavl (Ar)
kavm (Ar)
kavs (Ar)
kavs-i kaza (Ar)
kavun
»
kavusur-
kavvaf emu* gelebi
kay
k. et-
kayik
kaym ata
kaym mustafa
kayir-
kayu
kayyim (Ar)
kaza (Ar)
kazdur-
kebab (Ar)
kedi
kefere (Ar)
kefil (Ar)
kelam (Ar)
kelam-i dtirer- i bar
kelam-i ekabir (Ar)
kelb (Ar)
kelb-i zalim (Ar)
kelebek
kelim-i tayyib (Ar)
kelimat-i nebeviyye
kemal (Ar)
kemal-i*acz (Ar)
: damla damla 82b.l4
; kav mantarindan kurutularak elde edilen, gabuk tutu§an, siingerimsi
madde 68a/7
:kaideler 80b.3
: kuvvetli, guglti 64a.7
: kuvvetlendirmek 64a.7
:soz,laf70b.2
;topluluk, millet 7a.8
:yay 43a.3
:kazayiyi 82b.3
: kabakgillerden, siirtingen govdeli bilkinin iri, guzel kokulu, sulu ve etli
raeyvesi 46b.l4
: birle§tirmek 39a.20
: §ahis adi 42b.l
: kusma 100a.20
:kusmak 100a.20
: suyrni uzerinde kayip giden kiifiik tekne 15a .18
; kaym baba 10a.8
:§ahis adi 63bJ
:1- koruyarak ba§ansim saglamak 44b.3
2- savunmak, gekinmek 36b3
3- kaygilanmak, tasalanmak 48a.l2
: kaygi, endi§e, tasa 102b .13
:cami bakicisi 7Ga.5
: olaca|i Allah f in takdirinde olan §eylerin vukua gelmesi 72a J3
: kazdirmak, kazmasim sa|lamak 9b.l
: susuz olarak ate§te pi§mi§ et 51a.7
: kedigillerden, kSpekten daha kuguk memeli hayvan 48b*22
:kafirler 7b.l4
:kefaleteden 15b.l2
:soz, laf 10a.l7
(Ar-Fr) :inci sa$an sOzler 73a.6
: buyiiklerin sozu 70b.U
rkopek 7a.2
rzalim kopek 37a.4
: pul kanathlardan, vticudu, kanadi ince pullarla Ortiilu, dort kanatli
boceklere verilen ad 61a.9
:giizel kelimeler 44b.l7
(Ar) : Peygambere ait sozler 70b.ll
roleunluk 13a.l7
:son derece beceriksizlik 74bJ7
204
kemalat-i insaniyye
kemal umnil (Ar)
kemter (Fr)
kendi
kendii
kenz-i la yiifria (Ar)
kepaze (Fr)
kepenk
keramat (Ar)
keramat-i misn (Ar)
keramet (Ar)
kerem (Ar)
kerhen (Ar)
kerre (Ar)
ke§afet (Ar)
kes-
kesdtir-
keskin
kesret-i cema^t (Ar)
ketm (Ar)
kevkeb-i durri (Ar)
kevser (Ar)
key
kezalik (Ar)
kibab-i hak (Ar)
table (Ax) *
kigilcim
ill
kil-
»
kill?
kir-
•
kirdur-
kirk
kirkar
kirkinci
• »
kisasan (Ar)
kisas-i enbiya (Ar)
kiy- :
(Ar) :insanlikla ilgili kemalat olgunluk 32b.l5
: §ahis adi 52a.l3
: daha a§a£i bulunan 100a.l5
:1- 6z, zat, §ahsi 6a.l5
2- kendi §ahsi 6a.l3 (bkz.kendii)
: oz,zat,§ahsi 104a.24 (bkz.kendi)
: tiikenmez hazine 16a.7
: gulling degersiz 80b.l7
: yukandan a§agiya indirilerek kapatilan kapi, kapak 55a,17
: kerametler 4b.l8
: misri'nin kerametleri 3a.5
revliyaullahtan sadir olan olaganiistu hal 9a.21
:Iutuf, ihsan 97b.l9
: istemiyerek, ho§lanmiyarak 50b.l5
: defa, kezlbJ7
: kahnlik, §effaf olmama durumu 38a.l0
: bir §eyi ikiye ayirmak 53a,2
: vurduimak, kopannak 13aJ7
: qok kesiei, iyi kesen 82b J
i ceniaatin ^oklugu 72bJ6
: saklama, gizleme 94a.4
: parlak yildiz !8a.5
: cennette bir havuz adi 56aJ
: hakkiyia, yerinde, uygun 100b J6
:boylece, bu da oyle 92a.4
:hakkin kubbeleri 42a.22
xenup, giiney 49b.4
: kivilcim 46a.5
:vucutta gikan ipliksi uzanti 70a.8
: 1- etmek, yapmak 5b.8
2- gostermek, etmek 15a.l5
: uzun, ucu sivri, bir veya her iki tarafi keskin gelikten silah 53b.20
:1- sert bir §ey vurmak suretiyle pargalara ayirmak llb.3
2- maglub ve itlaf etmek 12b.3
: vurarak pargalatmak, kirmasim saglamak 66a.l8
: otuzdokuzdan sonraki sayi, kirk 37b.9
: her defasindan kirki bir arada olan 62a, 2
: sirada otuzdokuzdan sonra gelen 3ail
ryaptigi sugun aymsim gormek suretiyle lb.8
:peygamberler tarihi 60b.7
1- acimayip Cldiirmek 32b. 19
205
kiyamet (Ar)
k- kop-
kiyamet-i f uznia
kiyi
kiyas (At)
k. eyle-
kiyas-i nefs (Ar)
kiz
kiz oglan
ki (Fr)
kibar (Ar)
kifayet (Ar)
k.it-
kilab (Ar)
kilidle- (Fr)
kilidli (Fr)
kim
kim
kimi
kimiye
kimse
kimya (Ar)
kiriayat-i kur*ani
kiraz (Yun)
kise (Fr)
kisve (Ar)
kifab (Ar)
kizb (Ar)
ko-
koca
kocacik
• *
kocalt-
kocun-
2- acimamak, gadretmek 102a.l5
3- akdetmek 2a.8
: 1- diinyamn sonu 2a*21
: kiyamet giinii gelmek 14b.l7
(Ar): buyiik kiyamet 76b.l9
kenar, uc 104a.ll
:bir §eyi bir §eye benzeterek hiikiim verme 37a*6
: benzeterek hiikiim vermek 37a.6
rkendine benzeterek hiikm etme 37a.4
: cinsi ili§kide bulunmami§ di§i 2a.5
: bakire, erden 2a ,11
: ki (bagla?) 2b.9
: 1- buyukler 93b.l8
2- ince, nazik 64a.l4
: yetme, kafi olma 93b.l7
: yetmek 93b.l7
: kOpekler 7aJ6
: anahtarla kilidi kapamak 63a.l2
: kitli, anahtarla kapanmi§ llb.19
: hangi ki§i, kim (soru zamiri) 2b,8
; ki (baglag) 2a.5
: kimisi 8a.l2
: kimseye lb.13
i herhangi bir ki§i , §ahis lb J3
: cisimlerin terkip ve degi§melerinden bahseden fen 37a.8
(Ar) : kur'an'a ait kinayeler 81b.8
: giilgillerden bir a|acin etli, sulu, tek gekirdekli meyvesi 59a.8
: kese, para torbasi 69b.l7
: bir simfa mahsus kiyafet, elbise 7a.l2
:bir araya getirilmi§, basili veya yazili kagit yapraklannin butiinu 56b.I0
:yalan 57a«4
: 1- birakmak 9b.25
2- serbest birakmak 91b. 2
3- koymak 59a.2
4- big mek, vermek 39b.22
5- musaade etmek 9K24
: 1- ya§h adam 69b.6
2- zevc, er, bir kadinin e§i 40b.l6
: ihtiyarcagiz 33a.6
: ihtiyarlatmak 98b.l2
: ?ekinmek, korkmak 87b.3
206
koma it-
koma ko
ko?
ko?-
ko^ul-
kol
kolak
• »
koltuk
» •
kon-
konak
• •
JC01J§1
kop-
kopar-
kor
»
kork-
• •
korkak
• • ♦
korkaklik
• • » •
korkud-
koy-
koy(u)n
koyun
koz (Fr)
kozak
• ■
kole
kopek
kopri
koprili ogh
koprili-zade
: "koymayin, birakmaym" komutunu vermek 70b.9
; kendi haline birakmak 91b*l
: damizhk erkek koyun 84a.ll
: kucaklamak 2a.l2
: kucaklanmak, sarilmak 2a.4
: bazi aletlerin sapi 12b.l6
: kolu sakat 48a.8
: kayirma, destek 53b.8
: ilave edilmek, eklenmek 10a.4
: 1- yolculukta geceyi gegirmek igin inilen konaklanilan yer 39b.l2
2- bir konaklik yer 39b.l9
kom§u 39a.20
: 1- guriiltiilti veya tehlikeli bir §ey meydana £ikivermek 10b.l2
2- birden bire ba§laniak veya ortaya gikmak 78b,7
:1- giiriiltulii vya kan§ik bir hali viicuda getirmek 40a.7
2- kopmasini saglamak 49b.ll
; koyan 101b.20
: korku duyroak, deh§ete kapilmak lb.9
: £ok gabuk ve olmayacak §eylerden korkan 40b J7
: korkak olma durumu 64a.6
: korku tmak, korku vermek 13b.2
: koymak, birakmak 9b,4
: gftgusle giysi arasi 59a.2
; et, yun ve sutunden istifade edilen, sijhrdan kii?uk evcil hay van 9b.4
ceviz 101a.6
kozalak 61a.8
:birinin emri altinda bulunan 51b.l6
: it 48b.21
: koprii 13a.4
:ki§i adi 13a,6
: §ahis adi 8b.7
koprili-zade mustafa pa§a : §ahis adi 46a.l2
kOtek (Fr) : dayak 49b.l5
kral (si) : hristiyan hiikiimdar 12b.l
kubeylifl-magrib (Ar) : ak§amdan az once 96a.l9
kubeylii'l-^asr (Ar) : ikindiden az Once 64bJ
kubeyluVzuhr (Ar) : ogleden az once 9aJ7
: kabirler, mezarlar lla.14
: agik kollarla go£iis arasmdaki b5liim 46b.l4
:"sim kutsal oldu" anlammda bir du'a ciimlesi 3a.9
: Allah'in kudreti, giicii 3a.l8
kubur (Ar)
kucak
kuddise sirrehu (Ar)
kudret-i hak (Ar)
207
kudretullah (Ar)
kudur-
kul
kulak
k. dibinde
kuma§(Ar)
kw*an (Ar)
kur*an-i «azim (Ar)
* m
kurban (Ar)
kurd
kurd
*
kursak
^urtar-
kurut-
kus-
kusur (Ar)
ku§e (Fr)
ku§e-i vahdet (Fr)
ku§luk
kutb (Ar)
kuti
kuyu
kuzi
kuguciik
kiifiik
kugiik vUnl
ktidret (Ar)
kill
kulah (Fr)
kulhln (Fr)
kiind
kiinUz (Ar)
ktip
ktir
kurd
: Allah'in kudreti, gucii 65a.l6
: i§in azginhk gostermek 120b.4
: kole, abd 57b.6
: ba§m iki yaninda bulunan i§itme organi 14a.5
: yaniba§inda 14b.7
: pamuk , ylin, ipek gibi §eylerden makinede dokunmu§ her tiirlti
dokuma 39b.21
: Islam dininin temel ilkelerini, Hz. Muhammed'e gonderilen ilahi
buyruklari igeren musliimanb|in temel kitabi 45a.l6
: Buyuk Kur'an lla.12
: eti, fakirlere parasiz dagitilmak niyetiyle kesilen hayvan 67h.21
: kOpekgillerden, yirtici, etgil bir hayvan, kurt 70b.9
: bazi bocek lavlanna verDe ad 61a.8
: mide 86a.l4
: halas etmek, sikintiyi izale etmek 12a.U
: lslakligim gidermek 40b.l3
: yedigini gikarmak 100a.l9
; eksiklik, noksan 76a. 21
:k5§e 83a.9
; Allah'a yakla§ma ko§esi ,inziva 76b.I4
: sabah ile ogle arasinda zaman 35b,16
: manevi derecelerin en ytiksek mertebesi, gavs 97b.9
: igi bir §eyle dolu ve kendisi onun mahfazasiymig gibi o halle ?ok
muttasifadam 9b.ll
: genellikle silindir bigiminde derince kazilan ve suyundan
yararlanilan gukur 79a.3
: kuzu, koyun yavrusu 2a.ll
: 50k kiigtik 42a.l2
: btiyiik olmayan 9b.2
: §ahis adi 52a.l5
:bulaniklik 88b.l8
: yanan odun vesaireden kalan toz, ramad 12b.2
: erkeklerin giydigi genellikle ke?eden,ucu sivri veya yiiksek ba§lik
14a.9
; hamamda ate§ yakilan yer 87a.l2
: ahmak, aptal 715.23
: hazineler 41b.8
: topraktan hiiyuk ve agzi dar kap 37a.l0
: dik bagli 101b.9
: on asyada ya§ayan bir topluluk ve bu topluluktan olan kimse, kiirl
74a.20 '
208
kiirk : elbise yapilmi§ hay van postu 72b. 11
kiirsT(Ar) : 1-makam, vazife 6h.3
2- camilerde vaizin oturdugu yer ki bir ka£ basamakla gikilir 6h.6
kusuf (At) : giine§ tutulmasi 79aJ4
kiittab-i kassam (Ar) : §er'i htikiimlere gore kismet dagitan katipler 18a.l7
kiitub (Ar) : Allah tarafindan peygamberlere gonderilen semavi kitaplar 16a.22
ktitiib-i semaviyye (Ar) : semavi, ilahi kitaplar 70b. 1 1
la asle leh (Ar) : ash olmayan, asaletsiz 70b.2
IShut ( Ar) :1- uluhiyyet, ruhaniyyet 38a.7
2- uluhiyyet alemi 61a. 1 1
la*in (Ar) : lanetlenmi§ 83b.5
lakab (Ar) : bir kimseye, kendi asil admdan ba§ka takilan ad 72b.8
la'net (Ar) : Allah'in magrifetinden mahrumluk 100b.9
la-siyyema (Ar) : oze'llikle, hele 60b ,18
layik (Ar) : uygun 8a J 3
layim (Ar) : levm eden, yiize kar§i ?eki§tiren I00a.I9
lazim (Ar) : gerekli 6a. 21
L ol- : serekmek 2b.l8
1. gel- : gerekmek 7a,18
lem yekiin (Ar) : Kur'an'm 98, suresi olan beyyine suresi 5a4
levh (Ar) : bkz, levh-i mahfuz 85b. 2
levh-i mahfuz (Ar) : Allah tarafindan takdir edilen §eylerin yazih bulundugu manevi
levha, ilm-i ilahi lOOb.10
levn ma levn (Ar) : renk renk 87a.3
leyl (Ar) : gece 83a.6
leyle-i berat (Ar): berat gecesi , peygamberimize peygamberligin bildirildigi §aban
ayimn onbe§inci gecesi 57a.l0
leyle-i siiHisa (Ar) : sah gecesi 38b.4
leyll (Ar) : leyle ve mecnun efsanesinin kadm kahramam, ley la 41a. 20
lezzet (Ar) : tat, ?e§ni 2a.l0
lezzet-i asl (Ar) : asil lezzet 31a.l8
lezet-i ruhaniyye (Ar) : ruha ait lezzet 51a.l
lezzet-i vuslat (Ar) :bulu§ma lezzeti 89b.l4
libas (Ar) :elbiseler 103a.2
liman (Yun) : gemilerin,yolcu ve yiik indirip bindirmelerine uygun siginak,yer 3a.8
limye : limni adasi 46a. 1 1
livata (Ar) : lutilik, firkin fiili 60b.4
lokma (Ar) : bir defada agiza ahnan yiyecek pargasi 50b.21
209
lut
lutf (Ar)
1*. it-
lutf-ihak(Ar)
Lut Peygamber 60b.4
riyilik, ihsan 39a.l0
: iyilikte bulunmak 39a.l0
: Allah 'in lutfu, ihsani 47b.5
M
m? (Ar) : su 87b.l0
ma*ada (Ar) : -dan ba§ka 4b.l4
maVl-fank (Ar) : farkli olarak, yanli§ olarak 90a. 1 1
ma*an (Ar) : beraber, birlikte 9b.l0
mabeyn (Ar) : ortasi, ara 43a3
ma-beynehunia (Ar) : ikisinin arasindaki 98a.9
ma*cun (Ar) ; hamur kivamma getirilmi§ ilag 50b-21
madam ki (Ar) : madem ki, degilmi ki 7a.l
ma*dDmu*l-cism (Ar) : cismi yok, cismi olmayan 57b.l0
zatj olmayan 57bJ0
: igindekiler 74b. 10
; giinahi, su^u affedilmi§, bagi§lanmi§ 32b J
: yenilen, yenilmi§ 62b~12
: yenilmek 62b.l2
: yenmek 78a.8
: bati, garp 98a. 21
: gururlanmi§, kibirli 13a.l7
: gururlanmak 13a.l7
: yihn on iki boliimunden her biri, ay 88b.l0
: yer 6a.l4
mahall-i helak (Ar) : mahvolma yeri 53b.2
mahbub (Ar) : sevgili 93b.l6
mahbube (Ar) : sevilen, sevilmi§ kadm sevgili 2a.5
mahbubifl-kulub (Ar) : gonlillerin sevgilisi 45b.l
maifi (Ar) * : gizli, sakh 85b.l0
mahfice (Ar) : gizlice 15a.l6
mahfil (Ar) : 1- camilerde parmaklikla aynlmi§ yuksek yer 70a.ll
2-iclima, toplanma yeri llb.2
mahfuz (Ar) : korunmu§, gozetilmi§ 32a.l2
mahkeme-i hatib (Ar): hatibin mahkemesi 15b.4
* * •
mahlukat (Ar) : yaratiklar 9a.l
mahmud yaziciogh : §ahis adi 67a.21
mahrem (Ar) : izdivaei §er'an haram ve caiz olmayan 2a.8
mahrum (Ar) : istedigini, elde edemeyen 40b.l5
maMumu*z-zat (Ar)
ml-fiha (Ar)
magfur (Ar)
maglub (Ar)
m. ol-
magluble- (Ar)
magrib (Ar)
ma£nir (Ar)
m. ol-
mah (Fr)
mahall (Ar)
210
mahrum-i ebedi (Ar)
mahsud (Ar)
rnahsuf (Ar)
makam-i <a§k (Ar)
makam-i mahmud (Ar)
makam-i ziill (Ar)
maktful (Ar)
makdire-i beser (Ar)
makhur (Ar)
makreme (Ar)
maksud (Ar)
maktul (Ar)
maMum (Ar)
m. ol-
ma*ria (Ar)
ma<nevi (Ar)
mani*"(Ar)
m. ol-
mansur (Ar) :
maraz (Ar)
ma-sabak (Ar)
maslahat(Ar)
ma*sum (Ar)
ma§nk (Ar)
mat (Fr)
m. ol
ma-takaddem (Ar)
ma-te^hhar (Ar)
matlub (Ar) :
mavera (Ar)
rnayide (Ar)
mazanne-i keramet (Ar)
mazhar (Ar)
mazlum (Ar)
mazmun (Ar)
ma € zul (Ar)
ma 4 zur (Ar)
rnebhut (Ar)
m. et-
mebrur (Ar)
meclis (Ar)
: sonsuza kadar mahrum clan 16b.3
: hased edilen, kiskamlan 35b.l
: husufa u£ramt§, golgelenmi§ 92b.l4
: a§k makami 89b.l5
: Hz. Muhammed'in en buytik §efaat makami 35b. 3
: algalma makami 35b.3
: begenilen, ho§ kar§ilanan 88a.6
; be§er gUcii, insan giicii 10a.5
:mahv ve helak olan 93b.25
: sofraya ait i§lemeli destmal, sofra bezi 39b.21
: gaye, istek, amag 70a.l6
: 61durulmu§ 93b.25
: bilinen 9b.8
: bilinmek 9b.8
: anlam 9b.20
: ruha ve ige ait olan 35b.l
: engel 35a,8
; engellemek 35a. 8
Hallac-i Mansur 8Qh.2I
: hastahk 74b,25
: gegen, gegmi§ 10a4
: i§, husus, keyfiyet lb. 5
: sugsuz, kabahatsiz 32a,12
: dogu 98a. 21
: satranf ta yenilgi 88b.9
:yenilmek 88b.9
: zamanca ileri bulunma, ge$mi§ 79b.7
: gelecekte olacak 79b.7
istek, dilek 43b.5
ard, geri , bir §eyin otesinde, arkasmda bulunma 82b .11
: sofra 104b/7
:keramet zannolunan 86b.l3
: nail olma, §ereflenme 61a.2
: ziilum gormii§, zulma ugrami§ 32b.25
: mana ,anlam 4b.l4
: bir zorunluluktan dolayi kusur i§lemi§ 12a.9
: bir zorunluluktan dolayi kusur i§lemi§ 12a.9
: §a§km, hayrette kalmi§ 67a.ll
: §a§irmak 67a.U
: makbul, be£enilmi§ 60a.l0
: 1- topluluk, enciimen 9a.7
211
mecmaVl-bahreyn (Ar)
mecmu'a (Ar)
mecnun (Ar)
mecruh (Ar)
meczum (Ar)
medaris (Ar)
medd (Ar)
m.et-
medh (Ar)
medlul (Ar)
medlulat (Ar)
medrese (Ar)
2- dostlar topyanusi 32b.7
: iki denizin birli§tigi yer 82b.7
: mecmua, dergi 7b.21
: 1- deli 42a.3
2- leyla ve mecnun efsanesinin erkek kahramani 41a, 20
: yaralanrai§ 67b.22
; ciizamh 48a.8
: medreseler 62b. 8
: uzatma, gekme 15a.2
: uzatmak 15a..2
: ovme, ovgii 87a.7
: delalet edilen, gosterilen §ey 73a.l8
: delalet olunan , gos terilen §eyler 4b-3
: dini ilimlerin okutuldugu yer 6b.l2
mefasil-i muttasila (Ar): biti§ik eklemler
meger (Fr)
80b.21
7a,2
mehabetli (Ar)
mehdt(Ar)
mekr (Ar)
mekr-i rabbam (Ar)
meksuf (Ar)
mekteb (Ar)
mektub (Ar)
mektub-i sultahi (Ar)
melamet (Ar)
melamiyyun (Ar)
melek (Ar)
melalt'(Ar)
melik (Ar)
meme
m e^nul (Ar)
me*mur (Ar)
m. ol-
nienal (Ar)
menbaVl-fesad (Ar)
mendub (Ar)
menkus (Ar)
mensur (Ar)
men§ur (Ar)
menzil (Ar)
: 1- meger, halbuki
2- oysa ki 61aJ8
: heybetli, korkung 37a.l2
: hidayete mazhar, dogru yolda olan 6a.2I
; hile, duzen 69&2
: tannmn birini maksadmdan vazge^irmesi 105a.2
: ktisufa ugrami§, aydmligi tutulmu§ 92b,I4
: ozellikle fen ilimlerinin okutuldugu yer 6b. 12
: mektup, name 39a JO
sultana ait mektup 29b.5
: $iki§ma, azarlama 9a.21
: Melamiyye Tarikatindan olanlar. 13a.3
rmelaike 87b.8
: ruhlar ve melekler alemi 61a.l0
: padi§ah 92a.8
: meme, gogiis 2a.4
: umulan, beklenen 2b.l8
: emr edilen 12b.l2
: emredilmek 12b.l2
: mal, mulk 83b.3
: fesat, bozgun kaynagi 64a.l3
: iyilikleri sayilarak arkasindan aglanan olii 80b.3
: ba§ a§agi sevrilmi§ 92b.l5
: kendisine yardim edilen 75b*5
: yayilmi§ 16b.U
1-konak Ua.6
212
2- mesafe 39b.2
3- mesken, ikametgah 82b.8
meram-i *a§k (Ar) : a§kin gayesi, istegi 89b.l4
mefatih (Ar) : riitbeler, dereceler 84a.4
meratib-i insahiyet (Ar) : insanlik mertebesi, derecesi 33a.2
merhale (Ar)
merhaniet (Ar)
merhum (Ar)
m. ol-
merkeb (Ar)
mertebe (Ar)
meryem
: derece, basamak, a§ama lla.12
: acima lb.13
: Allah 'in rahmetine kavu§mu§, olmti§ 6a.ll
: olmek 6a.ll
: e§ek 48b.21
: derece 105a.l9
: Hz. Isa'nin annesi Hz. Meryem 86b.3
meslfe-i ba'ide (Ar) : uzak mesafe 34b.l5
mesh(Ar)
meskenet (Ar)
meslul (Ar)
mest (Ar)
mest (Ar)
: §eklini degi§tirip firkin bir §ekil ve kaliba soknia 8aJ4
: miskinlik, fakirlik, yoksulluk 47a.l0
; kimndan £ikanlmi§ 73b.22
: mesh edihen ve Uzerine pabu? giyilen kjsa konglu, hafif ve yuniu§ak
ayakkabi 80b.l2
: sarho§, kendinden gepiii$ 5Gb. 22
mest-i miidam-i 'a§k; (Fr-Ar) a§kin devamh sarho$u 89b.l5
me§ayih (Ar)
me§gul (Ar)
m. ol-
me§hed (Ar)
me§reb-i aHa (Ar)
mevayid (Ar)
: §eyhler, tarikat buyukleri 32a,26
: bir i§le u&ra§an 88a.5
: u£ra§mak 88a.5
: §ehid oilman veya §ehid gomiilen yer 3a.l2
yiiksek tabiat, huy 89b.l2
: eser adi 104b.5
mevayidu'l-Wan ve 'avayidifl-ihsan : eser adi 104b.5
meVaziM *adide : eser adi 18b.l5
mevc (Ar) : dalga 83a.5
mevcudu'l-ism (Ar) :ismi var, ismi olan 57bJ0
mevt (Ar) : oliim 71a.l8
mevta (Ar) : oluler 2b.9
mey (Fr) : §arap, bade 37a.9
meydan (Ar) :1- sava§ veya yan§ alam 9b.7
2- duz yer, alan 83a.9
meyl (Ar) : yonelme, yoneli§ 40a.2
m. et- : yonelmek 40a.2
meyyit (Ar) : olu 94a.22
mezar (Ar) : olulerin gomuldugu yer 9b.l
mezbahr ( Ar) : hay van kesilen yer, salhane 95a.4
mezbeb (Ar) ; bir dinin §ubelerinden her biri 2b.9
213
mitJa- (Fr)
misbah(Ar)
miSt (At)
miftah-i ser (Ar)
mihen (Ar)
mihman (Fr)
mihnet (Ar)
mihrab (Ar)
mikdar (Ar)
minber (Ar)
min-dunih (Ar)
mine^-jems (Ar)
minnet (Ar)
mii*at (Ar)
: givilemek 55a.l7
: kandil, gira 18a.4
: "yuz"iin (sayi) gogulu, ytizler 92a.4
: §er, kotiiliik anahtari 76b.22
; mihnetler, eziyetler 40b.5
: misafir 84a.l2
:1- zahmet, eziyet 40b.3
2- gam, keder, sikinti 87a.l4
: camilerde imamm namaz kildirdigi yer 90b.3
: parga, kisim lb.2
: camilerde hatibin £ikip hutbe okudu£u yuksek?e yer 49b.l0
: ve benzerleri, vesaire 76b.6
: gline§ten 94b-7
: bir iyiligi kar§i kendini borglu gOrme 92b,5
: ayna 8a.8
misl (Ar)
mi§kat (Ar)
mfzah (Ar)
molla (Fr)
monla (Fr)
mu*allak (Ar)
mitfavenet (Ar)
mtfaviye (Ar)
mu c cizat (Ar)
mir'at-i mticella (Ar) : cilalanrm§, parlatilmi§ ayna 38aJ0
misdak (Ar) : bir §eyin dogrulu|unu isbata yarayan §ey 57a,6
misk (Ar) : asayanm yOksek daglarinda yarayan bir erkek ceylanin kann derisi
altindaki bir bezden £ikanlan giizel kokulu bir madde 94b.l3
; mi si], benzer, e§ 81a.3
: jgine kandil gibi §eyler koymak igin duvarda yapilan oyuk, hiicre 18a.4
: tarti, olgu aleti 82b Jl
: buyiik alim, biiyuk kadi 71a. 22 (bkz, monla)
: buyiik alim, molla 80a.l7 (bkz. molla)
: havada, bo§ta duran 100b.l9
: yardira 102a.l8
: emevi halifesi 36a.l3
: mucizeler 4b.l8
mutizSt-i kur'aniye (Ar) : kur'an'a ait mucizeler, harikuladeler 45a.l5
mu*cize-i bahire (Ar) : a^ik, besbelli mucize 45a.l6
mu r cize-i *Tsa (Ar) : Hz. tsa'mn mucizesi 3a.l8
: gapra§ik, anla§ilmaz 95b.3
: sevgi 93b.l6
: mumkun olmayan 43aJ
; uygunsuzluk, aykinlik 100b.ll
: aykin, davranmak 100b.ll
: uymayan, aykinlik gosteren 48a.23
: ozel isim 45b.5
: §ahis ismi 49b.8
Hz. Muhammed'in hayatina dair Haci Bayram-i Veli'nin halifesi
Gelibolulu Muhammed Efendi tarafindan yazilmi§ olan me§hur
m\x £lak (Ar)
muhabbet (Ar)
muljal (Ar)
muhalefet (Ar)
m. et-
mutialif (Ar)
muhammed (Ar)
muhammed dede
muhammediyye (Ar)
214
muharrem (Ar)
muhayyer (Ar)
muhlt (Ar)
muhtasar (Ar)
mu^n (Ar)
mukabele (Ar)
mukabil (Ar)
' muk*ad (Ar)
mukaddemen (Ar)
mukallih (Ar)
mukallid (Ar)
mukayyed (Ar)
murabba** (Ar)
murad (Ar)
m. et-
mnsa
musadif ( Ar)
musahabet (Ar)
musahib (Ar)
musahib mustafa pa§a
m * ft ».♦ ■ ^
musallat (Ar)
musareMs
musluk (Ar)
mustafa
« *
mustafa aga
mu$\afagelebi
musShr dede
p
mustafa efendi
manzum eser 13a.l6
: haram kihnmi§ 76ai0
: istedigmi segmekte ve yapmakta serbest ve muhtar olan 6a. 7
: ihata eden,ku§atan 8 lb.4
: tafsilatli olmayan,mucmel,ozet 18b.l
: yardimci 94a.4
: kar§ihk 15a.4
: kar§i kar§iya gelen 49a.8
: k5turiim, yatalak 48a.8
: bundan once 9a.21
: kalbeden, ha§ka §ekle sokan 85b.8
: taklit?i 43a.l
: bir i§e ehemmiyet verip dikkat eden 75b.l6
: doit misrali bentlerden olu§an divan edebiyati §iiri 4b*14
: maksat, arzu, istek 6b.5
: istemek, arzu etmek 36a,5
: Hz. Musa (Peygamber) 69b.l6
: denk 73a.l0
: sohbet etme, konu§ma 6a. 15
; biiyuk bir zatin yamnda bulunarak onu sOziiyle, sohbetiyle
eglendiren 45 b, 6
: §ahis adi 42b.4
± ilzerine dii§iip rahat birakmayan 6b.l9
2. ikide birde ortaya ?ikip ta'ciz eden 99b,4
: ki§i adi 2b.l
: ge§meye takilan ve istenildiginde agilip kapanan burma 17a.6
: Hz. Muhammed 84b.3
:ki§iadi 39a.8
: ki§i adi 9b.4
: ki§i adi 5b.7
: ki§i adi 40b.ll
mustafa pa§a-zade muhammed beg : ki§i adi 5b.
mu§ul (mu§ul)
mutal^a (Ar)
mutarassid (Ar)
mutmeyinn (Ar)
muttali' (Ar)
mutifsilan (Ar)
*
muitar (Ar)
mtiba§eret (Ar)
miibayah (Ar)
: mi§il mi§il, rahat, derin soluk alarak 55a.l3
: okuma, inceleme 97a.ll
: gozleyen 52b.8
: if i rahat, §uphesi yok 722b.l5
: o£renmi§, bilgili, haberli 66a.ll
: biti§ik olarak 10b.l4
: biri i§i yapmak zorunda kalan 37b.ll
: ba§lama, giri§me, tutu§ma 9b.l4
:a?ik 71aJ7
215
mtibtela (Ar)
m. ol-
miicShede (Ar)
mtictehid (Ar)
mliddet (Ar)
muderris (Ar)
mtidgamat (Ar)
mifezzin (Ar)
: tutkan, tutulmu§ 63a.6
: tutulmak, giriftar olmak 63a.6
: sa'y ve gayret 8a.l0
: ayet ve hadislerden §er*i hiikumler gikaran din allamesi 15a.4
: zaman 6a.l9
: ders veren profesor 91b.l2
: aym cinsten olan iki harfian digerine kalb olunanlardan her biri 15a.l0
: ezan okuyan 8a.l2
mti^zzin mahmud (Ar) : ki§i adi 10a.3
miifessir (Ar) : Kur'an'i tefsir eden, yorumlayan din alimi 50b.8
: ihale ve sipari§ edilmi§ 53h J5
: ifsad eden, bozan 48b.21
: miiftiinun goriinen tarafi 80b.l0
: onemli, ehemmiyetli 8a.l4
: 1- muhiir, imza 37a.l0
2- damga 6a.4
: miihiir vurrnak 73b.221
: seving haberi, be§arei 1 la.l 1
:1- yumu§akhk, hilm 13a.20
2- yumu§ak huyluluk 91b,8
: yumu§ak davranmak 91b,8
: uygun, yumu§ak 45 a. 5
: gidip gelmek 65b,10
: gerekli I02b,I8
: Allah'i inkar eden, dinsiz 69a.7
; bir devletin iilkesi 2b.20
: iman etmi§, miisluman 2b.5
: mflmkun, olabilir 39a .11
: ayn tutulmu§, (isttine tutulmu§ 81a,17
: nida eden, tellal 80b.3
: nifak sokan, iki yiizlti 2b,6
: uygun 13a.l6
: neticelenen 63b.6
: neticelenmek 63b.6
: tenbih edilmi§, temiz, an 73b J
: infikak eden, aynlan, aynlmi§ 48a.3
: inkita'a u|rami§, kesik 98a.l
: inkisar eden, kinlan 83a.5
: mezarda sual soracak iki melekten biri 97a.5
mlinkir-i al-i c ab"a (Ar) : Al-i aba (Hz. Muhammed, kizi Hz. Fatima damadi Hz. Ali ve
torunlari Hz. Hasan ve Hz. Huseyin) yi inkar eden 56a.2
mttfevvek (Ar)
mtifsid (Ar)
miifti-i suri (Ar)
milhim (Ar)
miihr (Ar)
miihurle (Ar)
miijde (Fr)
miilayemet (Ar)
m. it-
miilayim (Ar)
m. it-
miilazim (Ar)
mulhid (Ar)
miilk (Ar)
mirtnin (Ar)
miimkin (Ar)
mumtaz (Ar)
mtinadr (Ar)
munafik (Ar)
miinasih (Ar)
miincer (Ar)
m. ol-
munebbih (Ar)
miinfek (Ar)
munkati*" (Ar)
miinkesir (Ar)
miinkir (Ar)
miintesib (Ar)
mund (Ar)
miir§id (Ar)
muselman (Ar)
miistagm (Ar)
miistedric (Ar)
miistehab (Ar)
miistekbir (Ar)
mtisahhas (Ar)
mii§kil (Ar)
mii§rik (Ar)
mii§ted (Ar)
m. ol-
mii§terek (Ar)
mute*assir (Ar)
miitegayyir (Ar)
m. ol-
miitenevvir (Ar)
m. ol-
muleradifen (Ar)
miitesaddi (Ar)
m. ol-
miite§erri** (Ar)
miittakin (Ar)
miittefik (Ar)
muttehem (Ar)
muyesser (Ar)
muzakere (Ar)
muzeyyen (Ar)
216
: intisab eden, ilgisi clan 79b.l9
: tarikatta bir §eyh ve mtir§ide intisab eden 7a.7
: ir§ad eden, dogru yolu gosteren 99b.l7
: miisliiman 85a.6
: tok gozlii, kanaatkar 97b.l7
: derece derece artiran 82a. 3
: farz, vacip ve sunnetten ba§ka olarak sevap kazanilan §ey 40b.l3
: kibirlenen, biiyuklenen 101a.4
: te§his edilmi§, taninmi§ 89b.l6
: zor, gii£ llb.6
: Allah'a ortak ko§an 81b.l7
: §iddetlenen, azan 69a.225
: §iddetlenmek, azmak 69a.25
: ortak 75b.6
: dine bagli, dindar 52b.l3
: degi§en, de£i§mi§ 39b.ll
; degi§mek 39b.ll
; nurlanmi§, nurlu 18a.3
: nurlanmak 18a3
: ayni anlama gelerek 10b .14
: baglayan 63bJ7
: ba§lamak 63b.l7
: §eriat i§)eriyle u*ra§an 74a.6
: All ah tan korkanlar, giinahtan sakinanlar 99b.l7
; hem fikir, ayni gorii§te 10b.ll
: tohmetli, vehme tabi olan 8b. 2
: 1-kolay gelen 93b.7
2- kolayhkla hasil olan, asan 16b.8
: bir i§ hakkmda konu§ma, dani§ma 14a3
tezyin edilmi§, siislii 65b.3
N
na-gar (Fr)
ria-dan (Fr)
nadim (Ar)
nafir (Ar)
nafaka (Ar)
nakf(Ar)
nam (Fr)
ri3-mahrem (Fr-Ar)
: q aresiz 98a.24
bilmez, cahil 87a.5
:pi§man 71a.l0
: nefret eden 92b.7
: yiyecek parasi, gegimlik 69b. 8
: agizdan agiza veya kitaplar vasitasiyla vasil olup bilinen §ey 15a.5
ad, adh 98a.U
yabanci, mahrem olmayan 2a.5
217
namaz (Fr)
n. a, tur-
na-me§ru (Ar)
namus (Ar)
nan (Fr)
riar (Ar)
nas (Ar)
nasayih (Ar)
nasih (Ar)
nasiye (Ar)
nasib (Ar)
nasut (Ar)
nazar (Ar)
nazmi efendi
ne(T)
ne*am (Ar)
nebeviyye (Ar)
necat (Ar)
nedem (Ar)
neden (T)
nefehlt (Ar)
nefes (Ar)
nefis (Ar)
nefisetu'l-vucud (Ar)
nefs (Ar) ;
nefsui-emirde (Ar) :
nefy (Ar) :
nekayiz (Ar)
nekbetlik (Ar)
nekir (Ar) :
nelik
nemek (Fr) :
nemrxid :
nerdtiban (Fr)
nerrad (Ar) :
nesTmi
ne^e (Ar)
nev-civan (Fr)
ney (Fr)
neyle-
: miislumanlann giinde be§ vakit erkanla kildiklan ibadet 9b.l6
: namaz kilmak 6a.20
: §eriata uymayan 74a.3
: kanun, nizam llb.19
: ekmek 87b.l0
: ate§ 88b.l
: insanlar, halk Ub.16
: nasihatlar, ogtitler 73b.2
: nasihat eden, ogut veren 70a,18
: aim, cephe 66b.6
: kismet, pay 5bJ7
: insanlik camiasi, mahlukiyet 61a.ll
: bakma, baki§ 5b.ll
: §ahis ismi 104b.5
: ne, hangi §ey 5b.ll
: evet 55a.3
: peygamberiere ait 78a/7
: kurtulu§ 75a,25
: pi§man olraa, pi§manhk 80b.7
nigin, ne sebepten lb.16
tifiirmeler (kitap adi) 43b.l8
nefes, soluk 2b,20
: 50k ho§a giden, pek ho§ lb.10
: varligin en ho§a gideni 93b.3
; §ahis, zat, kendi 13b.2
hadd-i zatinda, ashnda 75b.6
siirme, surgun etme 48a.4
: zit clan §eyler, aykiriliklar 81b.l4
: talihsizlik, felaket 52a.l7
mezarda sual soracak iki melekten biri 97a.5
: keyfiyet, mahiyet 62b.4
tuz 87b.l0
Babil'in kurucusu denilen h0kumdar.(M.O.2640) olup Hz.Ibrahim'i
ate§e attinm§tir 71a.l5
: merdiven 63a.9
: gok gtizel tavla oyniyan 7a.l7
: me§hur §air ve mutasavvuf 62bJ5
: ne§e, seving 89bJ2
: geng, delikanh 70a.21
: bir ge§it saz, ney 89b.l3
ne yapniak 8b.22
218
msf-i ahir (Ar)
: son yari 73a.l9
msfifl-leyl (Ar)
: geceyarisi 97a.ll
nice
: nasil 68a.5
niceleri
: kag, ne kadar 62b.l4
nige
:1- nasil lla.5
2- ne vakta kadar 85a.9
3- 50k, pek 90k 5b.9
nigiin
: nigin, neden 5b.8
nikah (Ar)
: nikah, kanuni evlenme 2a.8
nikah-i ma'nevi (Ar): manevi nikah 2a.8
nlk-nam (Fr)
: iyi isimli, §ohreti iyi 36b.22
nil
: Misir T daki nil nehri 87a.4
ni*met (Ar)
: ekmek 5b.7
nisbet (Ar)
: ba#lilik, intisab 79bJ8
nisbeten (Ar)
: oranla 36bJ4
ni§an (Fr)
: i§aret 67b.20
niza c (Ar)
: 5eki§me, kavga 46b.l2
n. it-
: geki§mek 46b.l2
nokta (Ar)
: bazi harflerin alt ve iistiine konulan ufak benek 36a. 12
noksan (Ar)
: eksiWik 8a.8
nolaydi
: ne olurdu llaJO
nur (Ar)
: aydinhk, parilti, i§ik 85aJ
nur-i cami* (Ar)
:toplayan, derleyen nur
nur-i muhit (Ar)
: ku§atan nur 104a .17
nur-i nubflvvet (Ar): peyganibcrlik nuru 8Ib.l2
nur-i zaM kibriy^
(Ar): Allah'm zatinin nuru 84b.l8
nurant (Ar)
:nurlu, ziyadar94b.21
nun (Ar)
: §atr adi 104a.l
nu§ (Fr)
: igrae, i?en 89b.l7
n. it-
: i$mek 89b.l7
n. it-
: igilmek 7a.l9
nticum (Ar)
: yildizlar llb.19
nusali (Ar)
:niishalar48a.23
niizul (Ar)
: yere inrae
niizul-i r isa
: Hz. 'isa'nin ahir zamana yeryiiziine inmesi 8a.2
o
od
oda
: i§aret sifati, uzatka olan, hakkinda konu§ulan §eyi belirtir lb.14
: ate§ 83a.2
evin boliimii, goz 64b.l
219
odun
ogil
oglan
oelancuk
okala-
oki-
*
okla§-
oku-
•
okun-
§
okut-
ol
ol-
okn-
olmaduk )
olta (Yun)
on
on
onda
onar-
orta
orta
^osniani (Ar)
otur-
oturd-
oturt-
otuz
ov-
: yakilmak if in kesilmi§, pargalanmi§ agg 62b.2
: erkek evlat 59a.7
: erkek gocuk, u§ak 13a.9
kiiguk oglan 44a.20
; oklamak, okla 51diirmek 14&8
okumak 9b.5 (bkz. oku-)
: ok atmak, garpi§mak 102b.2
:1- okumak, yazih bir §eye bakip sesli veya sessiz telaffuz etmek 6b.l4
2- tahsil etmek 40a.l5 (bkz, oki)
: okumak i§ine konu olmak 6a.20
: okutmak, okumasim saglamak 6a.l9
: o, i§aret sifati 3, Tk. ki§i 2a.8
:1- bir nitelik kazanmak lb.7
2- meydana gelmek, vuku bulmak 2a.l9
3- bir durumdan ba§ka bir duruma ge?mek 2b.l2
4- herhangi bir durumda bulunmak 7a.4
5- bir §ey birinin mulkiyetine gelmek 2b.20
: olmak Inline konu olmak 2a.20
: olmayan 8b. 9
: bahk avlamada kallanilan, ucuna gengelli igne lakih iplik 79a.7
: on, dokuzdan sonra gelen sayi 36a.2
; o ( §ahis zamiri 3. Tk. ki§i) lb. 15 (bkz.o)
: onun yamnda, orda 65a.l8
: i§lenen bir kusuru veya yapilan bir yanhghgi giderecek veya 5nleyecek
davram§larda bulunmak 17a.23
: bir §eyin kenarlanndan aym uzaklikta olan yer 69b.3
: §erik 72a.2 .
: osmanh 6a.l6
:1- vucudun belden yukansi dik duracak bifimde agirligi kaba etlere vererek
bir yere yerle§mek 2b.3
2- konmak, yerle§mek 6a.B
: oturtmak, oturmasmi saglamak 61b.ll
: kondurmak, yerle§iirmek 12a.23
: otuz, yirmidokuzdan sonraki sayi 63b.4
: bir §eyin Iizerine bastirarak el gezdirmek 40b.l3
6
ogren-
okiiz-
51-
: bellemek 33a.6
: gucunden ve etinden yarariamlan, igdi§ edilmi§ erkek sigir
: hayat, sona ermek, can vermek 3a.7
94a. 19
220
ol^er-
olgeril-
5ldiir-
61e§-
olii-
oliim-
c omer (Ar)
'bmer aga
c 0mer hayyam
^nHuJr (At)
fin
o. e dii§-
op-
opiil-
ot-
otiiri
oyke
oykelen-
'ozr (Ar)
: parlamasi i^in kan§tirmak 2b.45
: parlamasi igin kari§tinlmak 67a.l4
: bir canlimn hayatina son vermek, katletmek 6aJ3
: olu 13a.7
: hayati sona ermi§ olan 67a.8
: olme i§i , mevt, ecel 13b.6
: islamin ikinci halifesi 32b.l8
: ki§i adi 49b.6
(Ar): rubailer ile me§hur sair 105a.9
: ya§ama, hayat 3a.l6
:1- once, evvel lb.6
2- bir §eyin esas tutulan yiizu, arka kar§iti 9b.3
: rehberlik etmek, sevk etmek 7a.3
: opmek, bus etmek 7a. 15
: opmek i§ine konu olmak 2a.5
:1- anlamsiz, bo§ konu§mak 66a.22
2- sesi gikmak 68a, H
: oturii,dolayi 5b. 21
:tffke lOlbJ
; ofkelenmek 101b.2
: bir kusur veya su?un ho§ gtfrulmesini gerektiren sebep 79b. 7
padi§ah (Fr) : padi$ah 7 sultan 2b.l6
pa3i§ah~i al-i *osman (Fr-Ar) : Osman ogullanmn padi§ahi osmanh padi§ahi 41a.l7
padi§ah~i dln-i islam (Fr-Ar) : Islam dininin padi§ahi, Halife 66bJl
padi$ah-i islam (Fr) : islam padi§ahi 42a.4
palanka (Mac) : aga? ve toprakla yapilmi§, hendekle gevrilmi§ kufiik hisar 42aJ2
papaz (Yun) : Hristiyan din adami 58a.24
para (Fr) : kuru§un kirkta biri 7a.23
paralan- : pargalanmak 48aJ7
pare (pare) : parga parga 9b.26
p. et- : pargalamak 9K26
parya (Fr) : herkes tarafmdan hor gfiriilen ve a§a|ilanan kimse, ayak takimi 57bJ
pa§a : general , ileri gelenler 6a.44
pa§a limani : liman adi 58b.l9
pay-zen (Fr) : hizmetgi, u§ak 58a. 20
pazar (Fr) : 1- cumartesiden sonraki giin 56a.20
2- gar$i, ali§-veri§ yeri lla.20
peder (Fr) : baba 18a.l7
pehlivan (Fr)
pek (pek)
pencere (Fr)
penc§enbe (Fr)
pen? e (Fr)
pergem (Fr)
Perde (Fr)
pen§anlik (Fr)
pervane (Fr)
pervahe-ve§ (Fr)
pes-i perde (Fr)
pe§iman (Fr)
peyda (Fr)
p. ol-
peygamber (Fr)
plr (Fr)
pirlik (Fr)
post (Fr)
poyraz (Yun)
pul (Fr)
pur (Fr)
pu§l (Fr)
puta
pflf (pflf)
221
: boylu poslu ve giiflii kimse 75b.21
: sen sen 9a.4
: oda vb.nin i§ik ve hava almasi igin duvarda a?ilin biiyuk delik 9h.3
: per§embe 49b.2
: savlet, tesallut, zorlu el 98b.l
: eskiden tira§ olanlann tepede biraktiklan sag 96b.2
: bir yeri ayirmak veya goriinmesini engellemek iq in engellemek i^in
asilan £ar§af vesaire 10b.6
: bozukluk, dtizensizlik 103aJ8
: kelebek 88b.l
: kelebek gibi 86a.l0
: perde arkasi 91b. 8
: pi§man 44b.5
: hazir, mevcut, zahir 100a.25
: meydana gikmak 100a.225
: Allah tarafindan haber getirip emir ve yasaklan teblig eden zat, resul,
nebi 7a.7
:1- ibtiyar, ya§li 33a.3
2- bir tarikatin kurucusu 85a J
; ibiiyarlik, ya§hhk 51a,9
: tuylii hayvan derisi 62b.20
: kuzeydogudan esen soguk riizgar 50a JO
: eskiden kullaiulan akgeden kiiguk metal para 86a3
: ogul 85a.3
: e§ cinsel erkeklerin cinsel zevklerine hizmet eden sapik erkek
qocuk 78a.2
rhedef 82b.4
:piifpiif (taklidi ses) 10b.6
R
rab (Ar) : efendi, malik, sahip 15a.7
rabbT(Ar) : Allahim, tannm 69b.20
radiyallahu te*ala 'ankiim (Ar) : dua ciimlesi olup "Yiice Allah sizden razi olsun"
demektir 99b.3
ragmen (Ar) rinadina, ziddina 9a.l
rah-i sedad (Fr) : dogruluk, hak yolu 16a.9
rahat (Ar) : asudelik, istirahat 1 la.14
rahat-i 'azime (Ar) : btiyiik rahatlik, gok rahat 98b*9
ratiat-i kulub (Ar) : kalblerin rahathSi 35a.l7
ramazan (Ar) : ay takviminin dokuzuncu ayi, oru$ tutulan ay 6a.l8
222
ramazan beg : ki§i adi 12a.l
rami (Ar) : yakmak 675.15
ravza-i hadra : ye§il ve ferahlik veren bahge 84b.l3
rayiha (Ar) : koku 94b.6
rayiha-i tayyibe (Ar) : giizel koku 94b.l8
recebii'l-miirecceb (Ar) : miikerrem recep ayi 45b.2
recm (Ar) : sugluyu beline kadar topraga gomiip ta§hyarak idam etme 32b.24
re'fs (Ar) : ba§kani, kaptan 6a.2
remz (Ar) : i§aret, sembol 59a.3
resul (Ar) : peygamber, elgi 74b.5
resul-i ekrem (Ar): en keremli, en §erefli resul Hz. Muhammed 36a.3
re'y (Ar) : goru§, fikir 15a.5
reyb (Ar) : §tiphe 46a.21
rifk (Ar) : yumu§akhk, tathlik 33a.3
ricalu'1-gayb : her devirde olan fakat gortilmeyen ve Allah'in emirlerine g5re insanlari
idareye ?ah§an miibarek zatlar 35aJ4
rida (Ar) : hirka 59a.3
rikab (Ar) : Ozengi 87 a. 9
rind-i cihan (Fr):Diinyaya aldiri§ etmeyen 1 la, 18
risale (Ar) :kisa y]Zilmi§ kiiftik kitap, mecmua 104b.5
risalet(Ar) :peygamberlik 81b.6
rivayet (Ar) ;hikaye edilen bir olay 48a. 13
riya(Ar) :ikiyiiz3uliik, ozii sOzii bir olmama 40a.3
riyazet(Ar) :ncfsi ftldurmc, diinya lezzetnden ve rahatmdan sakinma 8a. 10
riza(Ar) :nza ? ho§nut ("nza tt nm muhaffef st>yleni§i) 67a.24
rodos :Ege'de ada 9a. 17
rodosh rrodos adasindan olan 9a. 17
ruh-i mucerred (Ar):soyut ruh, miicerred ruh 9b.6
ruhanT(Ar) :ruh ile ilgili 50b. 17
ruhaniyyet (Ar) :ruhanilik 69a.3
rum (Ar) rmusluman iilkelerde ya§ayan yunan asilli kimseler 69b. 1
rum ili (Ar) :rumeli 13a.4
ru§en((Fr) :aydin 37b. 14
r.ol- :aydinlanmak 37b. 14
rukn-i a'zam-i §iikr (Ar) :§ukrun en buyuk temel diregi 18b.7
riikn-i §edTd (Ar) :saglam siginak, saglam yer 60b.9
riisvay-i'alem (Ar) :en bayagi, en a§a£ilik adam 53b.6
riitbe-i *a§erat (Ar) :onlar basamagi 94b.22
rutbe-i^ulya (Ar) :ytiksek rUtbe 79b. 17
rtiya-i sadika (Ar) :ger$ekriiya 36b.l4
223
sa*adet(Ar) rmutluluk 2b.20
sabah (Ar) :sabah, giiniin ilk saati
sabahleyin (Ar) :sabah vakti lla.6
sabl(Ar)
9b. 16
sabian (Ar)
sad'(Ar)
sadik(Ar)
sadisen (Ar)
sadr (Ar)
safa (Ar)
s.gel-
sa|
s.it-
sag-
sagi
saha(Ar)
sahib(Ar)
:gocuk 52b. 18
ryedinci olarak 64a. 1 2
:yikilmak, yarmak 92a.9
:sadakatli, dogru, duriist 88a. 1
:altmci olarak 64a.6
:l-ba§, ba§kan 7 la. 11
2-gogus 43b. 10
rgonul §enligi 90b.3
: ho§gelmek 6b.4
;l-viicutta karacigerin bulundugu laraftaki yOn, solun ziddi
2-hayatta, c31memi§ 4b. 11
3-gergek, dogru 103a.5
4-saglam 5b-21
:saglamla§ttrm ak 86a. 1 2
:memeyi parmaklar arasmda sikarak siitunU akitmak 93b,9
:mersiye, agit 103a. 8
xOmertllk, el a? lkljgi 11a. 16
34b.6
:kiyi, yaka, yali
:d5vme, ezme
:dovmek, ezmek
:sahip, malik
sahib-i hane (Ar-Fr): ev sahibi
sahlh(Ar) rgergek, dogru
sahil(Ar)
sahk(Ar)
s.et-
sahra(Ar)
sakal
sakin
#
sakla-
sakh
sWr)
sal-
8a. 10
35a.7
2b. 19
83a.5
70b.2
70b.21
: kir, ova, 90I
:sakal 95a.2
:korumak
89b.4
:l-gizlemek
sala(Ar)
m
salah(Ar)
37a.3
13b.9
2-korumak 45a. 13
rgizli, gSriinmez 15a. 14
:yil, sene 95a.2
:l-tizerine atmak, hiicum ettirmek 85a. 12
2-gondermek, sevketmek, havale etmek
3-koymak, katmak 13b.3
4-yaymak, sermek, se^mek 12a.6
xenazeye gagirmak i?in minarelerde okunan salavat
:dine olan ba&hlik 16a. 17
lb.20
15b.5
224
salaM fecr(Ar)
salat-i zuhr(Ar)
* •
salStfe-zuhr(Ar)
* A. *
salatin-W(Ar)
sah
salih efendi
:sabah namazi
; ogle namazi
;o|le namazi
rikindi namazi
68b. 11
71a.l
2a.21
7b. 1
:sah, pazartesiden sonraki gun 13a.l
:§ahisadi 44b. 14
salih-i miitedeyyin(Ar):dinine bagh olan salih, giinahsiz 46a. 12
sSlik-i rah-i hakikat(Ar-Fr):hakikat yolunda giden 89b. 10
salis ?avu§lar :Saniyeden buyuk,rahiadan biiyiik bir mtilkiye riitbesidir.
saman :ogutulmu§ sap 13b.7
samediyyet(Ar) rkimseye muhtag olmania 79b. 16
64b.2
san-
sancih
sanduk
sani
saray (Fr)
sari imam
sank
sann-
sark-
sark id -
sat-
sava§-
sava§an
savmia (Ar)
savur-
say(Ar)
s.et-
sa*y-
sayd(Ar)
sayir(Ar)
sebak da§ (Ar )
sebeb(Ar)
: zanetmek 8a. 11
:sanciya tutulan 76b. 1
rsandik, biiyiikkutu 35a. 1
:l-du§iince, fikir 97b.6
2-zan, zehap 65a,9
rhiikumdarlann veya devlet ba§kanlanmn oturdugu biiytik yapi 41b. 6
:§ahisadi 6b. 13
:kavuk, fes gibi bazi ba§hklann iizerine sarilan tiilbent 96a. 15
:kendi (istiine sarmak 99a.22
:a§a|iya dogru uzanmak 3 8a, 2
:bir §eyin sarkmasim saglamak 80a.l6
:bir §eyi para kar§ihgnda vermek 5 la. 7
:muharebe etmek 6b. 18
:harb eden 7a.7
ribadetgah, uzletgah 62b. 16
rugurmak, havaya kaldirmak 12b.2
:gah§ma, ^abalama 85b.3
:gali§mak 57b. 15
:sayilan arka arkaya sOylemek 41b.5
:av, §ikar 57b.22
:di£er, ba§ka 59a.7
:ders arkada§i 71b.l
rsebep, neden 2b.l7
sebeb-i kavi(Ar) :kuvvetli sebep 105a.3
sebeb-i zuhur-i kiyamet (Ar) :kiyametin kopmasimn sebebi
10b.l5
sebt(Ar) xumartesi 2b.2
sebzi efendi :§ahis adi 91b.l 1
secde(Ar) mamazda aim, el ayalanni, dizleri ve ayak parmaklanm yere
dayamaktan ibaret ibadet §ekli 8 lb.21
seddeyn(Ar) :iki set, ikiengel 84b. 15
225
sefer(Ar)
sehiv secde(Ar)
sekiz
sekizinci
selam(Ar)
selb(Ar)
s.ol-
sem(Ar)
semavat(Ar)
semek (Ar)
semt (At)
sen
sene (Ar)
serab (Ar)
serge
serden gegti
serencam (F)
sergerdan (Fr)
sergiize§t (Fr)
sernigun(Fr)
setr(Ar)
sev-
sevda"
sevdug
sevindtir-
seyahat(Ar)
seyf(Ar)
seyir(Ar)
seyirci(Ar)
seyl(Ar)
sez-
sibyan (Ar)
sigan oti
sidk (Ar)
sifat (Ar)
sifat(Ar)
sifat-i nakayis(Ar)
:yolculuk 12a.9
mamazda herhangi bir yanh§hktan dolayi, namaz sonunda yapilan
secde 17a. 16
:sekiz, yediden sonraki sayi 3a. 7
:sirada yediden sonra gelen 15a. 10
:selam ,bir kimse ile kar§ila§ildiginda kendisine sozle veya i§aretle
nezaket gosterisinde bulunma,esenleme 8a. 16
:kaldirma, giderme 54a.9
:yok olmak 54a.9
:zehir 88b.6
;semalar, gokler 18a.3
:balik 87b.9
:yerle§im bolgesi 58b. 19
:2. tk. §ahis zamiri 6b.20
:yil, sal 9b. 18
; golde uzaktan su gibi goriinen ve yansiyan i§iktan ileri gelen durum
6U.1
:ki§in gftgmeyen, koyu boz renkli, kiiguk, otiicii bir ku§ 50a. 12
; fedai, kelle ortaya koyan 91b,5
;1- i§in sonucu 17 a. 4
2- ba§a gelen vaka neticesi 8a* 17
:ba§i dOnen, sersem, §a§kin 8 3a. 8
iseriiven, birinin ba§indan gegen §ey 6a. 15
:ba§a§agi olmu§, ters donmii§ 83a/7
:gizleme, saklama 100a. 16
:sevmek, muhabbet etmek 48b.4
:gu$lu sevgi, a§k 48b.4
:sevgili 86a.5
:sevinmesini saglamak 65a.21
:gezi, uzun yolculuk 52a. 14
:kih£ 73b.22
:e£lenmek iizere bakma 48a. 18
: izleyici 47b. 10
:sel, ta§kinsu 86a. 19
:anlamak, farketmek 61a.4
:$ocuklar 7a. 16
:arsenik 9a.23
:do|ruluk 5b.8
:sifat, suret, §ekil 8a.5
:sifatlar, vasiflar 84b.5
:eksik sifatlar 8 lb. 14
226
sigar(Ar)
sigin-
si|ir
sihhat (Ar)
♦ » *
sila-i rahm (Ar)
sirjan
sir(Ar)
sirf (Ar)
sinda(sinda)
sirka (Ar)
sirmah
sirran (Ar)
sicill (Ar)
sin (Ar)
sidre (Ar)
sik
sik-
sik-#l-
siklet(Ar)
sil-
sil-
silkindi
slma(Ar)
sin (Ar)
slrj-
sTne(Fr)
sijr
sinn(Ar)
sipah(Fr)
sipari§ (fr)
sirrehu(Ar)
sitt(e) (Ar)
siyah(Fr)
siyaset(Ar)
siz
sizcileyin
sofa(Ar)
* mm
sofi(Ar)
so£an
:kugiikler 59a.7
ryardim istemek, veya ummak, giivenmek 17a.23
:gevi§ getiren boynuzlu biiyiik ba§ evcil hayvanlarm genel adi 42a.2
:sa*lik 88b. 18
:ana, baba ve akrabayi ziyaret vazifesini yapma 52a.24
:arkada§ 72a. 14
:gizli tutulan §ey, giz 2a.5
:yalniz, sadece 7 la. 17
:sinta, smta. di§lerini gostererek sessizce gulme 13a.l0
rgalma 8a. 19
:sirraa ile i§lenmi§ 39b.21
:gizlice, gizli olarak 79a.l9
:rsmi vesikalann kaydedildigi ktittik 99a. 1
zindan, hapis llb.21
:ar§m sa| yaninda bir agagtir ki otesine hi$ bir raahluk ge^emez 82b. 10
:erkeklik uzvu 40b, 17
xinsel yakla§imda bulunraak 45b.l2
xinsel ili§kiy e m aruz kalm ak 1 2a. 1 3
:a#irhk, agirolma 94b.6
:ya$hgim gidermek 40b. 17
:silmek i§ine konu olraak 40b, 12
:iirkerek, sigramak 78b.21
:yuz alametleri, fehre 8a J 2
:arap alfabesinin 12.ci harfi 9b.20
rsaklanmak, pusmak 71a.4
:go*us 83a.2
:duyu ve hareket uyanlanm beyinden organlara, organlardan beyne
ileten beyazimsi teller 9a. 17
:ya§, omiir 95a.2
:asker 58b. 19
nsmarlama, ismarlayi§ 44b.l8
:onun sirri 3a.9
ralti 4b.4
:kara 41a. 14
rpolitika, siyaset 4b. 18
:2.ci go£uI §ahis zamiri 2b.8
rsizin gibi 41b.22
revlerde oda kapilanmn agildigi geni§£e yer, hoi 68b. 13
:ehl-i tasavvufa mensub ve muteallik 8a. 12
:zambakgillerden, yemeklerde yumrusu ve ye§il yapraklari
kullanilan ve £ig olarak da yenen kokulu bir bitki 90b. 13
227
sohbet(Ar)
soka ko-
sol
son
soiji
sonraki
sovu-
sovuk
soy
soyil
sog-
s5gtirde-
sokel
sOyle-
soylemedin
sOylen-
soyle§~
soylet
sOylin-
soz
soz ebesi
su
su'al (At)
s . et-
su'al (Ar)
suba§i
subhanehu (Ar)
sug
sudur(Ar)
s.it-
suffe(Ar)
suhriyye (Ar)
suleha(Ar)
sulh'(Ar)
s.ol-
sultan(Ar)
:gorii§up, konu§ma, soyle§i, hasbihal 98b. 16
:soku vermek 90a. 14
:sol taraf, sa£in ziddi 34b.8
mihayet, ahir 53b.4
:sonrasi lb. 11
rsonradan gelen 3a. 1
:so|umak, lsisim kaybelmek 90a. 15
:soguk, biirudet lb.2
: 1 -birinin giysilerini gikarmak 49b.4
2-bir §eyin uzerinde, kabuk, deri, zar gibi §eyleri gikarmak
67b. 19
:l-soymak i§ine konu olmak 9b.6
2-kendini herhangi bir bigimde gostermeye §ah§mak 83b.4
:kufretmek 87b. 13
:kotti soz soylemek, ho§lamak, azarlamak 76a.6
rhasta 96b.20
:demek, sOylemek 59a.l 1
;soylemeden 91a,8
rsdylemek i§i yapilmak 6b, 1
:kar§ilikh konu§mak, sohbetetmek 59a. 10
isoylemek zorunda birakmak, itiraf etmek 6a. 16
isdnmek, parlakligi gitmek 77b.7
:kelam , soz 10b.7
: goksdyleyen 11 a. 18
:ba§hca i^ecegimiz, ab,ma su, 9b.5
:sorma, soru 76a. 19
: sormak 54a. 15
:oksuruk 90b.5
:§ehirlerin glivenlik i§lerine bakan gorevlilerin ba§i 74b. 1
.-"Allah 1 ! her tiirlii noksanliklardan tenzih ederinTmanasinadir 2a. 12
rhata, kabahat 8b.5
rmeydana $ikma 1000a.20
:ortaya gikmak 100a.20
:sofa lOOb.l
rbiriyle alay etme, maskaralik 7a. 13
:salihki§iler8a.l2
:bari§ 62b,19
:ban§mak 62b. 19
:padi§ah, hukiimdar 97a.3
sultan-i kevneyn(Ar) :iki cihanin sltam, Hz.Muhammed 47a.3
sultan muhamraed (Ar) :Osmanh Padi§ahlanndan IV.Mehmet
6a. 11
228
sultan mustafa (Ar)
sultan siileymUn (Ar)
sure (Ar)
suret (Ar)
sureM kufr (Ar)
suret-i mes'ele (Ar)
suret-i misn (Ar)
suret-i zi§t (Fr)
surf (Ar)
•
siibhah (Ar)
subhanehu ve te'ala"(Ar)
m m
\
siibiil-i miiteferrika (Ar)
siid
stifaha-i limye (Ar)
sufyani(Ar)
siikker (Ar)
sukut (Ar)
siileymah
siileyman afia
siileymah pa§a
suleyman peygamber
suluk (Ar)
slilumen (Ar)
sultis-i atifr (Ar)
stim r a (Ar)
stimbegi
siir-
stiril-:
surgiin
siirur (Ar)
siirur- i kalb(Ar)
:Sultan IV.Mehmed'in oglu (bkz.§ehzade Mustafa 6a.8
:§ahis adi 12a.6
:kur'an-i keriminn 1 14 boliimunden herbiri 32b.21
:l-yiiz, ?ehre 38 a. 11
2-cihet, yon 70b. 1
3-§ekil, goriinu§ 8a.9
rkiifrun §ekli, nasil oldugu 40b.2
rmeselenin nasil oldugu 63b.9
:misrimn gortinen ytizii 42a. 15
firkin suret 105a. 11
rgoruniirde olan 35b. 1
:Allah 84a,6
:" Yiice Allah! her turlii kusur ve noksanlaidan tenzih ederim"
anlammda bir soz.6a.6
raynlan yollar 16a.9
:stit 93b.9
:limni adasmin sefihleri 59a J
tstifyanla ilgili, siifyan gibi 85a.4
:§eker 89b.3
;susma 56a/ll
rHz.siiieynian (Peygamber) 50a, 1
:§ahis adi 29b.4
:§ahis adi 5b. 2
:Davud peygamberin oglu, cin ve ku§lara hiikmeden maaruf
peygamber 31b.4
:tasavvuf tarikma intisab etme, riyazetle u|ra§ma 105a.l6
:olduriicii , zehirli bir ge§it madde. 9a.24
:son ii<jte bir, sabaha dogru 95b.22
rgOrsiinler, i§itsinler diye yapilan gostermecilik 40a.3
:dalgif 96a.9
: 1-dokundurmak, degdirmek 35a.9
2-nefyetmek, ceza olarak ber yerden ba§ka bir yere gSndermek
52a.51
surgiin edilmek 60a.9
:nefy, kovma 46b J 9
:sevin$ 93b.7
rgoniil sevinci 52 a.9
229
§admHn (Fr)
§ahid-i'adl (Ar)
§ahid-i zur(Ar)
§ahin
50a.l2
§akird(Fr)
§al(Fr)
§an(Ar)
§apka (Rus)
§a§-
§a§kin
§eb5bet(Ar)
§eb9irak(Fr)
§ecer(Ar)
§ecere-i hanzal (Ar)
§eddad(Ar)
§ef?(Ar)
§.ek-
§eftalu(Fr)
§eh-i zen (Fr)
§ehab(Ar)
§eha"det(Ar)
§ehevat (Ar)
§ehiden(Ar)
§ehir(Ar)
§ehristan(Ar-Fr)
:sevingli t mesrur 63b. 18
rdogru §ahit 52b.5
:yalanci §ahit 85a.6
:50-55 cm. uzunlugunda gahlik yerlerde ya§ayan yirtici bir ku§
rtalebe ,o£nehci 53b.9
:ozel motifleri olan degerli bir yiin kuma§ 39b.21
:nam, $eref 39b.20
:ke$e hasir gibi maddelerden yapilan siperi olan ba§ltk 97b. 1 1
:l-aynlmak 97b.4
2-ola£aniistu bir olay.bir olgu kar§isinda §a§kin duruma gelmek
17a.l2
:§a§akalmi§ mutahayyir 14a.5
:genglik 80a. 12
:gece parlayan yakut 98a. 12
:aga? 87b,4
:hanzal denen ebucehil karpuzunun agaci 44a.5
:yemen'de Ad kavminin hiikiimdan 45a. 17
:bir su^un bagiglanmasi i?in aracihk eden 39a, 14
:§efat£ilik etmek 39a J 4
rgulgilkrden, yiiksek bir a£acin tatli ve sulu meyvesi, §eftali 59a. 8
:kadin §ahi 88b. 1
:akan yildiz 52b.7
rtaniklik 2b. 19
:§ehvetler, nefis d(i§kunlukleri 64b. 16
:§ehid olarak, §ehadete ererek 15b.3
:kent, biiyuk yerle§im merkezi 6b.8
:buyuk §ehir 68b. 8
§ehzade sultan mustafa : IV. Mehmedin ogludur. (dogumu : H.1074, M.1663) 12b.3
;§ahisadi 102b.9
:yanagin mumu 88b. 1
rgiirultu, patirti 9b. 18
:mum koyacak yer, §amdan 35a. 1
:giine§ 65b.3
:hakikat giine§i 1 6a.8
:§eriat ? islam kanunu 69b. 14
:§arap, igki 74a.2
:meyve suyu ile §ekerli su kari§tinlarak yapilan igecek 88b.6
:agiklama 79a.8
:agiklamak 79a. 18
§e'iriyye mtisa re'is
§em'-iruh (Fr)
§ema_tjet (Ar)
§em ! dan(Fr)
§cms(Ar)
§ems-i hakikat (Ar)
§ertAr)
§erab(Ar)
§erbet(Ar)
§erh(Ar)
§.et-
230
§erh-i hukm(Ar)
§enSt(Ar)
§erik(Ar)
§err-i deccal (Ar)
§etm(Ar)
§ey*(Ar)
§ey'-i kalll(Ar)
§eyatin(Ar)
§eyh(Ar)
§eyhif 1-islam (Ar)
§eytan(Ar)
§eytanet(Ar)
§ibli (Ar)
§ikayet(Ar)
§imdi
§imden
§imdiye
§inlik
§i§e(Fr)
§i§-
§flpKAr)
§ol
§orba(Fr)
§u
§unda
§ugl (Ar)
§uncilayin
§(imus (Ar)
rhukmiin agiklanmasi 43b. 1 8
:ayet, hadis, icma-i iimmet esaslanna dayanan din kaideleri 59a.3
:ortak 91b. 12
:deccahn kStulugii 85a. 13
:s6vme, seb 98a. 11
mesne lb. 12
;az§ey 12a.9
:§eytanlar 9b.5
:ir§ad ve talim r i tasavvuf ile me§gul tarikat biiyugu lb. 17
rislam halfesi, reisi 80a.l2
risyanci meleklerin kotti ruhlann ba§i olarak nitelenen varlik 44b.4
:§eytanlik, kurnazhk 2a. 19
:lakabi,Ebu Bekr Dtilaf b.Cahdar (861-945)dir.Bagdad t da do|mu§ ve
olmu§tur.stinni bir sufi olup Maveraiinnehr men§eli bir ailedendir.
35a.l2
:birinden ho§nutsuzluk gosterip aleyhinde konu§mak 9a.5
:bu an, el an 6a.6
:§inididen 10a. 19
:§u anakadar 15a. 19
:§enlik T §en olma durumu 86a. 16
:sirgadan kap 37a.9
;if ine yabanci bir maddenin veya ba§ka bir etki ile gerilmek, kabarmak
lb.1
:bahga benzer bir 9e§it kOfuk gemi 35a.3
:§u, o 8b.22
:?orba 72a. 11
:bu kelimesine gSre biraz daha uzak olani gosteren i§aret sifati 2a.9
:§urada, burada, §uracikta 9b.4
:i§ 74b. 12
:§unungibi 63a. 15
^emsler, giine§ler 85b.5
ta(Fr)
ta'acciib (Ar)
ta'am (Ar)
ta'aminca (Ar)
ta'azzum (Ar)
:l-bir §eyin ba§ladigi veya sona erdigi noktayi, zaman ve uzaklik
bakimindan abartmah bir bigimde anlatir lb. 19
2-kadar, dek 2b.8
:§a§akalma 51a.3
:yemek, yiyecek, a§ lb.4
:yemegikadar lb. 17
:buyiikluk satma, kibirlenme 75a. 1
231
tab' (Ar)
tabak (At)
tabak (Ar)
tabbag (Ar)
tabi'(Ar)
t,ol
ta*biye (Ar)
tat-:
tabut(Ar)
tac(Fr)
tad
tVfin (Ar)
tafsll (Ar)
tit-
tafsilen (Ar)
tag
tagid-
tagil-
tagmik
taglit-iilahi(Ar)
tahakkuk(Ar)
tahalluk(Ar)
tahammuKAr)
Let-:
tahfif (Ar)
tit-
tahkijc (Ar)
tahkir (Ar)
tit-
taht (Fr)
taht (Ar)
rtabiat, huyyaratih§ 86a.l7
;yiyecek koymaya yarar, az derin ve yay van kap 8a.21
:l-katman, kat 4b. 16
2-incekat yufka 7 lb. 16
:dabak, deriyi mamul hale getirmek 29b.8
:uyan 91b.4
: uymak 91b.4
:yerli yerine koyup hazirlama 94b. 16
yerli yerine koyup hazirlamak 94b. 16
:61u ta§inan sandik 35a. 1
:soyluluk veya hiikumdarlik sembolti olarak ba§a giyilen, degerli
ta§larla siislti ba§lik 68a.25
:tat, lezzet 87a. 13
rkorkutma 37a. 10
:a£iklama 93b. 1
;a£iklamak 93b J
:uzun uzadiya, a?ikliyarak 6a. 16
:dag 8b,3
:dagitmak, ortadan kaldrrmak 86a.l6
:da£ilmak 7 b. 1
:da|Unik, da*ihm§ vaziyette 9a.l3
:ilahi yamltma 105a,l
rhakikat olarak meydana £ikma 32b. 1
:ahlaklanma 32b ,1
:dayanma 66b.9
dayanmak 66b.9
:hafifletme 71a.2
: hafifletmek 71a.2
:ara§tirma 104a.6
rhakaretetme 71a.3
:hakaret etmek 71a.3
:hiikumdarlarin oturdugu stislu koltuk
rait a§a|i 36a. 11
2b. 10
taht-i alfdam-i erazil(Ar) :rezillerin ayaklarimn alti 82b.8
tahvif (Ar)
t.it-
tahvifen (Ar)
takat (ar)
takayyiid(Ar)
tet-
takdfr (Ar)
ikorkutma 101a. 12
ikorkutmak 101a. 12
:korkutarak, iirkiiterek
:gii£, kuvvet 48a.l4
:ba£lanma 94a.4
rbaglanmak 94a.4
:de£erlendirme 9b.8
99a. 14
232
takrib (Ar)
takslrat (Ar)
tal'-'
talak (Ar)
t
t.vir-
talat-
taldur-
taleb (Ar)
tamam (Ar)
t.et-
tamme-i kiibra
tambur (Ar)
tanimadm
lam§mend
tann
tap-
tar
taracik
targinlik
ta.nl-
tanlt_
tarlh(Ar)
tarik (Ar)
tarkildi
tart-
tas (Ar)
tasannu f (Ar)
tasarruf (Ar)
:yakla§tirma 7 lb. 12
rkusurlar, suglar 94a.21
:suyun dibine batmak, igine girmek, dalmak 9b.8
:bo§ama, nikahb kadini biraknia 2a. 13
:bo§amak 2a. 13
tyagma ettirmek 88a.8
rdaldirmak, batirmak 97b.20
:istek, talep 51b.l2
:bitme, bitirme, son 3a.7
:bitirmek 32a.20
:biiyiik kiyamet 76b. 19
:yay veya mizrakla galinan, uzun sapli telli tahta $algi, tambur 68b-7
:tammadan 98a.3
rtanzirnattan 5nce kadilarm yamnda gali§an stajyer 14a.2
rilah, huda, mevla 15a. 12
:tutku ile sevmek, baglanmak 53a.25
:dar, gUglukle 38a,2
:90k dar t daracik
:kuskunluk 63b. 12
:danlmak, kusmek 74b, 22
:danltmak, darilmasim saglamak 74b,21
: bir olaym guniinti, ayim ve yilini bildiren $5z veya gun 3a.21
rtarikat 65a. 17
takirti 70a.2
:esirgeniek t alikoymak 105a. 18
:su igilen derin kap, tas 9a. 14
:yapmaeik 98b. 14
1-malik ve sahip olmak 40b. 16
2-bir kadina cinsi miinasebette bulunmak
tasarrufat-i ke\/ftiw<Ar);evrene ait tasarruf at, idareler 92b. 13
86b. 1
tasdik (Ar)
tasfiye-i batm (Ar)
tasrih (Ar)
ta§i-
ta§ra
tatar
tatbikat (Ar)
tatyib (Ar)
t.et-
taKin (Ar)
:dogrulama, gergek oldugunu soyleme 10b. 12
tfini temizleme 40a.3
:agik surette ifade 94a. 1 6
:bir §eyi bir yerden alip ba§ka bir yere goturmek 49b.3
:di§an 2a.21
: muhtelif zamanlarda muhtelif manada kullamlmi§ bir kavim adidir.
Bunlarla ilgili kesin bilgi mevcut degildir. 2b. 12
:tatbikler , anieli 4b. 17
:ho§etme 8b.21
:ho§etmek 8b.21
:veba, yumurcak denilen salgm hastabk 67a.4
233
tavaf (Ar)
lit-
tavakkuf ( Ar)
tavan
tavil (Ar)
tav§an
tav§ancil
tavul (Ar)
taya-
tayak
tayan-
tayi
tayife (Ar)
tayife-i habise (Ar)
ta ( >Tn (Ar)
tazallum (Ar)
faze (Fr)
tazi (Fr)
ta'zfm (Ar)
ta'zijipen (Ar)
tazyikan (Ar)
te^la (Ar)
teVlliil (Ar)
tebhet (Ar)
tehdtl (Ar)
Let-
te*bld (Ar)
tecellF (Ar)
tecenniin (Ar)
tecerriid (Ar)
tecesstis (Ar)
tecribe (Ar)
tedaruk (Ar)
t.et-
:etrafim dola§arak ziyaret elmek 35a.9
;ziyaret etmek 35a.9
; durma 1 lb. 1
: bir yapimn ust bolumunii olu§turan diiz ve yatay diizey,dam 17a.4
: uzun 13a. 16
: hizh ko§an 70 cm.kadar uzunlugu olan,eti yenen,bir memeli hayvan
50a.7
^ogu tav§an avlaniakla beslenen yirtici ku§lara verilen ad 58b.l7
: def,daVul 17a.8
: dayamak lb.3
: bir §eyin yikilmamasi i?in dayatilan destek, dayak 78a. 16
: dayanmak,tahammiil etmek 92b.21
: dayi, annenin erkek karde§i 65a.22
: giiruh ,lakim, kavim 92b.9
:k5tii,algak topluluk 96b. 13
: ayirma, belli etme 69b.8
: sizlanma,yamp yakilma 75a. 1
: l-bozulmami§,bayallanmami§ 2a. 1 1
2-yeni 80b,14
: av kftpegi.tazi 7a, 2
: 1- saygi gostermejkram etme 80b.2
2-yUceItme 15b.5
: ihtiram maksadiyle 7a.5
: basla yaparak 72a, 18
: "yiiksek olsun" manasma bir st>z 2a. 12
: bir bahane ile ka^ma 70b J 8
; Kur'an-i Kerim'in 1 1 Lsuresi 32b.20
: 1- de|i§tirme 68a.l8
2- makbul olmayan bir elbis e ile ve kim oldugunu belli etmeksizin
gezen 93b.8
:de£i§tirmek 68.al8
: ebedile§tirme ,sonsuzla§tirma 81b. 1
: 1- gorunme, belirme 58a.23
2- kudret ve esrar-i ilahiyenin e§has ve e§yada eserleri goriinmesi
71a.9
: delirme,?ildirma 40b. 1
: bo§ olma ,soyunma 79b.l5
: yoklama,ara§tirma 36a. 19
: tecrube,deneme 1 la.9
: hazirlama,tedarik 100b.4
: hazirlamak 100b.4
234
tedbir (Ar)
tedbirat (Ar)
tedebbiir-i kur'an (Ar)
teferriid (Ar)
tefetal (Ar)
tefsTr (Ar)
tehdrd (Ar)
te^Tr (Ar)
tol-
tehlil (Ar)
tekabiil-i ef*al (Ar)
tekaza(Ar)
t.eyle-
tekelliif (Ar)
bila t. :
tefcid (Ar)
tekye (Ar) :
tel , :
tema§a (Fr) :
tema§a-gah (Fr) :
temekktin (Ar) :
temel :
temizle- :
temren :
tentfih (Ar)
Lit-
tenblhat (Ar)
tenezziil (Ar)
tenhlf(Fr)
; diizenleme 78a.3
: tedbirler^areler (kitap adi) 43b J 8
: Kur'an'i dizme 32b. 19
: e§siz,benzersiz emsalsiz olma 80b.2
: fay agma, fal atma 9b. 16
: agiklama,yorum 2a.21
: birinin goziinu korkutma,gdzdagi 74b. 6
: geciktirme 91a.9
: gecikmek 91a.9
: "la ilahe illallah" sozunu tekrarlama 91a.8
: yapilanlann kar§ihgi 69b.22
: borgluyu borcundan dolayi siki§tirma 100a. 19
: siki§tirmak 100a. 19
: gosteri§,yapmacik 80a. 16
sikintisiz,tabii olarak 80a. 16
: peki§tirme 9b.20
tekke,dergah,zaviye 6b. 12
turlu metallardan yapilmigince^uzun nesne 42a,4
bakip seyretme,nazar 5b. 1 1
seyir ve gezinti yen 76b.l5
: yerle§me, yer tutma 6b.5
esas,asil 44b.7
Sldurmek.yok etmek 39b. 10
okun ucuna gef irilen demir panjasi 48a. 1 3
: uyandirma,uyarma 74a.25
: uyarmak 66b. 15
ruyarmalar 73b. 1
: a§agilama,dti§me 92b. 17
: l-yalniz,hali 98b.8
2-bo§,hali 97b. 15
terakki-yi ruhl(Ar) : ruhun yiikselmesi 92b. 13
tergTb (Ar) : arzu ettirme 8a. 17
t.eyle- : arzu ettirmek 8a. 1 7
terk (Ar) : vaz gegme 6b.5
terk-i kevneyn (Ar) : diinya ve ahireli terk etme 89b. 15
terk-i siva (Ar) : Allah'tan gaynsim terk 84b. 12
tersle-
tesbi' (Ar)
tesbih (Ar)
: Allah'tan gaynsmi terk
:pislemek 68a.20
: evvelden soylenmi§ bir manzumenin her beytini matla'da her iki
misra ile ayni kafiyede olmak (izere be§ misra Have edilerek yedi
misraya £ikanlmasi 45b.5
:1- tespih 62a.4
235
teshir (Ar)
te > sir-i sada (Ar)
teskin (Ar)
teslim (Ar)
teslim-i hak
tesniye (Ar)
te§blh (Ar)
te§rir-i hararet (Ar)
te§vi§ (Ar)
tvir-
tevaggul (Ar)
tevarih (Ar)
tevarih-i kur*an (Ar)
2- "stibhanallah" diyerek Allah'a tazim etme 6a. 18
: elde etme, ele gegirme 44a. 15
:sesineikisi 89b. 13
: sakinle§tirme 74a.4
: hirakma,terk etme 103a.25
: Allah'a teslimiyet 84a.9
: ikilik gogul 93b.2
: benzetme 2a. 12
: lsinin bezi kurutmasi 89b. 13
: kari|tirma 51b.20
:kan§tirmak 51b.20
: ziyadesiyle me§gul olma 18b3
: tarihler 5b.l
; Kur'an'a ait tarihler 2a. 14
tevarih-i sagire (Ar) : kiigiik tarihler 54a.21
tevbe (Ar)
tevecctih (Ar)
tevfikat (Ar)
tevhid (Ar)
tm-
tirahzan
timar (Fr)
t.et-
timar-hane (Fr)
tiryak (Ar)
tiz (Fr)
tiziyye (Fr)
tog-
togn
tognld-
togur-
tosurt-
tohm (Fr)
tokin-
toksan
toku§-
tokuz
•
tokuzinci
tol-
: i§ledi|i bir gtinah veya sugtan pi§man olarak bir daha yapmamaya
karar vermek 74a. 18
: y5neIme,dogruIma 74b. 13
: uygun getirmeler 4b. 17
: Allah 'in birligine inanma 88 a. 6
: ses £ikarmak,soyIemek 87b. 2
: kisa ve kahn parmaklik 63a. 8
; bakim Jiastaya hizmet etme 16b.6
: iyile§tirmek 16b. 6
: akil hastanesi,timarhane 63b.21
: panzehir 88b.6
: tez^abuk lb.6
: tezce,$abucak 9 la. 16
:l-zuhur etmek,ortaya gikmak 16a.9
2- bir §eyin gok du§iinmeden fikirde olu§masi 15a.5
: yoniince,kar§i,dogru 13a. 14
: do5rultmak,duzeltmak,do|ru yola getirmek 16a. 17
: yavru diinyaya getirmek ,dogum yapmak 62b.3
: dogurmasim saglamak 55a.6
: tohum, ?ekirdek 16b.6
: temas etmek,degmek 104a.21
: ytizden bir onceki sayi,doksan 13b.9
: £arpi§mak,musademe etmek 9b.7
: sekizden sosnra gelen gelen sayi, dokuz 2b.3
: sirada sekizden sonra gelen 3a.8
: dolmak,toplanmak 36a.20
236
tolab (Ar)
tolan-
tola§-
toldur-
toh
tomurcuk
topdur
tonuz :
top
topal ziilfikar be§e
topgi ba§i
\oprak
topuk
torba :
toyir-
toz :
tohmet (At) :
tuba (Ar) :
*
tud (Fr)
tudak
tufeyl (Ar)
tufuliyyet(Ar)
tugyan (Ar)
tul
$uhn- :
tulu* (Ar)
tulii f -i tevarih (Ar)
tulun-
tuman
*
tur
tur- :
turab (Ar) :
turak
turul- :
•
tut- :
tutil-
:diizen,hile,manevra 67b.3
: dola§mak 39b.5
: 1- dolanmak t d0niip ba§ka bir yoldan gelmek 17a.7
2- dola§mak r gezinmek 7a. 17
3- birbirine gegip gii§ §oztilur hale gelmek 45a.23
: doldurmak,dolmasini saglamak lb.l
: dolu,i?i bo§ olmayan 75a.4
; ?i?egi verecek olan gonca 2a. 14
: dondurmak,sivi halden kati duruma getirraek 86a. 19
; domuz ? hinzir 48b.22
: gtille veya §erapnel atari biiyuk,ate§li silah 76b. 19
: §ahisadi 5b. 18
: topu kullanan askerlerin ba§i,reisi 61a. 19
: yer kabugunun ,toz durumuna gelmi§ ylizey boliimu 42a. 5
: ayagin toparlak^a olan art kismi 35a.8
: £uval,heybe 13b.7
: acligmi gidemiek 37b.5
kugiik ve hafif toprak pargasi 78b.7
birine isnad ohnan su? 32b.24
cennet'te sidre'de bulunan ve dallan butiin cenneti g5lgeleyeyn ilahi agag
82b. 10
: dut 82a t 5
; dudak;agzm,di§leri orten ve di§anya dogru kivnlan iist ve alt
kenarlarindan her ibir lbJ
: dalkavuk ztimeresinin piri sayilan kimsenin adi 18b. 19
: ^ocuklukjkugiikluk 33a. 1
: ta§kmlik,azginlik,co§kunluk 85a.4
: e§i olmu§ veya bo§anmi§ ,dul 2a. 1 1
batmak,gurup etmek 42a.22
: dogma ,doigu§ 2a.7
: tarihlerin dogu§u,ortaya ?iki§i 50b. 18
: kaybolmak, batmak 16a.9
: duman,toz 57b.24
: Hz.Musa'mn vahye nail olduklari me§hur dag
l-durmak,beklemek 5b. 16
2- ayakta beklemek, durmak 9b.5
toprak, 79a.20
yerle§ilen yer.yurt 55a. 1 9
duru duruma gelmek 85b.4
elde bulundurmak,ele almak 9b.5
:tutuk duruma gelmek 17a.9
85a. 1
237
tuti§-
tutT(Fr)
tuy-
tuy£urmak
tuzak
tiikiir-
tuktirt-
tuktirlikle-
tiirkT
tiirkmen
tiiy
u(Fr)
'ubudiyyet (At)
ug
ugur
ugurla-
uhuvvet (At)
*ukala (Ar)
uknum-i evvel (Ar)
ukrium-i salis (Ar)
uknum-i sani (Ar)
ula(Ar)
c ulema > (Ar)
'ulema-i nas (Ar)
uh
ulu
: yanmaya ba§lamak, ate§ almak 17a.7
: dudu,papa£an cinsinden taklit yapan bir ku§ 89b.3
: duymak,i§itmek 32b.2
: duyurmak, i§ittirmek 10b.7
: ku§ veya yaban hayvani tutmaya yarayan alet 5b. 10
: 1 - agzmdan tiikriigii gikanp atmak 10b.6
2- kiifur,0fke ve tiksinti bildiren deyimlerde kullamlir 64a, 14
: tiikurme i§ini yaptirmak 45a.22
: tukuriikle lslatniak 81a.22
: hece olgiisuyle yazilmi§ ve halk ezgileriyle bestelenmi§ manzume
68b.7
: Oguz Turklerinden bir boy 8b. 3
: insan ve hay van derisi uzerinde bulunan ince kil 47b. 8
u
6b.6
: ve
:kulluk 97b. 18
;1- vesile,sebep 72a. 11
2-ba§ ISM
; y5n,cihet s yol 95a. 13
: selametle gtf ndermek
: karde§ 34b,3
: akilHlar 6a.9
: ilk unsur ,ilk esas 38a.7
: Ogiincu unsur 38a.8
: ikinci esas 38a,8
:ilk,birinci 43b. 19
: alimller.bilginiler 81K5
: insan alimleri,halk alimleri
: ulu,§erefli ,saygideger
17a.l3
65a.2
75a.5
: buy(ik,ulu 87a.3
'ulum-i enbiya (Ar) rpeygamberler ilmi 84b.4
f ulum-i ledtinnl (Ar) : Allah'in sirlarina ait manevi bilgiler,gayb ilimleri
urn- : beklemek,temenni etmek 102a. 13
'umdetifl-metalib (Ar):arzu edilen dayanak,destek 18b.2
'unf ( Ar) : §iddet,sertlik,kabalik 75b. 1 1
urul- : vurulmak,vurmak ,vurmak i§ine konu olmak 72a.22
usan- : bikmak,bezmek 41a.7
u§acuk : ktigtik gocuk 44a.l9
'u§ak (Ar) :u§ak§ehri 59b.l7
u§aklik : gocukluk 43a. 18
34b.7
238
uvat*
uy-
uyan
uyandur-
uyanik
uyar-
uyduran
uyhu
uyku
uyu-
uyut
uyvar
uzun
*uzuv (Ar)
Oginci :
flful (Ar)
u.et-
ufiir- :
iilil§
iimena (Ar)
iimenaullah (Ar)
iimmet (Ar) ;
limmet-i rauhamnied
umrni (Ar)
timml sinah
iirk-
iirkindilik
list
iistad (Ar)
iizeri
iizre
uziim
: kirmak,pargalamak 99a. 14
: itaat etmek 45a.6
: tabi olan 47b. 17
: uyanmasina yol agmak 9a. 13
: yapacagi i§i bilen,dikkatli ve tetikte olan,miiteyakkiz 54b. 1 1
:l-ikaz etmek 76b.2
2- uyandirmak 54b. 1 3
: itaat ettiren 47b.l7
: uyku 70a.2 (bkz. uyku )
: di§ uyaranlara kar§i bilincin kayboldugu, tepki giicuniin zayifladigi
dinlenme durumu 65b. 13 (bkz.uyhu )
: uykuya dalmak 36b. 1
: uyumasmi saglamak 9a. 12
: bir kale, yer adi 48b. 1 1
: kisa olmayan,tavil 64b. 3
: organ,viicudun miistakil pargasi 811a.l
u
:ugtanesi 16b. 16
: ufiincu, sirada ikiden sonra gelen 3a.9
:sttame 102b. 14
isOnmek 102b. 14
:0flemek 2b.8
: pay»kisinet 37a.2
: emniyet edilenler.eminler 6a.9
: Allah'm emin kullari 75a.7
; bir peygambere inanip baglanan cemaat ,taife 48a. 1
(Ar) : Hz.Muhammed'in ummetijnuslumanlar 56b.l4
: okur yazar olmayan 8 lb. 17
: §ahisadi 89b. 1
: bir §eyden korkup birden sigramak 68a.22
:panik 99a. 13
: bir §eyin yukarisi 2b.7
: 5|retici,terbiye edici,muallim 17a.l7
: UsUginde ,...da 6b.7
: iizerinde,iizerine 6b.6
: asmanin taze veya kuru olarak yenilen ve salkim durumunda
bulunan meyvesi 65b. 15
v
239
vabil (Ar) iri taneli yagmur 86a.20
vaicib (Ar) : gerekli ,lazim 69b.8
vadi-i hayret-i hakikat (Ar) : gergek hayret vadisi
vafir (Ar)
vahdet (Ar)
vaTd (Ar)
89b. 15
: 5ok,bol 36a. 16
: yalmzhkinziva 98b. 1 6
: iyilige sevk,kotiilukten men etmek i?in korkutma,yildirma 74b.6
vak*a (Ar)
vakar (Ar)
#
vaki* (Ar)
v.ol-
vakl'a (Ar)
vakt (Ar)
vakt-i duha (Ar)
valide (Ar)
valideyn (Ar)
vallahi (Ar)
vahi
vahi efendi
var
var-
varidat-i ilahi (Ar)
vari§
varta (Ar)
vasiyyet (Ar)
vasl (Ar)
vav(Ar)
ve(Ar)
vech(Ar)
vech-i aher(Ar)
veda £ (Ar)
vefk (Ar)
vefret (Ar)
vehle (Ar)
ve ilia (Ar)
vekil (Ar)
v.et
velakin (Ar)
: olay 6a. 15
: agir ba§hhk ,temkinlik 81b. 13
: vuku bulan,olan 95b. 1 5
: meydana gelmek,olmak 95b. 1 5
: riiya,du§ 47a.3
: vakit,zaman,an 6a.5
: ku§luk zamam 42b. 1
: ana ,mader 65a.22
: ana ve baba 79b. 18
: Allah 'a yemin ederim 7a. 1 2
: §ahisadi 8b. 11
: §ahisadi 6b.l0
: l-mevcut T yokkar§iti lb.17
2-haydi dumia 93a.l6
; 1-gitmek 98a.l4
2-ula§mak lla.6
: ilahi olarak akla gelen §eyler 104b. 10
: vusul, varma, yetijrae 14b. 1
:tehlike, hata 105a. 16
;bir kimsenin oldukten sonra yapilmasim istedigi §ey 2b. 10
:kavu§ma 2a.6
:Arap alfabesinin 27. harfi 43a.2
:iki kelime veya iki ciimle arasina girerek aralannda bir bag oldugunu
anlatir lb.6
:y5n 69b.4
:diger y5nti 34b.6
:iki ki§inin Allaha ismarladik deyip ayrilmalan 1 la.l 1
:uygun 44a. 17
:?okluk 80a. 12
:dakika, an, lahza 105a.4
.:aksi taktirde, yoksa 3a.4
:birinin, i§ini gdrmesi igin yerine biraktigi, yetki verdigi kimse 95b.5
:yetki vermek 95b.5
rfakaUakin 2b. 19
240
veled (Ar)
veleviyye (Ar)
ve'1-hasil (Ar)
veya (M)
veyl (Ar)
vezir (Ar)
vildah (Ar)
vir-
: yavru 62b.3
: velilere ait 78a.7
: soziin kisasi^kisaca^sonug olarak 3a.9
; yahut, yoksa 11 a. 14
: yazik 72b.23
: vezirlik riitbesine haiz olan lb.9
: kullar,koleler 41b.9
: 1- kazandirmak t katmak 2b.20
2- bir §eyi birisine eri§tirmek,iletmek 5b. 16
3- birakmak,ba§i§lamak 6a.6
4- ba§kalarina iletmek,bildirmek 5b.20
rhayatmi feda etmek,ba§ koymak 6b.9
: yikik 5 yikilmi§ 83a. 1
: amane gelme 12b.3
: kavu§ma 59a.9
: Voyvoda,reis,suba§i aga gibi anlamlara gelir (ilkin kiiQiik yerle§im
merkezlerinde halkin istegiyle se?ildiler ; daha sonra geni§leyerek kaza
kaymakamhgina kadar yukseldiler ) 56a. 10
ve 84b.5
hakkin varh£i 48a.2
vticud-i insan (Ar): insan vucudu 47b. 12
vlicuh-i keslre (Ar): gok yonler,gok cihetler 5 la. 22
ba§ v.-
virah (Ar)
vire
visal (Ar)
voyvada (Islav)
vu (Fr)
vucud-i hak (Ar)
ya (Fr) : veya,yahut 6a. 1
yaban (Fr) ryabanci, el 8b. 18
yad :yabanci 96a.20
yag : 1- bazi meyve ve tanelerden gikanlan, yapi§kan ve yanar madde 75b. 13
2-etin i?inde bulunan beyaz ve erir madde lib. 10
yagraa (Fr) rgapul 44a. 14
y.etdiir- :yagmalatmak, talanlatmak 44a. 14
yagsuz :igine ya| konmami§,ya£siz 72a.6
yah§i :iyi f guzel 87a2
yahifd (Fr) : veya ,yada,isterseniz 6a. 13
yahifd (Ar) : yahudiIer,israilogullan 91a.8
yahudi (Ar) : Hz.Musa T mn kavmi, Yahuda ait 91a.6
yahya (Ar) : israilogullarina g5nderilen peygamberlerdendir.Babasi Hz.Zekeriya
annesi Hz. Imran'in zevcesinin karde§i Iga'dir^Hz.Meryemin teyzesinin
oglu) Melikin sarayina mensup bir kadmin zina teklifini kabul etmedigi
igin §ehid edilmi§tir. 62b. 14
241
yafiya (Ar) :§ahis adi 86b.5
yak- :l-yanmasim saglamak 2b.7
2-ate§le yok etmek 13b*4
yaka :giysilerin boynu ^eviren boliimii 66b.5
y akin(Ar) : 1 -kail olarak bilme 96b.9
2-inanma, inans 1 2b. 1 6
yak*ub (Ar) :Hz.Yusufun babasi Ya'kub peygamber 89b.5
yalan :aldatmak amaciyla bilerek ve gergege aykiri olarak soylenen soz 41a. 16
yaldiz raldatici di§ goriinu§ 66a.4
yahn : $iplak 53b.20
yalin : alev 87b. 1
yalinuz : l-yalmz,tek ba§ma 44a.23
2-sadece 70a. 19
yalvar- : 50k ricada bulunmak 8b.22
yaman : fena,kotii,ho§ olmayan 87a.2
yan- :1- taraf,cihet 7a. 15
2- civar,yakin 13a.ll
yan- : ate$ durumuna ge£mek,tutu§mak 62K2
yana : laraf,cihet,y£}ii 88b. 14
yanik : yanmi§ 88a.2
yaninca : yaninda t beraberinde 9b.5
ya*ni (Ar) : sozUn kisasi,dogrusu 2a.7
yarjli§ : dogru olmayaJi,yanh§ 3a*4
yapi§- :1- musallat olup bir ttirlu ayrilmamak 50a. 17
2- bula§mak 8a.9
yar- : uzunlamasma bolup ayirmak 97a.22
yarafc : hazirkk,levazim,techizat 76b.21
yaran (Fr) : dostlar 67a.22
yardim : muavenet,kendi guctinii ve imkanlarim ba§kasimn iyiligi igin kullanma
2b.21
yardur- : par?a par$a kestirmek 101b. 16
yarhga- : bagi§lamak,affetmek 66a.7
yasin (Ar) : Kur ! an-i kerim'in 36.suresi 17a.l 1
ya§ : islak,nemli,kurumami§ 9b.3
yat- : yatmak,uyumak 55a.l6
yatak : hirsizlan gizliden kabul eden ve galman mail saklayan adam 8a.20
yatan : l-uyuyan,yatan 2b.2
2-gomulmti§ olan 2b.9
yatsu : giine§in batmasindan bir bu£uk,iki saat sonraki vakit,yatsi 49b. 9
yava§ : yumu§ak huylu 63b. 13
yava§id- : yava§latmak,susturmak 98a.4
242
yava§hk
yaz-
yazil-
ye-
yed-i beyza (Ar)
yed-i tula (Ar)
yedi
yedinci
yedi yuz
yediir-
yeg
yelle-
yemek
yeminullah (Ar)
ye 3
yeni^eri
yenigeri agasi
yer
yerine
ye§il
yet-
yeter
yeti§-
yetmi§
: siikun 98a.4
: sozu,du§unceyi ozel harf ve i§aretlerle ifade etmek 2a.21
: yazmamk i§i yapilmak 2a. 19
: agizda gigneyerek yutmak 1 lb.3 (bkz. yi-)
: Hz.Musa'mn Firavun'a kar§i mucize olarak gorunen eli 4 la. 15
: uzun el 97a.3
: altidan sonra gelen sayi,yedi 39a J 6
: sirada altidan sonra gelen sayi 9b. 18 ■
: yedi tane ytiz 6a. 11
: yemesini saglamak 17.a.l 1
: daha iyi 37b.7
: kalin barsaktaki gazi gikarmak 53a.6
: a§ ? taam 2a. 10
: Allah'm tizerine yemin ettigi 41a. 15
:elbisekolu 72b. 11
: piyade askeri 58a.20
; Yenigeri ocagimn en biiyuk subayi ve komutam 39a,9
mevki ,makam 5b,22
: bir §eyin yerini almak uzere 6a. 18
: sari ile mavinin kan§masindan ortaya ?ikan renk 99a. 22
: 1-kifayet etmek ,kafi gelmek 58b.6
2-yeti§mek 53a.3
;kafi 61a.l5
: ula§mak 39b.l9
: altmi§ dokuzdan sonra gelen sayi ? yetmi§ 79a.9
yevm-i ahiret (Ar) : ahiret gtinii 8 lb.3
yevm-i evvel-i sene (Ar) : yihn ilk giinii 30b. 1
yevmi's-sa^ati (Ar) : Kiyamet gunii 36b.21
yevm-i siilasa (Ar) : sail giintt 7b. 1
yigil-
yik-
yilan
yilanci
yil
yildiz
yillik
yirt-
yi-
yig
yigid
yigin
:50k sayida birikmek 13a.7
: tahrip etmek 48a. 16
: suriingenlerden oldiiriicu zehiri olan hayvan
: yilan akitan ki§i 13b.l
: sene,sal 6b. 17
: neem.kevkeb T sitare 15a. 18
: yila ait 44a. 1
:pargalamak,birbirinden ayirmak 35b. 16
: agizda gigneyerek yutmak 44b.4 (bkz.ye-)
: iyilik 94b.7
: gen?,delikanli 98b. 11
: iistun,kuvvetli ,galip 47b.8
12a.l0
243
yigirmi
yigit
yil
yil-
yine
yitiir-
yog
yohsa
yohsul
yok
yokla-
yoku§
yol
yolda§
yonl-
yud-
yuf
yukaru
yular
yumurta
yumu§ak
yusuf
yusuf
yusuf aga
yut-
yuyul-
yureklen-
yliz
: yirmi , iki tane on 3a.7
: delikanh, gens erkek 68b.6
: yel f riizgar 86a. 16
: ko§mak,acele etraek 72a. 14
: l-yine,tekrar 2b.7
2- ayniyle, bunun gibi lb. 13
:kaybetmek llb.8
: yok,ortadan kalkma 1 2a. 1 9
: 1-yoksa, aksi takdirde 62b. 13
2-veyahut,ya 12a. 11
; yoksul, fakir 86a. 2
: var olmayan ,yok 3a. 1 3
: denemek.tecriibe etmek 1 2a. 1 3
: yiikselerek devam eden yol 67b. 1 8
: 1-bir yerden bir yere gitmek ifin a§ilan uzaklik t tarik 2b.7
2- usul, tarz, uslup 12a. 15
3- ugur 6b.7
: arkada§, dost 84b.l3
: yorgun durum a gelmek 41a.5
: yutmak, ajhzda bulunan bir §eyi yulaga gegirmek 96b. 1 6
: nafile, bad-i hava 46b. 1
: yukan, list laraf 14a. 8
: hayvani ?ekmek ve baglamak igin ba§ina lakilan ipten dizgiin 6a.7
: yumurta, tavuk yumurtasi 2b. 12
: l-ok§ayici, lath 45a.6
2-halim, yava§ tabiath 2b.3
: Hz.Yakub'un oglu Yusuf Peygamber 89b.5
: $ahis adi 37b. 3
: §ahis adi lb.3
: agizda bulunan bir §eyi yutaga geyirraek 7b.23
: yikanmak 85b.2
: cesaretlenmek, korkusuz hale gelmek, yigitlenmek 90a.3
: 1- gehre, sima 2b.3
2-y5n,cihet 6a. 15
3-sebep 13a. 17
4- doksan dokuzdan sonraki sayi 8a.8
zabt (Ar) : idaresi altma alma 49b. 17
z.it- idaresi altma almak 49b. 17
244
zaf (Ar)
zahir (Ar)
zahiren (Ar)
zahmet (Ar)
zaff ( Ar)
zalim (Ar)
zalimlik (Ar)
zam (Ar)
z.it-
zanyah (Ar)
zaman (Ar)
zanian-i kiyamet
zaniye (Ar)
zann (Ar)
z.et-
zann-i sir (Ar)
zarafet (Ar)
zarar (Ar)
zarmci-
zat (Ar)
zat-i*ilm (Ar)
zatiyye (Ar)
zaviye (Ar)
zebh-i *azime
zehir (Fr)
zehirle- (Fr)
zekeriya
zelll (Ar)
zem(m) (Ar)
zenb (Ar)
zencir (Fr)
^zerrat (Ar)
zerre (Ar)
zevi'l-'ukul (Ar)
zevk (Ar)
zevrak (Ar)
zeyn (Ar)
zeytun (Ar)
: zayifhk, kuvvetsizlik 92a. 17
:1- goriinen, agik^belli 7 la. 17
2-bir §eyin agikta olan sureti 97a.6
:goriinii§te 41a. 14
:sikinti,eziyyet,me§akkat 62b.4
:gii£suz,fakir 69b. 8
:ziilm eden,eziyet eden lb. 14
izalim olma durumu veya zalimce davrani§ 47a. 10
:ekleme, katma 7 lb. 10
:eklemek 7 lb JO
:susuz 87b. 10
rvakit 8b.7
(Ar) rkiyamet vakti 69b.l3
:zina eden kadin 32b.24
:sani 36a. 17
:sanmak 36a. 17
:k5tti dii§unce lb. 19
maziklik 85b. 13
:zarar,ziyan,hasar 6b. 15
: zari zari a*layip inlemek, feryat figan etmek 63a.7
: asJ ,oz t cevher 84b.5
: ilmin ash , ozti 84b.3
: kendiyle ilgili, kendine ait 9a.2
: kiiguk tekye ve hankah 34b. 14
; buy uk bo^azlama 84a. 1 1
: zehir, sem lb.l
: zehir katmak , zehir vermek 9a J 5
: Israil ogullanna gonderilen son peygamberlerdendir .Yahya Peygam-
ber'in babasidir. 62b. 1 4
: zillete dli§en, al§ak 62b.9
: yerme 87 a.7
: giinah, sug 79b.6
: zincir, birbirine gegmi§ bir sira metal halkadan olu§an bag 35b. 17
: zerreler 104a.21
: 1- kilgiik toz parfalari 87b.4
2- 50k ufak par$a ,molekul 97b. 12
: akil sahipleri 47b. 16
:manevihaz 7a. 19
: kayik, sandal 83a.7
rsiisbezek 4 lb. 8
: zeylin 18a. 5
245
ziddiyet (Ar)
zil (Ar)
ziba (Fr)
zlkr-i hak (Ar)
zfl-ka r de(Ar)
zillet (Ar)
zina(Ar)
zindan (Fr)
zinde(Fr)
zindik (Ar)
zinhar (Fr)
zira (Fr)
zi§t (Fr)
ziya(Ar)
ziyade (Ar)
ziyln (Fr)
ziyaret (Ar)
zopa
zof (Fr)
zugta-i kabr (Ar)
zuhur (Ar)
* z.it-
zuhur-i keramet
zuhuri efendi
•
ziftn (Ar)
zticace (Ar)
ztihd (Ar)
ziill (Ar)
ziilmani (Ar)
ztiliimat (Ar)
: aykinhk 9a. 2
: golge 87b.4
:giizel 105a. 10
: Allah'in zikri 88a. 15
: Arabi aylarin on birincisi 7b. 1 2
: horluk>al5aklik ? a§agilik 47a.l0
: nikahsiz,gayr-i me§ru ili§ki 32b.24
: karanlik ,yer alti hapishanesi 83a. 10
: gu£lii,kuvvetli, din§ 85a.7
: zmdik^mtinafik^hirete inanmayan 69a.9
: sakin,aman olnnya 45a.4
: gunkii lb.9
: firkin 105a.l0
: i§ik 84b.6
: £ok, fazia, daha 50k lb. 18
: zarar 87b.6
: birini gDrnieye gitnie 5b. I
:sopa,degnek lb. 3
: gu?, kuvvet 98a.4
: kabir eziyeti, darhgi * 92b. 2
: meydana ^ikma, gOrunme lb. 13
: ortaya 51km ak lb. 13
(Ar) ; kerametin ortaya gikmasi 52a. 8
: §ahis adi 40a.4
: §iiphe, batil zan , sani 43a. 1
: sirga, cam,§i§e 18a.4
: her tiirlii zevke kar§i gelerek kendini ibadete venue 16a. 17
: al^alma, horluk, hakirlik 35b. 1
: karanliga ait ve karanlik olan 94b.21
rkaranhklar lib. 18
246
ANLAMI BULUNMAYAN KELJMELER
ahad-i esm'a-i
miicerrede (Ar) :
36a. 1
ahad-i hur'uf
(Ar)
:36a.l
ahad-i nun-i raud'gama
(Ar)
: 3a.20
dilberci
: 13a.ll
ferha terha
:82b.7
gele gore
:64a. 14
hazreti §eyh
:3a.9
kara?avu§
:76b.3
katip-zade
:97a.4
koya dik-
:78a. 11
merari
:9b. 11
merrih
:78a.l
samavat-i huruf
:88a. 11
* r < •
v/\ <* tz {^ -*.
pr-
mm
&r
r> £ irt- ] : V; V i^f
*vd V A ^ ' \k ^ \ - v *
i
tiktor-**™**"
3^*i^fe^l££3^^&£
^' (vj K, ■»• **• "■■- —■
^, *» o u m *f, r
-C Wh -
f h 1*
r» V.- i \ T & v,s v f *"* S, ^ f * "* V -*» t .;. f^
JHfftlnf
»»ifaiii»MaaiaMtaK. J »,»i l a«^,»^: -,.... ,.* ... a t .-.. ,,..,... ■
>JaV^. m-3-c j fiTj . ffrfaiJ-ffc «i
■n^jjsfaOTStss*?^^^
: :' *■ "'* i If^^^^iff^'i^JtWit^f.i
£ ! r P r- I- r
i^p^^W^l^f.^l^l^
«jf~
t«« k> -^
f^mfwmmr*?^^.
- % v n 4 * v ' ^ L " ^ -
jr.
v ;,v
'*
s^-%
jT^ 4AP *^"" ®^ «*«, ^ 10 H^
4-" **- ^ JT
wj^ w^j H iywBij t j . i W t giffT. j,*j j Baro
s»?w
£«W!$|
■■ '"^''•AMP^OfWKSMIl
•swap
«S *f. s *
.&
- ^jcfL. ..M*.^L?M. t v 1_ -*" tc ' f°
HfUfll
i £v> f ' i: ^ v % n • "^ J " " i ? = ^ \» *e ■*■'
. ^ i/\ ■»■ tfl t» ; -*
■&p tt(r- ; r - % r r - * *■*. ^ •*
r* *
% a ■ * ..* f* «■»
A
CI
r*
ST
fiP
mpi
'?>. A
* ^
k*
vu
-c -*
^ Jt v,, r .
* -Mi u * w S v.
V
.v
•5
1:
.1
i
v
V.
■a
V
V.
•V". * ? fc. S * * * & -
,-'" >.-, *, v: Y v v. v. ;*;\
p fi Mpjy^t i .tiip.^wwi^ww
I
wta?j wu i .w mugsmmm f
mmmm % £&mmmmm mmmmm
\ c
K/J
%?o* i
u
r 2Mff"
. rf *
TV
r
■i-
•$■■
t U
* «K
\
*
v,
p.
±
L
A" 1
^vVr'"^ TT
~ |v — -
V
£
I
\
'*.
ft
t:
F
c«
x *
K
1 *~ / »»,
^*
JL***
<i
Ji
V
tv\
•V
'5.
'f:
t* .*
1
i
I
\
J*
r
f
8
'<>
5."
>
1.
V A
• VI
c ;•%'■■■: *■'
\
&
1.
V
V'
- ■ ?:
' .V'
'v&X h & f *• &
^ » % |
r 1-
•V
V'
'C
i •
|-
W *
q •
c
V
^1
ii
•f
\
e
*+
a;
<i
V- 1
^
&.
e
£
f
t
t
SI
t
}«$#*
V
V
I
1
i
C
fcs
4
U Hteg
II ■*■■ T ■!■ ■ -l..^ ■ *
i^jGFePsfzz?;
1- «¥ S s* A t -c , d
1 \*V v- : Vfj£F T
L
| v v ^r r^ # ^
fc
re |.
l> ^ll £
f
S
v -*-
rr »i
v
>*-
'£''""'''
f
if ' :y * '
i
%^
J X ,,.,
4
#•"***
mpuwf
- *-v
f ?
f - r-
^ ,-v r*
1
"I'
V> v. V*
1
*'t '£■*$*
kf»
r^:>
>*
M
IHPUSI
*,
*^
xssg&t*?]. f*
*»-—„,_ /
&
*i
| '-■ H H < 4>^*
PCjr«^--*- **, -r^r*^;^.' -^
*0p%, Trtjwnf'
► *;4^«|S
.' V'>> :
*■■&**■
"Vfetvtv* t ■ pi s*vnr- p rN^Wf > fr- l ^¥ W *ME i
♦ t , . « .^ w J fS,
wmmm ., .
4h *^ i t~ "X
7 € f
\- rr
»j»
X
•v
ill H
H !• ft
^
V •» *\ X %
vC
,«*.«.*»■.» ** "•fv;
rvi
c. "< v tV«"" **► X/H* v
•— \ ' r-.
-«. — - *■* v
>wip in i y^yff't^ i* ' - "*»»W -»»y " - 'WJWWPMM^W^^tWpjy
J\
%
s
v Mm
*-.^.*_^ i
./
'Urt «jT" V«* *>* *■**
tejJTtfcCjiE,
^*|l -*• ^fofcar* fcilajfc ' r i| T. i" ...
^iTii^ >tn*K ii ir!iyii i rrr i f>i i fti w«ili i i M
| . L% ^ ^
i i iiiiiiiiiiiiil—
IA fv* «*
w^aH^wpwww* 1 ***WWWBWWWIK M
*r**-^r* iV*" * '•* r eft* ''"
'S*
k r*
%$? **9> **-'
• I.
t, f
5
\% 4-
►i/| jc- U t<s -*>
■> ?.\
t~1r*l' '>>?&'
«*-
&'
Vft ^ -j- *,. 1U^ *■< i~ • / ' <>
U?
-* :> *r- V^ '-jc .Va ^
ft/*, vl t'rtVSt-ii'l i "2l-t|f & tiff -S ■ 31 . fe
_ - - - - r: : 't ""'•1*
L.1 * ; L. J*T !•£> r*'- — - s « v f A ^- •
Im •***> f * *« —
v\
i>
\-
-» %
V\ *v u t^ .-.
•I
^
•■>«
»'''-&&
r » : *;*;
*** ? ^ ; i
t*
5j £ V v\ -£ V* r ~ 5 ^ ^ v r - v\ ^ u ^
sr'*
<T V% «*€
o
»u- *** i/|Jt ^**f
^?i^^^' m> ^m fcftr
: ^ ? 23jfl!
££&
ti» c* .**> § -y\ «c i
J** — q tw <>• V »* W\
<r U K
.; <
BHgtaftttt
c=r
'IB*"--**'
T*srr
**«*%-? i
ft 6*
51
t
v
V
V
1
■r^*.
t nrvi i ar mmmm m* m \ : r~~ - i
g^0 ^»W» «t* **, ** **» M# f 4a gjMJ«
r* V* ■** v> ^ - ^«*
a k\ 5-
04 f y — l** «d >i ^* \? % J
ii»~ ' '«**-
I; i
r;: *- -> *t * t/|
*4 ; l» <" ."^
II
: 1 t-fc ;
»T* <H
'V-i
o «
■* — ■ — j unw w w iiiH
«j % *k
i' r t <
r f -.' g
r> vc ^
1^ "T
'Wffi
.1
jo*®** «*. ,*«mm
mmmm
' " m"
R U> «* «>->«"• i^Jf i4 ft
5 o U» «* "P ** ^1 -^ **.'
iitjii.
B^M^^^^w^Mim ^^^-i- ■■ i i ■ ■-- -^^ !■■■■ — ■ ■■■ I* i ^^^^^^^^m^^,^^^— *— «Mftij}j»
Kf\ X t*j jh» ** O
mm ■
J*
O \"
&
\j^ -* 1 ** fw *■*
v
ex
&
... #v
llwiilHililBI
£ g 5 9. £ r tSx ^ ? = o U»*»r^^U(*-
^ ** V\ 4T U» f* ' ~
c^
i^ JC (4 N «*
u e
g u »• £ £ uf J£ j> ? s 5 u * ^^
X w p
P S £ W ** «*» 0- U^J? M|0 —
p£ 6? *? •= ■ uvFn ■ p = o ^ ^^».ih ^w^ -
L*#1
J$l&
».'fel
2k
i n - -
— O U -#
,* V^i -* *
<S
r t.
$&?.&
i
f r? '•*
»***
J
~ -> v c< t „r**-^
Vhm-^wC**;
' r- f « *' U-v £* *. tt u " ! N
•-wwnwr^u^t— # ••-- -- ^
t : £ -r 'u. r
^ ■, - iumwlii jji-v-,::'-'.,
■sr. ^ W <* *-» ^NOy-rUiO-*
t$m
ft-
ex*
* t* rS%
a
&ft Vc-t
\%\
*«»v^ W v «•- """^ Wk *
.€\V
t*»
k
PVl't &«£f£i
e
V?
<""*
^c
v*&
>ffc*.*ii
Ff-fctc
C* CI
t 3
•**«
> c*t- «
Sk
1VV
RV
)
t\<
v % ^it:
\ F* 1£"
crF
Hra
*H4
> %
«1 - I: rv
i^
> f %t V
%****
L*Kll
**<
S-
% $ * %*
W8\£
«**•* - f j i www^ >M*^^w*- - "^^spa^ -
C^eguS 3 T ^^ ~ p • * o <*•* * •***■*«**• -
,... ®#%%0:1*&».-
s
V.
Hi ;
____ _ ^^_..' .......... ..^,„: ..-*-- *^1
$££* ~gs a FT^TTi T 5 s
«D 5* R *■ C- ?>
«Srv\ ^ ■> -v «N.V kM
, . r £ - - - -. ~ .
W\ <*,' U r* —
<* |> m. ~" V «\
5 v$i cv-^ ***v\
u ■ n —
^1 M h
I?
«C m
o
t> ®* «*-' r l/\ *t* U ,* «.
til
^.
*%
^
1
1 * ; X $C
#r.
%%,
%jk %* *m
Sifc
&
W*
i$
M%
' I *
*V£
£
^
*c **
o
^
^V *4
V^ ** C^
*7*
^
*%<!£ V^V*
-SI' r 5:
*«
V- %
v. -^r Or ,*— *
y^
<,•«
J
V, f . > .v S« S v '"
rv £ : y i t ; i _,,c.. ^ ;
v V* /*** *^"*^ C '.'
> ; H t c -i *
v I # ^ f ^
1 ifw
V V V Jfc l" "C
**** Hit*
A %** V
J .V
$%%h 1$. \ vX ^ ^^ hc;V ^
o^ •*# r* u\ Jf i^
Ub oa iM C* U^ x U
f* -
JO)
i ^
<a
fss
*> >-
2^ mJtrSt^A
i, Zi
JC U» #*»
» u
O
e«5
•fj <T* lA *£* t3 fO —
44 c* .—
^ v .^ t
1 1 J." *■ -» X
• •!' S- ^\ ^ i*
5 *
fc
7
(^
V,
c
- V v
vV w^
^ si
$■$
i - ;
£3? =s^
oj c *\ «c u 10 —
mm*
^
*1
~ J? « * £ V £ 5 x £
■A^mua,. M > i m mm ***** iiij dummmmmmtmmimki&iitk
V*
«•* *r •>« "■» ^ "••
u-
s * *
•»■■ «>.«.J«>'.tf ; «l-"
H ^ : : W ^
fir c v
;ff'f\\ 8 l.):f,i-
*■* M ife
£ g it 5 -
ST v-
^
' "'■ O t<
•T
lj) «C tA P «.
Sk
* V -fc S-i -~v* . w *rv -~-J «* "• *-c*.-
c> v -
V-
,- t - . ,. rr ?_ >N V:
- V • > ' > .J;a v* C JL «£,
. . ,. ;■'-: ■ -t r
. , VI r v- C-. ■ . .- y : i .. , v fi
f^-'Trarr
~ -* — - *» r; : rz ~; ss sj l*<«& **> ** AA •* ^ <° —
•• — ;** r %S! V^O r (A
yi 4! ^ r* N* w *
*4
£ 2$ C %
j •*> & u» 14 4; |. *a
HT VC (w
Vv f*
JUS S p fa ft r. £ ;, ; c; ; r g = 5
l_ XJV **-
*' S ^ i^ r^ **-
£ £ £ £ £ u* •» «J ^ M -t* O ja - a
<^r-
Jit *"■».. ...... ™- —
H<^u*j -*-
Si 3 £. £ ^CiP^o 10004 '
<F"1A «C <4 jo -**
r
C 1 «^ %£
x -i * cr
I^W&y^"
».!-*■
A N ^V
f^A
v"
L*~ ifc-u.
x* *W
K^euw-'j^ ■> ■ ' .
\rlr£ S^
^ — r^ t &
f — rH ^ %•
4— *%-* x ** * A "
! - *vM "J: "t*.
'•"*' -^T - • >-• -•■:•. 'n.
f t
V* 1 «
-. : - ?
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11